Laat Silicon Valley niet bepalen wat gezegd mag worden - Hoofdinhoud

Deze week werden door de Britse krant The Guardian de Facebook Files openbaar gemaakt: gelekte interne richtlijnen van Facebook over de vraag welke berichten en beelden wel en niet moeten worden gecensureerd op het grootste sociale medium ter wereld. Facebook bepaalt namelijk zelf wat u wel en niet mag zeggen of laten zien op dit sociale medium. Dat is verontrustend, omdat Facebook voor steeds meer mensen het belangrijkste internetplatform is om nieuws te vergaren en meningen te delen. D66 wil niet dat de grote techbedrijven bepalen wat je wel of niet mag zeggen op internet. Over de grenzen aan onze vrijheid van meningsuiting moet niet in de geheime achterkamertjes van Silicon Valley beslist worden, maar via een democratisch proces.

Een aantal opvallende voorbeelden gaf al aanleiding tot debat de voorbije jaren. Facebook haalde de wereldberoemde foto van de site van een Vietnamees meisje dat wegvlucht van de walm van napalm. Een naakt standbeeld van de Romeinse God Neptunus overleefde de censuurmachine van Facebook ook niet. YouTube haalde ook een politieke speech in het Europees Parlement van Marietje Schaake offline over martelen en de doodstraf. Foto’s van vrouwen die borstvoeding gaven waren ook lange tijd not done. In de Amerikaanse moraal past dat immers niet, maar in Nederland is zoiets regelrechte censuur.

De digitale Europese markt is belangrijk voor alle internetgebruikers, ook in Nederland. Deze week praten Europese ministers over hoe we om moeten gaan met zaken als racisme en geweld op internetplatforms. In deze nieuwe Europese richtlijn worden regels voor radio en televisie doorgetrokken naar online evenknieën, zoals Netflix en YouTube.

Maar deze nieuwe richtlijn bevat een fundamentele denkfout. Een televisiezender kan voor elk uur uitzending uitgebreid controleren of het allemaal wel fatsoenlijk is wat uitgezonden wordt. Internetbedrijven werken in een totaal andere context. YouTube-gebruikers uploaden elke minuut voor 300 uur aan content. Op Facebook worden per dag meer dan 350 miljoen foto's geplaatst. Als je preventief wil voorkomen dat racisme en discriminatie op Facebook-Live videos te zien zijn, dan zou Facebook een gigantische censuurfilter moeten installeren die automatisch alle content scant die op de site geüpload wordt. Als algoritmes gaan beslissen wat er online mag komen, dan is het einde zoek. Een algoritme kan immers nooit de nuances, context of bedoeling inschatten van een filmpje. Een filmpje uit Zondag met Lubach kan een compleet ander verhaal vertellen dan dezelfde beelden zonder voice-over. Het bedrijfsbelang van die Amerikaanse technologiebedrijven moet niet gaan bepalen wat je wel en niet mag zeggen of laten zien op het internet.

Over de opvallendste voorbeelden kwam een mediastorm op gang, maar nu al worden dagelijks ongemerkt ontelbare foto's, video's en teksten aan het oog onttrokken. Dat kan onhandig zijn voor wie een toeristische kiek uit Bologna wil delen, maar is een ramp voor wie in een video een heel legitieme mening verkondigt via social media. Als er geen heldere regels zijn kunnen bedrijven uit voorzorg voor hun reputatie nog feller informatie filteren en dus tegenhouden. Tenslotte wil geen enkel bedrijf beschuldigd worden van het niet zorgvuldig monitoren op kinderporno of het niet weghalen van een oproep tot geweld.

Wat wel moet gebeuren: een simpele route voor de gebruiker om bezwaar te maken als jouw foto, video of tekst verwijderd is, zodat een écht mens snel de fout van een algoritme kan corrigeren, en de mening van een dissident niet als die van een terrorist wordt aangemerkt. Een duidelijke Europese richtlijn moet ervoor zorgen dat we geen lappendeken van regels in de EU krijgen, die dan ook weer minder makkelijk te handhaven zijn, of omzeild worden.

Nederland moet actief meedoen met Europees beleid maken. Zodat we het internet open houden, en gebruikers niet automatisch door Silicon Valley wordt verteld wat wel en niet gezegd mag worden.

Jan Paternotte (D66 Tweede Kamerlid) en Marietje Schaake(D66 Europarlementariër)