Brief regering; Jaarverslag Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 2016 - Jaarverslag en slotwet Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 2016 - Hoofdinhoud
Deze brief is onder nr. 1 toegevoegd aan wetsvoorstel 34725 XVI - Jaarverslag en slotwet Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 2016.
Inhoudsopgave
Officiële titel | Jaarverslag en slotwet Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 2016 ; Brief regering; Jaarverslag Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 2016 |
---|---|
Documentdatum | 17-05-2017 |
Publicatiedatum | 17-05-2017 |
Nummer | KST34725XVI1 |
Kenmerk | 34725 XVI, nr. 1 |
Externe link | origineel bericht |
Originele document in PDF |
34 725 XVI Jaarverslag en slotwet Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 2016
Nr. 1 JAARVERSLAG VAN HET MINISTERIE VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT (XVI)
Aangeboden 17 mei 2017
Gerealiseerde uitgaven van het departement verdeeld over beleidsartikelen en niet-beleidsartikelen (x € 1.000)
Gerealiseerde ontvangsten van het departement verdeeld over beleidsartikelen en niet-beleidsartikelen (x € 1.000)
INHOUDSOPGAVE
Blz.
A.
ALGEMEEN
5
1.
Aanbieding van het jaarverslag en verzoek tot dechargeverlening
5
2.
Leeswijzer
7
B.
BELEIDSVERSLAG
9
3.
Beleidsprioriteiten
9
4.
Beleidsartikelen
37
-
-Beleidsartikel 1 Volksgezondheid
37
-
-Beleidsartikel 2 Curatieve zorg
49
-
-Beleidsartikel 3 Langdurige zorg en ondersteuning
62
-
-Beleidsartikel 4 Zorgbreed beleid
72
-
-Beleidsartikel 5 Jeugd
84
-
-Beleidsartikel 6 Sport en bewegen
91
-
-Beleidsartikel 7 Oorlogsgetroffenen en Herinnering Wereldoorlog II
98
-
-Beleidsartikel 8 Tegemoetkoming specifieke kosten
104
5.
Niet-beleidsartikelen
108
-
-Niet-beleidsartikel 9 Algemeen
108
-
-Niet-beleidsartikel 10 Apparaatsuitgaven
111
-
-Niet-beleidsartikel 11 Nominaal en onvoorzien
118
6.
Bedrijfsvoeringsparagraaf
120
C.
JAARREKENING
124
7.
Departementale verantwoordingsstaat
124
8.
Samenvattende verantwoordingsstaat agentschappen
125
9.
Jaarverantwoording agentschappen per 31 december 2016
126
10.
Saldibalans
152
11.
WNT-verantwoording 2016
162
D.
FINANCIEEL BEELD ZORG
166
E.
BIJLAGEN
256
Bijlage 1: Toezichtrelaties op de Zelfstandige Bestuursorganen en Rechtspersonen met een Wettelijke Taak
256
Bijlage 2: Afgerond evaluatie- en overig onderzoek
266
Lijst van afkortingen
278
Trefwoordenregister
286
-
A.ALGEMEEN
-
1.AANBIEDING EN DECHARGEVERLENGING
AAN de voorzitters van de Eerste en de Tweede Kamer van de Staten-Generaal.
Hierbij bied ik, mede namens de Minister, het departementale jaarverslag van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) over het jaar 2016 aan.
Onder verwijzing naar de artikelen 63 en 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verzoek ik de beide Kamers van de Staten-Generaal de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport decharge te verlenen over het in het jaar 2016 gevoerde financiële beheer.
Ten behoeve van de oordeelsvorming van de Staten-Generaal over dit verzoek tot dechargeverlening is door de Algemene Rekenkamer als externe controleur op grond van artikel 82 van de Comptabiliteitswet 2001 een rapport opgesteld. Dit rapport wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aan de Staten-Generaal aangeboden. Het rapport bevat de bevindingen en het oordeel van de Rekenkamer met betrekking tot:
-
-
-
a.het gevoerde financieel en materieelbeheer;
-
-
-
-
b.de ten behoeve van dat beheer bijgehouden administraties;
-
-
-
-
c.de financiële informatie in het jaarverslag;
-
-
-
-
d.de betrokken saldibalans;
-
-
-
-
e.de totstandkoming van de informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering;
-
-
-
-
f.de in het jaarverslag opgenomen informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering.
-
Bij het besluit tot dechargeverlening dienen verder de volgende, wettelijk voorgeschreven, stukken te worden betrokken:
-
-
-
a.het Financieel Jaarverslag van het Rijk over 2016;
-
-
-
-
b.het voorstel van de slotwet dat met het onderhavige jaarverslag samenhangt;
-
-
-
-
c.het rapport van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot het onderzoek van de centrale administratie van ’s Rijks schatkist en van het Financieel jaarverslag van het Rijk;
-
-
-
-
d.de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot de in het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2016 opgenomen rekening van uitgaven en ontvangsten van het Rijk over 2016, alsmede met betrekking tot de Saldibalans van het Rijk over 2016 (de verklaring van goedkeuring, bedoeld in artikel 83, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001).
-
Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de betrokken slotwet is aangenomen en voordat de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen.
De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, M.J. van Rijn
Dechargeverlening door de Tweede Kamer
Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal dat de Tweede Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van
De Voorzitter van de Tweede Kamer,
Handtekening:
Datum:
Op grond van artikel 64, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, ter behandeling doorgezonden aan de voorzitter van de Eerste Kamer.
Dechargeverlening door de Eerste Kamer
Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal dat de Tweede Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van
De Voorzitter van de Eerste Kamer,
Handtekening:
Datum:
Op grond van artikel 64, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring doorgezonden aan de Minister van Financiën.
-
2.LEESWIJZER
-
1.Indeling jaarverslag
Voor u ligt het departementale jaarverslag 2016 van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).
Het onderdeel Algemeen omvat het verzoek tot dechargeverlening en deze leeswijzer.
Het beleidsverslag is opgebouwd uit vier onderdelen:
-
-
-
•De beleidsprioriteiten. Deze paragraaf gaat in op de belangrijkste resultaten van het Ministerie van VWS over het afgelopen jaar. Het gaat om de hoofdlijnen van het beleid en de beleidsprioriteiten van het huidige kabinet en bewindspersonen.
-
-
-
-
•De beleidsartikelen. Hierin wordt per artikel de algemene doelstelling vermeld en wat de rol en verantwoordelijkheden zijn van de Minister. Daarnaast bevat elk beleidsartikel beleidsconclusies waarin een oordeel wordt gegeven over de uitvoering van beleid in het afgelopen jaar. Ten slotte wordt de budgettaire tabel vermeld inclusief een toelichting op de belangrijkste bestedingen van middelen en op de opmerkelijke verschillen tussen de gerealiseerde en begrote uitgaven en ontvangsten.
-
-
-
-
•De niet-beleidsartikelen. De artikelen bestaan uit een budgettaire tabel en een toelichting op de opmerkelijke verschillen tussen de gerealiseerde en begrote uitgaven en ontvangsten.
-
-
-
-
•De bedrijfsvoeringsparagraaf geeft informatie op het gebied van rechtmatigheid, totstandkoming beleidsinformatie, financieel en materieel beheer en overige aspecten van de bedrijfsvoering.
-
De jaarrekening is opgebouwd uit de departementale verantwoordingsstaat, de samenvattende verantwoordingsstaat agentschappen, de jaarverantwoordingen van de agentschappen, de saldibalans en de topinkomens.
Vervolgens wordt het Financieel Beeld Zorg (FBZ) gepresenteerd. Het FBZ geeft een integraal beeld van de ontwikkeling van de uitgaven en ontvangsten onder het Budgettair Kader Zorg (BKZ).
Tot slot bevat het jaarverslag een aantal bijlagen, te weten de toezichtrelaties op de Zelfstandige Bestuursorganen (ZBO’s) en Rechtspersonen met een Wettelijke Taak (RWT’s), afgerond evaluatie- en overig onderzoek, externe inhuur, de lijst met gebruikte afkortingen en het trefwoordenregister.
-
2.Groeiparagraaf
In de groeiparagraaf wordt aangegeven wat de belangrijkste verbeteringen in het jaarverslag zijn ten opzichte van vorig jaar:
-
-
-
-Als gevolg van het focusonderwerp «Focus op beleidstoetsing» is het model over de realisatie beleidsdoorlichtingen aangepast. Om deze reden is een paragraaf toegevoegd waarin wordt ingegaan op de belangrijkste conclusies en beleidsacties van de beleidsdoorlichtingen.
-
-
-
-
-In de bedrijfsvoeringsparagraaf is een overzicht voor overschrijdingen van rapporteringstoleranties fouten en onzekerheden toegevoegd. Daarnaast is het onderdeel frauderisico’s komen te vervallen.
-
De focusonderwerpen zijn «focus op beleidstoetsing, het trekkingsrecht pgb en de acute overgang van de eerste lijn in de ouderenzorg naar de tweede lijn als gevolg van een calamiteit en substitutie van tweede- naar eerstelijnszorg».
-
3.Afwijkingen van de Rijksbegrotingsvoorschriften
Historische realisatiecijfers
De begroting 2016 is geheel volgens de systematiek van Verantwoord Begroten opgesteld. Dit jaarverslag is vervolgens ook vormgegeven conform de voorschriften van Verantwoord Begroten. Deze nieuwe indeling heeft er voor gezorgd dat de historische realisatiecijfers (T-4) niet volledig gereconstrueerd konden worden.
Norm toelichting verschillen tussen budgettaire raming en realisatie
Bij toepassing van de normen conform de Rijksbegrotingsvoorschriften worden er maar enkele onderdelen toegelicht. Om meer inzicht te geven in de verschillen tussen de budgettaire raming en de realisatie is afgeweken van de toelichtingsnormen in de Rijksbegrotingsvoorschiften.
De in dit jaarverslag gehanteerde normen voor het toelichten zijn:
-
-
-
-Het verschil tussen de budgettaire raming en de realisatie op de onderdelen van een instrument groter of gelijk is aan € 2,5 miljoen.
-
-
-
-
-Als het verschil kleiner dan € 2,5 miljoen is, maar het onderdeel van beleidsmatig of politiek belang is.
-
-
4.Motie Schouw
In juni 2011 is de motie Schouw ingediend en aangenomen. Deze motie zorgt er voor dat de landenspecifieke aanbevelingen van de Raad op grond van de nationale hervormingsprogramma's een eigenstandige plaats krijgen in de departementale begrotingen. In de beleidsprioriteiten wordt teruggekomen op de landenspecifieke aanbevelingen zoals verwoord in de begroting.
-
B.BELEIDSVERSLAG
-
3.BELEIDSPRIORITEITEN
Inleiding
Gezondheid is ongelooflijk belangrijk in een mensenleven. Van geboorte tot overlijden willen mensen een kwalitatief goed leven waarin zij zich gezond en wel voelen en meedoen in de maatschappij. Zorg moet dus voor iedereen toegankelijk, betaalbaar en kwalitatief goed zijn. Wat goede zorg is, is echter niet statisch.
Tijden veranderen, mensen veranderen en de samenleving verandert. Er zijn verschuivingen in de ziektelast en technologische ontwikkelingen. En er zijn maatschappelijke trends die ook de organisatie van de zorg beïnvloeden. Zoals de mate waarin mensen in staat zijn zelf richting aan zorg en ondersteuning te geven. En de eisen die zij hieraan stellen. De zorgvraag blijft daarnaast groeien. In 2030 is ongeveer 1 op de 4 Nederlanders ouder dan 65. Er zijn dan 4,2 miljoen 65-plussers waarvan de helft ouder is dan 75 (tegenover 1,2 miljoen 75-plussers in 2013).
Onze zorg zal over tien jaar radicaal anders zijn. Om op de toekomst te zijn voorbereid, zijn ingrijpende aanpassingen in het zorgstelsel doorgevoerd. Deze hervormingen waren niet makkelijk en ook niet pijnloos. Intussen heeft in de afgelopen periode al de nodige vernieuwing plaatsgevonden dankzij de inzet van alle partijen. Wij zijn enorm trots op alle bevlogen mensen die hard aan deze omslag en vernieuwing hebben gewerkt. En zich hier elke dag met volle toewijding voor inzetten. Van de superspecialisten in onze topziekenhuizen tot degenen die in onze verpleeghuizen, buurten en wijken het verschil maken voor ouderen en chronisch zieken. Ook als vrijwilliger of mantelzorger.
Onze opgave voor deze regeerperiode was om werk te maken van het organiseren van zorg vanuit mensen in plaats van systemen. Waarbij niet het aanbod centraal staat maar de behoeften en wensen van patiënten en cliënten.
Het afgelopen jaar zijn tegen deze achtergrond opnieuw de nodige stappen gezet in het verplaatsen van zorg naar de buurt. De focus lag daarbij op het aanbrengen van praktische verbeteringen. Met de verdere ontwikkeling van e-health blijkt het mogelijk om zorg en begeleiding niet alleen beter en patiëntvriendelijker te maken, maar deze ook zo dichtbij mogelijk of zelfs thuis te organiseren. Zorgverleners in de eerste lijn hebben meer mogelijkheden om maatwerk en innovatie vergoed te krijgen. Wijkverpleegkundigen hebben meer ruimte gekregen om vanuit hun professionaliteit te handelen. Overal zijn wijkteams aan de slag die bij mensen over de vloer komen. Formulieren en indicatiestellingen maken plaats voor een gericht gesprek over wat mensen nodig hebben. Daarnaast zijn er stappen gezet in de concentratie van complexe zorg als dat kwalitatieve meerwaarde heeft.
Ondanks alle mooie en hoopvolle ontwikkelingen en initiatieven betekent dat niet meteen dat alles goed gaat. Zoals met elke verandering kost het tijd tot alle partijen elkaar naadloos weten te vinden, voordat iedereen precies de weg kent en weet wat hij moet doen of wie hij bijvoorbeeld moet bellen. Ministeries, gemeenten, zorgverzekeraars en zorgaanbieders kunnen en moeten nog meer dan nu samen zorg en ondersteuning over de schotten heen bieden. Om knelpunten op te lossen, zijn wij in 2016 verder gegaan met praktijk- en aanjaagteams zoals Zorg op de juiste plek, Palliatieve zorg en Verwarde Personen. De eerste resultaten van deze vernieuwende aanpak zijn positief.
Het Europees voorzitterschap in de eerste helft van 2016 bood ons de gelegenheid antibioticaresistentie een prominente plek op de internationale agenda te geven. Antibioticaresistentie is immers een wereldwijd probleem. Daarmee voorkomen we dat bacteriën ongevoelig voor antibiotica worden. Tegelijkertijd is een akkoord bereikt over de veiligheid van medische hulpmiddelen en zijn afspraken gemaakt over de Europese samenwerking op het terrein van gezondere voeding en de betaalbaarheid van dure innovatieve geneesmiddelen. Samenwerking in het kader van geneesmiddelen maakt de positie van de Nederlandse patiënt sterker waardoor de toegankelijkheid wordt vergroot. Ook is een analyse gestart naar de Europese regelgeving op het gebied van geneesmiddelen zodat medicijnen sneller beschikbaar komen voor de patiënt.
Om ruimte en vertrouwen aan mensen in de zorg te geven was het ook noodzakelijk om regeldruk terug te dringen. Hoewel er bij het verminderen van regeldruk al een aantal stappen is gezet, is het van groot belang om hier de komende tijd onverminderd op in te blijven zetten. Daarvoor is de inzet van zorg- en hulpverleners cruciaal; zij weten welke administratieve lasten overbodig zijn en hun functioneren hinderen. Minder bureaucratie betekent meer tijd voor zorg aan patiënten en cliënten. En daardoor meer tijd voor artsen en behandelaren om met patiënten en cliënten het goede gesprek te voeren. Want steeds meer wordt samen besloten wat de beste behandeling is. Ook het afgelopen jaar is daarom geïnvesteerd in het versterken van de positie van patiënten en cliënten.
Wij zijn er in geslaagd de groei van de zorguitgaven te remmen. Jarenlang groeide de zorg harder dan de economie; nu gaat het gelijk op. Dat betekent dat onze zorg duurzaam betaalbaar kan worden gehouden. En daarmee toegankelijk voor iedereen. Ook in 2016 bleven de zorguitgaven onder de afgesproken kaders. De Zvw-premie was in het afgelopen jaar min of meer vergelijkbaar met die van 2011. De rustige uitgavenontwikkeling maakte het ook mogelijk dat wij het afgelopen jaar de taakstelling op de Wlz konden schrappen. Wij vinden het van het grootste belang dat juist deze sector - na een periode van veel onrust en onzekerheid - stabiliteit en vertrouwen krijgt. De brede maatschappelijke aandacht voor ouderenzorg bevestigt dat het hier beter kan en moet.
Tegelijkertijd is er als het gaat om uitgavenbeheersing geen reden tot achterover leunen. Volgens het Centraal Planbureau zullen de zorguitgaven zonder nieuwe maatregelen onder een nieuw kabinet stijgen met 3,4% en daarmee een fors beslag leggen op de verwachte economische groei. In het afgelopen jaar zijn al stappen gezet om toekomstige generaties niet met een te hoge zorgrekening op te zadelen. Dat beleid blijft onverminderd van belang.
In dit beleidsverslag blikken wij uitgebreider terug op het afgelopen jaar. Dat doen wij aan de hand van de opzet van de beleidsagenda 2016 en de daarin opgenomen driedeling: (1) naar merkbare zorg dichterbij; (2) minder regels: vertrouwen in elkaar; en (3) uitgavenbeheersing: gezamenlijk inspelen op toekomstige ontwikkelingen en uitdagingen.
Gegeven de opzet van de beleidsagenda 2016 biedt dit verslag geen compleet overzicht van alle behaalde doelen, maar behandelen wij de meest relevante ontwikkelingen op ons beleidsterrein. En blikken wij terug op wat er met de in de beleidsagenda aangekondigde maatregelen en acties is gebeurd. De Tweede Kamer heeft voor de Jaarverantwoording in elk geval gevraagd naar de ontwikkelingen rondom het trekkingsrecht pgb en de acute zorg voor kwetsbare ouderen. Deze focusonderwerpen zijn in de tekst als separate boxjes toegevoegd. Daarnaast plaatsen wij de Nederlandse zorg en gezondheidsuitkomsten in internationaal perspectief.
Ten slotte bevat dit beleidsverslag een overzicht van de realisatie van beleidsdoorlichtingen. In de toelichting op deze beleidsdoorlichtingen wordt ook aandacht besteed aan een vierde focusonderwerp, te weten beleidsevaluaties.
In de VWS-begroting 2017 (en de daarin opgenomen beleidsagenda) zijn we aan de slag gegaan met het verbeteren van de verantwoordings- en monitorfunctie onder andere door het SMART maken van beleidsvoornemens en maatregelen. In de VWS-begroting 2018 en het jaarverslag 2017 zullen we verdere stappen zetten in het uitwerken van de monitorfunctie en de ontwikkeling van indicatoren. Door het concreter en specifieker formuleren van maatregelen en het toevoegen van een gericht aantal indicatoren, moet het mogelijk worden de invulling van de meer recente beleidsprioriteiten af te zetten tegen de langetermijndoelstellingen en trendontwikkelingen. In de huidige praktijk wordt overigens al met monitoring gewerkt, zoals de E-healthmonitor en de Monitor Transitie Jeugd.
Focusonderwerp: De Nederlandse zorg en gezondheidsuitkomsten in internationaal vergelijkend perspectief
Wij vinden het belangrijk de Nederlandse zorg ook internationaal te spiegelen. Om te leren, te duiden en om verantwoording af te leggen. Regelmatig komen ook internationaal vergelijkingen uit waarin landen in het algemeen gerankt worden, zoals die van de Commonwealth Fund (CWF) of de Euro Health Consumer Index (EHCI). Nederland staat meestal hoog op die lijstjes. Dit is mooi, maar relatief.
In deze box wordt een beknopte internationale duiding beschreven van cijfers die voornamelijk afkomstig zijn uit de Staat Volksgezondheid en Zorg (Staat VenZ). In deze box is slechts ruimte voor een beperkt aantal internationaal vergelijkende indicatoren. Ook is er vaak spanning tussen geschikte indicatoren voor specifiek de Nederlandse situatie versus die voor internationale vergelijkingen, waardoor enkele aanvullende indicatoren van de OECD en de Commonwealthfund (CWF) zijn meegenomen.
Het algemene beeld is dat de Nederlander een goede, maar geen exceptionele levensverwachting heeft (81,5 jaar). Tegelijkertijd geeft ons land relatief veel geld uit aan zorg (10,8% van het BBP). Internationaal gezien liggen de uitgaven aan curatieve zorg (ziekenhuizen en revalidatiecentra) echter onder het gemiddelde. Nederland stond als het gaat om uitgaven aan de curatieve zorg op de OECD-lijst in 2013 Europees gezien op een 11e plaats en wereldwijd op een 14e plaats.
Met name de uitgaven aan langdurige zorg zijn hoger dan het gemiddelde. Nederland stond als het gaat om uitgaven aan de langdurige zorg op de OECD-lijst in 2013 Europees en wereldwijd gezien op een 1e plaats.
Wel lijken deze uitgaven de laatste jaren wat meer af te vlakken dan in andere OECD-landen. Het financiële beleid van het kabinet heeft de groei van de zorguitgaven weten te stabiliseren rond de groei van de economie.
Het lijkt erop dat leefstijl en omgevingsfactoren een deel van deze paradox (levensverwachting versus zorguitgaven) zou kunnen verklaren. De omvang van de vermijdbare sterfte - dat deel van de mortaliteit die bij goede zorg kan worden vermeden - ligt in ons land relatief laag (86 per 100.000 mensen). Dat kan impliceren dat andere factoren een grotere rol spelen: zo wordt vooral door laag opgeleide vrouwen veel gerookt tijdens de zwangerschap (ca. 22,1%); de trend van rokende zwangere vrouwen is al een paar jaar stijgend. Met name het aantal rokers (15 jaar en ouder) is met 19,1% nog steeds hoog. Dat is ruim hoger dan in Noorwegen (12,9%) en bijna twee keer zo hoog als in Zweden (9,8%); alhoewel lager dan in Frankrijk (22,4%) en Oostenrijk (24,3%).
Het aantal mensen dat sterft na een opname in het ziekenhuis voor een hartinfarct ligt met 9% rond de mediaan van de OECD (8,7%). Bij sterfte aan een beroerte is dit respectievelijk (9,6% versus 9,9%). Nederlanders worden meestal snel geholpen. Zo scoort ons land het beste bij het aantal heupfracturen waarbij nog dezelfde of de volgende dag al wordt geopereerd (86,8% versus 70,1%). Wel lijkt er een optimum bereikt: de trendverbetering voor wachttijden is in de afgelopen jaren gestagneerd. Kijken we naar de vijfjaarsoverleving bij enkele veel voorkomende vormen van kanker, dan ligt het gemiddelde voor borstkanker en darmkanker boven het gemiddelde van de OECD en voor baarmoederhalskanker net onder het gemiddelde. De verschillen in vijfjaarsoverleving zijn echter klein.
Het aantal (vermijdbare) opnames voor chronische aandoeningen zoals diabetes en COPD ligt laag. En volgens de International Health Policy Survey van de CWF (2013) ligt het aantal patiënten dat aangeeft problemen te ervaren met de afstemming tussen de eerste en tweede lijn lager dan in andere landen. De huisarts is terughoudend met het voorschrijven van antibiotica en slaapmiddelen voor ouderen.
De toegang tot de zorg is in Nederland bovengemiddeld. Wachttijden liggen laag, reistijden zijn kort en de zorg buiten kantooruren (huisartsenposten) is goed geregeld. De eigen betalingen zijn als percentage van de gemiddelde zorgkosten per volwassene laag, maar zijn de afgelopen tien jaar wel gestegen; bovendien kiezen mensen daarnaast soms voor een vrijwillig eigen risico.
Het concluderende beeld is dat het Nederlandse zorgsysteem van een kwaliteit is die de vergelijking met andere ontwikkelde landen goed kan doorstaan en een erg goede toegang tot zorg biedt. Daar staat tegenover dat met name de uitgaven aan de langdurige zorg aan de hoge kant zijn en dat sommige leefstijlindicatoren (roken) negatief zijn.
Merkbaar betere zorg dichtbij mensen
Mensen willen de zorg en begeleiding die bij hen past. Dichtbij huis en als het even kan het liefst thuis, zodat hun leven zo min mogelijk overhoop wordt gehaald. En mensen willen ervan uit kunnen gaan dat de geboden zorg van goede kwaliteit en veilig is.
E-health
E-health moet het mogelijk maken dat de zorg zich kan verplaatsen van de wachtkamer naar de woonkamer. Het gaat hierbij niet alleen om complexe of kostbare digitale hulpmiddelen, maar ook eenvoudige oplossingen die het leven van patiënten gemakkelijker maken en het werk van professionals verbeteren. Om dit mogelijk te maken hebben wij in 2014 drie ambities geformuleerd om via e-health binnen vijf jaar de kwaliteit van leven te verhogen. Deze ambities komen er op neer dat meer mensen direct toegang hebben tot bepaalde medische gegevens, dat er meer mogelijkheden voor chronisch zieken en ouderen zijn om aan zelfmeting en telemonitoring te doen en dat beeldschermzorg (ondersteund door domotica) voor iedereen beschikbaar is die zorg en ondersteuning thuis krijgt.
In 2016 zijn verschillende initiatieven ontplooid om deze ambities te realiseren. Zo doen we goede ervaringen op met het sluiten van Health Deals. In het afgelopen jaar hebben we bijvoorbeeld samen met het Ministerie van EZ, patiëntenorganisaties, bedrijven, ziekenhuizen, zorgverzekeraars en netwerk- en kennisinstellingen afspraken gemaakt over de ontwikkeling van keuzehulpen die patiënt en behandelaar moeten ondersteunen bij het samen kiezen van de best passende kankerbehandeling. Met het eveneens in samenwerking met het Ministerie van EZ in 2016 gestarte Fast Track eHealth Initiatief geld kunnen MKB-ondernemers worden ondersteund en begeleid bij de opschaling van goede e-health initiatieven. Doel is veelbelovende innovaties sneller bij de patiënt te brengen, breder in Nederland toe te passen en een plek te geven in de gezondheidszorg (TK 27 529, nr. 141).
Om gezondheidsgegevens beter beschikbaar en uitwisselbaar te maken zijn afspraken nodig. Wij ondersteunen het onder leiding van de Patiëntenfederatie in 2016 gestarte MedMij. Eind 2016 zijn de eerste MedMij-standaarden gepubliceerd waaraan persoonlijke gezondheidsomgevingen en ICT-systemen moeten voldoen om goed, veilig en betrouwbaar gegevens uit te kunnen wisselen. Ten slotte hebben wij het afgelopen jaar besloten middelen vrij te maken om te realiseren dat patiënten zelf eenvoudig digitaal toegang krijgen tot hun gegevens bij het ziekenhuis (TK 27 529, nr. 142). Tegen deze achtergrond was het belangrijk dat de Wet cliëntenrechten bij elektronische verwerking van gegevens werd aangenomen (Staatsblad 2016, nr. 373).
