Wat wil de EU met de Balkan? - Hoofdinhoud
Hoe lang lukt het Brussel nog om de Balkan-landen op afstand te houden? In onze reportage gisteren, vanuit de Bosnische hoofdstad Sarajevo, klonk de wanhoop onder Bosniërs: hen werd beloofd dat ze op termijn EU-burgers worden, maar dat blijkt een valse belofte. De EU sluit bewust haar ogen en doet zaken met de corrupte politieke Balkan-elite.
Dat is het verwijt van critici in Sarajevo. Wat vindt de EU zelf? In deel 2 gaat correspondent Tijn Sadée verhaal halen in de kantoren van de Europese Unie.
Luister hier deel 2 terug (bijdrage Hans van Baalen vanaf 07.30 min.)
'EU werkt op Balkan corruptie juist in de hand'
Ze mogen op termijn bij de Europese Unie: de Balkanlanden. Maar in de praktijk blijkt dat 'een valse belofte', volgens jongeren in Bosnië. Toch blijft de EU er miljarden investeren in 'nation building'.
''De vooruitgang hier is indrukwekkend.'' Telkens is dat de boodschap van EU-ambtenaren als ze op bezoek zijn in Bosnië.
''Het is een groteske leugen'', bast een woedende Zlatko Dizdarevic in een restaurant in het centrum van de Bosnische hoofdstad Sarajevo. ''De EU heeft geen idee wat hier werkelijk gebeurt. Bosnië gaat juist bergafwaarts.''
Dizdarevic is een van Bosnië's meest gewaardeerde journalisten die tijdens de bloedige oorlog in zijn land, van 1992 tot 1995, met collega’s zijn krant vanuit een schuilkelder bleef maken. Na de oorlog werd hij namens Bosnië ambassadeur in het Midden-Oosten. Nu is Dizdarevic terug in Sarajevo en schrijft er weer columns waarin hij een vernietigend oordeel velt over de rol van de Europese Unie in zijn land.
'Nation building'
De EU, samen met de VN, bevoogd sinds het 'Dayton'-vredesakkoord het door de oorlog etnisch verscheurde Bosnië. 'Dayton' deelde het land op in twee entiteiten: een Bosnisch-Servische republiek en een Bosnische federatie van moslims en katholieke Kroaten.
'Nation building', het land weer aan elkaar lijmen - zo luidt al 22 jaar sinds het einde van de oorlog Europa’s missie waar momenteel EU-buitenlandchef Federica Mogherini verantwoordelijk voor is.
Officieel is de belofte: op termijn mogen Bosnië en andere Balkanlanden bij de EU. ''Dat is de wortel die ons wordt voorgehouden'', zegt Dizdarevic. ''Maar in de praktijk worden we door Mogherini en haar ambtenaren behandeld als stammen. Die stammen moeten de vrede bewaren. Maar wat de stamhoofden, de Balkan-politici, verder intern uitspoken interesseert de EU niet.''
Veteraan Dizdarevic krijgt bijval van de jonge generatie Bosniërs die de EU-toetreding inmiddels afdoen als ''een valse belofte''.
Twintiger Jasminko Halilovic, directeur van het War Childhood Museum, vindt dat de EU ''wegkijkt'' terwijl de Bosnische politieke elite zich in corruptie wentelt. Halilovic: ''Dat is oneerlijk tegenover EU-gezinde jongeren op de Balkan die er op hadden gerekend dat de EU druk zou zetten op onze politici.''
''Bosnië is een monsterlijk 'Frankenstein-land' geworden'', zegt Lejla Ibranovic, corruptieonderzoekster van Transparency International in Sarajevo. ''En de EU is daarvoor medeverantwoordelijk.'' Toch blijft de EU miljarden euro’s investeren in de opbouw van rechtsstaat en democratie op de Balkan. ''Weggegooid geld'', zegt Dizdarevic.
In Brussel groeit inmiddels ook de kritiek op het EU-beleid op de Balkan.
''Als je heel veel geld pompt in landen die zichzelf niet goed kunnen besturen, dan creëer je als EU juist corruptie'', zegt VVD-er Hans van Baalen, lid van de buitenlandcommissie van het Europees parlement.
Zijn collega in die commissie Kati Piri (PvdA) waarschuwt voor de gevolgen van, wat zij noemt, EU’s pappen-en-nat-houden-beleid. ''Dat zorgt voor enorme teleurstelling op de Balkan. We verliezen er als EU geloofwaardigheid, en daarvan profiteren Rusland en Turkije die azen op invloed op de Balkan.''
Integratie van de Balkanlanden in de EU is ''een zeer moeizaam proces'', zegt Khaldoun Sinno, Mogherini’s gezant op de EU-delegatie in Sarajevo. ''Met Bosnië zijn we pas aan het begin van dat proces.''
Hij ontkent dat de EU ''wegkijkt''. Sinno: ''We laten de Bosnische politici hun spelletjes niet zo maar spelen. Maar ons probleem is: er komen hier weer verkiezingen aan, en dan hebben de lokale politici geen tijd meer voor de beloofde hervormingen.''