Dat er nog veel meer goede ideeën rondom e-health in Nederland leven en mogelijkheden tot innovatie en samenwerking zijn, bleek wel in de internationale e-healthweek (TK 27 529, nr. 139) van juni 2016 en de nationale e-healthweek van januari 2017. Dat er ook nog veel te winnen valt, blijkt uit de laatste E-healthmonitor. Daaruit blijkt onder andere dat zorgaanbieders weliswaar steeds meer online hulpverlening aanbieden, maar dat veel patiënten de weg naar deze hulpverlening nog niet goed weten te vinden (TK 27 529, nr. 141). We zullen dan ook initiatieven blijven ontplooien om onze ambities te halen, zoals door maandelijkse e-healthbijeenkomsten te organiseren, via het Versnellingsprogramma Informatie-uitwisseling Patiënt en Professional en zo nodig met aanpassing van wet- en regelgeving.
Focusonderwerp: Acute zorg voor kwetsbare ouderen
De acute zorg staat de laatste tijd in toenemende mate onder druk. Dit heeft verschillende oorzaken (TK 29 247, nr. 225). Naast (dreigende) personeelstekorten zijn er de afgelopen periode bijvoorbeeld ook steeds meer ouderen op de spoedeisende hulp (SEH) gekomen. Hoewel dit deels door de vergrijzing komt, lijkt deze toename ook het gevolg van het niet tijdig beschikbaar zijn van voldoende en passende zorg. Dit komt voor een belangrijk deel ook door onvoldoende samenwerking in de keten.
Mensen willen langer thuis blijven wonen. Die trend is al sinds 1980 zichtbaar. In de afgelopen jaren is door alle betrokken partijen verder op deze ontwikkeling ingespeeld. Dit door de zorg zo dicht mogelijk bij mensen thuis te organiseren. Dit vraagt op alle fronten om veranderingen in de organisatie van zorg. Niet alleen in de eerste en tweede lijn en in de langdurige zorg, maar vooral ook in de samenwerking in de hele keten van de acute curatieve zorg en ouderenzorg. Dit loopt nog niet altijd zoals gewenst.
Vooral ouderen komen hierdoor nog te vaak onnodig op de SEH terecht en blijven te vaak te lang op de SEH, omdat zij niet tijdig kunnen doorstromen naar een regulier ziekenhuisbed of een andere vorm van vervolgzorg. Wij achten het van belang dat ouderen de juiste zorg op de juiste plek krijgen.
Het eerstelijns verblijf speelt hierbij een belangrijke rol. Eerstelijns verblijf is medisch noodzakelijk kortdurend verblijf, bedoeld voor kwetsbare mensen die tijdelijk niet meer of nog niet verantwoord in hun eigen woonomgeving kunnen verblijven, maar waarvoor geen opname in een ziekenhuis of andere zorginstelling is aangewezen. Deze zorg is gericht op herstel van de patiënt en daarmee op terugkeer naar huis. Opname in het eerstelijns verblijf kan een ziekenhuisopname of SEH-bezoek voorkomen en/of er ook aan de achterkant voor zorgen dat een patiënt die in het ziekenhuis is behandeld maar niet naar huis kan, tijdelijk passende zorg kan krijgen. In 2016 is het budget voor het eerstelijns verblijf opgehoogd. Per 2017 is de bekostiging voor eerstelijns verblijf ondergebracht binnen de Zorgverzekeringswet (Zvw). Met het onderbrengen van eerstelijns verblijf in de Zvw is het mogelijk voor de zorgverzekeraars om de curatieve zorg in samenhang in te kopen (TK 34 104, nr. 125).
Om de druk op de SEH verder te verlichten is de inzet van professionals dicht bij huis en van de sociale omgeving onontbeerlijk. Voor de doorstroom van de oudere patiënt in de keten is regionale coördinatie belangrijk. Het is in eerste instantie aan de zorgaanbieders om hierover afspraken te maken. Wij hebben echter ook de zorgverzekeraars laten weten dat we van hen een integrale (inkoop)visie verwachten en gaan er vanuit dat zij de zorgaanbieders aanspreken op hun verantwoordelijkheid (TK 29 247, nr. 226). Gemeenten kunnen bij een hulpvraag kijken naar risico’s en inzetten op adequate preventie. Ook wijkverpleegkundigen en huisartsen kunnen voorkomen dat ouderen onnodig op de SEH terecht komen (TK 29 247, nr. 226). Ten slotte hebben wij besloten om meer mogelijkheden te creëren voor de huisarts om de specialist ouderengeneeskunde in te schakelen (TK 33 578, nr. 33).
Sinds februari 2016 is daarnaast het praktijkteam «Zorg op de juiste plek» actief: www.denieuwepraktijk.nl/praktijkteam. Dit landelijke team beantwoordt vragen die zorgmedewerkers hebben over de overdracht van kwetsbare cliënten tussen thuis, ziekenhuis of kortdurende opname, en de regels die hierbij gelden. Het praktijkteam bestaat uit experts van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het praktijkteam regelt zelf geen zorg, maar brengt mensen met elkaar in gesprek en adviseert bij vragen. Veel vragen van zorgverleners gingen over organisatie en financiering van de overdracht tussen verschillende vormen van zorg en verblijf. Het praktijkteam maakte duidelijk wat kan. Het leidde onder meer tot een interactieve tekening die veel antwoorden geeft: www.denieuwepraktijk.nl/praktijkteam/zorgketen-in-kaart
Bij meerdere zorgverleners leefde daarnaast onduidelijkheid over de financiering van de wijkverpleegkundige die langskomt in het ziekenhuis om de overdracht naar huis zo soepel mogelijk te laten verlopen. Zorgverleners wisten niet dat een bezoek aan een ziekenhuis door een wijkverpleegkundige om de zorg na een ontslag te regelen vergoed wordt. Het praktijkteam nam misverstanden hierover weg (TK 33 578, nr. 33). Tot slot is er aandacht voor het opleiden van verpleegkundigen: van wijkverpleegkundige tot SEH-verpleegkundige. De plaatsen die beschikbaar zijn, moeten worden ingevuld; stages moeten voorhanden zijn. Hier ligt ook een belangrijke taak bij de zorg zelf.
Betere compensatie chronisch zieken
In onze brief Kwaliteit loont die we in 2015 naar de Tweede Kamer hebben verzonden, was aangekondigd dat er een forse aanpassing van de berekening van de vereveningsbijdrage zou komen. Dit diende ervoor te zorgen dat verzekeraars meer geprikkeld worden om zich te richten op het aantrekken van mensen die (veel) gebruik maken van zorg en voor hen kwalitatief goede zorg in te kopen. Inkopen op kwaliteit moest met een beter risicovereveningsmodel meer lonend worden dan tot dan toe het geval was. In 2016 zijn daartoe grote stappen gezet. Er zijn 350.000 extra chronisch zieken geïdentificeerd in het vereveningsmodel waarvoor verzekeraars een relatief hoge vereveningsbijdrage ontvangen. De herverdeling van budget bij verzekeraars van gezond naar ongezond moet daarmee toenemen van € 5,2 miljard in 2006 naar € 13,8 miljard in 2016; oftewel van 26% naar 36% van de curatieve zorguitgaven (TK 29 689, nr. 617).
Vanaf 2017 zijn zorgverzekeraars volledig risicodragend. Dat betekent dat zij niet langer achteraf gecompenseerd worden als kosten onverwacht hoger uitvallen (TK 29 689, nr. 725).
Samenwerking zorgaanbieders en zorgverzekeraars
Goede contracten en goede werkrelaties tussen zorgaanbieders en zorgverzekeraars komen de kwaliteit van de zorg ten goede. In het afgelopen jaar is de Geschilleninstantie Zorgcontractering van start gegaan. Deze instantie kan optreden als bemiddelaar tussen zorgverzekeraar en zorgaanbieder wanneer zij er tijdens contractbesprekingen niet uitkomen (bijvoorbeeld door mediation). Het doel van de instantie is om een gang naar de rechter te voorkomen. Dat moet veel tijd en geld besparen en is ook gericht op het continueren van de samenwerking (TK 29 689, nr. 717).
Depressiepreventie
Ongeveer 1 op de 20 volwassen Nederlanders worstelt elk jaar met een depressie. Het is in Nederland een van de meest voorkomende redenen voor ziekteverzuim. Toch is depressie niet of nauwelijks een onderwerp van gesprek. Mensen weten er weinig van, vinden het lastig om er op te reageren en weten niet hoe ze iemand met een depressie kunnen helpen. Dat moet anders. Om die reden zijn wij in 2016 een landelijke publiekscampagne begonnen om depressie bespreekbaar te maken en de kennis erover te vergroten (TK 32 793, nr. 259). Ook zijn wij gestart met een langjarig onderzoeksprogramma en een landelijke agenda suïcidepreventie. Ten slotte is de hulplijn 113Online financieel enorm versterkt (TK 32 793, nr. 218).
Verwarde personen
In september 2015 hebben wij samen met de Minister van VenJ en de VNG het «Aanjaagteam Verwarde Personen» geïnstalleerd. De inzet van het aanjaagteam was om te bevorderen dat gemeenten, voor zover dat nog niet het geval was, binnen een jaar zouden beschikken over een sluitende aanpak van zorg en ondersteuning van personen met verward gedrag. In de tweede tussenrapportage van het aanjaagteam wordt geconcludeerd dat ondanks alle inspanningen de zorg en ondersteuning beter kan en moet. Ook is er nog een grotere inzet van alle partijen nodig; zeker daar waar het gaat om preventie en vroegsignalering.
Wij hebben aan deze oproep gehoor gegeven door in 2016 een nieuw schakelteam in te stellen. Alle gemeenten en regio’s moeten beschikken over een goed werkend systeem voor de ondersteuning van mensen met verward gedrag. Het schakelteam zal tot 1 oktober 2018 alles uit de kast trekken om dit te faciliteren, waarbij we er vanuit gaan dat veel regio’s ruim voor die tijd al een functionerend systeem hebben. In een aantal «verdiepingsregio's» experimenteren gemeenten en organisaties al met een betere aanpak. Zo wordt op verschillende plaatsen gewerkt met alternatieve vormen van vervoer die beter aansluiten bij de behoefte van mensen die verward gedrag vertonen. Ook zijn er verschillende opvanglocaties voor mensen met verward gedrag waar snelle risicotaxatie en eventueel doorverwijzing plaatsvindt. Het schakelteam gaat gemeenten en hun partners ondersteunen in het realiseren van dergelijke voorzieningen, onder andere door het verspreiden van kennis en goede voorbeelden (TK 25 424, nr. 321).
Ter ondersteuning van de brede aanpak rondom verwarde personen lopen verschillende acties, bijvoorbeeld op het gebied van onverzekerden. In de praktijk komt het helaas voor dat mensen geen vaste woon- of verblijfplaats hebben en ook geen briefadres. Een zorgverzekering vereist een adres. Hierdoor hebben deze dak- en thuislozen ook geen zorgverzekering en zijn zij verstoken van medisch noodzakelijk zorg. Om dit aan te pakken zetten gemeenten zich ervoor in dat mensen uit kwetsbare groepen zonder adres, zo snel mogelijk worden ingeschreven in de Gemeentelijke Basisadministratie zodat ze vindbaar zijn voor instanties en beter gebruik kunnen maken van voorzieningen. Daarnaast is sinds 1 maart 2017 de Subsidieregeling medisch noodzakelijke zorg aan onverzekerden van kracht (Staatscourant 2017, nr. 10332). Deze regelt dat aanbieders de kosten van verleende zorg aan onverzekerde verzekeringsplichtigen onder voorwaarden vergoed krijgen; ook als de papieren nog niet op orde zijn.
De Wet verplichte ggz is op 14 februari 2017 aangenomen in de Tweede Kamer. Deze wet stelt de zorg centraal in plaats van de gedwongen opname van een patiënt en maakt het mogelijk deze zorg, ook in gedwongen kader, ambulant te verlenen. Hierdoor hoeft niet te worden gewacht tot het gevaar zo ernstig is dat het alleen door middel van een gedwongen opname weggenomen kan worden. Ook zorgt de wet ervoor dat familieleden beter worden betrokken.
Decentralisatie jeugdhulp en Wmo
Deze kabinetsperiode zijn grote hervormingen in het sociaal domein doorgevoerd. Zodat kwetsbare mensen eerder hulp krijgen en ondersteuning op maat. Zodat mensen langer thuis kunnen wonen en met hun sociale netwerk zoveel als mogelijk zelf de regie houden over hun leven. Door de decentralisaties in het sociale domein zijn de gemeenten de eerstverantwoordelijke overheid geworden voor werk, maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp.
Na een zorgvuldige voorbereiding zijn de Jeugdwet en de Wmo 2015 op 1 januari 2015 in werking getreden. Bijna twee jaar later blijkt dat de continuïteit van jeugdzorg is gewaarborgd. «Door de bank genomen zijn ouders tevreden over de kwaliteit van de geboden zorg», stelde ook de Kinderombudsman afgelopen jaar.
Na de stelselwijziging blijft het jeugdhulpgebruik vrijwel gelijk. De lichte daling die over de afgelopen jaren kan worden geconstateerd, hangt samen met demografische trend van 1% minder jeugdigen per jaar. De decentralisaties zijn pas echt geslaagd als mensen ervaren dat ze goed worden geholpen: preventie, aansluiten op wat ouders en kinderen zelf willen en kunnen, passende hulp dichtbij, integrale ondersteuning en met alle ruimte voor professionals. Nu twee jaar na de invoering worden de vernieuwingen in de jeugdhulp goed zichtbaar. Het lokale maatwerk is nog onvoldoende ontwikkeld (zoals blijkt uit de Monitor Transitie Jeugd 2016). Cliënten melden dat de ontvangen hulp niet aansluit bij hun hulpvraag. Samen met gemeenten en aanbieders proberen wij deze signalen op te pakken. Zo is afgesproken dat gemeenten een aanspreekpunt met doorzettingsmacht gaan inrichten waar gezinnen terecht kunnen als zij dreigen vast te lopen.
De invoering van de Jeugdwet heeft geleid tot verschillende uitdagingen in het organiseren van jeugdhulp. Belangrijk onderdeel daarvan is de transformatie en daarmee samenhangend borging van essentiële specialistische jeugdhulpfuncties. Om te voorkomen dat er gedurende de transformatie van het zorglandschap essentiële functies in de jeugdhulp verdwijnen, is besloten om de Transitie Autoriteit Jeugd met een jaar te verlengen (TK 31 839, nr. 554).
Om ouders met ernstig zieke kinderen gemakkelijker duidelijkheid te geven over zaken waarover zij zich zorgen maken, is in 2016 een expertisepunt zorg voor deze groep ingericht. Daar kunnen niet alleen ouders maar bijvoorbeeld ook verzorgers, professionals en gemeenteambtenaren terecht voor specifieke vragen (TK 34 104, nr. 148).
Kinderen moeten er daarnaast op kunnen rekenen dat zij in een veilige omgeving opgroeien. In Nederland moet op een meer systematische manier worden gewerkt aan de veiligheid van kinderen en andere kwetsbare groepen. Uit de meest recente voortgangsrapportage Geweld in afhankelijkheidsrelaties blijkt dat 25 van de Veilig Thuis-organisaties de basis voldoende op orde hebben en nog één organisatie onder verscherpt toezicht staat. Zoals met de Tweede Kamer afgesproken is het essentieel dat Veilig Thuis een «radarfunctie» voor veiligheid vervult. Daarvoor wordt momenteel een impactanalyse uitgevoerd. Tegelijkertijd ligt een advies voor bij de Raad van State om de meldcode aan te scherpen. Hierin wordt een afwegingskader voorgeschreven waarmee professionals in staat worden gesteld om te beoordelen of er sprake is van (een vermoeden van) ernstig huiselijk geweld of ernstige kindermishandeling, dat melden bij Veilig Thuis vereist (TK 28 345, nr. 174).
Ook voor de Wmo 2015 geldt dat de aandacht moet worden verlegd naar een goed werkende praktijk, die voor gebruikers van zorg en ondersteuning en professionals merkbaar beter wordt. Langs de in 2016 vastgestelde, gezamenlijke agenda Volwaardig meedoen 2016-2018 moeten gemeenten, Rijk en cliëntorganisaties prioriteit geven aan drie doelstellingen. Die drie doelstellingen zijn: versterking van de positie van de cliënt, het bieden van maatwerk in levensbrede ondersteuning (gericht op participatie en zelfredzaamheid) en de bevordering van een «inclusieve samenleving» die wordt verrijkt door maatschappelijke initiatieven (TK 29 538, nr. 214).
Uit de voortgangsrapportage Wmo over de tweede helft van 2016 wordt duidelijk dat er inmiddels veel goede initiatieven lopen die invulling geven aan de bedoeling van de wet. Zorgverzekeraars en gemeenten werken steeds beter samen om de zorg en ondersteuning in de wijken beter op elkaar af te stemmen. En zij onderzoeken hoe er een betere verbinding kan komen tussen de medische zorg en het sociaal domein. Sociale wijkteams onderhouden samen met de wijkverpleegkundige, huisarts en wijkagent de contacten met de wijk. Daardoor kunnen signalen eerder, beter en meer in samenhang worden opgepakt; soms zelf voordat er al een gerichte zorgvraag is. De wens om de cliënt centraal te stellen is nog niet overal in de praktijk aanwezig. Hoewel de goede weg is ingeslagen, is extra inspanning, tijd en vertrouwen nodig om hier de noodzakelijke volgende stappen te zetten. Wat past bij een ontwikkelende praktijk is dat goede voorbeelden in het zonnetje worden gezet. Dat gebeurt onder andere via de website www.denieuwepraktijk.nl. Op langere termijn moeten de evaluaties van het SCP de effecten van het nieuwe beleid in beeld brengen (TK 29 538, nr. 230).
Wie voor ondersteuning bij de gemeente aan klopt, is het best af met één contactpersoon en met hulpverleners en ondersteunende instanties die goed samenwerken. De vraag moet centraal staan, niet de regeling of het type zorg. Vijf grote gemeenten en drie ministeries hebben in 2016 een City Deal gesloten om zo’n integrale aanpak te bevorderen. De deal moet leiden tot nieuwe manieren van ondersteuning voor mensen met een ondersteuningsbehoefte. De gemeenten Eindhoven, Enschede, Leeuwarden, Utrecht en Zaanstad werken aan nieuwe vormen van ondersteuning voor huishoudens met meer problemen, zoals verstandelijke of lichamelijke beperkingen, werkloosheid, armoede, schulden en opvoedings- of psychische problemen.
Ten slotte moeten gemeenten een reële kostprijs gaan betalen voor Wmo-hulp voor ouderen en mensen met een beperking. Op 10 februari jl. is een besluit afgekondigd dat regelt dat gemeenten dit moet regelen (Staatsblad 2017, nr. 55). Het gaat om het «Besluit regels ter waarborging van een goede verhouding tussen de prijs voor de levering van een voorziening en de eisen die worden gesteld aan de kwaliteit van de voorziening en de continuïteit in de hulpverlening tussen de cliënt en de hulpverlener». De Wmo 2015 verplichtte de gemeenteraad al om bij de uitvoering van de Wmo regels te stellen ter waarborging van een goede verhouding tussen de prijs en de kwaliteit van een voorziening. Dit besluit stelt daarvoor ter verduidelijking nadere regels aan deze verplichting. Gemeenten kunnen hiermee vechtcontracten, waarin partijen zorg onder de reële kostprijs aanbieden, buiten de deur houden.
Focusonderwerp: pgb-trekkingsrechten
Het pgb maakt het mogelijk voor mensen om zelf zorg in te kopen, die past bij hun wensen. De groei van het aantal pgb’s maakt duidelijk dat deze vorm van zorgverlening voorziet in een behoefte. Het nadeel van het pgb is dat dit gepaard gaat met hoge uitvoeringslasten en een grotere fraudegevoeligheid. Met de inwerkingtreding van de Wlz, de Wmo 2015 en de Jeugdwet is ook het trekkingsrecht persoonsgebonden budget (pgb) ingevoerd. Dit betekent dat het budget niet langer aan de budgethouder zelf wordt verstrekt, maar na controle de betalingen rechtstreeks aan de zorgverlener worden gedaan. De invoering van het trekkingsrecht in 2015 is niet zonder problemen verlopen. Het jaar 2015 stond daarom in het teken van herstel. In 2016 is ketenbreed gewerkt aan het verder stabiliseren en verbeteren van het systeem van trekkingsrecht (TK 25 657, nr. 235).
Over de voortgang is de Kamer regelmatig geïnformeerd. De laatste voortgangsrapportage is op 2 november jl. aan de Tweede Kamer verzonden (TK 25 657, nr. 273). Uit deze voortgangsrapportages blijkt dat in 2016 verschillende verbeterslagen zijn gerealiseerd. Zo waren de betalingen gedurende het hele jaar stabiel en vanaf november 2016 wordt de totale set reguliere controles uitgevoerd zoals afgesproken (TK 25 657, nr. 261). Dit draagt bij aan de controledoelstelling van het trekkingsrecht, maar verdere verbeteringen in met name de administratieve afhandeling zijn en blijven nodig. Verbeteringen die op dit vlak zijn ingezet zijn onder meer het ontwikkelen van een gebruikersvriendelijk portaal, vergaand standaardiseren en digitaliseren, het beter borgen van taken en verantwoordelijkheden voor de verstrekker en noodzakelijke investeringen bij de SVB. (TK 25 657, nr. 249). Over de totstandkoming van het portaal is de Tweede Kamer op 16 december jl. geïnformeerd (TK 25 657, nr. 275).
Dementie
In ons land leven naar schatting 260.000 mensen met dementie. Het aantal mensen met dementie zal, vooral als gevolg van de vergrijzing, stijgen tot naar schatting meer dan 400.000 in 2050. Van de mensen met dementie woont 70% thuis. Meer dan 40% van de mensen met dementie is alleenstaand. Voor mensen met dementie staan naast de beroepskrachten en vrijwilligers naar schatting 300.000 mantelzorgers klaar. Gemiddeld leven mensen met dementie ruim zes jaar thuis en ruim anderhalf jaar in een instelling. In het afgelopen jaar hebben wij niet alleen extra geld vrij gemaakt voor wetenschappelijk onderzoek naar de dodelijke hersenaandoening, maar is ook de campagne Samen dementievriendelijk gestart (TK 25 424, nr. 313). Begin 2017 hadden zich 14.371 mensen geregistreerd als «dementievriendelijk». In 2020 moeten dat er zo’n 300.000 zijn: één voor elke Nederlander die op dat moment leeft met dementie.
Mensen met een beperking
Sinds 14 juli 2016 geldt daarnaast het VN-verdrag Handicap. Dit verdrag bepaalt dat iedereen volwaardig moet kunnen deelnemen aan de samenleving. Helaas is dat in Nederland niet altijd het geval. Mensen met een handicap lopen regelmatig letterlijk en figuurlijk tegen obstakels aan. In ons land hebben ruim 2 miljoen mensen één of meer handicaps. Ze zijn slechtziend, blind of doof, hebben een andere lichamelijke of een verstandelijke beperking of een psychische of psychiatrische aandoening.
Mensen met een beperking of chronische ziekte krijgen een centrale rol bij de invoering van het VN-verdrag. Zij zijn actief betrokken bij de totstandkoming van actieplannen per sector waarin concreet wordt uitgewerkt hoe algemene toegankelijkheid in de praktijk wordt gerealiseerd. Een AMvB die dit moet regelen hebben wij naar de Eerste en Tweede Kamer gestuurd (TK 33 990, nr. 61). Met de begin 2017 gestarte campagne Meedoen met een handicap willen wij zaken door de ogen van iemand met een handicap laten bekijken en daarmee bewustwording creëren. Dan blijkt sporten, boodschappen doen of een terrasje pakken helemaal niet zo vanzelfsprekend.
Ouderenzorg
Omdat ouderen langer thuis blijven wonen is de zorg die zij nodig hebben als zij uiteindelijk wel naar een verpleeghuis gaan, complexer dan vroeger. Het verbeteren van de kwaliteit van de verpleeghuis- en gehandicaptenzorg is dan ook een van onze speerpunten. Voor de ouderenzorg hebben wij met «Waardigheid en Trots» in 2015 al een breed plan gelanceerd om in alle Nederlandse verpleeghuizen liefdevolle zorg door trotse medewerkers te bewerkstelligen. Daartoe zijn vanaf 2016 extra middelen beschikbaar gesteld voor zinvolle dagbesteding van bewoners en het versterken van de deskundigheid van personeel. Daarnaast is met het vervolg «Waardig leven met zorg» de invloed van ouderen op de kwaliteit van zorg verhoogd. Hun wensen moeten bepalen hoe de zorg er uit ziet. Daarom worden die leidend bij de bekostiging en inkoop van zorg.
Goede personeelsbezetting in alle verpleeghuizen is ook een centraal thema in het door de hele Tweede Kamer omarmde manifest Scherp op Ouderenzorg van Hugo Borst en Carin Gaemers. Begin 2017 hebben wij op basis van dit manifest besloten € 100 miljoen extra uit te trekken. In 2016 hebben wij een voorgenomen bezuiniging van € 500 miljoen geschrapt en extra middelen gereserveerd voor opleidingen om steeds complexere zorg te kunnen verlenen (TK 31 765, nr. 260).
Hiermee worden instellingen niet alleen financiële rust en stabiliteit geboden, maar moeten zij de verpleegzorg ook naar een hoger plan gaan tillen. Met ingang van 13 januari 2017 is het kwaliteitskader verpleegzorg vastgesteld. Na jaren van discussie is het voor het eerst dat zo’n alomvattend kader (inclusief normen voor personeel) er nu daadwerkelijk is. Zo wordt voor iedereen - van cliënten tot medewerkers en bestuurders - duidelijk waarop mag worden gerekend en zal worden toegezien.
Dat er al enige stappen in de gewenste verbeterslag zijn gezet, blijkt ook uit de conclusies van de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Bij de door de inspectie aangemerkte verpleeghuizen met een verhoogd risico is - sinds de start van extra toezicht in 2015 - bij 111 van de 150 de kwaliteit op orde en extra toezicht van de Inspectie niet langer nodig. Vijf verpleeghuizen vielen eind 2016 nog onder het meest intensieve toezicht van de IGZ (TK 31 765, nr. 245).
Sport en bewegen in de buurt
Jong of oud, met of zonder beperking - sport is gezond en brengt mensen bij elkaar. Het leert kinderen om te gaan met regels, met winnen en verliezen, met elkaar. Om sporten en bewegen in de buurt voor zoveel mogelijk Nederlanders mogelijk te maken, hebben wij de afgelopen jaren een enorme impuls gegeven aan het lokale sportbeleid. Ruim 4.800 buurtsportcoaches (2.948 fte) waren afgelopen jaar door heel het land aan de slag. Naar schatting bereiken zij 1 tot 1,5 miljoen mensen. Ruim 500 Gezonde Scholen hebben inmiddels het deelcertificaat sport en bewegen waarmee zij zo’n kwart miljoen leerlingen extra sportief in beweging brengen. Dankzij ons sportstimuleringsprogramma Special Heroes kunnen meer kinderen in het speciaal onderwijs sporten en bewegen. Met dit programma zijn in totaal 370 scholen en ruim 45.000 kinderen bereikt (TK 30 234, nr. 157). Eind 2016 waren 116 gemeenten aangesloten bij Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG), een programma om overgewicht bij jongeren tegen te gaan. Dit betekent dat circa 832.000 kinderen bereikt kunnen worden.
Leefstijl en preventie
Nederlanders leven steeds langer en blijven langer gezond. Dat danken we onder meer aan onze ziektepreventie: het rijksvaccinatieprogramma blijft een effectieve pijler in infectieziektenbestrijding. Moderne screening en bevolkingsonderzoeken helpen ons ziekten in een vroegtijdig stadium op te sporen of zelfs te voorkomen.
Maar dat danken we ook aan het verbeteren van onze leefstijl. Onze jeugd rookt en drinkt steeds minder. De opwaartse trend in overgewicht lijkt te stabiliseren. Ondanks deze gunstige ontwikkelingen, is er nog altijd een wereld te winnen. De ziektelast als gevolg van ongezond gedrag is nog steeds groot. Ook blijft de jeugd kwetsbaar, omdat voor hen de schadelijke gevolgen van bijvoorbeeld alcohol, tabak en overgewicht groter zijn.
Daarom blijven wij actief inzetten op de maatschappelijke beweging die op gang is gekomen in het kader van Alles is gezondheid. In 2016 werden 45 nieuwe zogeheten pledges getekend, waarin partijen zich binden aan gerichte en concrete activiteiten van de beweging. Eind 2016 zijn er in totaal 309 pledges ondertekend en zijn er 1.825 unieke organisatie betrokken bij de beweging: van bedrijven tot gemeenten en scholen. In het afgelopen jaar is daarnaast hard gewerkt aan de subsidieregeling preventiecoalities. Met deze regeling (die op 1 januari 2017 in is gegaan) willen wij structurele samenwerking tussen zorgverzekeraars en gemeenten op het gebied van preventieactiviteiten voor risicogroepen stimuleren en activeren. Doel is om zo de gezondheid van juist deze groep te verbeteren (TK 32 793, nr. 245).
Tegelijkertijd krijgen veel mensen nog veel zout, verzadigde vetten en suikers binnen. In het kader van het Europees voorzitterschap is door alle lidstaten brede steun uitgesproken voor de «Roadmap for action». Daarmee onderschrijven de deelnemers de urgentie voor gezamenlijke actie om het productaanbod stap voor stap gezonder te maken door zout, verzadigd vet en toegevoegde suikers (calorieën) in producten te verlagen (TK 34 139, nr. 18).
Antibioticaresistentie
Nederland had tijdens het Europees voorzitterschap de primeur om, voor het eerst in de geschiedenis van de Europese Unie, zowel bewindslieden van Volksgezondheid als van Landbouw bijeen te brengen om de dreiging van antibioticaresistentie te bespreken. Deze «One Health»-aanpak geeft aan hoe cruciaal samenwerking tussen beide sectoren is op dit thema. Door overmatig en verkeerd gebruik van antibiotica hebben bacteriesoorten zich sneller met resistentie ontwikkeld tegen deze levensreddende medicijnen. Hierdoor dreigen ziektes als long- of blaasontsteking weer ernstiger te verlopen, met verhoogde kans op voortijdig overlijden. In Europees verband is daarom onder andere afgesproken dat alle landen maatregelen treffen om zorgvuldig gebruik van antibiotica bij mens en dier zeker te stellen. Ook gaan lidstaten de ontwikkeling van nieuwe antibiotica en alternatieven voor antibiotica bevorderen. Wij hebben voor de komende vier jaar ruim € 6 miljoen voor onderzoek naar nieuwe antibiotica uitgetrokken. Het geld is bestemd voor een nieuw onderzoeksprogramma en verbonden aan het eveneens nieuw op te richten National Antibiotic Development Platform. Het platform is onderdeel van het Netherlands Center for One Health en gaat onderzoek bundelen en versterken. Het platform en het onderzoek zijn eind 2016 van start gegaan (TK 34 139, nr. 18).
Minder regels: vertrouwen in elkaar
Het jaar 2016 stond in het teken van het afbouwen van de regeldruk en vergroten van het onderling vertrouwen. Zorgverleners moeten meer tijd kunnen besteden aan zorg en minder aan onnodig papierwerk. Daarnaast moeten zorgverleners voelen dat eigen initiatief en samenwerking wordt gewaardeerd en ruimte wordt geboden voor nieuwe efficiënte en effectieve manieren van zorgverlening.
Vermindering regeldruk
In 2016 zijn verdere stappen gezet bij het verminderen van de regeldruk en het vereenvoudigen van regels. Zo is de declaratieregelgeving toegankelijker gemaakt door toelichtingen te integreren en te verduidelijken. Naast het vereenvoudigen van valide regels is ingezet op het schrappen van overbodige regels. Zo is in 2016 een wetsvoorstel ingediend om de verplichte papieren polis te schrappen. Nieuwe wet- en regelgeving dient alleen te worden ingevoerd als dit noodzakelijk is en als de lasten in verhouding staan tot de baten van de nieuwe regelgeving. Om deze reden wordt nieuwe regelgeving sinds dit jaar aan de regeldruktoets onderworpen (TK 29 515, nr. 395). Ook kan worden geleerd van resultaten uit eerdere regeldruk-trajecten. De lessen zoals uit het experiment regelarme instellingen hebben geholpen bij het vormgeven van nieuw beleid: het vereenvoudigen van de bekostiging in de wijkverpleging, het eenvoudiger melden van calamiteiten bij de IGZ en het bevriezen van de CQ-index waardoor gegevens niet hoeven te worden uitgevraagd.
Voor de Wmo 2015 en de Jeugdwet zijn in samenwerking met het programma i-Sociaal Domein regeldruksessies georganiseerd en is een onderzoek gestart naar mogelijkheden om inkoop-, kwaliteits-, facturatie- en verantwoordingseisen te verminderen. De bedoeling is dat gemeenten en zorgaanbieders de producten van het programma i-Sociaal Domein zullen verheffen tot veldnorm, om daarmee administratieve lasten verder te beperken (TK 29 515, nr. 388).
Het grootste deel van de regels waar zorgprofessionals in hun dagelijks werk mee te maken hebben is niet opgelegd door de overheid maar door de sector zelf. Daarom zijn initiatieven vanuit de sector van het grootste belang. Onder de noemer Het roer moet om zijn huisartsen in 2015 een project gestart om de bureaucratie in de zorg terug te dringen. Als gevolg van dit project is een groot aantal overbodige formulieren en machtigingen afgeschaft. Met de ggz, de paramedische zorg en de farmaceutische keten volgen we een vergelijkbaar traject om de administratieve lasten zoveel mogelijk terug te brengen. De Innovatieplaats Cure is bedoeld voor zorgaanbieders die bij de uitvoering van hun zelfontwikkelde zorgoplossing tegen de grenzen van de huidige wet- en regelgeving aanlopen. 15 zorgaanbieders hebben het afgelopen jaar de mogelijkheid gekregen om hun zelf bedachte, regelarme werkwijze in de praktijk te brengen.
Wij stimuleren dit type initiatieven en willen aansturen op effectievere samenwerking om tot een substantiële vermindering van de regeldruk te komen. Ook bijvoorbeeld in ziekenhuizen en revalidatie-instellingen. Ook willen wij meer vrijheid geven voor eigen invulling van zorgprestaties. Resultaat: meer ruimte voor innovatie en maatwerk. Uiteraard zal deze ruimte alleen geboden worden als de sector aan randvoorwaarden voldoet om verantwoord te dereguleren. Het nemen van maatregelen ter vermindering van de regeldruk is echter niet afdoende. De professionals moeten ook ervaren dat de regeldruk is afgenomen. De ervaren regeldruk zal de komende periode worden onderzocht (TK 29 515, nr. 395). Daarnaast wordt bezien aan welke extra reductiemaatregelen uitvoering kan worden gegeven. Hierbij is en blijft focus op de praktijk het uitgangspunt.
Rechtmatige zorg
Bij het verminderen van onnodige regelgeving en administratieve lasten is het evenwicht gezocht met de noodzaak om fraude, verspilling en slecht bestuur aan te pakken. De aanpak van fouten en fraude in de zorg is een van de beleidsprioriteiten van het huidige kabinet. Daarom is in het voorjaar 2015 het programmaplan Rechtmatige Zorg - aanpak fouten en fraude 2015-2018 opgesteld (TK 28 828, nr. 89). Anderhalf jaar later zijn met alle betrokken partijen belangrijke stappen gezet. Allereerst is het thema fouten en fraude in de zorg bespreekbaar gemaakt. Waar dit aanvankelijk soms weerstand opriep, zijn alle partijen zich nu bewust van het belang van rechtmatigheid en nemen zij hun verantwoordelijkheid om fouten en fraude tegen te gaan en aan te pakken. Zorgaanbieders werken aan het verbeteren van het correct registreren en declareren. Met de VNG wordt gewerkt aan kennisopbouw bij gemeenten, zodat zij de lokale aanpak van fouten en fraude goed kunnen uitvoeren.
Uiteraard gaat het niet alleen om het signaleren van fraude, maar ook om het kenbaar maken ervan. In 2016 is een handreiking ontwikkeld die zorgprofessionals handvatten geeft hoe om te gaan met vermoedens van fouten of fraude binnen hun organisatie. Ook is op 1 november gestart met het Informatieknooppunt Zorgfraude (IKZ) bij de Nederlandse Zorgautoriteit. Zowel burgers als professionals kunnen hier fraudesignalen doorgeven, waarna toezichthouders en opsporingsdiensten de signalen onderzoeken en afhandelen. Daarnaast zijn de mogelijkheden om fraude te onderzoeken verbeterd door de capaciteit voor toezicht, opsporing en vervolging uit te breiden en te zoeken naar manieren om effectiever te werken (TK 28 828, nr. 98).
Transparantie van informatie
Bij verbeteringen in de zorg is informatie over kwaliteit een voorwaarde. Patiënten moeten op basis van betrouwbare en begrijpelijke informatie kunnen kiezen voor een ziekenhuis, een arts of een behandeling. In 2016 heeft transparantie prioriteit gekregen. In dit jaar is de informatievoorziening voor patiënten verbeterd. Patiënten kunnen bij de meest voorkomende aandoeningen gebruik maken van keuzehulpen om de voor hen beste behandelaar te kiezen. Over ruim 150 aandoeningen zijn korte informatieve teksten beschikbaar gesteld. Ook zijn er stappen gezet bij het verbeteren van de positie van de patiënt. Zorgverzekeraars hebben een actieplan opgesteld om hun aanbod voor verzekerden inzichtelijker te maken en overstappen te vergemakkelijken. Er zijn concrete afspraken gemaakt met zorgaanbieders, zorgverzekeraars en de NZa over verbetering van het contracteringsproces, zodat verzekerden weten bij welke polis zij bij welke zorgaanbieder terecht kunnen. Zorgverzekeraars moeten voor 1 april inzichtelijk maken wat hun inkoopbeleid voor het jaar erop is.
Iedereen vindt dat goed inzicht in de kwaliteit van zorg nodig is, maar de gegevensregistratie die gepaard gaat met het inzichtelijk maken van kwaliteit is nog onderwerp van discussie. Registratie aan de bron kan de oplossing vormen. Gegevens worden in een keer aan de bron geregistreerd en kunnen dan voor verschillende doeleinden - declaratie, kwaliteit, sturing - worden gebruikt. Met deze inspanning is de afgelopen tijd een stap gezet in het vergroten van de transparantie van kwaliteit van zorg. Dit proces moet in de komende periode voortgezet worden (TK 32 620, nr. 168). De kwaliteitsinformatie wordt verder gestandaardiseerd waarbij van internationale kennis gebruik wordt gemaakt. Het patiëntenoordeel moet daarbij inzichtelijk worden gemaakt. Ook zal de komende jaren worden ingezet op het verbeteren van de keuze-informatie voor patiënten.
Wet kwaliteit klachten en geschillen zorg en aanpassing Gezondheidswet
Meer transparantie en openheid moet er ook komen over klachten en ongewenste voorvallen in de zorg. Door van incidenten te leren wordt de kwaliteit van zorg verbeterd. Op 1 januari 2016 is de Wet kwaliteit klachten en geschillen zorg (Wkkgz) in werking getreden. Vanaf 1 januari 2017 moeten zorgaanbieders hun klachtenregeling inregelen in overeenstemming met de nieuwe wet. Hierdoor wordt de positie van patiënten en cliënten versterkt.
In 2016 is de Eerste Kamer akkoord gegaan met de wijziging van de Gezondheidswet. Met deze wijziging kunnen handhaving- en inspectiegegevens van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de Inspectie Jeugdzorg actief openbaar worden gemaakt (Staatsblad 2016, 448).
Uitgavenbeheersing: gezamenlijk inspelen op toekomstige ontwikkelingen en uitdagingen
Beheersing van de zorgkosten is en blijft noodzakelijk. Er zijn forse stappen gezet in het beheersen van de zorgkosten door een grotere risicodragendheid van zorgverzekeraars, het hogere eigen risico en de gesloten hoofdlijnenakkoorden. Dankzij deze maatregelen was de groei van de totale zorguitgaven de afgelopen jaren historisch laag. We zijn er echter nog niet. De zorg moet immers niet alleen nu maar ook voor volgende generaties betaalbaar blijven. Daarom zijn in 2016 aanvullende maatregelen genomen.
Aanpak verspilling
Een middel om de zorguitgaven te beheersen is het tegengaan van verspilling. Door middel van het programma Aanpak verspilling in de zorg is bij burgers en zorgverleners geïnventariseerd waar zij verspilling zagen. Door een brede vertegenwoordiging vanuit de zorgpartijen is over oplossingsrichtingen nagedacht, waarna zes pilots zijn gestart die besparingsmogelijkheden in beeld brengen. Zo moet het op maat voorschrijven van geneesmiddelen voorkomen dat medicijnen ongebruikt overblijven en moet een inkoopdoorlichting in beeld brengen hoe door slimmer in te kopen besparingen kunnen worden gerealiseerd (TK 33 654, nr. 22).
Bij het tegengaan van verspilling is de afstemming en samenwerking tussen professionals van groot belang. De meeste reductie van verspilling wordt immers bereikt op de werkvloer, door professionals die met elkaar besluiten om anders te werken en zo verspilling tegen te gaan. Voor elke organisatie is de winst anders, maar de succesverhalen laten zien dat aanzienlijke besparingen mogelijk zijn. Om die besparingen te bewerkstelligen blijft gezamenlijke inzet op zinnige en zuinige zorg cruciaal (TK 33 654, nr. 22).
Dure geneesmiddelen
Een van de oorzaken van de sterke stijging van zorgkosten ligt in het toenemend gebruik van nieuwe, zeer dure geneesmiddelen die een grote toegevoegde medische waarde hebben en vaak zijn bedoeld voor kleine groepen mensen. Als er niets verandert komt de betaalbaarheid van deze nieuwe medicijnen steeds verder onder druk te staan. De aanpak van dit probleem was één van de beleidsprioriteiten tijdens het Nederlandse EU-voorzitterschap. Tijdens de Raad van de Europese Unie zijn afspraken gemaakt over betere Europese samenwerking tegen te hoge medicijnprijzen. Deze afspraken sluiten nauw aan bij de geneesmiddelenvisie die wij in 2016 hebben ontwikkeld om de kostenstijging beheersbaar te houden (TK 29 477, nr. 397). De geneesmiddelenvisie is grofweg gebouwd op drie pijlers. Ten eerste wordt er toegewerkt naar een duurzame verandering in de farmaceutische sector. Beschermingsconstructies worden onder de loep genomen. Samen met andere EU-landen, NGO’s en de farmaceutische industrie wordt toegewerkt naar nieuwe businessmodellen. Hierbij moet er voldoende ruimte blijven voor nieuwe ontwikkelingen en innovatie terwijl tegelijkertijd het betaalbaar en toegankelijk houden van geneesmiddelen centraal staat. De tweede pijler richt zich op de ongewenst hoge prijzen van geneesmiddelen. Door middel van nationale en internationale samenwerkingsverbanden kunnen gemeenschappelijke onderhandelingen over prijzen gevoerd worden, waardoor de countervailing power ten opzichte van de industrie wordt versterkt. De derde pijler richt zich op het gepast gebruik van geneesmiddelen waardoor verspilling wordt tegengegaan. Diagnostiek die vooraf aangeeft of een geneesmiddel werkt bij een specifieke persoon, kan de patiënt veel bijwerkingen en onnodige uitgaven besparen. We hebben € 10 miljoen uitgetrokken om deze nieuwe diagnostiek verder te ontwikkelen (TK 29 477, nr. 405).
Realisatie beleidsdoorlichtingen
Realisatie beleidsdoorlichtingen
Nr
Naam artikel
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
Wanneer
Geheel artikel?
Behandeling in Tweede Kamer
1
Volksgezondheid
Nee1
Gezondheidsbescherming
X
2013
Ziektepreventie
X
2015
Plan van aanpak Commissiebrief en antwoorden betrokken bij WGO JV VWS 2014
Art. 1.2 Betrokken bij AO ziektepreventie
Gezondheidsbevordering2
X
2013
Art. 1.3 Betrokken bij AO ziektepreventie
Ethiek
X
2012
2
Curatieve zorg
Nee3
Kwaliteit en veiligheid
X
2016
TK 32 772, nr. 4 en TK 32 772, nr. 7 commissiebrief en antwoorden betrokken bij WGO JV VWS 2014
Art. 2.1 Feitelijke vragen en antwoorden bij doorlichting
Toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg
X
2017
Plan van aanpak Schriftelijk overleg, antwoorden nog te ontvangen
Bevordering van de werking van het stelsel
X
X4
2015
Plan van aanpak Commissiebrief en antwoorden betrokken bij WGO JV VWS 2014
Art. 2.3 Feitelijke vragen, antwoorden worden betrokken bij AO zorgverzekeringswet
3
Langdurige zorg en ondersteuning
2011
Nee5
Participatie en zelfredzaamheid van mensen met beperkingen
Zorgdragen voor goede en toegankelijke langdurige zorg tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten
X
Langdurige zorg: indicatiestelling AWBZ 2003-2008: Art. 43 Rondetafel en algemeen overleg AWBZ/pgb op 23 juni 2011.
4
Zorgbreed beleid6
Nee7
Versterking van de positie van de cliënt
X8
2015
Plan van aanpak Commissiebrief en antwoorden betrokken bij WGO JV VWS 2014
Art. 4.1 Feitelijke vragen en apart AO op 16 juni 2016, over de Beleidsdoorlichting artikel 4.1
Opleidingen, beroepenstructuur en arbeidsmarkt
X
X
20169
Plan van aanpak Commissiebrief en antwoorden betrokken bij WGO JV VWS 2014
Kwaliteit, transparantie en kennisontwikkeling
2017
Plan van aanpak Schriftelijk overleg, antwoorden geagendeerd voor AO Innovatie/Verspilling in de zorg.
Inrichting uitvoeringsactiviteiten
Zorg, welzijn en jeugdzorg op Caribisch Nederland
X
2016
TK 32 772, nr. 9 Commissiebrief en antwoorden betrokken bij WGO JV VWS 2014
Art. 4.5 Schriftelijk overleg, inbreng nog niet geleverd
5
Jeugd 10
X
2010
Ja
Art. 2 en 3 Betrokken bij behandeling ontwerpbegroting 2011
6
Sport en bewegen
X
2017
Ja
Art. 46 AO Sportbeleid op 30 juni 2011 en WGO jaarverslag 2010
Plan van aanpak Schriftelijk overleg, antwoorden behandeld in WGO sport.
7
Oorlogsgetroffenen en Herinnering WO II
Ja
8
Tegemoetkoming specifieke kosten
Ja
Noot 1
Voor artikel 1 is, gegeven de diversiteit van de beleidsonderwerpen en de omvang van het beleidsartikel, gekozen om het beleid per artikelonderdeel door te lichten.
Noot 2
Vanaf begrotingsjaar 2013 is sprake van een nieuwe indeling van de beleidsartikelen.
Noot 3
Voor artikel 2 is, gegeven de diversiteit van de beleidsonderwerpen en de omvang van het beleidsartikel, gekozen om het beleid per artikelonderdeel door te lichten.
Noot 4
Vertraging is ontstaan omdat de begeleidingscommissie voorstelde een globaal beeld op te nemen van het functioneren van het stelsel van de curatieve zorg met het doel duidelijk te maken hoe artikel 2.3 past en functioneert binnen het Nederlandse systeem van de gezondheidszorg.
Noot 5
Omdat er al diverse stelselevaluaties over de AWBZ beschikbaar waren, is ervoor gekozen om de beleidsdoorlichting te richten op een operationele doelstelling betreffende de toegankelijkheid van de AWBZ-zorg via de indicatiestelling.
Noot 6
In deze tabel is gekozen voor aansluiting bij de tabel uit de begroting. In de begroting 2016 is abusievelijk de beleidsdoorlichting van artikel 4, artikelonderdeel 6 «Voorkomen oneigenlijk gebruik en aanpak fraude» niet opgenomen. Bij de eerstvolgende publicatie van de meerjarenplanning van beleidsdoorlichtingen zal dit worden hersteld.
Noot 7
Voor artikel 4 is, gegeven de diversiteit van de beleidsonderwerpen en de omvang van het beleidsartikel, gekozen om het beleid per artikelonderdeel door te lichten.
Noot 8
Het rapport met de beleidsdoorlichting van de externe onderzoekers is in 2015 ontvangen. Conform de werkwijze van het Ministerie van Financiën om een beleidsdoorlichting tezamen met een kabinetsreactie naar de Tweede Kamer te sturen en het belang van een zorgvuldige procedure met betrokken partijen, is het rapport met de beleidsdoorlichting tezamen met een kabinetsreactie 27 januari 2016 aan de Tweede Kamer aangeboden.
Noot 9
De beleidsdoorlichting van artikel 4.2 is najaar 2016 opgeleverd. De uitkomsten ervan zullen in samenhang met de evaluatie van de registratiecommissies worden bezien. Dat onderzoek is aanbesteed en is op dit moment in uitvoering. Deze beleidsdoorlichting wordt verwacht in mei 2017.
Noot 10
Gezond opgroeien & Zorg en bescherming: Deze beleidsdoorlichting stond op de begroting Programmaministerie voor Jeugd en Gezin.
Voor het meest recente overzicht van de programmering van beleidsdoorlichtingen, klik op Tabel meerjarenplanning beleidsdoorlichting 2017. Voor de realisatie van andere onderzoeken, zie de bijlage 5 Evaluatie en onderzoek.
Belangrijkste conclusies en beleidsacties van de beleidsdoorlichting artikel 1.2 Volksgezondheid: ziektepreventie
De beleidsdoorlichting laat zien dat met de inzet op het terrein Ziektepreventie veel gezondheidswinst wordt behaald tegen acceptabele kosten. Geconcludeerd wordt dat het beleid gericht op Ziektepreventie over het geheel gezien doeltreffend en doelmatig is. Daar waar zich knelpunten lijken voor te doen in de doelmatigheid worden maatregelen genomen. Wel ontbreekt op een aantal punten informatie om een compleet beeld te krijgen over de doeltreffendheid en doelmatigheid.
Belangrijkste conclusies en beleidsacties van de beleidsdoorlichting artikel 2.1 Curatieve zorg: kwaliteit en veiligheid
De beleidsdoorlichting laat zien dat de inzet van de instrumenten over het algemeen positieve effecten heeft gehad. De onderzoekers achten het aannemelijk dat de inzet van middelen een aanjaagfunctie heeft vervuld voor positieve ontwikkelingen in de zorg en in onderzoek. Diverse activiteiten binnen de thema’s patiëntveiligheid, lichaamsmateriaal en zwangerschap en geboorte alsmede de kankerregistratie en de subsidie aan Nictiz zijn beoordeeld als doeltreffend. Er is ook sprake van een doelmatige besteding van middelen in termen van geleverde prestaties (output) dankzij het gevoerde subsidiebeleid en de verantwoordingscyclus.
Voor de meeste thema’s geldt evenwel dat er vanwege het ontbreken van onafhankelijke evaluatieonderzoeken geen harde uitspraken kunnen worden gedaan over de doelmatigheid en doeltreffendheid van beleid in termen van de behaalde effecten en de beoogde maatschappelijke doelen (outcome en impact).
Op vier algemene punten is verbetering mogelijk:
-
-
-
1.De onderzoekers bevelen aan om voorafgaand aan de subsidieverlening, daar waar dat mogelijk is, de beoogde doelen en uitkomsten op uitvoeringsniveau scherper te bepalen. Daartoe pleit het rapport om periodieke evaluaties op te nemen in de reguliere subsidiecyclus.
-
-
-
-
2.De onderzoekers bevelen aan om de mogelijkheid van een toetsingskader te onderzoeken voor omvangrijke stimuleringssubsidies. De randvoorwaarden die zijn gebruikt bij het landelijke VMS patiëntveiligheidprogramma in de ziekenhuizen kunnen daarbij als voorbeeld dienen.
-
-
-
-
3.De onderzoekers bevelen aan om de input van betrokken partijen beter te borgen waar het gaat om de uitvoering van landelijke functies en diensten waarvan de overheid niet de afnemer is. Het gaat om de taakuitvoering van instellingen die landelijke functies uitvoeren ten dienste van het zorgveld zoals Nictiz, PALGA en IKNL. De onderzoekers bevelen aan om daarvoor een apart orgaan op te richten.
-
-
-
-
4.De onderzoekers constateren dat er behoefte is aan het expliciteren van de criteria voor de financiering van functies door de rijksoverheid. De onderzoekers bevelen aan daarvoor een integraal afwegingskader te ontwikkelen gelet op de gegeven rolverdeling in het stelsel. Dit kader kan dienen om IKNL, NKI en PALGA aan te toetsen.
-
De Minister van VWS kan zich vinden in de analyse van het rapport ten aanzien van de beoordeling van doelmatigheid en doeltreffendheid. De gehanteerde systematiek om de doelmatigheid en doeltreffendheid te bepalen in termen van output, outcome en impact is helder. Om in de toekomst beter te kunnen sturen op directe effecten van subsidies (outcome) worden de genoemde aanknopingspunten voor verbeteringen opgepakt.
Belangrijkste conclusies en beleidsacties van de beleidsdoorlichting artikel 2.3 Curatieve zorg: bevordering van de werking van het stelsel
De overall conclusie van deze beleidsdoorlichting is dat de verschillende studies die betrekking hebben op het huidige stelsel van de curatieve zorg, zoals de evaluatie van de Zvw (2014), erop duiden dat de werking van het huidige stelsel van de curatieve zorg verder is verbeterd. Uit de evaluatie van de Zvw blijkt voorts dat er op de verzekeringsmarkt geen sprake is van een disbalans tussen verzekerden en verzekeraars.
Verzekeraars geven goed invulling aan de acceptatieplicht; er is geen risicoselectie waarneembaar. Dit wijst op een redelijk tot goed werkend risicovereveningssysteem. Wel dient de transparantie van kwaliteit van het zorgaanbod te worden verbeterd zodat patiënten en zorgverzekeraars daarop beter kunnen kiezen. Over de instrumenten op het artikel 2.3 zijn de volgende bevindingen en conclusies getrokken:
-
-
-
-Doelen en streefwaarden: Aangezien afgebakende doelen en streefwaarden vooralsnog ontbreken zal VWS de komende periode onderzoeken welke streefwaarden voor verschillende regelingen mogelijk zijn. Dit onderzoek zal in overleg met het Ministerie van Financiën en het Zorginstituut (CAK) worden uitgevoerd.
-
-
-
-
-De wanbetalersregeling: Met de invoering van de «Wet verbetering wanbetalersmaatregelen» is de wanbetalersregeling volop in beweging. De huidige maatregelen moeten de tijd krijgen om effect te sorteren en de wanbetalersproblematiek te laten verminderen.
-
-
-
-
-Onverzekerdenregeling: Door datamining door de SVB wordt voorkomen dat buitenlandse studenten onterecht als onverzekerde worden aangemerkt. Opgemerkt wordt dat deze maatregel al in de praktijk werd gebracht.
-
-
-
-
-Het project Zinnig en Zuinig: De beleidsdoorlichting gaf aan dat gekeken kon worden naar de noodzakelijkheid van de omvang van het onderzoeksbudget van dit project. Het Zorginstituut heeft op verzoek van VWS een nieuwe uitvoeringstoets uitgebracht, met een bijgestelde meerjarenbegroting. VWS en het Zorginstituut hebben afspraken gemaakt over de werkwijze en het bijbehorende (onderzoeks)budget.
-
Belangrijkste conclusies en beleidsacties van de beleidsdoorlichting artikel 4.1 Zorgbreed beleid: positie van de cliënt
Het overkoepelende beeld van de doeltreffendheid van het beleid is dat een gemengd oordeel krijgt. De patiënten- en gehandicaptenorganisaties (pg-organisaties) werken efficiënter dan voorheen. Wel is geadviseerd de financiële armslag van pg-organisaties groter te maken en in de toekomst een antwoord te formuleren op een aantal trends. In de kabinetsreactie is een onderscheid gemaakt in maatregelen op de korte en de lange termijn. Voor de korte termijn is het beleidskader subsidiëring pg-organisaties per 1 januari 2017 op enkele punten aangepast. Voor de lange termijn is een open proces (een patiëntendialoog) aangekondigd dat moet leiden tot een meer fundamentele herziening van het beleidskader subsidiëring pg-organisaties per 1 januari 2019 (TK 29 214, nr. 73).
Belangrijkste conclusies en beleidsacties van de beleidsdoorlichting artikel 4.5 Zorgbreed beleid: zorg, welzijn en jeugdzorg op Caribisch Nederland
Een belangrijke aanbeveling uit deze doorlichting is dat de doelstellingen van het zorgbeleid nader moeten worden geëxpliciteerd. Hiervoor zijn meerjarige gegevens over bijvoorbeeld prevalentie van ziektes en gezondheid noodzakelijk. In 2015 zijn hierop reeds acties uitgezet en vanaf 2017 zullen gegevens beschikbaar komen. Uit de beleidsdoorlichting blijkt voorts dat de deskundigheid en wisselingen in het personeelsbestand een risicofactor zijn voor de effectiviteit van de jeugdzorg in Caribisch Nederland. Op verzoek van de Staatssecretaris is JGCN inmiddels gestart met verbeteracties.
De beleidsdoorlichting constateert verder dat het beleid voor kwetsbare groepen nog niet voldoende is, bijvoorbeeld als het gaat om de care en in het bijzonder om de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. Daarom heeft de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling de komende jaren prioriteit. Het gaat dan om een integrale aanpak, van preventie tot hulpverlening. De voortgangsrapportage geweld in afhankelijkheidsrelaties die aan de Tweede Kamer is gestuurd, gaat in op de stand van zaken en de verdere concretisering van dit voorstel. Voor de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling zijn middelen beschikbaar gesteld.
Focusonderwerp: beleidsevaluaties
Om als overheid effectief te zijn, is inzicht in de kwaliteit van de uitgaven van cruciaal belang. Dit staat in het rapport van de 15e Studiegroep Begrotingsruimte. Politici ervaren dat er niet altijd voldoende informatie beschikbaar is over «value for money» op het moment dat zij keuzes (willen) maken. Om inzicht te krijgen in de kwaliteit en tot verbeteropties te komen, worden verschillende instrumenten gehanteerd. De Studiegroep wijst daarbij onder meer op IBO’s waarbij het een aandachtspunt is dat de onderwerpkeuze onderdeel kan zijn van een politiek proces waardoor het instrument (te) beperkt wordt ingezet. Verder stelt de Studiegroep dat beleidsdoorlichtingen een goed overzicht geven van waar het geld aan wordt besteed, maar de toegevoegde waarde beperkt is als het gaat om inzicht in de kwaliteit van de uitgaven en de mogelijkheden om die te verbeteren. De Studiegroep adviseert daarom een operatie te starten om dat inzicht te verbeteren.
VWS heeft de handschoen opgepakt en is - in overleg met Financiën en de Algemene Rekenkamer - eind 2016 gestart met de voorbereiding van de pilot Beleidsevaluaties VWS. VWS wil zich voor de vijfjaarsperiode 2018-2022 committeren aan een moderne, ambitieuze opzet en uitvoering van beleidsevaluaties. Het doel is om het beleid van VWS verder te verbeteren door beter inzicht te krijgen in de kwaliteit van het gevoerde en voorgenomen beleid en daar lessen uit te trekken. Het gaat hierbij om zowel de uitgaven van de VWS-begroting als de zorguitgaven onder het BKZ. Van belang is verder dat de kwaliteit en de onafhankelijkheid van het evaluatieonderzoek goed worden geborgd. Een uitgewerkte opzet en invulling van de pilot wordt in september 2017 aan de Tweede Kamer gestuurd.
De stappen die VWS op het terrein van beleidsevaluatie wil zetten sluiten aan op het meer transparant en resultaatgericht maken van de beleidsagenda en de begrotingsartikelen. Ook biedt de pilot goede kansen om deze te verbinden met de ontwikkelagenda van VWS, waarbij meer gebruik wordt gemaakt van kennis en kunde van de buitenwereld: deskundigheid uit de zorgsector en deskundigheid op het terrein van evaluaties (bij bijvoorbeeld andere departementen, de wetenschap en de Algemene Rekenkamer).
Overzicht van risicoregelingen
Overzicht verstrekte garanties (bedragen x € 1.000)
Artikel
Omschrijving
Uitstaande garanties 20151
Verleend 2016
Vervallen 2016
Uitstaande garanties 2016
Garantieplafond
Totaal plafond
Totaalstand risicovoorziening
2
Voorzieningen tbv De Hoogstraat
begrotingswet
9.631
397
9.234
9.234
2
Voorzieningen tbv ziekenhuizen
1958
322.939
3.9162
48.561
278.294
278.294
3
Voorzieningen tbv verpleeghuizen
financiering
19.215
5.691
13.524
13.524
3
Voorzieningen tbv psychiatrische instellingen
1958
27.624
2.865
24.759
24.759
3
Voorzieningen tbv zwakzinnigen inrichtingen
1958
9.975
2.310
7.665
7.665
3
Voorzieningen tbv overige instellingen
1958
862
198
664
664
3
Voorzieningen tbv instellingen gehandicapten
1958
24.668
2.118
22.550
22.550
3
Voorzieningen tbv zwakzinnigeninrichtingen
rijksregeling
7.367
1.919
5.448
5.448
3
Voorzieningen tbv instellingen gehandicapten
rijksregeling
79.541
9.720
69.821
69.821
2
Voorzieningen tbv ziekenhuizen
rijksregeling
503
201
302
302
3
Niet sedentaire personen
972
127
844
844
Totaal
503.297
3.916
74.107
433.105
433.105
Noot 1
Door afrondingsverschillen kan de som van de delen afwijken van het totaal.
Noot 2
Dit bedrag betreft het totaal van de Hoofdsommen van de herfinancieringen 2016.
Toelichting
De verstrekte garanties uit de tabel komen voort uit drie aparte regelingen: de Garantieregeling inrichtingen voor gezondheidszorg 1958, de Rijksregeling Dagverblijven voor gehandicapten inzake erkenning, subsidiëring, verlening van garanties en toezicht uit 1971 en de Rijksregeling Gezinsvervangende Tehuizen voor gehandicapten, ook uit 1971. De betreffende regelingen dateren uit een tijd dat de overheid een expliciete verantwoordelijkheid had voor bouw en spreiding van intramurale zorgvoorzieningen.
De Rijksgarantieregelingen zijn gesloten voor nieuwe gevallen waardoor het financiële risico van VWS door reguliere en vervroegde aflossing van de uitstaande leningen geleidelijk wordt afgebouwd. De laatste rijksgegarandeerde lening loopt af in 2043. Het monitoren van de instellingen aan wie een rijksgarantie verstrekt is, alsmede van de leningen (bijv. renteherziening), wordt sinds 2004 in mandaat uitgevoerd door het Waarborgfonds voor de Zorgsector (WFZ) namens de Minister van VWS (Besluit van 17 december 2003, Stcrt. 2004, nr. 7, blz. 11).
Overzicht verstrekte garantie (bedragen x € 1.000)
Artikel
Omschrijving
Uitstaande garanties 2015
Verlenen 2016
Vervallen 2016
Uitstaande garanties 2016
Garantieplafond
Totaal plafond
Totaal stand Risicovoorziening
2
GO Cure
26.851
0
2.326
24.526
24.526
TOTAAL
-
Door afrondingsverschillen kan de som van de delen afwijken van het totaal.
Toelichting
Garantie Ondernemingsfinanciering Cure
De tijdelijke regeling Garantie Ondernemingsfinanciering Curatieve Zorg (GO Cure) is in het kader van de kredietcrisis ingesteld om de bouw in de gezondheidszorg te stimuleren. Ziekenhuizen, categorale instellingen, geestelijke gezondheidszorg en zelfstandige behandelcentra hebben tot en met 2012 gebruik kunnen maken van de regeling. Bij de GO Cure heeft de overheid garanties verstrekt voor 50% van een nieuwe banklening vanaf € 1,5 tot € 50 miljoen, met een maximale looptijd van 8 jaar. De verstrekte garanties lopen af in 2020. De GO Cure maakt deel uit van de bredere Garantieregeling Ondernemingsfinanciering (GO) die wordt uitgevoerd door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), onderdeel van het Ministerie van Economische Zaken. De cijfermatige gegevens van de GO Cure zijn daarom eveneens opgenomen onder de GO in het jaarverslag van het Ministerie van Economische Zaken.
Overzicht achterborgstellingen (bedragen x € 1.000.000)
Omschrijving
20151
2016
Achterborgstelling
8.329,2
7.953,6
Bufferkapitaal
259,6
272,5
Obligo
249,9
238,6
Noot 1
De achterborg 2015 was € 8.330,3 miljoen en het bufferkapitaal 2015 was 260,0 miljoen.
Toelichting
Het Ministerie van VWS is achterborg voor het Waarborgfonds voor de Zorgsector (WFZ). Het totaal bedrag aan uitstaande verplichtingen is, volgens informatie van het WFZ, € 7.953,6 miljoen. Dit bedrag is de uitstaande restschuld per 2016. VWS staat daadwerkelijk borg, indien het risicovermogen van het WFZ en de obligoverplichting van 3% van het restant geborgde leningen van de deelnemers tezamen niet voldoende is om het WFZ aan zijn verplichtingen jegens geldgevers te laten voldoen. Via renteloze leningen van VWS aan het WFZ wordt in die situatie invulling gegeven aan het borg staan. In het kader van het kabinetsbeleid voor versobering van risicoregelingen is besloten om, vanaf het jaar 2017 een begrotingsreserve aan te leggen voor eventuele schade in het kader van de achterborg.
Overzicht verstrekte leningen
Overzicht verstrekte leningen (bedragen x € 1.000)
Artikel
Omschrijving
Uitstaande lening
Looptijd lening
2
IJsselmeerziekenhuis
1.000
1
De Stichting IJsselmeerziekenhuizen heeft in het voorjaar van 2009 twee leenovereenkomsten (van € 12,5 respectievelijk € 2 miljoen) gesloten met VWS als gevolg van financiële problemen. De IJsselmeerziekenhuizen werden destijds aangemerkt als systeemziekenhuis waarbij de continuïteit van zorg moest worden gewaarborgd. Eind november 2016 is, op grond van artikel 5 lid 2, de achtergestelde lening van € 2 miljoen kwijtgescholden. Op dit moment is de uitstaande lening € 1 miljoen.
-
4.BELEIDSARTIKELEN
Artikel 1 Volksgezondheid 1. Algemene beleidsdoelstelling
Een goede volksgezondheid, waarbij mensen zo min mogelijk bloot staan aan bedreigingen van hun gezondheid én zij gezond leven.
1981
1990
2000
2005
2010
2011
2012
2013
2014
2015
-
1.Absolute levensverwachting in jaren:
-
-mannen
72,7
73,8
75,5
77,2
78,8
79,2
79,1
79,4
79,9
79,7
-
-vrouwen
79,3
80,1
80,6
81,6
82,7
82,9
82,8
83,0
83,3
83,1
-
2.Waarvan jaren in goed ervaren gezondheid:
-
-mannen
59,9
60,6
61,5
62,5
63,9
63,7
64,7
64,6
64,9
64,6
-
-vrouwen
62,4
61,9
60,9
61,8
63,0
63,3
62,6
63,5
64,0
63,2
-
1.Bron absolute levensverwachting: Staat van Volksgezondheid en Zorg
De levensverwachting van in Nederland geboren vrouwen in 2015 bedroeg 83,1 jaar. Dat is 3,4 jaar hoger dan die van mannen (79,7 jaar). Sinds 1981 is het verschil in levensverwachting tussen de seksen kleiner geworden. Mannen boekten vanaf 1981 een winst van 7,0 jaar, vrouwen zijn gemiddeld 3,8 jaar ouder geworden.
-
2.Bron levensverwachting in goed ervaren gezondheid: Staat van Volksgezondheid en Zorg
Voor het berekenen van levensverwachting in goed ervaren gezondheid is het aantal «gezonde» jaren bepaald op basis van een vraag naar de ervaren gezondheid. In de loop der jaren is de vraag naar de ervaren gezondheid op twee (vrijwel identieke) manieren gesteld, namelijk:
-
1.Hoe is het over het algemeen met uw gezondheid?
-
2.Hoe is over het algemeen de gezondheidstoestand van de onderzochte persoon?
Mensen die deze vraag beantwoorden met «goed» of «zeer goed» worden gezond genoemd.
-
2.Rol en verantwoordelijkheid Minister
Een belangrijke beleidsopgave van de Minister van VWS is het beschermen en bevorderen van de gezondheid van burgers. Dit laat onverlet dat mensen in eerste instantie zelf verantwoordelijk zijn voor hun gezondheid en zichzelf - indien mogelijk - dienen te beschermen tegen gezondheidsrisico’s. De verantwoordelijkheid voor veilig voedsel en veilige producten ligt primair bij het bedrijfsleven. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), een agentschap van het Ministerie van Economische Zaken (EZ), ziet namens VWS onder meer toe op de naleving van de Warenwet en de Tabakswet. Op het gebied van voedselveiligheid en consumenteninformatie zijn vrijwel uitsluitend Europese Verordeningen rechtstreeks van toepassing.
De Minister is verantwoordelijk voor:
Stimuleren:
-
-
-
-Bevorderen dat mensen gezonder leven door gezonde keuzes makkelijker te maken en te zorgen voor betrouwbare informatie over een gezonde leefstijl.
-
Financieren:
-
-
-
-Financieren van doelmatige, kwalitatieve en toegankelijke bevolkingsonderzoeken ter voorkoming en vroegtijdige opsporing van levensbedreigende ziekten, zoals borstkanker, baarmoederhalskanker en darmkanker.
-
-
-
-
-Vroegtijdige opsporing en bestrijding van infectieziekten. Dit betreft onder andere de financiering van het Rijksvaccinatieprogramma en de bescherming tegen infectieziekten.
-
-
-
-
-Financiering voor het uitvoeren van wettelijke taken en beleidsondersteuning zorgbreed door het RIVM. Dit betreft onder andere infectieziektebestrijding en medische milieukunde.
-
-
-
-
-Financiering van de Stichting donorgegevens kunstmatige bevruchting
-
-
-
-
-Financiering van de abortusklinieken.
-
Regisseren:
-
-
-
-Het opstellen van een wettelijk kader voor bescherming van consumenten tegen onveilige producten en levensmiddelen en het handhaven ervan door de NVWA.
-
-
-
-
-Het tegengaan van ontstaan en verspreiding van antibioticaresistentie in de gezondheidszorg, voedsel, milieu en binnen de veehouderij, in nauwe samenwerking met het Ministerie van EZ.
-
-
-
-
-Opstellen wettelijk kader en doen handhaven kwaliteit jeugdgezondheidszorg.
-
-
-
-
-Opstellen van het wettelijk kader voor de bescherming van de gezondheid van burgers tegen de risico’s van het gebruik van alcohol en tabak en doen handhaven ervan door gemeenten respectievelijk de NVWA.
-
-
-
-
-Inzetten op een gezonder aanbod van voeding (Akkoord Verbetering Productsamenstelling) en aandacht voor een gezonde, beweegvriendelijke en veilige omgeving waarin de gezonde keuze de makkelijke keuze is.
-
-
-
-
-Coördinatie interdepartementaal drugsbeleid en verantwoordelijk voor het wettelijk kader (Opiumwet) en voor de gezondheidsaspecten van het drugsbeleid.
-
-
-
-
-Het formuleren van wet- en regelgeving en beleid op het terrein van medisch-ethische vraagstukken.
-
-
3.Beleidsconclusies
Het op dit artikel uitgevoerde beleid en de bijbehorende resultaten waren het afgelopen jaar nagenoeg conform de verwachtingen, zoals vermeld in de begroting.
Nationaal Programma preventie
2016 was het laatste jaar van de eerste fase van het Nationaal Programma Preventie (NPP). Het programma was bedoeld om meer samenhang aan te brengen in preventieactiviteiten van de Rijksoverheid. Evaluatieonderzoek (TK 32 793, nr. 245) van onder meer de universiteiten van Maastricht en Nijmegen laat zien dat we op de goede weg zijn. Er is een maatschappelijke beweging op gang gebracht naar een vitaler en gezonder Nederland. Om deze beweging in stand te houden is het echter noodzakelijk om de huidige aanpak voort te zetten. Daarnaast is er nog winst te behalen door meer verbinding te realiseren met andere beleidsterreinen die raken aan de (verbetering van de) volksgezondheid.
Ziektepreventie
Binnen de preventie van infectieziekten is het afgelopen jaar speciale aandacht besteed aan infectieziekten bij vluchtelingen en Zika. Mede hierdoor is het aantal meldingen van in de Wet publieke gezondheid genoemde infectieziekten stabiel gebleven (Meldingen Wet publieke gezondheid tot en met week 52, 2016). Wel zagen we een kleine daling van de vaccinatiegraad bij zuigelingen (Staat van Volksgezondheid en Zorg). Nader onderzoek moet uitwijzen of deze daling doorzet en wat deze daling veroorzaakt.
Gezonder voedingsaanbod
Tijdens het Nederlandse voorzitterschap van de EU is sterk ingezet op een gezamenlijke aanpak van productverbetering (minder zout, (verzadigd) vet en suikers in levensmiddelen). Het doel van de inzet op dit onderwerp was tweeledig. Ten eerste is er op ingezet dat alle betrokkenen (lidstaten, Europese Commissie, WHO, bedrijfsleven en ngo’s) het belang onderschrijven van een versterkte gezamenlijke aanpak. Daarnaast is aangestuurd op het maken van eerste concrete afspraken voor een dergelijke aanpak, met zowel lidstaten als bedrijfsleven en andere betrokken organisaties. Deze doelen en resultaten zijn allen bereikt via een inspirerende conferentie waar een publiek-private Roadmap for Action on Food Product Improvement met brede steun is aangenomen. Verankering van de gemaakte afspraken heeft plaatsgevonden via aangenomen Raadsconclusies over verbetering van voedingsproducten. Er is hiermee in de EU een beweging op gang gebracht.
Evaluatie Drank- en Horecawet
Het afgelopen jaar hebben we de Drank- en Horecawet uitgebreid geëvalueerd. Daarbij is vooral gekeken naar verschillende onderdelen van de wet. Voor de evaluatie is een groot aantal onderzoeken uitgevoerd en er is met veel partijen gesproken. Dat gaf goed inzicht in op welke wijze de wet, en het alcoholbeleid in het algemeen, werkt. Op een groot aantal onderdelen werkt de wet goed en zien we positieve trends. Er blijft echter een aantal aandachtspunten waarmee we de komende jaren aan de slag kunnen. Deze informatie is met de brief van 16 december 2016 aan de Tweede Kamer gezonden (TK 27 565, nr. 149).
-
4.Budgettaire gevolgen van beleid Begrotingsuitgaven (bedragen x € 1.000)
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Oorspronkelijk vastgestelde begroting
Verschil
2012
2013
2014
2015
2016
2016
2016
Verplichtingen
442.213
571.788
614.940
625.302
600.651
606.939
-
-6.288
Uitgaven
465.780
462.031
494.841
591.257
595.127
613.156
-
-18.029
-
1.Gezondheidsbescherming
97.595
103.671
104.033
108.666
103.030
5.636
Subsidies
1.453
1.716
2.134
2.363
4.988
-
-2.625
waarvan onder andere:
Uitvoering landelijke nota gezondheidsbeleid / Nationaal Programma Preventie
963
934
2.020
2.233
4.654
-
-2.421
Crisisbeheersing Volksgezondheid
135
345
114
0
319
-
-319
Opdrachten
3.223
4.600
1.227
1.647
2.735
-
-1.088
waarvan onder andere:
Crisisbeheersing Volksgezondheid
2.560
3.550
72
40
1.268
-
-1.228
Aanschaf Jodiumtabletten
0
0
0
668
1.000
-
-332
Bijdragen aan agentschappen
92.892
97.052
100.569
104.371
94.975
9.396
waarvan onder andere:
Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit
74.115
77.672
79.647
80.354
78.313
2.041
RIVM: wettelijke taken en beleidsondersteuning zorgbreed
18.479
19.024
20.526
23.726
14.627
9.099
Bijdragen aan medeoverheden
27
94
82
125
100
25
waarvan onder andere:
College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden
0
0
0
0
100
-
-100
-
2.Ziektepreventie
295.238
321.563
416.453
417.267
441.512
-
-24.245
Subsidies
192.112
201.112
207.238
209.220
221.253
-
-12.033
Ziektepreventie
4.133
4.477
5.555
6.358
15.036
-
-8.678
Jeugdgezondheidszorg
2.269
3.024
2.078
1.884
1.952
-
-68
RIVM: Uitvoering Subsidieregeling Publieke Gezondheid
174.259
182.334
187.214
188.546
192.125
-
-3.579
RIVM: Infectieziektebestrijding en/of bevordering seksuele gezondheid
11.452
11.278
12.390
12.433
12.140
293
Opdrachten
585
464
284
508
15.377
-
-14.869
waarvan onder andere:
(Vaccin)onderzoek
578
0
284
0
15.271
-
-15.271
Bijdragen aan agentschappen
102.541
119.003
207.352
206.614
203.916
2.698
RIVM: Opdrachtverlening Centra
102.541
119.003
207.352
206.614
203.916
2.698
Bijdragen aan medeoverheden
0
984
1.579
925
966
-
-41
-
3.Gezondheidsbevordering
50.809
51.796
50.805
50.885
50.445
440
Subsidies
33.064
33.615
33.082
33.417
30.733
2.684
waarvan onder andere:
Preventie van schadelijk middelengebruik (alcohol, drugs en tabak)
0
1.185
1.787
2.203
1.524
679
Verslavingszorg
10.179
9.153
9.163
7.410
7.361
49
Gezonde voeding en gezond gewicht/JOGG
0
9.803
10.326
11.730
10.458
1.272
Gezonde leefstijl jeugd
8.919
0
100
300
300
0
Letselpreventie
5.297
4.670
4.325
3.931
3.709
222
Bevordering kwaliteit en toegankelijkheid zorg
3.218
4.074
4.751
5.067
4.579
488
Bevordering van seksuele gezondheid
5.451
4.658
2.631
2.775
2.631
144
Opdrachten
3.255
3.629
3.647
3.343
4.951
-
-1.608
waarvan onder andere:
Heroïnebehandeling op medisch voorschrift
2.743
2.874
2.782
2.712
3.100
-
-388
Communicatie verhoging leeftijdsgrenzen alcohol en tabak
0
0
0
0
1.060
-
-1.060
Preventie schadelijk middelengebruik (alcohol, drugs en tabak)
0
0
644
602
513
89
Letselpreventie
0
233
18
0
75
-
-75
Gezonde voeding en gezond gewicht/JOGG
218
181
200
29
196
-
-167
Bijdragen aan agentschappen
0
0
0
0
577
-
-577
RIVM: Voedselconsumptiepeiling
0
0
0
0
121
-
-121
RIVM: Monitoring, opdrachten, kennisvragen e.d.
0
0
0
0
106
-
-106
Afgifte Schengenverklaringen via het CAK
0
0
0
0
350
-
-350
Bijdragen aan medeoverheden
14.490
14.552
14.076
14.125
14.184
-
-59
waarvan onder andere:
Heroïnebehandeling op medisch voorschrift
14.490
14.552
14.076
14.125
14.067
58
-
4.Ethiek
18.389
17.810
19.966
18.308
18.169
139
Subsidies
588
1.331
16.573
17.197
17.067
130
Abortusklinieken
0
0
15.705
15.913
15.661
252
Beleid Medische Ethiek
588
1.331
868
1.284
1.406
-
-122
Opdrachten
59
132
210
79
396
-
-317
Bijdragen aan agentschappen
4.452
2.164
1.130
1.032
703
329
CIBG: Uitvoeringstaken medische ethiek
4.452
2.164
1.130
1.032
703
329
Bijdragen aan ZBO's/RWT's
13.290
14.183
2.053
0
3
-
-3
ZiNL: Rijksbijdrage abortusklinieken
13.208
14.122
2.053
0
0
0
Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek
82
61
0
0
3
-
-3
Ontvangsten
21.135
16.565
37.511
21.221
16.001
10.903
5.098
waarvan onder andere:
Bestuurlijke boetes
5.260
5.341
4.112
5.418
4.252
1.166
Bovenstaande informatie is bedoeld voor de Staten-Generaal. Aan dit overzicht kunnen geen rechten worden ontleend.
Als gevolg van afronding kan de som van de delen afwijken van het totaal.
-
5.Toelichting op de instrumenten
-
1.Gezondheidsbescherming
Bijdragen aan agentschappen
Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit
De gerealiseerde uitgaven op dit instrument bedragen € 80,4 miljoen. Dit is circa € 2 miljoen hoger dan het oorspronkelijk geraamde bedrag. Dit heeft met name te maken met een tegemoetkoming in de stijging van loonkosten en extra taken samenhangend met de tabaksproductenrichtlijn.
Belangrijkste financieringsstromen van VWS naar de NVWA 2016
(bedragen x € 1 miljoen)
Beleidsterrein
Bedrag
Voedselveiligheid
54,4
Productveiligheid
13,2
Tabak en alcohol
7,7
Overig
5,0
Totaal
80,4
Als gevolg van afronding kan de som der delen afwijken van het totaal.
In onderstaande tabel is weergegeven hoe het aantal verloren gegane gezonde levensjaren door voedselinfecties zich ontwikkelt.
Kengetallen voedselveiligheid: Aantal verloren gezonde levensjaren ten gevolge van voedselinfecties door ziekteverwekkende micro-organismen in voedsel in Nederland gegevens 2015 (Bron: RIVM Letter Reports - Disease burden of food-related pathogens in the Netherlands, 2012, 2013, 2014, 2016)
Micro-organismen
Aantal verloren gezonde levensjaren
(DALY=Disability Adjusted Life Year)1
2012
2013
2014
2015
Toxoplasma gondii
1.950
1.930
1.950
1.920
Campylobacter spp.
1.560
1.430
1.530
1.390
Salmonella spp.
1.350
600
500
490
-
S.aureus toxine
670
670
670
660
-
C.perfringens toxine
490
490
490
490
Norovirus
300
280
280
290
Rotavirus
185
210
100
190
-
B.cereus toxine
100
100
100
100
Listeria monocytogenes
90
60
180
150
STEC O157
57
60
60
60
Giardia spp.
14
13
13
12
Hepatitis-A virus
9
8
10
7
Cryptosporidium spp.
8
8
8
8
Hepatitis-E virus
2
2
3
3
Totaal
6.780
5.850
5.890
5.770
Bron: Letter Reports disease burden 2012, 2013, 2014 en 2016; M. Bouwknegt et al.
Noot 1
DALY=Disability Adjusted Life Year. Maat voor ziektelast in een populatie uitgedrukt in tijd; opgebouwd uit het aantal verloren levensjaren (door vroegtijdige sterfte) en het aantal jaren geleefd met gezondheidsproblemen (bijvoorbeeld een ziekte), gewogen voor de ernst hiervan (ziektejaarequivalenten). In deze maat komen de drie belangrijke aspecten van de volksgezondheid terug: kwantiteit (levensduur), kwaliteit van leven en het aantal personen dat een effect ondervindt.
De getallen in de tabel zijn afgerond. Het totaal kan afwijken van de som van de weergegeven getallen.
RIVM in verband met wettelijke taken en beleidsondersteuning zorgbreed
De opdrachtverlening 2016 inzake de programma’s aan het RIVM bedraagt € 23,7 miljoen en is € 9,1 miljoen hoger dan oorspronkelijk geraamd. Dat is een gevolg van een groot aantal aanvullende opdrachten waarvoor budget is overgeheveld naar dit instrument. Deze mutaties zijn reeds in de eerste en tweede suppletoire wet toegelicht. Voorts is € 2,9 miljoen overgeboekt van de Eigenaarsbijdrage op artikel 9 met als doel de kortlopende vordering van het RIVM op het moederdepartement te verlagen.
-
2.Ziektepreventie
Subsidies
Ziektepreventie
De gerealiseerde uitgaven bedragen € 6,4 miljoen. Dat is circa € 8,7 miljoen lager dan het in de begroting geraamde bedrag van € 15 miljoen. Het verschil wordt voornamelijk veroorzaakt door diverse mutaties die reeds in tweede suppletoire wet zijn toegelicht. Dit betreft onder andere overheveling van budget voor het antibioticaresistentiebeleid naar het instrument Bijdragen aan agentschappen voor aanvullende opdrachten aan het RIVM (€ 5 miljoen) en overheveling naar artikel 10 Apparaatsuitgaven voor beleidscommunicatie (€ 0,7 miljoen). Verder is door vertraging in de uitvoering van het antibioticaresistentiebeleid € 2,2 miljoen van dit budget niet tot besteding gekomen.
RIVM: Uitvoering Subsidieregeling Publieke Gezondheid
De gerealiseerde uitgaven bedragen € 188,6 miljoen. Dat is circa € 3,6 miljoen lager dan het in de begroting geraamde bedrag van € 192,1 miljoen. Het verschil wordt voornamelijk veroorzaakt door diverse mutaties die reeds in de eerste en tweede suppletoire wet 2016 zijn toegelicht. Dit betreft onder andere een overheveling van budget (€ 2,5 miljoen) naar artikel 2 Curatieve zorg voor de dekking van amendement 28 van de leden De Lange en Tanamal (TK 34 300-XVI, nr. 28) en een bijdrage aan de subsidieregeling Donatie bij leven, een overheveling naar de artikelonderdelen Gezondheidsbevordering (€ 0,6 miljoen) en Gezondheidsbevordering (€ 1,6 miljoen), een herschikking binnen artikelonderdeel Ziektepreventie naar de instrumenten Opdrachten en Bijdragen aan agentschappen (€ 2,7 miljoen). Verder is het budget verhoogd voor de vertraging van de uitrol darmkankerscreening (€ 1 miljoen) en met € 2,7 miljoen voor de loonbijstelling tranche 2016.
Kengetallen Deelname aan vaccinatieprogramma, bevolkingsonderzoeken en screeningen in procenten
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
-
1.Percentage deelname aan Rijksvaccinatieprogramma
94,0%
94,5%
95,2%
95,0%
95,4%
95,4%
95,5%
95,4%
94,8%
-
2.Percentage deelname aan Nationaal Programma Grieppreventie
73,5%
71,5%
70,4%
68,9%
65,7%
62,4%
59,6%
52,8%
50,1%
-
3.Percentage deelname aan Bevolkingsonderzoek borstkanker
82,4%
82,0%
81,5%
80,7%
80,1%
79,7%
79,4%
78,8%
-
-
4.Percentage deelname aan Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker
66,6%
66,0%
65,3%
64,3%
65,0%
63,9%
64,7%
64,6%
-
-
5.Percentage deelname aan Bevolkingsonderzoek darmkanker
-
-
-
-
-
-
-
71,3%
-
-
6.Percentage deelname aan hielprik
99,9%
99,8%
99,8%
99,7%
99,5%
99,5%
99,5%
99,3%
-
Bron:
Voor het verslagjaar 2016 (betreft alle vaccinaties gegeven t/m 2015) is dit percentage 93,1%. Dit betreft het percentage kinderen geboren in 2013 dat basisimmuun is voor DKTP vóór het bereiken van hun 2-jarige leeftijd.
Dit kerncijfer betreft het percentage gevaccineerde personen in de groep patiënten die conform het advies van de Gezondheidsraad in aanmerking komen voor vaccinatie tegen influenza.
Dit kerncijfer betreft het percentage vrouwen uit de doelgroep, dat deelneemt aan het bevolkingsonderzoek borstkanker. De populatie van het bevolkingsonderzoek bestaat uit 50-75 jarige vrouwen.
Dit kerncijfer betreft het percentage vrouwen uit de doelgroep, dat deelneemt aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. De populatie van het bevolkingsonderzoek bestaat uit 30-65 jarige vrouwen.
Dit kerncijfer betreft het percentage personen dat deelneemt aan het bevolkingsonderzoek (screening) naar dikkedarmkanker.
Dit kerncijfer betreft het percentage pasgeborenen dat gescreend is.
Deze cijfers geven een goede indicatie van de ontwikkelingen op de beleidsterreinen met dien verstande dat de nadruk op geïnformeerde keuze voor deelname ligt en niet op een zo hoog mogelijk percentage. De beschermingsgraad ligt in de praktijk hoger dan het met het deelnamepercentage weergegeven cijfer in verband met bijvoorbeeld de groepsimmuniteit.
Opdrachten
(Vaccin)onderzoek
Bij de eerste suppletoire wet heeft een desaldering van € 3,5 miljoen plaatsgevonden voor de terugbetalingsverplichtingen aan het Ministerie van Financiën met betrekking tot het FES-fonds. Verder is, zoals gemeld bij de tweede suppletoire wet, € 11,8 miljoen overgeboekt naar artikel 10 Apparaatsuitgaven, omdat het vaccinonderzoek, de ontwikkeling van het Respiratoir Syncitium Virus (RSV)-vaccin en het onderzoek naar alternatieven voor dierproeven uitgevoerd wordt door de Stichting Antonie van Leeuwenhoek-terrein.
Bijdrage aan agentschappen
RIVM: Opdrachtverlening centra
De gerealiseerde uitgaven op dit instrument bedragen € 206,6 miljoen. Dat is circa € 2,7 miljoen hoger dan het in de begroting geraamde bedrag van € 203,9 miljoen. Het verschil wordt voornamelijk veroorzaakt door een overheveling van subsidies ziektepreventie voor aanvullende opdrachten in het kader van het antibioticaresitentiebeleid (€ 5 miljoen). Voorts is een deel van de loonbijstelling tranche 2016 niet tot besteding gekomen (€ 2,3 miljoen).
-
3.Gezondheidsbevordering
Kengetallen Gezondheidsbevordering (in procenten)1
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Rokers 18 jaar e.o.1
28,6
26,9
27
24,5
24,7
25,7
26,3
Rokers laatste maand, 12-16 jaar 2
16,9
10,6
Alcoholgebruik laatste maand, 12-16 jaar 2
37,8
25,5
Cannabisgebruik laatste jaar, 12-16 jaar 2
6
8,2
Cannabisgebruik laatste jaar 18 jaar e.o.1
6,7
Overgewicht 18 jaar e.o.1
46,4
47,3
47,3
47,1
47,1
49,4
49,3
Overgewicht 4-18 jaar1
13,2
13,3
12,5
12,3
11,7
11,9
11,6
Aantal spoedeisende hulpbehandelingen in ziekenhuizen door privéongevallen en sportblessures (x 1.000)3
640
600
600
590
430
519
Vindpercentage seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) bij bij de Centra voor Seksuele Gezondheid4
13,2
13,7
14,3
15,1
14,7
15,5
17,2
Bronnen:
-
1.Staat van Volksgezondheid en Zorg . Gezondheidsenquête CBS/Leefstijlmonitor RIVM. Staat van Volksgezondheid en Zorg: Gezondheidsenquête CBS/Leefstijlmonitor RIVM. Door wijziging in meetmethoden tussen 2009-2010 en 2013-2015 zijn de cijfers vóór en na deze perioden slechts in beperkte mate te vergelijken.
-
2.Staat van Volksgezondheid en Zorg . Gezondheidsenquête CBS/Leefstijlmonitor RIVM.
-
3.Kerncijfers LIS, VeiligheidNL. De daling in 2013 is toe te schrijven aan een technisch registratieprobleem in dat jaar.
Dit kerncijfer betreft het percentage van de bezoekers van Centra Seksuele Gezondheid (CSG) bij wie één of meer soa (chlamydia, gonorroe, syfilis, hiv en/of hepatitis B) gevonden is.
Noot 1
De kengetallen zijn gewijzigd t.o.v. de begroting 2016. Bij de begroting 2017 zijn de categorieën aangepast. Deze cijfers zijn opgenomen in de Staat van Volksgezondheid.
Ontvangsten
Bestuurlijke boetes
De ontvangsten bestuurlijke boetes zijn circa € 1,2 miljoen hoger uitgevallen dan geraamd. Voor de Tabakswet is het gemiddelde boetebedrag hoger uitgevallen. Daarnaast is het aantal opgelegde boetebeschikkingen met betrekking tot de Warenwet hoger. Ook geeft de NVWA minder waarschuwingen voordat zij een boete oplegt.
Overig
De overige ontvangsten zijn € 3,9 miljoen hoger dan geraamd. Bij de eerste suppletoire wet heeft een desaldering plaatsgevonden van € 3,5 miljoen voor de terugbetalingsverplichting aan het Ministerie van Financiën met betrekking tot het FES-fonds. De hogere ontvangsten van per saldo € 7,4 milljoen worden voornamelijk veroorzaakt door niet geraamde ontvangsten in verband met in voorgaande jaren teveel betaalde voorschotten voor het Nationaal Programma Grieppreventie, (€ 3,6 miljoen), het Rijksvaccinatieprogramma/Nationale Hielprik Screening (€ 1,2 miljoen) en de invoering van de HPV-vaccinatie (€ 2,4 miljoen).
Artikel 2 Curatieve zorg 1. Algemene doelstelling
Een kwalitatief goed en toegankelijk stelsel voor curatieve zorg tegen maatschappelijk verantwoorde kosten.
-
2.Rol en verantwoordelijkheid Minister
De Minister van VWS is verantwoordelijk voor een goed werkend en samenhangend stelsel voor curatieve zorg. De Zorgverzekeringswet vormt samen met de zorgbrede wetten, zoals de Wet marktordening gezond-heidszorg (Wmg) en de Wet Toelating Zorginstellingen (WTZi) de wettelijke basis van dit stelsel.
De Minister is verantwoordelijk voor:
Stimuleren:
-
-
-
-Het bevorderen van de kwaliteit, (patiënt)veiligheid en innovatie in de curatieve zorg.
-
-
-
-
-Het ondersteunen van initiatieven op het terrein van de Life Sciences and Health met als doel de beschikbaarheid van medische producten en materialen op termijn te bevorderen.
-
-
-
-
-Bevorderen van de uitbreiding van het implantatenregister en het bevorderen van de juistheid, volledigheid en betrouwbaarheid van het implantatenregister.
-
-
-
-
-Het ondersteunen van initiatieven om de toegankelijkheid en betaal-baarheid van de curatieve zorg te garanderen en/of te verbeteren. Belangrijk daarin zijn de initiatieven om verspilling in de zorg tegen te gaan.
-
-
-
-
-Het ondersteunen van initiatieven om fraude in de zorg zoveel mogelijk te voorkomen.
-
-
-
-
-Het bevorderen van de werking van het stelsel door het systeem van risicoverevening.
-
Financieren:
-
-
-
-Het bevorderen van kwalitatief goede zorg door medefinanciering van hoogwaardig oncologisch onderzoek.
-
-
-
-
-Verbetering van de kwaliteit van de zorg door financiering van de familie- en vertrouwenspersonen in ggz-instellingen.
-
-
-
-
-Het (mede)financieren van het digitale communicatiesysteem voor de zwaailichtsector.
-
-
-
-
-Het financieren van initiatieven die bijdragen aan een zorgvuldige orgaandonorwerving in de ziekenhuizen, het onderhouden van het donorregister en het geven van publieksvoorlichting over orgaandonatie.
-
-
-
-
-Het financieren van bijwerkingenregistraties ten behoeve van het monitoren van de productveiligheid.
-
-
-
-
-Bevorderen van de toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg door het deels compenseren van de gederfde inkomsten van zorgaanbieders als gevolg van het verstrekken van zorg aan illegalen en andere onverzekerbare vreemdelingen.
-
-
-
-
-Bevorderen van de toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg door het financieren van de zorguitgaven voor kinderen tot 18 jaar.
-
-
-
-
-Het financieren van kostencomponenten die een gelijk speelveld verstoren.
-
Regisseren:
-
-
-
-Het onderhouden van wet- en regelgeving op het gebied van genees-middelen, medische hulpmiddelen, lichaamsmaterialen en bloedvoor-ziening.
-
-
-
-
-Het (door)ontwikkelen van productstructuren op basis waarvan onderhandelingen over bekostiging plaatsvinden.
-
-
-
-
-Het bepalen van de normen/criteria, waaraan de registers (bijvoor-beeld BIG-register) die worden bijgehouden om de werking van het stelsel te bevorderen, moeten voldoen.
-
-
-
-
-De werking van het zorgverzekeringsstelsel wordt bevorderd door het actief opsporen van onverzekerden en wanbetalers.
-
-
3.Beleidsconclusies
Het op dit artikel uitgevoerde beleid en de bijbehorende resultaten waren het afgelopen jaar nagenoeg conform de verwachtingen, zoals vermeld in de begroting.
Risicoverevening
Gegeven de acceptatieplicht en verbod op premiedifferentiatie zorgt het risicovereveningssysteem voor een gelijk speelveld tussen zorgverzekeraars. Daarnaast is de risicoverevening van belang om risicoselectie tegen te gaan en de doelmatigheid te blijven bevorderen.
De risicoverevening wordt ieder jaar verder verbeterd door het toevoegen van nieuwe kenmerken en het verfijnen van bestaande kenmerken aan het model. Per 2016 is er een groot aantal verbeteringen doorgevoerd in de risicovereveningsmodellen. Hierdoor wordt het voor verzekeraars meer lonend om zich op groepen kwetsbare verzekerden te richten die veel zorg gebruiken. Deze verbeteringen hebben er onder andere toe geleid dat er in 2016 350.000 extra chronisch zieken zijn geïdentificeerd waarvoor verzekeraars een hogere vereveningsbijdrage ontvangen. Ook is er een forse stap gezet in de herverdeling van middelen van verzekeraars van gezonde verzekerden naar chronisch zieken. In 2006 werd 26% van de totale zorgkosten binnen de somatische zorg herverdeeld ten gunste van chronisch zieken, in 2016 is dit toegenomen tot 36% van de somatische zorg (TK 29 689, nr. 617).
In 2016 is een grote stap gezet in de afbouw van de ex post compensaties. Door de verbetering van het model is het mogelijk geweest om per 2017 de laatste stap te zetten naar volledige risicodragendheid van verzekeraars. Daarmee is invulling gegeven aan de doelstelling uit het regeerakkoord.
Verder heeft VWS in 2016 een symposium georganiseerd over de toekomst van de risicoverevening. Hierbij kwamen meer dan 100 mensen van diverse organisaties samen om met elkaar van gedachten te wisselen. De overheersende opinie was dat we met de risicoverevening op de goede weg zijn en er al veel verbeteringen in het model zijn doorgevoerd. Mede naar aanleiding van de input die partijen hebben gegeven is een meerjarig onderzoeksprogramma opgesteld.
-
4.Tabel budgettaire gevolgen van beleid Begrotingsuitgaven (bedragen x € 1.000)
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Oorspronkelijk vastgestelde begroting
Verschil
2012
2013
2014
2015
2016
2016
2016
Verplichtingen
2.799.219
2.644.586
2.753.584
8.697.819
3.640.438
4.098.913
-
-458.475
Uitgaven
2.648.164
2.789.790
2.722.717
4.614.648
4.236.316
4.188.457
47.859
-
1.Kwaliteit en veiligheid
116.315
114.608
118.505
128.572
129.213
-
-641
Subsidies
110.631
105.024
111.162
120.556
118.421
2.135
waarvan onder andere:
Integraal Kankercentrum Nederland
27.830
34.219
34.334
35.259
34.490
769
Nederlands Kanker Instituut
17.254
18.274
17.208
17.331
17.226
105
Zwangerschap en geboorte
2.402
1.852
3.574
4.796
3.505
1.291
Registratie en uitwisseling zorggegevens (PALGA)
3.443
3.572
3.264
3.339
3.462
-
-123
Nictiz
4.450
5.105
5.113
5.349
5.110
239
Stichting Lareb: bijwerkingenregistratie voor vaccins en teratologie informatie service
1.224
1.385
1.323
1.427
1.272
155
Regio's landelijke implementatie pilots orgaandonatie
10.864
9.090
8.413
6.665
6.819
-
-154
Nederlandse Transplantatie Stichting
0
3.084
3.033
3.705
3.032
673
Regeling Donatie bij leven
0
475
444
483
700
-
-217
Onderzoek
0
0
0
0
2.000
-
-2.000
TKI Life Sciences and Health (LSH Plaza)
0
0
4.043
2.708
2.825
-
-117
LSH projecten inclusief DCTI
18.743
17.162
2.813
7.571
7.742
-
-171
UMC Groningen: Lifelines project
6.100
4.600
2.802
3.498
3.498
0
Expertisefunctie zintuigelijk gehandicapten
0
0
0
21.967
21.250
717
Opdrachten
1.876
6.743
3.855
4.611
7.923
-
-3.312
waarvan onder andere:
Implantatenregister
504
0
0
406
300
106
Publiekscampagne orgaandonatie
0
0
1.461
1.557
1.500
57
Bijdragen aan agentschappen
3.808
2.841
3.488
3.355
2.869
486
waarvan onder andere:
CIBG: Donorregister
3.571
2.744
2.746
3.035
2.355
680
Bijdragen aan ZBO's/RWT's
0
0
0
50
0
50
-
2.Toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg
2.609.284
2.549.096
4.324.964
3.924.276
3.919.193
5.083
Subsidies
12.293
12.029
14.224
22.459
15.654
6.805
waarvan onder andere:
Eerstelijns gezondheidscentra in VINEX-gebieden
1.312
1.331
1.314
1.532
2.000
-
-468
Anonieme e-mental health
785
1.090
925
1.000
2.000
-
-1.000
Vertrouwenspersoon in de ggz
6.098
6.199
6.204
6.476
6.199
277
Suïcidepreventie
1.110
1.561
1.854
3.154
1.642
1.512
Verspilling in de zorg
324
0
324
Kwaliteitsimpuls apothekers
2.858
2.900
-
-42
Bekostiging
2.594.090
2.532.710
4.306.800
3.896.700
3.893.700
3.000
waarvan onder andere:
Rijksbijdrage Zorgverzekeringsfonds voor financiering van verzekerden 18-
2.565.500
2.498.500
2.470.800
2.508.700
2.508.700
0
Rijksbijdrage dempen premie ten gevolgen van HLZ
0
0
1.804.000
1.353.000
1.353.000
0
Zorg illegalen en andere onverzekerbare vreemdelingen
0
33.045
32.000
35.000
32.000
3.000
Opdrachten
1.858
3.142
2.670
3.315
7.845
-
-4.530
waarvan onder andere:
Programma Verspilling in de zorg
0
115
129
30
300
-
-270
Aanvulling ZonMw-programma Doelmatigheidsonderzoek
0
500
-
-500
Programma Goed Geneesmiddelen Gebruik
0
0
410
0
2.880
-
-2.880
Publiekscampagne Depressie
900
0
900
Bijdragen aan agentschappen
1.043
1.215
1.270
1.802
1.375
427
CIBG: WPG/GVS/APG
1.043
1.215
1.270
1.802
1.375
427
Bijdragen aan ZBO's/RWT's
0
0
0
0
619
-
-619
ZiNL: Uitvoering Compensatie kosten van zorg illegalen en andere onverzekerbare vreemdelingen
0
0
0
0
619
-
-619
-
3.Ondersteuning van het stelsel
64.191
59.013
171.179
183.467
140.051
43.416
Subsidies
3.226
353
37.183
2.339
31.930
-
-29.591
waarvan onder andere:
Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen
232
331
1.085
927
791
136
Overgang integrale tarieven medisch-specialistische zorg
0
0
35.920
1.120
30.000
-
-28.880
Bekostiging
3.144
4.191
0
47.750
0
47.750
Afwikkeling algemene kas ZFW
3.144
4.191
0
47.750
0
47.750
Inkomensoverdrachten
35.757
32.241
113.098
110.137
26.927
83.210
waarvan onder andere:
Overgangsregeling FLO/VUT ouderenregeling ambulancepersoneel
35.713
32.241
25.297
25.041
26.927
-
-1.886
Schadevergoeding Erasmus MC
0
0
85.000
85.000
0
85.000
Opdrachten
2.566
4.014
4.746
7.358
4.529
2.829
waarvan onder andere:
Risicoverevening
1.179
1.139
1.857
1.826
1.890
-
-64
Uitvoering zorgverzekeringstelsel
335
313
361
548
471
77
Patiëntenvervoer Waddeneilanden
0
0
0
4.056
0
4.056
Bijdragen aan agentschappen
19.498
18.214
16.152
15.883
21.539
-
-5.656
CJIB: Onverzekerden en wanbetalers
19.498
18.214
16.152
15.883
21.539
-
-5.656
Bijdragen aan ZBO's/RWT's
0
0
0
0
51.022
-
-51.022
waarvan onder andere:
Zorginstituut Nederland: Onverzekerden en wanbetalers
0
0
0
0
35.954
-
-35.954
Zorginstituut Nederland: Doorlichten pakket
0
0
0
0
15.068
-
-15.068
Bijdragen aan andere begrotingshoofdstukken
0
0
0
0
4.104
-
-4.104
VenJ: Bijdrage C2000
0
0
0
0
4.104
-
-4.104
Ontvangsten
92.490
78.105
81.998
98.455
152.126
60.955
91.171
waarvan onder andere:
Wanbetalers
66.343
69.681
85.785
82.640
59.902
22.738
Bovenstaande informatie is bedoeld voor de Staten-Generaal. Aan dit overzicht kunnen geen rechten worden ontleend.
Als gevolg van afronding kan de som van de delen afwijken van het totaal.
-
5.Toelichting op de instrumenten
Verplichtingen
Voor het in 2015 aangaan van de verplichtingen ten behoeve van de rijksbijdrage Zorgverzekeringsfonds voor de financiering van zorguitgaven voor jongeren (18-) en de rijksbijdrage ten behoeve van het dempen van de hoogte van de premie ten gevolgen van HLZ voor 2016, is verplichtingenbudget overgeheveld van 2016 naar 2015. Zie ook de tweede suppletoire wet 2015 (€ 3,9 miljard).
Daarnaast is voor het in 2016 aangaan van de verplichtingen van deze onderwerpen verplichtingenbudget overgeheveld van 2017 naar 2016 (€ 3,4 miljard). Zie ook de tweede suppletoire wet 2016.
-
1.Kwaliteit en veiligheid
Subsidies
Regeling donatie bij leven
In 2016 is de subsidieregeling donatie bij leven gewijzigd naar aanleiding van de bevindingen van de in 2015 uitgevoerde evaluatie. De wijzigingen betreffen onder meer een verbetering van de tegemoetkoming voor ZZP-ers. De uitgaven voor de subsidies bedroegen in 2016 € 0,5 miljoen.
Kengetallen donoren
Aantal donoren en aantal transplantaties 2008-2016
Bron: www.transplantatiestichting.nl d.d. 18 januari 2017
Toelichting op de tabel:
In 2016 is het aantal postmortale orgaandonoren ten opzichte van 2015 gedaald met 11% van 265 naar 235 orgaandonoren die een of meer organen hebben gegeven na hun dood. Hierdoor is ook het aantal orgaantransplantaties met organen van overleden donoren gedaald. Door een groter aantal donoren dat meerdere organen heeft gegeven is de daling (8%) kleiner dan die van het aantal donoren. Het aantal orgaantransplantaties met organen van levende donoren is in 2016 gestegen met 11% van 517 in 2015 naar 574 in 2016. Het totaal aantal orgaantransplantaties is hierdoor nagenoeg gelijk gebleven (-0,7%).
Onderzoek
De geraamde middelen voor een bijdrage aan het Onco XL (€ 2 miljoen) initiatief zijn in 2016 nog niet tot besteding gekomen omdat de ontwikkeling van het strategisch plan door het consortium langer heeft geduurd dan voorzien en er nog overleg gaande is over de bijdrage van Onco XL aan de beleidsdoelstellingen van VWS.
Kengetal aantal geregistreerden in het donorregister
Bron: www.donorregister.nl/cijfers
Toelichting op de tabel:
Het aantal geregistreerden steeg sterker dan voorgaande jaren. Dit is vooral veroorzaakt door de behandeling van het initiatiefwetsvoorstel Actief Donorregistratiesysteem (ADR). In reactie op het aannemen van het wetsvoorstel door de Tweede Kamer in september is vooral het aantal mensen dat zich met «Nee» in het Donorregister heeft geregistreerd gestegen.
-
2.Toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg
Bekostiging
Rijksbijdrage Zorgverzekeringsfonds voor financiering van verzekerden 18-
Kinderen tot achttien jaar betalen geen nominale premie Zvw. De rijksbijdrage Zorgverzekeringsfonds (circa € 2,5 miljard) voorziet in de financiering van deze premie.
Rijksbijdrage demping premie ten gevolgen van HLZ
De transitie van de AWBZ naar de Wlz, waarbij tevens overhevelingen plaatsvinden van de AWBZ naar de Zvw, zorgt voor een effect op de Zvw-premie. Een tegengesteld effect doet zich voor als gevolg van de overheveling van de jeugd-ggz naar de gemeenten. Om het gesaldeerde premie-effect te dempen is een rijksbijdrage ingevoerd. Deze rijksbijdrage loopt af van € 1,8 miljard in 2015 naar € 0 in 2019. In 2016 bedroeg de rijksbijdrage circa € 1,4 miljard.
Zorg aan illegalen en andere onverzekerbare vreemdelingen
De totale kosten zijn in 2016 uitgekomen op € 35 miljoen dat is € 3 miljoen hoger dan oorspronkelijke begroot. Bij vrijwel alle zorgvormen is sprake van toenemende kosten, maar vooral bij farmacie, kraamzorg en ggz. Ziekenhuiskosten zijn daarentegen flink gedaald. Voor sommige zorgvormen wordt daarnaast een deel van de stijging verklaard door achterstallige declaraties die nu tot uitbetaling komen. Ook de toegenomen bekendheid van de regeling kan een stijging van het aantal declaraties veroorzaken. Deze zorgkosten kwamen voorheen ten laste van de zorgaanbieders. Ziekenhuiskosten zijn daarentegen lager dan begroot.
Opdrachten
Programma goed geneesmiddelengebruik
De kosten voor het ZonMw programma Goed Geneesmiddelengebruik zijn overgeheveld naar artikel 4 Zorgbreed beleid.
-
3.Bevorderen werking van het stelsel
Subsidies
Overgang integrale tarieven medisch-specialistische zorg
Zoals reeds gemeld in de tweede suppletoire wet is in 2016 beperkt gebruik gemaakt van de subsidieregeling voor medisch specialisten waardoor uiteindelijk een bedrag resteert van circa € 29 miljoen. De vrijvallende middelen bij de subsidieregeling worden toegevoegd aan het kader medisch-specialistische zorg waaraan ze eerder in overleg met het veld zijn onttrokken.
Bekostiging
Afwikkeling algemene kas ZFW
In 2016 is het Zorginstituut in het kader van de afwikkeling van de voormalige Algemene Kas voortgegaan met het doorbelasten van de door hen betaalde uitgaven en het doorberekenen van de ontvangen bedragen aan het Ministerie van VWS. In 2016 heeft ZiNL de uitgaven en ontvangsten van de Voormalige Algemene Kas over het jaar 2014 verrekend met VWS. In 2014 heeft het Zorginstituut de bedragen in het kader van de voormalige Ziekenfondswet afgerekend met de voormalige ziekenfondsen en particuliere ziektekostenverzekeraars. Dit heeft geleid tot een betaling van € 47,7 miljoen en een ontvangst van € 61,1 miljoen.
Inkomensoverdrachten
Schadevergoeding Erasmus MC
Zoals reeds gemeld in de eerste suppletoire wet moet VWS Erasmus MC een schadevergoeding van € 235,9 miljoen betalen vanwege het niet nakomen van twee toezeggingen uit 2009. VWS heeft in 2015 en 2016 een bedrag van € 85 miljoen betaald. Het restant zal worden betaald in 2017.
Opdrachten
Risicoverevening
Het systeem van risicoverevening wordt jaarlijks aangepast aan wijzigingen in de zorg en op basis van gericht onderzoek worden verbeteringen in het systeem doorgevoerd. In de brief «Kwaliteit loont» (TK 31 765, nr. 116) is al aangekondigd dat extra middelen worden vrijgemaakt voor onderzoek en de begeleidingscapaciteit binnen het Ministerie van VWS. In 2016 en de jaren daarna wordt de aandacht gericht op de verbetering van de risicoverevening voor de kosten van de somatische zorg inclusief wijkverpleging en de kosten van de geestelijke gezondheidszorg. Hiermee worden de verzekeraars in het risicovereveningssysteem beter gecompenseerd voor chronisch zieken en andere verzekerden die veel zorg gebruiken. Voor verzekeraars wordt het aantrekkelijker om zich te richten op deze groep verzekerden. Hiervoor is in 2016 circa € 1,9 miljoen beschikbaar gesteld. Verder heeft er een kwantitatieve analyse van de werking van het vereveningssysteem plaatsgevonden. Over de uitkomsten hiervan is de Kamer begin 2017 geïnformeerd.
Patiëntenvervoer Waddeneilanden
Zoals reeds gemeld in de eerste suppletoire wet wordt het spoedeisende patiëntenvervoer vanaf de Wadden vanaf augustus 2016 uitgevoerd met een ambulancehelikopter in opdracht van RAV Fryslân. Deze voorziening wordt in 2016 vanaf de begroting bekostigd (circa € 4,1 miljoen). De middelen zijn op basis van facturen betaald aan Rijkswaterstaat.
Bijdragen aan agentschappen
CJIB: Onverzekerden en wanbetalers
De uitvoeringskosten van het CJIB ten behoeve van de aanpak van wanbetalers zijn lager dan geraamd. Deze lagere kosten zijn voornamelijk het gevolg van lager dan geraamde kosten voor gerechtsdeurwaarders.
Bijdragen aan ZBO’s/RWT’s
Zorginstituut Nederland: onverzekerden en wanbetalers
Op dit artikel wordt een deel van de uitvoeringskosten van het Zorginstituut geraamd. Gedurende het uitvoeringsjaar worden deze middelen overgeheveld naar artikel 4 Zorgbreed beleid.
Alle inwoners van Nederland moeten zich verplicht verzekeren voor zorg en ziektekosten. Doen zij dat niet, dan worden zij aangeschreven door Zorginstituut Nederland (vanaf 1 januari 2017 het CAK). Eventueel volgen boetes en een ambtshalve verzekering. Sinds 1 juni 2016 vloeien de opbrengsten van de bestuurlijke boeten onverzekerden in de Rijkskas.
Op grond van de wanbetalersregeling in de Zvw worden wanbetalers met een premieachterstand van zes maanden overgedragen aan Zorginstituut Nederland. Via onder andere bronheffing betalen zij verplicht een bestuursrechtelijke premie die tot 1 juli 2016 130% van de standaardpremie bedroeg en sinds 1 juli 2016 125% van de gemiddelde nominale premie bedraagt. De uitvoeringskosten van Zorginstituut Nederland en het CJIB (verantwoordelijk voor de minnelijke incasso) worden door VWS betaald.
Kengetallen onverzekerden en wanbetalers Zorgverzekeringswet
Stand 31 december jaar t
2013
2014
2015
2016
Aantal onverzekerden
28.740
29.454
22.432
1
Aantal wanbetalers
316.006
327.334
312.037
275.765
Bron: Zorginstituut Nederland
Noot 1
Nog niet bekend.
Zorginstituut Nederland: Doorlichten pakket
In het regeerakkoord Rutte-Asscher II is afgesproken dat het Zorginstituut Nederland (ZiNL) jaarlijks een deel van het verzekerd pakket zal doorlichten (stringent pakketbeheer/systematische doorlichting pakket). Hiervoor wordt aan het ZiNL aanvullend budget beschikbaar gesteld ten behoeve van de uitbreiding van personele capaciteit en onderzoek.
Naar aanleiding van de leerervaringen in de eerste jaren, heeft het ZiNL de aanpak van het Programma Zinnige Zorg aangepast. Voor een verdere uitwerking en draagvlak voor de onderzoeksvragen betrekt het ZiNL het veld intensiever en vraagt hen om een actieve bijdrage te leveren. Mede door deze gewijzigde aanpak is vertraging opgelopen die ook geresulteerd heeft in onderuitputting op het beschikbare budget. Voor de projectdoelstellingen heeft dit geen gevolgen. De planning is nog steeds om in 2021 alle ICD-10 gebieden te hebben doorgelicht.
Bijdragen aan andere begrotingshoofdstukken
VenJ: Bijdrage C2000
Dit betreft een overboeking naar het Ministerie van Veiligheid en Justitie voor de jaarlijkse VWS-bijdrage aan de exploitatiekosten C2000 (€ 4,1 miljoen).
Ontvangsten
In 2016 is het Zorginstituut in het kader van de afwikkeling van de voormalige Algemene Kas voortgegaan met het doorbelasten van de door hen betaalde uitgaven en het doorberekenen van de ontvangen bedragen aan het Ministerie van VWS. In 2016 heeft ZiNL de uitgaven en ontvangsten van de Voormalige Algemene Kas over het jaar 2014 verrekend met VWS. In 2014 heeft het Zorginstituut de bedragen in het kader van de voormalige Ziekenfondswet afgerekend met de voormalige ziekenfondsen en particuliere ziektekostenverzekeraars. Dit heeft geleid tot een betaling van € 47,7 miljoen en een ontvangst van € 61,1 miljoen.
Wanbetalers
De ontvangsten als gevolg van de aan wanbetalers opgelegde bestuursrechterlijke premie worden met ingang van 2012 voor 23% toegevoegd aan de begroting van VWS. Voor 2016 is dit deel van de ontvangsten uitgekomen op € 82,6 miljoen. Dit is hoger dan geraamd. Bij de begroting van 2016 is destijds rekening gehouden met een verwachte daling van het aantal wanbetalers en de verlaging van de bestuursrechtelijke premie, vanwege de Wet verbetering wanbetalersmaatregelen (Stb. 2015, 502).
Terwijl het aantal wanbetalers inderdaad is gedaald van circa 325.000 eind 2014 naar circa 280.000 op 1 december 2016, zijn de gerealiseerde ontvangsten hoger dan geraamd. Er is een aantal redenen voor de hoger dan geraamde ontvangsten:
-
-
-
•Hoewel een relatief grote groep inderdaad is uitgestroomd, stromen er minder mensen dan verwacht uit bij wie de bestuursrechtelijke premie door middel van broninhouding werd geïnd. Die inning blijft dus doorgaan.
-
-
-
-
•Bij de raming van de ontvangsten is uitgegaan van een verlaging van de bestuursrechtelijke premie per 1 januari 2016. Dit is 1 juli 2016 geworden.
-
-
-
-
•Tegenover het lagere aantal wanbetalers en de lagere bestuursrechtelijke premie staat een succesvollere incasso van oude vorderingen. Dit heeft mogelijk te maken met een toegenomen betaalcapaciteit van mensen als gevolg van de betere economische situatie, maar ook door succesvolle inningsactiviteiten, zoals de tweede deurwaardersgang.
-
Overig
Op 1 juli 2016 is de wet «Verbetering wanbetalersmaatregelen» inwerking getreden. Met deze wet komen de van onverzekerden ontvangen bestuurlijke boeten, niet meer ten gunste van het Zorgverzekeringsfonds, maar vloeien naar de ontvangsten op de VWS-begroting.
Onder andere als gevolg van latere invoering van de gewijzigde wetgeving wanbetalers zijn de ontvangsten als gevolg van de aanpak van wanbetalers in 2016 hoger dan oorspronkelijk geraamd.
Beleidsartikel 3 Langdurige zorg en ondersteuning 1. Algemene doelstelling
Een stelsel voor maatschappelijke ondersteuning en langdurige zorg dat ieder mens in staat stelt om zijn leven zo lang mogelijk zelf in te vullen en - wanneer dit nodig is - om thuis of in een instelling kwalitatief goede ondersteuning en zorg te krijgen. Daarbij worden ondersteuning en zorg aangeboden aansluitend op informele vormen van hulp. De complexiteit van de zorgvraag, de kwetsbaarheid van de burger en de mogelijkheden van zijn informele netwerk staan centraal. Er wordt gestreefd naar welbevinden en een afname van de afhankelijkheid van ondersteuning en zorg. Dit alles tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten.
In dit begrotingsartikel zijn de begrotingsuitgaven voor de langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning opgenomen.
De premie-uitgaven en -ontvangsten op het terrein van de langdurige zorg en ondersteuning komen aan bod in het hoofdstuk Financieel Beeld Zorg (FBZ).
-
2.Rol en verantwoordelijkheid Minister
De Minister is verantwoordelijk voor een goed en efficiënt werkend systeem van langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning in Nederland. Mensen die zorg en ondersteuning nodig hebben, dienen dit zoveel mogelijk thuis of in een instelling op maat en van een goede kwaliteit te krijgen.
Gemeenten dragen zorg voor de ondersteuning thuis via de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015). Het budget voor de Wmo 2015 wordt via de integratie-uitkering Sociaal domein aan gemeenten uitgekeerd. Daarnaast ontvangen gemeenten ook budget met betrekking op de Wmo 2015 via de integratie-uitkering Wmo/huishoudelijke verzorging, de decentralisatie-uitkeringen maatschappelijke opvang, vrouwenopvang en HHT (huishoudelijke hulp toelage), en de algemene uitkering van het gemeentefonds.
Voor mensen met een blijvende behoefte aan permanent toezicht en die 24 uur per dag zorg in de nabijheid nodig hebben, is zorg vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz) beschikbaar. Zorgkantoren sluiten namens Wlz-uitvoerders overeenkomsten met zorgaanbieders voor het leveren van verzekerde zorg. Het kan onder andere gaan om verblijf in een instelling, persoonlijke verzorging en verpleging en/of geneeskundige zorg in natura of in de vorm van een persoonsgebonden budget.
Voorts is de Minister verantwoordelijk voor:
Stimuleren:
-
-
-
-De Minister stimuleert vernieuwing in de langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning en jaagt deze aan. Vernieuwing wordt hoofdzakelijk door burgers, cliëntenorganisaties, gemeenten, zorg- en welzijnsaanbieders en zorgverzekeraars vormgegeven.
-
-
-
-
-De Minister stimuleert de ontwikkeling en brede verspreiding van kennis, waaronder goede voorbeelden en innovaties op het gebied van langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning en initiatieven om de kwaliteit en het innoverend vermogen van de zorg en de ondersteuning te versterken.
-
Financieren:
-
-
-
-De Minister draagt zorg voor het financieren van de Wlz en de Wmo 2015.
-
-
-
-
-De Minister is (mede)financier door onder meer de rijksbijdrage in de kosten van kortingen (BIKK) in de Wlz en door het financieren van partijen die een belangrijke rol vervullen binnen het stelsel, zoals het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) en Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE).
-
Regisseren:
-
-
-
-De Minister stelt de wettelijke kaders van de Wmo 2015 en de Wlz vast en stuurt voorts door het maken van bestuurlijke afspraken.
-
-
-
-
-De Minister is verantwoordelijk voor het monitoren en evalueren van de uitwerking van de Wmo 2015 en de Wlz.
-
-
3.Beleidsconclusies
De in de begroting opgenomen beleidswijzigingen op terrein van het nationaal programma palliatieve zorg, kwaliteitsverbetering intramurale ouderenzorg, mantelzorg, geweld in huiselijke kringen en de ratificatie van het VN-verdrag Handicap, zijn grotendeels uitgevoerd volgens plan. Aanvullend kunnen de volgende conclusies over het gevoerde beleid worden getrokken:
Afronding transitie langdurige zorg
De transitie langdurige zorg is afgerond en daarmee staat goede zorg voor de burger steeds meer centraal. Na de eerste implementatieperiode is de aandacht in 2016 verlegd naar de nadere uitwerking van specifieke onderwerpen. Het gaat hierbij onder meer om zorgverlening aan de Wlz-indiceerbaren, de voorbereiding voor de overdracht van eerstelijns verblijf naar de Zorgverzekeringswet per 2017 en het uitbreiden van het modulair pakket thuis met huishoudelijke hulp. Ook daar staat de kwaliteit van zorg, door de ogen van de cliënt, centraal. Door middel van de Voortgangsrapportages Wlz is de Tweede Kamer periodiek geïnformeerd over de voortgang van onder meer deze onderwerpen met betrekking tot de Wlz. De laatste voortgangsrapportage is verschenen op 2 september 2016 (TK 34 104, nr. 138).
Geconstateerd kan worden dat in 2016 op hoofdlijnen de gestelde doelen zijn bereikt. Wel zijn verschillende niet voorziene aandachtpunten naar voren zijn gekomen, zoals het hoger dan voorziene gebruik van de subsidieregeling eerstelijns verblijf (Stcrt 2016, 51483). Steeds weer wordt daarbij geprobeerd de systemen aan te passen aan de mensen. In het genoemde voorbeeld wordt dit bereikt door de budgettaire kaders voor eerstelijns verblijf te verhogen.
Waardigheid en Trots
In 2016 is verder uitvoering gegeven aan het plan Waardigheid en Trots «Liefdevolle zorg voor onze ouderen». Omtrent de voortgang van het plan heeft de Tweede Kamer twee voortgangsrapportages ontvangen in 2016, waarvan de laatste op 4 juli 2016 is verzonden (TK 31 765, nr. 215). In 2016 heeft de nadruk gelegen op de uitvoering van het programma. Inmiddels is een onomkeerbare beweging in gang gezet. In het veld vindt vernieuwing vanuit de praktijk plaats. Ook is de lat voor alle instellingen verhoogd door de afronding van het kwaliteitskader (welke op 13 januari 2017 is vastgesteld), de personeelsnorm en de afspraken over transparantie van veiligheidsindicatoren. De IGZ heeft het eindrapportage «toezicht op de 150 verpleegzorginstellingen» waar een risico op onverantwoorde zorg bestond afgerond. Op 31 oktober 2016 is de Kamer (TK 31 765, nr. 245) nader geïnformeerd met een nieuwe geactualiseerde lijst. Belangrijkste conclusie is dat het toezicht bij 111 van 150 zorgaanbieders is afgesloten en dat 8 instellingen onder intensief toezicht blijven staan.
Transitieagenda Langer zelfstandig wonen: een helder handelingskader voor alle partijen
De transitie naar een betere aansluiting van het huidige aanbod en de vraag om langer zelfstandig te wonen met nieuwe zorgarrangementen, zal meerdere jaren beslaan. Daarbij is het noodzakelijk dat alle partijen vanuit eenzelfde perspectief naar de samen te verrichten opdracht kijken. Zoals aangekondigd in de Voortgangsrapportage Transitieagenda Langer zelfstandig wonen van 1 juli 2015 (TK 32 847, nr. 182) is in 2016 in alle regio’s of gemeenten het overleg gestart om afspraken te maken tussen gemeenten, woningcorporaties en zorgaanbieders over het aantal geschikte woningen en de te leveren zorg en ondersteuning om mensen langer thuis te kunnen laten wonen. Ook is afgesproken dat burgers goed worden geïnformeerd over de mogelijkheden om langer thuis te wonen en de kosten die daarmee gemoeid zijn. Met de transitie-agenda kunnen alle partijen op volle kracht vooruit.
Vermindering van de administratieve lasten
Het afgelopen jaar is er een slag gemaakt in het terugdringen van de administratieve lasten. Het Experiment Regelarme Instellingen (ERAI) is geëvalueerd. Mede naar aanleiding van dit experiment zijn vereenvoudigingen in regelgeving doorgevoerd bijvoorbeeld op het terrein van de zorginkoop in de Wlz door zorgkantoren, het AZR berichtenverkeer en DigiMV. In het eindrapport zijn meer voorbeelden gegeven.
Pgb trekkingsrechten; van stabilisatie en verbetering naar vernieuwing
Met de inwerkingtreding van de Wlz, de Wmo 2015 en de Jeugdwet is ook het trekkingsrecht persoonsgebonden budget (pgb) ingevoerd. Dit betekent dat het budget niet langer aan de budgethouder zelf wordt verstrekt, maar dat de betalingen (na controle) rechtstreeks aan de zorgverlener worden gedaan. Deze beleidswijziging diende ertoe om fouten en fraude met het pgb terug te dringen en om de budgethouder in zijn administratieve taken te ondersteunen. In 2016 is ketenbreed gewerkt aan het verder stabiliseren en verbeteren van het systeem van trekkingsrechten (TK 25 657, nr. 235).
Over de voortgang binnen het systeem van trekkingsrechten is de Kamer regelmatig geïnformeerd. De laatste voortgangsrapportage in 2016 is op 2 november aan de Tweede Kamer verzonden (TK 25 657, nr. 273). In deze voortgangsrapportages is te lezen dat de betalingen gedurende 2016 stabiel waren. Bovendien zijn vanaf november 2016 de totale set reguliere controles weer uitgevoerd, wat bijdraagt aan de controledoelstelling van het trekkingsrecht (TK 25 657, nr. 261). Tevens zijn structurele verbeteringen voor het systeem van trekkingsrechten ingezet, waarbij het op nieuwe wijze ontwikkelen van een portaal, vergaand standaardiseren en digitaliseren, taken en verantwoordelijkheden voor de verstrekker beter borgen en het doen van noodzakelijke investeringen bij de SVB voorop staan (TK 25 657, nr. 249). Over de totstandkoming van dit portaal is de Kamer op 16 december 2016 geïnformeerd. Met deze maatregelen is de richting ingezet voor verdere verbetering van het trekkingsrecht pgb naar een toekomst en verdere verbetering voor de budgethouder.
-
4.Tabel budgettaire gevolgen van beleid Begrotingsuitgaven (bedragen x € 1.000)
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Oorspronkelijk vastgestelde begroting
Verschil
2012
2013
2014
2015
2016
2016
2016
Verplichtingen
5.638.535
4.085.519
4.479.923
7.052.568
3.783.240
3.643.306
139.934
Uitgaven
5.633.924
4.055.646
4.560.102
3.604.436
3.708.112
3.644.801
63.311
-
1.Participatie en zelfredzaamheid van mensen met beperkingen
188.010
188.367
113.809
88.651
88.899
-
-248
Subsidies
25.465
34.667
31.381
26.176
22.629
3.547
waarvan onder andere:
Movisie
8.106
8.198
8.204
7.313
7.198
115
Transitie en transformatie
0
0
3.971
827
1.135
-
-308
Wmo-werkplaatsen
0
0
2.685
2.346
2.600
-
-254
Ondersteuning vrijwilligers
0
0
0
1.692
1.400
292
Mezzo
3.159
3.200
3.262
3.038
3.200
-
-162
Siriz (opvang specifieke groepen)
0
0
1.518
1.566
1.517
49
Mantelzorg en vrijwilligersbeleid
0
0
0
3.311
0
3.311
Inkomensoverdrachten
87.285
87.555
20.867
0
0
0
Mantelzorg ondersteuning
87.285
87.555
20.867
0
0
0
Opdrachten
59.431
63.376
60.329
62.475
66.270
-
-3.795
waarvan onder andere:
Bovenregionaal gehandicaptenvervoer
55.458
59.648
55.645
57.736
60.654
-
-2.918
Evaluatie Wmo 2015
0
980
-
-980
Categorale opvang slachtoffers mensenhandel
1.629
1.700
-
-71
Aanpak Laaggeletterdheid
456
2000
-
-1.544
Garanties
12.720
0
0
0
0
0
Bijdragen aan ZBO’s/RWT’s
3.109
2.769
1.232
0
0
0
-
2.Zorgdragen voor langdurige zorg tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten
3.867.635
4.371.735
3.490.627
3.619.461
3.555.902
63.559
Subsidies
182.391
229.472
79.651
81.685
82.613
-
-928
waarvan onder andere:
Compensatieregeling pgb-trekkingsrechten
0
11.671
0
0
18.000
-
-18.000
Vilans
5.253
5.315
5.158
4.754
4.686
68
Centrum Consultatie en Expertise (CCE)
11.110
10.767
11.194
11.501
11.142
359
InVoorZorg! (IVZ)
19.414
30.205
22.541
5.598
9.642
-
-4.044
Joodse en Indische instellingen
0
0
2.593
2.504
2.504
0
Subsidieregeling palliatieve zorg
19.589
19.035
15.514
15.504
15.551
-
-47
Subsidies netwerken palliatieve zorg
0
0
3.478
3.520
3.480
40
Kwaliteitsverbetering palliatieve zorg
1.470
1.942
2.171
2.532
2.416
116
Waardigheid en trots
18.014
0
18.014
Kwaliteitsagenda gehandicaptenzorg
0
0
0
Dementie
2.460
3.000
-
-540
Transitie HLZ
0
6.055
6.336
3.133
4.722
-
-1.589
Bureau mentorschap
551
513
38
Bekostiging
3.679.200
4.136.300
3.250.000
3.382.200
3.365.700
16.500
Bijdrage in de kosten van kortingen (BIKK)
3.679.200
4.136.300
3.250.000
3.382.200
3.365.700
16.500
Inkomensoverdrachten
0
0
0
135
0
135
Opdrachten
3.832
3.260
4.188
3.696
12.859
-
-9.163
waarvan onder andere:
Informatievoorziening zorg en ondersteuning
2.725
1.441
599
86
1.670
-
-1.584
Transitie HLZ
0
485
1.481
139
2.350
-
-2.211
Bijdragen aan agentschappen
2.212
2.703
2.735
2.824
2.600
224
CIBG: Opdrachtgeverschap
2.212
2.703
2.735
2.824
2.600
224
Bijdragen aan ZBO’s/RWT’s
0
0
154.053
148.921
92.130
56.791
waarvan onder andere:
Uitvoeringskosten SVB pgb-trekkingsrechten
0
0
76.241
77.558
23.400
54.158
Centrum Indicatiestelling Zorg
0
0
77.811
71.363
68.707
2.656
Ontvangsten
7.320
7.723
9.404
2.755
31.887
3.441
28.446
Bovenstaande informatie is bedoeld voor de Staten-Generaal. Aan dit overzicht kunnen geen rechten worden ontleend.
Als gevolg van afronding kan de som van de delen afwijken van het totaal.
-
5.Toelichting op de instrumenten
-
1.Participatie en zelfredzaamheid van mensen met beperkingen
Kengetal: De participatie van mensen met een lichamelijke beperking, lichte of matige verstandelijke beperking, ouderen (> 65 jaar) en de algemene bevolking in 2014 (percentages)
Bovenstaand kengetal is afkomstig uit de Participatiemonitor 2015 van het NIVEL (met gegevens tot en met 2014). Het belangrijkste doel van de Participatiemonitor is het beschrijven van ontwikkelingen in de wijze en mate van maatschappelijke participatie van mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking, ouderen (65+) en de algemene bevolking in Nederland. Daarnaast is de monitor ook bedoeld om beter zicht te krijgen op factoren die de participatie kunnen bevorderen dan wel belemmeren en op het verband tussen participatie en kwaliteit van leven.
De Participatiemonitor wordt om de twee jaar uitgebracht.
Subsidies
Mantelzorg en vrijwilligersbeleid
Het betreft hier uitgaven op het gebied van informele zorg waaronder diverse (project)subsidies gericht op ondersteuning en versterking van de positie van vrijwilligers en mantelzorgers (€ 3,3 miljoen). In de tweede suppletoire wet zijn hiervoor middelen beschikbaar gesteld.
Opdrachten
Bovenregionaal gehandicaptenvervoer (BRV)
Mensen met een mobiliteitsbeperking konden ook in 2016 gebruikmaken van het bovenregionaal sociaalrecreatief vervoer (ook bekend als Valys) per (deel)taxi. De totale uitgaven bedroegen € 57,7 miljoen in 2016. Dit is minder dan begroot (€ 2,9 miljoen).
Over het geheel genomen geven de pashouders het reizen met het BRV een hoog waarderingscijfer (zie onderstaande tabel).
Valys indexcijfers
Bron & toelichting
Bron: Tevredenheidsonderzoek Valys, november 2016, Jes marketing en onderzoek.
pkb = persoonlijk kilometer budget
Het BRV is vraagafhankelijk vervoer, dit betekent dat factoren zoals de toegankelijkheid van het
lokale openbaar vervoer, het weer of de gezondheid van de pashouders invloed kunnen hebben
op het aantal verreden kilometers.
Evaluatie Wmo 2015
Het budget voor de evaluatie van de Wmo 2015 (€ 1 miljoen) is samen met het budget dat per eerste suppletoire wet is overgeboekt van andere artikelonderdelen (€ 2,1 miljoen) per tweede suppletoire wet overgeboekt naar het Sociaal Cultureel Planbureau voor het evaluatieonderzoek van de Hervorming van de Langdurige Zorg (HLZ) en de Wmo 2015.
Aanpak Laaggeletterdheid
Voor de aanpak laaggeletterdheid is bij tweede suppletoire wet € 1,6 miljoen overgeboekt naar OCW voor het actieprogramma «Tel mee met taal».
-
2.Zorgdragen voor langdurige zorg tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten
In de eerste suppletoire wet is reeds gemeld dat in het kader van Verantwoord Begroten er een technische herschikking heeft plaatsgevonden tussen de instrumenten subsidies en opdrachten.
Subsidies
Compensatieregeling pgb-trekkingsrechten
In de tweede suppletoire wet is reeds gemeld dat de uitvoering van de compensatieregeling trekkingsrechten in het eerste kwartaal 2017 van start zal gaan. De middelen blijven beschikbaar voor de uitvoering van de compensatieregeling in 2017.
InVoorZorg!
Zorgaanbieders, cliëntenorganisaties, gemeenten en zorgverzekeraars, en zorgkantoren zijn als gevolg van de hervorming van de langdurige zorg in andere verhoudingen tot elkaar komen te staan. Het programma «InVoorZorg!» heeft zorgorganisaties geholpen hun werkprocessen in te richten met het oog op de toekomst. Niet alle middelen die in 2016 beschikbaar waren zijn tot besteding gekomen. Een deel van de middelen (€ 2,3 miljoen) is getemporiseerd. In de eerste suppletoire wet is dit reeds gemeld.
Waardigheid en trots
In totaal is een bedrag van € 185 miljoen in 2016 oplopend tot € 210 miljoen structureel vanaf 2020 beschikbaar gesteld voor Waardigheid en Trots. In de begroting 2016 is dit gehele bedrag gereserveerd binnen het Budgettair Kader Zorg omdat de nadere verdeling tussen het Budgettair Kader Zorg en de begroting nog niet was gemaakt. Bij de eerste suppletoire wet is structureel € 17,5 miljoen overgeboekt naar de begroting voor uitgaven in het kader van Waardigheid en Trots door middel van opdrachten en subsidies. Aan subsidies is uiteindelijk € 18 miljoen uitgeven voor onder andere de ondersteuning van 150 verpleeghuizen die projecten uitvoeren om de kwaliteit te verbeteren en aan het publiceren van cliëntervaringen op Zorgkaart-Nederland.
Kwaliteitsagenda gehandicaptenzorg
Bij de ontwikkeling van het kwaliteitsplan voor de gehandicaptensector is ervoor gekozen om eerst samen met betrokken partijen na te gaan welke aanpak goed past bij de gehandicaptensector. Dit heeft geleid tot een gezamenlijke kwaliteitsagenda «Samen werken aan een betere gehandicaptenzorg» die op 1 juli 2016 aan de Kamer is gestuurd. Vanwege de latere start zijn de bij begroting 2017 (TK 34 550-XVI, nr. 1) aangekondigde beschikbare subsidiemiddelen 2016 niet besteed (€ 1,6 miljoen). Inmiddels is samen met veldpartijen hard gewerkt aan een meerjarenplan inclusief begroting voor de komende periode.
Transitie HLZ (subsidies en opdrachten)
De middelen zijn ingezet ter ondersteuning van de regio’s voor onder meer het aanstellen van ambassadeurs, monitoring, communicatie en onderzoek. Een bedrag van € 1,4 miljoen is binnen artikel 3 overgeheveld naar Participatie en zelfredzaamheid van mensen met beperkingen. Circa € 2,4 miljoen is door een temporisering van de uitgaven niet tot besteding gekomen.
Bekostiging
Bijdrage in de kosten van kortingen (BIKK)
De BIKK is een rijksbijdrage die is ingesteld om de lagere premieopbrengst van de Wlz als gevolg van de grondslagverkleining van de Wlz bij de invoering van het nieuwe belastingstelsel in 2001 te compenseren (circa € 3,3 miljard). De uitgavenraming voor de BIKK is bij de eerste en tweede suppletoire wet bijgesteld op basis van de ramingen van het Centraal Planbureau.
Opdrachten
Informatievoorziening zorg en ondersteuning
Per 1 januari 2016 zijn diverse producten en projecten afgerond en/of overgedragen aan (uitvoerings)organisaties, waaronder het CAK en het Zorginstituut (in totaal € 0,6 miljoen). Een bedrag van circa € 1 miljoen is niet tot besteding gekomen in 2016.
Bijdragen aan ZBO’s/RWT’s
Uitvoeringskosten SVB pgb trekkingsrechten
De SVB heeft in 2016 € 77,6 miljoen ontvangen voor de uitvoering van trekkingsrechten pgb. De afwijking ten opzichte van de oorspronkelijke begroting komt doordat de bijdrage van gemeenten aan de SVB-begroting is verwerkt in de eerste suppletoire wet. Daarnaast zijn extra middelen beschikbaar gesteld in de tweede suppletoire wet.
CIZ
Het CIZ verzorgt de indicatiestelling in het kader van de Wlz. Daarnaast verricht het CIZ werkzaamheden in het kader van de artikelen 11 en 12 van het Besluit uitvoering kinderbijslag van het Ministerie van SZW. Voor deze taken is het kader bij eerste suppletoire wet met € 2,6 miljoen opgehoogd. Deze middelen zijn nodig om het CIZ de advisering ten behoeve van de bepaling van de zorgintensiteit van kinderen te laten uitvoeren. Deze mutatie betreft de overboeking van de middelen van de begroting van SZW naar VWS omdat de financiering van het CIZ via de VWS-begroting plaatsvindt.
Ontvangsten
De initiële ontvangstenraming wordt met € 28,4 miljoen overschreden door enkele substantiële incidentele in de tweede suppletoire wet gemelde ontvangsten. Deze bestaan onder meer uit € 12,7 miljoen vaststelling mantelzorgcompliment 2014, € 10,8 miljoen extra ontvangsten CIZ (lagere operationele kosten en een vrijval uit de voorzieningen), verkoop VWS-aandeel Zonnehuizen (€ 2,5 miljoen) en terugontvangst subsidies zorgkantoren 2013 en 2014 (€ 3 miljoen).
Artikel 4 Zorgbreed beleid 1. Algemene beleidsdoelstelling
Het scheppen van randvoorwaarden om het zorgstelsel te laten werken zodat de kwaliteit, de toegankelijkheid en de betaalbaarheid van de zorg voor de burger is gewaarborgd.
-
2.Rol en verantwoordelijkheid Minister
De Minister bevordert de werking van het stelsel door partijen in staat te stellen hun rol te spelen en door belemmeringen weg te nemen die een goede werking van het stelsel in de weg staan.
Daar waar publieke belangen in het geding zijn die niet voldoende door (partijen in) het stelsel behartigd kunnen worden, bevordert de Minister dat deze belangen worden behartigd.
Stimuleren:
-
-
-
•dat verzekerden, waaronder patiënten, een stevige positie innemen in het zorgstelsel, onder meer door goed samenwerkende patiënten- en gehandicaptenorganisaties;
-
-
-
-
•van kwalitatief goede en veilige zorgverlening met keuzevrijheid voor consumenten;
-
-
-
-
•van transparantie over kwaliteit en kosten van zorg;
-
-
-
-
•van een logische beroepenstructuur die aansluit op de huidige en toekomstige zorg- en ondersteuningsvraag;
-
-
-
-
•van beschikbaarheid van voldoende gekwalificeerd zorgpersoneel door kwalitatief goede en samenhangende opleidingen;
-
-
-
-
•van innovaties in de zorg en de ontwikkeling en toepassing van ontwikkelde kennis;
-
-
-
-
•van betrokken partijen om het aanbod van (jeugd)zorg in Caribisch Nederland te verbeteren. Wat de zorg betreft conform de aanbevelingen van de Commissie Goedgedrag en wat jeugd betreft conform de bestuurlijke afspraken uit 2009.
-
-
-
-
•van initiatieven om onrechtmatigheden in de zorg zoveel moelijk te voorkomen.
-
Financieren:
-
-
-
•van patiënten- en gehandicaptenorganisaties om de belangen van verzekerden, waaronder patiënten in het systeem te behartigen en hen goed te informeren;
-
-
-
-
•van ZBO’s (CAK, NZa, ZiNL, CBZ, CSZ) om hun wettelijke verantwoordelijkheid in het zorgstelsel invulling te kunnen geven;
-
-
-
-
•van agentschappen (CIBG, RIVM) om hun taken in het zorgstelsel uit te voeren;
-
-
-
-
•van veldpartijen middels een subsidie om informatie over de kwaliteit van het zorgaanbod snel te ontsluiten voor patiënten;
-
-
-
-
•van instrumenten om personeel in de zorg goed op te leiden en bij te scholen (bijvoorbeeld Stagefonds, kwaliteitsimpuls ziekenhuispersoneel);
-
-
-
-
•van zorg en welzijn in Caribisch Nederland.
-
Regisseren:
-
-
-
•van een stevige positie van de patiënt in het zorgstelsel door wet- en regelgeving en toepassing en handhaving daarvan, zoals de Wet BIG;
-
-
-
-
•dat alle betrokken partijen in de zorg in staat zijn hun verantwoordelijkheid in het zorgstelsel waar te maken;
-
-
-
-
•van goed bestuur in de zorg en het toezicht daarop;
-
-
-
-
•van de dialoog tussen veldpartijen, gericht op de toekomstige (arbeidsmarkt-)uitdagingen en de (arbeidsmarkt-)gevolgen van de transities;
-
-
-
-
•door het ontwikkelen van een wettelijk kader voor de taken van NZa, ZiNL en andere organisaties;
-
-
-
-
•van verlagen van regeldruk in de zorg;
-
-
-
-
•van het tot stand komen van een passend aanbod van (jeugd)zorg in Caribisch Nederland;
-
-
-
-
•van de totstandkoming, implementatie en monitoring van een ketenaanpak voor preventie, toezicht, opsporing en vervolging op het gebied van fraude, oneigenlijk gebruik en onrechtmatig declareren in de zorg.
-
-
3.Beleidsconclusies
Positie cliënt
Om de positie van cliënten op het terrein kwaliteit van zorg en de afhandeling van klachten en geschillen te verbeteren, is per 1 januari 2016 de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) in werking getreden. Ter bevordering van een goede implementatie zijn zorgaanbieders door het Ministerie van VWS ondersteund door middel van presentaties en het beantwoorden van vragen. Op www.kwaliteitenklachtenzorg.nl staan onder meer antwoorden op de meest gestelde vragen, waaronder een brochure «Val ik onder de Wkkgz?». Specifiek voor kleine zorgaanbieders staat er op www.kwaliteitenklachtenzorg.nl een handreiking «Omgaan met incidenten».
De Wkkgz verplicht zorgaanbieders zich per 1 januari 2017 aan te sluiten bij een erkende geschilleninstantie. Eind 2016 zijn 19 geschilleninstanties Wkkgz erkend door het CIBG (www.geschilleninstantieszorg.nl). Hiermee is er nu voor alle aanbieders die onder de Wkkgz vallen een geschilleninstantie beschikbaar.
In 2016 is een nulmeting Wkkgz uitgevoerd. Eind 2017 zal er een monitor uitgevoerd worden van ontwikkeling van klachten en geschillen.
Zo heeft de commissie Innovatie, Zorgberoepen en Opleidingen van het Zorginstituut in 2016 als vervolg op het advies over de veranderende zorgvraag een advies uitgebracht over een passend opleidingscontinuüm. Zowel door de commissie als vanuit het Zorgpact werden ook in de praktijk mooie innovaties en samenwerkingsverbanden in de regio’s gezien. In 2016 zijn regionale actieagenda’s tussen zorg, onderwijs en lokale overheid afgesloten en hebben zich 51 koplopers bij het Zorgpact aangesloten met goede praktijken die nieuwe kennis beschikbaar maken (TK 29 282, nr. 263).
Zo wordt er in de samenwerkingsverbanden aan gewerkt om studenten vroeg in de opleiding praktijkervaring op te laten te doen. In de Achterhoek gaat hierbij de docent mee met de studenten en is de wijkdocent in het leven geroepen. Ook is er veel aandacht voor de introductie van technologie binnen de zorg en het onderwijs. Zo zijn er bij Zorgtechniek Limburg (ZTL) modules Zorgtechnologie in het curriculum geïntroduceerd en is een volledige e-learning onderwijsmodule ontwikkeld die voldoet aan het kwalificatiedossier. De module is niet alleen voor eigen leerlingen, maar ook voor andere scholen beschikbaar (TK 29 282, nr. 263).
In 2016 heeft er een beleidsdoorlichting plaatsgevonden van het beroepen-, opleidingen- en arbeidsmarktinstrumentarium. Voor de uitkomsten van die doorlichting wordt verwezen naar de kabinetsreactie die dit voorjaar aan de Tweede Kamer wordt verzonden.
Arbeidsomstandigheden (Veilig werken in de Zorg 2016)
2016 was het laatste jaar van het zorgbrede actieplan Veilig Werken in de zorg (TK 29 282, nr. 260). Bijna vijf jaar hebben werknemers- en werkgeversorganisaties en het kabinet uiteenlopende activiteiten ondernomen om agressie tegen zorgverleners te bestrijden. De campagne Duidelijk over Agressie heeft bijvoorbeeld bijgedragen aan een cultuuromslag in de zorg: agressie is nooit acceptabel en men komt altijd in actie na een incident. Ook heeft het kabinet aangifte onder nummer mogelijk gemaakt en het doen van aangifte door werkgevers gestimuleerd (TK 28 684, nr. 454). Het actieplan heeft er voor gezorgd dat binnen zorginstellingen meer gedaan wordt tegen agressie. Ruim 90% van de werkgevers geeft bijvoorbeeld aan dat ze actie hebben ondernomen om agressie bespreekbaar te maken onder werknemers (Werkgeversenquête 2016, AZWinfo).
Wet BIG
In december 2016 is het wetsvoorstel modernisering tuchtrecht Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG) naar de Tweede Kamer gezonden (TK 34629). De evaluatie van de Wet BIG is aanleiding geweest voor dit wetsvoorstel. Met het wetsvoorstel wordt het functioneren van het tuchtrecht verbeterd met als doel een effectievere bescherming tegen slecht functionerende beroepsbeoefenaren in de individuele gezondheidszorg. Daarnaast wordt het stelsel van voorbehouden handelingen aangepast, waardoor duidelijk is dat de Wet BIG ook van toepassing is op handelingen die buiten de individuele gezondheidszorg worden verricht. Ook wordt de toegankelijkheid van het BIG-register verbeterd doordat beroepsbeoefenaren hun BIG-nummer moeten gaan vermelden.
Stageplaatsen zorg/ Stagefonds
In 2016 is de subsidieregeling stageplaatsen zorg II geëvalueerd. De onderzoekers concluderen dat het op basis van het voorliggende onderzoek gerechtvaardigd lijkt om het Stagefonds te continueren. Zij stellen dat de subsidiemaatregel een waardevolle regeling is voor de zorgsector om meer en tevens kwalitatief betere stageplaatsen te verwezenlijken. De evaluatie is samen met het voorstel om de subsidieregeling te verlengen aan de Tweede Kamer aangeboden, waarna de subsidieregeling is verlengd tot 1 augustus 2021 (TK 29 282 nr. 252).
Publieke gezondheidszorgopleidingen
De afgelopen jaren is - ondanks publieke financiering - de instroom in de opleidingen publieke gezondheidszorg (jeugdartsen, artsen infectieziektenbestrijding, TBC-artsen en medisch milieukundigen) onvoldoende geweest om in de toekomst te kunnen blijven voldoen aan de vraag naar deze beroepen. In 2016 hebben we een voorstel gedaan aan de sector hoe we de opleiding aantrekkelijker kunnen maken, bijvoorbeeld door de administratieve lasten voor opleidende instellingen te verlagen door het werkgeverschap van artsen in opleiding centraal te beleggen. De Tweede Kamer is hierover geïnformeerd bij brief van 6 juli 2016 (TK 29 282 nr. 255). In 2017 willen we deze voorstellen samen met de sector verder uitwerken en het draagvlak in de sector vergroten.
Opleiding verpleegkundig specialist/ physician assistant
In 2016 heeft het Kenniscentrum Beroepsonderwijs en Arbeidsmarkt in opdracht van VWS de Subsidieregeling opleiding tot physician assistant (PA) en opleiding tot verpleegkundig specialist (VS) geëvalueerd. Uit deze evaluatie blijkt dat er aanwijzingen zijn dat het taakherschikkingsbeleid, in het bijzonder het opleiden en inzetten van de PA en VS, een succes is. In vergelijking met 2015 worden ruim 100 PA’s en VS’en meer opgeleid, in totaal circa 1.240. De regeling beantwoordt aan het doel waarvoor zij in het leven is geroepen, en wordt doelmatig uitgevoerd. Alle respondenten uit dit onderzoek (zorginstellingen, hogescholen, studenten, beroepsorganisaties en stakeholders) geven aan het belangrijk en wenselijk te vinden dat deze subsidieregeling blijft bestaan, teneinde het taakherschikkingsbeleid succesvol voort te zetten. Uit eerder onderzoek blijkt dat vrijwel alle afgestudeerde PA’s en VS’en ook daadwerkelijk een baan vinden in de functie waarvoor ze zijn opgeleid.
CIBG
BIG-register
Het CIBG voert zowel de registratie als de herregistratie van Nederlandse BIG geregistreerde beroepsbeoefenaren in het BIG-register uit. Apothekers, tandartsen, gz-psychologen en psychotherapeuten met een diploma van voor 2012 hebben zich voor 1 januari 2017 moeten herregistreren. In het BIG-register hebben ook buitenlands gediplomeerde zorgverleners zich geregistreerd die in de Nederlandse gezondheidszorg willen werken.
UZI
Vanaf februari 2016 kunnen UZI-passen bij het UZI-register digitaal aangevraagd worden. Door aanpassingen van het proces zijn de administratieve lasten voor de gebruiker afgenomen en is de doorlooptijd van het aanvraag- en uitgifteproces hierdoor verkort van gemiddeld 21 tot 7 dagen. In 2016 zijn de voorbereidingen gestart voor een nieuwe aanbesteding van de UZI-pas.
Kwaliteit, transparantie en kennisontwikkeling
Transparantie over de kwaliteit van de zorg
Met inspanning van alle partijen hebben we afgelopen jaar vooruitgang geboekt in het vergroten van de transparantie over de kwaliteit van zorg (TK 32 620, nr. 168). Patiënten krijgen meer heldere informatie voor, tijdens en na de behandeling en steeds vaker wordt het goede gesprek gevoerd in de spreekkamer. Om dat te onderstrepen is de campagne «betere zorg begint met een goed gesprek» gestart (www.begineengoedgesprek.nl). Voor het goede gesprek is belangrijk dat arts en patiënt inzicht hebben in uitkomsten die er voor patiënten echt toe doen. Dat dient in de komende jaren voldoende aandacht te krijgen.
Innovatie en zorgvernieuwing
Afgelopen jaar zijn innovaties in de zorg gestimuleerd, in het bijzonder door het realiseren van de drie e-health doelstellingen die het kabinet medio 2014 heeft gesteld in vijf jaar te behalen (TK 27 529, nr. 130). Instrumenten zijn onder meer ingezet voor het stimuleren van start-ups, het organiseren van bijeenkomsten om goede voorbeelden uit de praktijk tot opschaling te bevorderen en ondersteuning van projecten die gericht zijn op verbeterde informatievoorziening in de zorg en gebruik van e-health. In de jaarlijkse E-health monitor zal in de tweede helft van 2017 zichtbaar worden in hoeverre er sprake is van toegenomen gebruik van e-health in 2016.
Zorg, welzijn en jeugdzorg Caribisch Nederland
Het doel van het beleid is om de zorg en jeugdzorg in Caribisch Nederland naar een voor Europees Nederland aanvaardbaar niveau te brengen, rekening houdend met de specifieke omstandigheden in Caribisch Nederland. Dat betekent dat VWS streeft naar kwalitatief goede, voor iedereen toegankelijke en betaalbare zorg en jeugdzorg in Caribisch Nederland. De verbetering van de zorg in Caribisch Nederland, op basis van het advies van de commissie Goedgedrag (TK 31 568, nr. 135), is zoals uit de beleidsdoorlichting Caribisch Nederland (TK 32 772, nr. 24) blijkt, in 2016 doorgezet en binnen de vastgestelde financiële kaders gebleven. Het belangrijkste sluitstuk van het verbetertraject in de curatieve zorg is, zoals vermeld in de VWS begroting 2016 (TK 34 300, nr. 2), het in 2016 gestarte vierjarige bijscholingstraject van de huisartsen in Caribisch Nederland. Op het gebied van de informatievoorziening, langdurige zorg, maatschappelijke ondersteuning en jeugdzorg valt nog meer te verbeteren en ontbreken nog een aantal belangrijke voorzieningen. Vooral in de preventieve sfeer en eerstelijnszorg.
Fraude
De uitvoering van het gezamenlijke programmaplan Rechtmatige Zorg - aanpak van fouten en fraude 2015-2018 (TK 28 828, nr. 89) heeft bijgedragen aan de solidariteit en betaalbaarheid van het zorgstelsel. Het afgelopen jaar hebben we samen met alle partijen belangrijke stappen gezet om het thema fouten en fraude in de zorg bespreekbaar te maken. Partijen nemen hun verantwoordelijkheid om onrechtmatigheden tegen te gaan en aan te pakken. Met onder meer de start van het Centraal Meldpunt Zorgfraude (CMZF) bij de NZa, waar het Informatieknooppunt Zorgfraude (IKZ) onderdeel van uit maakt, weten mensen waar ze terecht kunnen met signalen van fraude. Ook hebben we de mogelijkheden verbeterd om fraude te onderzoeken en te handhaven door onder andere de inzet van een onafhankelijk deskundige arts bij strafrechtelijke onderzoeken. Wij hebben de vijfde voortgangsrapportage Rechtmatige Zorg in oktober 2016 aan de Tweede Kamer aangeboden, waarin wij rapporteren over de activiteiten en behaalde resultaten uit het programmaplan (TK 28 828, nr. 98).
-
4.Tabel budgettaire gevolgen van beleid Begrotingsuitgaven (bedragen x € 1.000)
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Oorspronkelijk vastgestelde begroting
Verschil
2012
2013
2014
2015
2016
2016
2016
Verplichtingen
748.883
578.654
715.427
1.146.830
937.310
829.432
107.878
Uitgaven
1.832.888
815.589
697.803
873.245
879.449
871.197
8.252
-
1.Positie cliënt
33.238
26.045
24.556
24.859
23.383
1.476
Subsidies
28.142
21.501
17.890
17.883
20.002
-
-2.119
waarvan onder andere:
Patiënten- en gehandicaptenorganisaties
27.814
21.080
17.463
17.541
19.730
-
-2.189
Opdrachten
3.763
3.678
5.466
6.906
3.289
3.617
waarvan onder andere:
Ondersteuning cliëntorganisaties
3.581
3.139
3.144
2.437
3.144
-
-707
Bijdragen aan agentschappen
1.333
866
1.200
70
92
-
-22
-
2.Opleidingen, beroepenstructuur en arbeidsmarkt
354.735
253.067
389.110
393.142
430.131
-
-36.989
Subsidies
334.307
242.099
373.060
376.410
414.954
-
-38.544
waarvan onder andere:
Kwaliteitsimpuls personeel ziekenhuiszorg
0
48.353
135.468
194.024
191.433
2.591
Stageplaatsen zorg / Stagefonds
105.926
110.400
109.950
107.881
112.022
-
-4.141
Publieke Gezondheidszorgopleidingen
15.093
16.054
16.634
16.172
20.615
-
-4.443
Vaccinatie stageplaatsen zorg
3.789
3.869
4.504
4.086
4.700
-
-614
Opleiding tot verpleegkundig specialist/physician assistant
21.744
20.718
19.433
22.227
38.197
-
-15.970
Opleidingsplaatsen jeugd ggz
845
1.501
-
-656
Regionaal arbeidsmarktbeleid
7.500
7.813
7.949
8.078
8.500
-
-422
Innovatie, beroepen en opleidingen (o.a. ziekenhuisarts)
9.934
8.312
1.622
Pensioenregeling UMC's
0
0
0
Arbeidsomstandigheden (o.a. veilig werken in de zorg)
3.106
3.474
-
-368
Opdrachten
2.379
2.649
4.619
4.517
8.653
-
-4.136
waarvan onder andere:
Arbeidsmarktonderzoek
2.042
1.192
1.250
-
-58
Celsus
0
550
-
-550
Bijdragen aan agentschappen
16.963
8.319
11.431
12.215
6.521
5.694
waarvan onder andere:
CIBG: Bijdrage voor onder andere UZI-register, BIG-register en SVB-Z
16.001
8.319
11.431
12.215
6.521
5.694
Bijdragen aan ZBO's/RWT's
1.086
0
0
0
3
-
-3
waarvan onder andere:
Zorginstituut Nederland: sectie Zorgberoepen en opleidingen
0
0
0
0
3
-
-3
-
3.Kwaliteit, transparantie en kennisontwikkeling
119.318
109.189
124.203
134.188
124.782
9.406
Subsidies
5.293
5.287
7.711
13.047
10.636
2.411
waarvan onder andere:
Nivel
5.093
5.187
5.835
5.710
5.636
74
Innovatie en zorgvernieuwing
0
1.770
0
1.770
Jaar van de transparantie
0
0
1.805
3.784
5.000
-
-1.216
Opdrachten
48
60
226
590
344
246
Bijdragen aan agentschappen
2.123
2.099
2.535
1.453
3.791
-
-2.338
waarvan onder andere:
CIBG: toelating nieuwe zorgaanbieders
500
500
0
CIBG: Landelijk register Zorgaanbieders
0
1.411
-
-1.411
CIBG: Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording
708
845
750
774
800
-
-26
Bijdragen aan ZBO's/RWT's
111.854
101.743
113.731
119.098
110.011
9.087
waarvan onder andere:
ZonMw: programmering
105.673
101.743
113.731
119.098
110.011
9.087
-
4.Inrichten uitvoeringsactiviteiten
215.718
220.856
227.614
214.965
180.401
34.564
Subsidies
256
426
80
0
26
-
-26
Uitvoering Wtcg
256
426
80
0
26
-
-26
Opdrachten
2.568
4.411
2.526
186
202
-
-16
waarvan onder andere:
Uitvoering Wtcg
170
169
156
172
102
70
Bijdragen aan ZBO's/RWT's
212.894
216.019
225.008
214.779
178.173
36.606
waarvan onder andere:
CAK
98.319
102.156
100.916
87.335
69.870
17.465
NZa
46.844
47.120
52.756
54.821
55.969
-
-1.148
Zorginstituut Nederland
64.004
62.928
67.738
70.016
48.503
21.513
CBZ
1.204
892
898
0
899
-
-899
CSZ
2.523
2.923
2.700
2.500
2.932
-
-432
Bijdragen aan andere begrotingshoofdstukken
0
0
0
0
2.000
-
-2.000
EZ: ACM
0
0
0
0
2.000
-
-2.000
-
5.Zorg, welzijn en jeugdzorg op Caribisch Nederland
92.580
87.895
106.717
110.954
109.018
1.936
Subsidies
0
21
0
0
0
0
Bekostiging
92.580
87.874
106.717
110.954
109.018
1.936
Zorg en welzijn
92.580
87.875
106.717
110.954
109.018
1.936
-
6.Voorkomen oneigenlijk gebruik en aanpak fraude
0
748
1.044
1.341
3.482
-
-2.141
Subsidies
0
494
444
1.028
300
728
Opdrachten
0
254
600
313
3.182
-
-2.869
Ontvangsten
33.922
20.251
32.300
36.609
11.375
4.858
6.517
Bovenstaande informatie is bedoeld voor de Staten-Generaal. Aan dit overzicht kunnen geen rechten worden ontleend.
Als gevolg van afronding kan de som van de delen afwijken van het totaal.
-
5.Toelichting op de instrumenten
Verplichtingen
Voor het in 2016 aangaan van de verplichtingen ten behoeve van de opdrachtverlening aan de NZa voor 2017 is verplichtingenbudget overgeheveld van 2017 naar 2016 (€ 54 miljoen). Daarnaast is voor het in 2016 aangaan van de opdrachtverlening aan ZonMw voor 2017 verplichtingenbudget overgeheveld van 2017 naar 2016 (€ 40 miljoen) en van 2018 naar 2016 (€ 10 miljoen).
-
1.Positie Cliënt
Opdrachten
Er zijn extra middelen beschikbaar gesteld voor de campagnes «Antibiotica Resistentie» (€ 1,2 miljoen), NIX18 (€ 1,1 miljoen) en diverse kleinere campagnes en communicatietrajecten (€ 2 miljoen).
Als gevolg van gewijzigde betalingsvoorwaarden voor ondersteuning cliëntorganisaties is de realisatie in 2016 lager dan begroot.
-
2.Opleidingen, beroepenstructuur en arbeidsmarkt
Subsidies
Kwaliteitsimpuls personeel ziekenhuiszorg
Zoals reeds in de tweede suppletoire wet is gemeld, is het beschikbare bedrag verhoogd in verband met de loonbijstelling tranche 2016.
Stageplaatsen zorg/ Stagefonds
Het totaal aantal gesubsidieerde stageplaatsen onder de subsidieregeling stageplaatsen zorg II is in het schooljaar 2015-2016 gestegen in vergelijking met het voorgaande jaar. Deze stijging heeft echter niet in alle categorieën plaats gevonden. Het aantal gesubsidieerde stageplaatsen is gestegen in het HBO en bij de MBO beroepsopleidende leerweg (bol). Bij de MBO beroepsbegeleidende leerweg (bbl) is het aantal echter juist gedaald. Daardoor is het beschikbare budget voor de betreffende categorieën over een lager aantal stageplaatsen verdeeld en zijn de in de subsidieregeling vastgelegde maximumtarieven bereikt. Als gevolg hiervan is het voor de betreffende categorieën beschikbare budget niet volledig uitgeput. Aangezien in de subsidieregeling schuiven van middelen tussen categorieën niet is toegestaan is daarmee ruim € 4 miljoen van het budget voor de subsidieregeling beschikbare budget niet uitgeput.
Publieke gezondheidszorgopleidingen
De gerealiseerde opleidingsplaatsen zijn lager vastgesteld dan geraamd door het niet kunnen, in deeltijd of later in het jaar realiseren van opleidingsplaatsen en/of vroegtijdige uitstroom. Ook de uitgaven zijn daarom lager vastgesteld (€ 4,4 miljoen).
Opleiding verpleegkundig specialist/ physician assistant
Ziekenhuizen zijn terughoudend in het beschikbaar stellen van stageplaatsen voor studenten Physician Assistant (PA) en Verpleegkundig Specialist (VS), mede vanwege de onduidelijkheid over de consequenties van de invoering van de integrale bekostiging. Hierdoor is het beschikbare budget (€ 38,1 miljoen) niet helemaal uitgeput (€ 16 miljoen). Uit de evaluatie van de subsidieregeling in 2016 komt naar voren dat de behoefte aan het volgen van de opleiding tot PA en VS bij studenten onverminderd hoog is, en dat ziekenhuizen deze beide beroepen steeds meer gaan inzetten. Het feit dat de instroom in beide opleidingen in september 2016 ruim 100 plaatsen hoger is dan het jaar daarvoor onderschrijft dit.
Opleidingsplaatsen Jeugd GGZ
In 2016 kwamen in beginsel 14 opleidende jeugd GGZ-instellingen in aanmerking voor subsidie voor opleidingsplaatsen op basis van de regeling Opleidingsplaatsen Jeugd GGZ. Op basis van de verdeling van opleidingsplaatsen voor 2016 heeft slechts de helft hiervan daadwerkelijk opleidingsplaatsen gekregen, waardoor slechts de helft in aanmerking kwam voor subsidie. Dit verklaart de onderuitputting in 2016.
Opdrachten
Een aantal opdrachten, die oorspronkelijk onder het instrument «Opdrachten» waren geraamd, zijn uiteindelijk uitgevoerd door agentschappen. De budgetten zijn overgeboekt naar Bijdragen aan agentschappen. Dit verklaart hoofdzakelijk het verschil tussen de geraamde en gerealiseerde uitgaven op het instrument Opdrachten.
Celsus
De geraamde uitgaven voor aan de Celsus Academie zijn niet gerealiseerd omdat de werkzaamheden van Celsus pas na 2016 worden gefactureerd en betaald.
Bijdragen aan agentschappen
CIBG: Bijdrage voor onder andere UZI-register, BIG-register, SVB-Z
Zoals reeds gemeld in de tweede suppletoire wet is de bijdrage aan het agentschap CIBG hoger dan oorspronkelijk geraamd. Dit is het gevolg van onder meer extra uitgaven voor het BIG-register en kosten voor het voorkomen van problemen bij het gebruik van de UZI-pas.
-
3.Kwaliteit, transparantie en kennisontwikkeling
Subsidies
Het Kwaliteitsinstituut, als onderdeel van het Zorginstituut, heeft met betrekking tot transparantie een belangrijke rol en is daarom gemandateerd (Stcrt 2016, 27102-n1) voor het verstrekken van subsidies voor de stimulering van de transparantie over de kwaliteit van zorg (Stcrt 2016, 26926). In 2016 is voor het thema «Samen beslissen» totaal € 1,7 miljoen beschikbaar gesteld. Uiteindelijk is voor € 4,5 miljoen aan subsidies verstrekt en door het Zorginstituut in 2016 € 1,6 miljoen bevoorschot.
Bijdragen aan ZBO’s/ RWT’s
ZonMw: programmering
Conform de begroting heeft ZonMw diverse projecten en onderzoeken op het gebied van gezondheid, preventie en zorg laten uitvoeren. Toch zijn de uitgaven hoger dan begroot. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt doordat bij eerste suppletoire wet budget is toegevoegd vanuit artikel 6 Sport en bewegen voor de Sportimpuls tranche 2016 (€ 6,5 miljoen), het programma sportblessurepreventie (€ 0,6 miljoen), de kennis en innovatieagenda sport (€ 1 miljoen) en diverse kleine mutaties (per saldo € 1 miljoen).
-
4.Inrichten uitvoeringsactiviteiten
Om de taken die door intermediaire organisaties voor VWS worden uitgevoerd doelmatiger te organiseren zijn taakoverhevelingen in gang gezet. In het jaar 2016 zijn voorbereidingen getroffen om de vier burgerregelingen (wanbetalers-, onverzekerden-, gemoedsbezwaarden - en de buitenlandtaak, inclusief het Nationaal contactpunt) en de uitvoering van de compensatieregeling voor zorg aan onverzekerbare vreemdelingen per 1 januari 2017 van het Zorginstituut Nederland over te hevelen naar het CAK. Per 1 januari 2017 voert het CAK deze regelingen uit.
De wijziging van de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg) voor de verdere uitwerking van de aanbevelingen uit de evaluatie Wmg en NZa, ligt ter behandeling in de Tweede Kamer (TK 34 445).
Bijdragen aan ZBO’s/ RWT’s
CAK
De uitvoeringskosten van het CAK zijn in 2016 hoger uitgevallen dan oorspronkelijk geraamd (€ 17,6 miljoen). Bij de opstelling van de VWS-begroting 2016 is nog geen rekening gehouden met extra taken en uitvoeringsactiviteiten, die waren op dat moment nog niet bekend en/of begroot. Zo is aan het CAK gevraagd om extra inspanningen te verrichten voor het inrichten van MijnCAK, het vereenvoudigen van de aan burgers te verzenden facturen, de beveiliging van informatie en het voldoen aan de vereisten van opendata.
Zorginstituut Nederland
Aan Zorginstituut Nederland (ZiNL) is € 23,1 miljoen extra beschikbaar gesteld voor onder meer de uitvoeringskosten van de regelingen bijzondere groepen (verdragsgerechtigden, wanbetalers, onverzekerden, illegalen en andere onverzekerbare vreemdelingen, gemoedsbezwaarden). Aan onderzoek heeft ZiNL circa € 1,6 miljoen niet uitgegeven, waardoor het verschil € 21,5 miljoen bedraagt.
-
6.Fraude
Subsidies en opdrachten
De lagere realisatie op de uitgaven voor het voorkomen van oneigenlijk gebruik en de aanpak van fraude heeft verschillende oorzaken. Er hebben zich diverse technische mutaties voorgedaan op het instrument opdrachten. Een deel van de middelen is overgeheveld naar het instrument subsidies en er hebben diverse mutaties plaatsgevonden naar andere begrotingsartikelen en hoofdstukken van andere ministeries. Zo hebben er overboekingen plaatsgevonden naar het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en Veiligheid en Justitie (VenJ) in verband met de intensivering van de strafrechtelijke opsporing en vervolging van fraude in de zorg. Hiervoor zijn bij eerste suppletoire begroting extra middelen beschikbaar gesteld voor de strafrechtelijke handhaving. Deze middelen zijn niet tot volledige besteding gekomen. Dit vloeit voort uit het feit dat zowel het Centraal Meldpunt Zorgfraude (CMZF) - en daarmee ook de aansluiting van gemeenten bij het CMZF - als het operationaliseren van een volledig extra rechercheteam voor het bestrijden van fraude niet volledig of later tot stand zijn gekomen in 2016.
Ontvangsten
De hogere ontvangsten kennen meerdere oorzaken, waarvan onder andere:
Door uitval gedurende het jaar is het aantal opleidingsplaatsen tot verpleegkundig specialist (VS), tot physician assistant (PA) en in de opleiding publieke gezondheidszorg lager. Het teveel aan bevoorschotting van ongeveer € 4,2 miljoen is teruggevorderd (bij de tweede suppletoire wet is hiervan reeds € 2,8 miljoen gemeld).
Ook zijn er hogere ontvangsten van € 2,5 miljoen als gevolg van de vaststellingen van de bijdragen 2015 aan het Zorginstituut, de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en het College Sanering Zorginstellingen en € 1,4 miljoen als gevolg van de subsidievaststelling 2013 van Ieder-in. Daarnaast heeft de NZa € 0,8 miljoen aan geïnde boetes en dwangsommen afgedragen.
Artikel 5 Jeugd 1. Algemene doelstelling
Kinderen in Nederland groeien gezond en veilig op, ontwikkelen hun talenten en doen mee aan de samenleving.
-
2.Rol en verantwoordelijkheid Minister
Ouders/verzorgers zijn primair verantwoordelijk voor de opvoeding en verzorging van hun kinderen. Als ouders of het ondersteunende sociale netwerk hun rol niet kunnen vervullen, is er een taak weggelegd voor de overheid om jeugdigen met hulp op maat naar een zelfstandige toekomst te leiden. Kinderen die in hun ontwikkeling worden bedreigd, moeten passende hulp krijgen en indien nodig in bescherming worden genomen.
Met de invoering van de Jeugdwet op 1 januari 2015 zijn gemeenten bestuurlijk en financieel verantwoordelijk voor de ondersteuning, hulp en zorg van jeugdigen (jeugdhulp) die voorheen viel onder de Wet op de Jeugdzorg, de Zorgverzekeringswet (jeugd-geestelijke gezondheidszorg) en de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (zorg voor jeugdigen met een verstandelijke beperking). De Ministers van VWS en VenJ zijn systeemverantwoordelijk voor het gedecentraliseerde stelsel van jeugdhulp, waaronder het wettelijk kader (de Jeugdwet).
De Minister is verantwoordelijk voor:
Stimuleren:
-
-
-
-Stimuleren dat de kwaliteit en veiligheid in de jeugdhulp geborgd worden door verdere professionalisering en het stellen van kwaliteitseisen.
-
-
-
-
-Bevorderen van een effectieve aanpak van kindermishandeling, onder andere door de uitvoering van de midterm review van het Actieplan aanpak kindermishandeling 2012-2016 «Kinderen veilig».
-
-
-
-
-Het stimuleren van gemeenten om perspectief te bieden aan kwetsbare jongeren door verbetering van de samenhang in beleid en uitvoering tussen zorg, school en werk.
-
-
-
-
-Een landelijke kennisinfrastructuur voor beleidsontwikkeling, -implementatie en zorgvernieuwing en hierbij gemeenten en het veld van jeugdhulp de ruimte geven om de eigen aanpak verder te ontwikkelen.
-
Financieren:
-
-
-
-Financieren van de gemeenten via het Gemeentefonds om hun verantwoordelijkheid voor jeugdhulp op grond van de Jeugdwet te financieren.
-
-
-
-
-Uitvoeren van de Regeling vergoeding bijzondere transitiekosten Jeugdwet.
-
-
-
-
-Uitvoeren van de Subsidieregeling schippersinternaten.
-
Regisseren:
-
-
-
-Het wettelijk kader (Jeugdwet) dat regels bevat voor de inrichting van het systeem onder andere op het gebied van toegang, kwaliteit en beleidsinformatie.
-
-
-
-
-Bestuurlijk overleg met de relevante actoren in het jeugdstelsel gericht op het realiseren van de maatschappelijke doelen van het jeugdstelsel.
-
-
-
-
-De Inspectie Jeugdzorg (IJZ), de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en Ministerie van Veiligheid en Justitie (VenJ) zijn verantwoordelijk voor het uitvoeren van onafhankelijk toezicht op de aanbieders van jeugdhulp.
-
-
-
-
-Monitoren en evalueren van de werking van het jeugdstelsel. De Jeugdwet verplicht tot een evaluatie na 3 jaar.
-
-
3.Beleidsconclusies
In 2016 is de uitvoering van het beleid volgens plan verlopen. De behaalde resultaten zijn als volgt:
Vernieuwing jeugdstelsel en gepaste zorg
Terugblikkend op 2016 is de conclusie dat de transitie van de jeugdhulp geslaagd is verlopen en zorgcontinuïteit is gerealiseerd (TK 31 839, nr. 524 en TK 31 839, nr. 554). Hiertoe was het wel noodzakelijk om - op advies van de Transitie Autoriteit Jeugd - ondersteuning te bieden aan een aantal organisaties die als gevolg van de decentralisatie met frictiekosten kampen. Ook de vernieuwing van de jeugdhulp (transformatie) wordt in de praktijk goed zichtbaar. Op de Voor de Jeugd Dag van 3 oktober 2016 in Amsterdam, hebben ruim 1.500 jeugdprofessionals en ervaringsdeskundigen in meer dan 120 deelsessies inspirerende voorbeelden van vernieuwing gedeeld (www.voordejeugddag.nl/presentaties).
De transitie van de jeugdhulp is geslaagd verlopen, maar er zijn nog wel verbeteringen mogelijk en nodig. Het lokale maatwerk schiet vaak nog tekort. Cliënten melden dat de ontvangen hulp niet altijd aansluit bij hun hulpvraag (www.monitortransitiejeugd.nl). Met het interventieteam zorg en onderwijs zijn passende oplossingen gezocht voor hardnekkige problematiek van kinderen die onnodig thuis zitten, terwijl ze met de nodige ondersteuning wel naar school zouden kunnen. Samen met de VNG en gemeenten is een landelijke werkagenda in uitvoering genomen om kwetsbare jongeren te begeleiden naar volwassenheid.
Wachttijden als gevolg van budgetplafonds bij hulpaanbieders belemmeren eveneens de mogelijkheden om met succes lokaal maatwerk te kunnen verlenen. Over deze en andere verbeterpunten heeft in 2016 veelvuldig overleg plaatsgevonden met gemeenten en aanbieders. Afgesproken is dat normen voor verantwoord wachten in de jeugdhulp worden ontwikkeld en dat aanbieders hun wachttijden openbaar maken.
Kinderen veilig
Met de wet verplichte meldcode uit 2013 en de vorming van de Veilig Thuis-organisaties in 2015 is het fundament voor de aanpak van kindermishandeling gelegd. Uit diverse adviezen van o.a. de Taskforce Kindermishandeling en seksueel geweld en uit rapporten van de Inspectie Jeugdzorg bleek dat nog te veel mishandelde kinderen niet goed in beeld zijn. Ook gaf de inspectie aan dat de Veilig Thuis-organisaties nog in ontwikkeling zijn en kampen met wachtlijsten. De Veilig Thuis-organisaties zouden meer mishandelde kinderen op de radar moeten krijgen. Dit betekent het vervullen van een coördinerende rol bij signalen van mishandeling, het beoordelen van de veiligheid en waar nodig deze kinderen volgen. Daarom is in 2016 in overleg met de Tweede Kamer besloten dat de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling verder verbeterd moet worden. Dit vraagt om een meerjarig veranderingstraject. Als eerste stap hiertoe is eind 2016 het voorstel voor wijziging van het Besluit meldcode naar de Raad van State gestuurd. Daarnaast is met hulp van een ondersteuningsprogramma door gemeenten en de Veilig Thuis organisaties gewerkt aan het verminderen van de wachtlijsten en is gerealiseerd dat de toegang en doorverwijzingen van zaken van kindermishandeling en huiselijk geweld verbetert.
Professionalisering jeugdhulp
Het doel van de Jeugdwet is dat kinderen en jongeren gezond en veilig opgroeien, hun talenten ontwikkelen en naar vermogen participeren in de samenleving. Hiervoor is het noodzakelijk dat professionals in de jeugdhulp en jeugdbescherming goed zijn opgeleid en zich blijven ontwikkelen in hun vak. In het Programma Professionalisering Jeugdhulp en Jeugdbescherming 2015-2018 wordt door het werkveld samengewerkt met financiële steun van VWS om dit te verwezenlijken. Het feit dat het programma van, voor en door het veld is, biedt de meeste garantie op succes. In 2016 zijn er grote stappen gezet op het terrein van de beroepsregistratie. Eind 2016 waren bijna 27.000 jeugdprofessionals geregistreerd en ruim 11.000 jeugdprofessionals vooraangemeld in het Kwaliteitsregister Jeugd. Dit jaar is besloten om het programma met een jaar te verlengen tot en met 31 december 2019, zodat de jeugdprofessionals die per 1 januari 2020 volledig aan de registratie eisen moeten voldoen tot deze datum ondersteund kunnen worden.
-
4.Tabel budgettaire gevolgen van beleid Begrotingsuitgaven (bedragen x € 1.000)
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Oorspronkelijk vastgestelde begroting
Verschil
2012
2013
2014
2015
2016
2016
2016
Verplichtingen
1.560.615
1.496.199
136.133
117.034
120.532
126.154
-
-5.622
Uitgaven
1.503.200
1.472.741
1.545.047
110.430
97.631
126.154
-
-28.523
-
1.Laagdrempelige ondersteuning bij het opvoeden en opgroeien
37.705
47.516
0
0
0
0
-
2.Noodzakelijke en passende zorg
1.435.036
1.497.532
0
0
0
0
-
3.Effectief en efficiënt werkend jeugdstelsel
0
0
110.430
97.631
126.154
-
-28.524
Subsidies
103.068
94.851
112.345
-
-17.494
Schippersinternaten
20.076
18.403
22.484
-
-4.081
Participatie
1.630
1.894
1.932
-
-38
Kennis en beleidsinformatie
7.316
8.126
6.076
2.050
Kindermishandeling
952
1.960
1.816
144
Jeugdhulp
56.511
22.168
20.026
2.142
Transitie jeugd
16.582
42.301
60.011
-
-17.710
Opdrachten
3.522
1.926
12.374
-
-10.448
waarvan onder andere:
Kennis en beleidsinformatie
923
672
1.737
-
-1.065
Kindermishandeling
196
203
1.668
-
-1.465
Jeugdhulp
1.023
414
4.504
-
-4.090
Transitie jeugd
1.349
595
4.465
-
-3.870
Bijdragen aan agentschappen
1.209
853
1.232
-
-379
Bijdragen aan andere begrotingshoofdstukken
2.631
0
203
-
-203
waarvan onder andere:
OCW: Onderwijskosten JeugdzorgPlus en kijkwijzer
183
0
203
-
-203
Ontvangsten
24.143
24.454
24.660
11.647
42.192
82.508
-
-40.316
waarvan onder andere:
Laagdrempelige ondersteuning opvoeden en opgroeien
107
0
0
1.500
4.423
-
-2.923
Effectief en efficiënt werkend jeugdstelsel
0
0
8.099
38.964
78.000
-
-39.036
Noodzakelijke en passende zorg
14.139
15.236
3.548
1.728
85
1.643
Bovenstaande informatie is bedoeld voor de Staten-Generaal. Aan dit overzicht kunnen geen rechten worden ontleend.
Als gevolg van afronding kan de som van de delen afwijken van het totaal.
-
5.Toelichting op de instrumenten
Subsidies
Schippersinternaten
Voor de opvang en verzorging van minderjarige kinderen van binnenschippers, kermisexploitanten en circusartiesten hebben internaten subsidie ontvangen (€ 18,4 miljoen). Door de daling van het kindertal is dit lager dan begroot (€ 22,5 miljoen). In de begroting 2017 is de raming hierop aangepast.
Participatie
Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind vormt de basis voor het jeugdbeleid.
Zo onderhoudt Defence for Children (DCI) met subsidie van VWS een website over kinderrechten voor jongeren, professionals, overheden en andere partijen, en organiseerden zij voorlichtingactiviteiten over kinderrechten in de jeugdhulp en kinderrechten in relatie tot kindermishandeling.
Ook werd in 2016 het project Kinderrechten in de Klas van Unicef uitgevoerd. Unicef heeft in dit kader een methode ontwikkeld en op scholen lessen verzorgd over kinderrechten.
In 2016 subsidieerde VWS de Nationale Jeugdraad (NJR) voor activiteiten in het kader van het Nederlandse EU-voorzitterschap uitgevoerd. Ook adviseert de NJR overheden en andere organisaties over het jeugdbeleid. In dat kader richt de NJR zich steeds meer op gemeenten en hun nieuwe rol in het gedecentraliseerde jeugdstelsel, in 2016 onder andere met het project Impactprogramma voor gemeenten.
Naast de activiteiten van NJR in het kader van het EU-voorzitterschap heeft het Nationaal Jeugdinstituut (NJI) afgelopen najaar in opdracht van VWS de internationale peer learning «Towards a mental health care-informed youth work and a youth involved-mental health care» georganiseerd.
Verder neemt VWS 50% van de bureaukosten voor de uitvoering van het Europese programma Erasmus+ Jeugd voor zijn rekening. In het kader van dit programma worden onder andere uitwisselingen van Europese jongeren georganiseerd waarbij jongeren tussen de 13 en 30 jaar uit verschillende Europese landen elkaar en elkaars achtergrond en cultuur leren kennen, van elkaar leren en nieuwe vaardigheden opdoen. De Europese Commissie betaalt de overige 50% van de bureaukosten en de programmakosten als geheel.
Daarnaast zijn subsidies verstrekt aan andere organisaties die een actieve bijdrage leveren op het gebied van participatie, zoals de Stichting LOC, die daarmee activiteiten verricht voor en door jongeren op gebieden als participatie op gemeentelijk (Adviesvangers) en landelijk niveau en binnen instellingen, beleidsbeïnvloeding en methodieken als Eigen Kracht. Ook is een website/portal ingericht voor jongeren.
Subsidies en opdrachten
Kennis en beleidsinformatie
In 2016 neemt het raadplegen van de jeugdmonitor verder toe en is de grens van 100.000 kliks gepasseerd. Het Jaarrapport haalde in december 2016 weer diverse landelijke media en is interactief gemaakt. Hierbij is een themafilm gemaakt over de relatie onderwijs-jeugdhulpgebruik, waarbij hypothesen van een hoogleraar via interviews op de werkvloer zijn getoetst.
Aantallen bezoekers website jeugdmonitor (x 1.000)
Bron: CBS
In 2016 zijn er twee dataleveringen beleidsinformatie jeugd gerealiseerd. Door te kijken naar verschillend jeugdhulpgebruik zijn verschillende nadere onderzoeken gestart en afgerond naar de betrouwbaarheid van de data, toegenomen crisisplaatsingen en de samenhang tussen schoolverzuim en jeugdhulpgebruik. Andere onderzoeken die zijn gestart hangen samen met wachtlijsten, zorgpaden ADHD en de mogelijkheid te sturen in het zorglandschap van meer gespecialiseerde vormen van jeugdhulp.
Een belangrijke toevoeging aan de beleidsinformatie jeugdhulp is de opdracht aan het CBS om aanbieders van jeugdhulp uniforme spiegelrapporten te verstrekken over de geleverde jeugdhulp. Gemeenten krijgen hierdoor inzicht in hun markpositie bij de aanbieder en kunnen het aanbod van verschillende aanbieders beter vergelijken door de uniforme rapportage. Dit lijkt een belangrijke rol te gaan spelen in de rationalisering van inkoopprocessen van gemeenten en aanbieders in 2017.
Kindermishandeling, slachtoffers seksueel misbruik en slachtoffers loverboys
In 2016 heeft de heer Sprokkereef de opdracht gekregen om met betrokken partijen aan de slag te gaan om de meldcode Kindermishandeling en Huiselijk geweld beter te laten werken in de praktijk.
In 2016 hebben onder aanvoering van de VNG met ondersteuning van het Ministerie van VenJ, OCW en VWS, zes gemeenten - het Collectief tegen Kindermishandeling - de verbeteragenda’s voor de aanpak van kindermishandeling in de lokale praktijk uitgevoerd.
Daarnaast is in 2016 een kwartiermaker forensisch- medische expertise voor kinderen (FMEK) aangesteld die advies gaat uitbrengen rondom de organisatie en financiering van het FMEK aanbod. Conform het advies van de TAJ is er ter overbrugging subsidie gegeven aan de FPKM en het LECK.
2016 is het laatste jaar van de Taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik. De middelen hiervoor zijn in samenwerking met en via de begroting van Veiligheid en Justitie beschikbaar gesteld.
In 2016 is in samenwerking met landelijk kenniscentrum LVB een traject gestart om de bestaande producten van commissie Azough met betrekking tot aanpak meisjesslachtoffers van loverboys toepasbaar te maken voor de LVB en ggz-sector. Deze groepen zijn extra kwetsbaar en lopen meer risico om slachtoffer te worden van loverboys. Er is al veel materiaal ontwikkeld om onder andere de weerbaarheid van meisjes te vergroten, maar deze kunnen niet één-op-één vertaald worden naar gebruik in LVB/ggz-instellingen. Met dit traject worden de bestaande producten wel toepasbaar gemaakt voor deze sectoren. Eind januari 2017 loopt dit traject af waarna er medio februari een eindconferentie plaatsvindt waarin de resultaten worden gepresenteerd.
In 2016 is er in opdracht van VWS een onderzoek uitgevoerd door Regioplan over de overeenkomsten en verschillen van de problematiek van jongensslachtoffers van loverboys ten opzichte van meisjes en of dezelfde hulp voor hen ingezet kan worden. Door middel van dit onderzoek worden de verschillen vormen van uitbuiting duidelijk alsook bij wat voor zorg deze jongens het meeste baat bij hebben.
Voor de organisatie KLOKK en SKIP van slachtoffers van seksueel misbruik in respectievelijk de Katholieke Kerk en de jeugdzorg is in 2016 subsidie verstrekt voor belangenbehartiging, lotgenotenbijeenkomsten en de begeleiding van slachtoffers. 2016 laat een duidelijke afname zien van het aantal nieuwe slachtoffers dat zich meldt.
Transitie Jeugd
In 2016 is circa € 42,3 miljoen aan subsidies voor ondersteuning van de transitie van het jeugdstelsel beschikbaar gesteld. Dat is circa € 17,7 miljoen minder dan begroot. De uitgaven zijn echter substantieel hoger dan in 2015 (€ 16,6 miljoen).
Er zijn minder onderzoeken gedaan in het kader van de transitie doordat er minder subsidieaanvragen zijn binnengekomen. Ook is een deel van de onderzoeken door eigen personeel van de TAJ gedaan.
Ontvangsten
Laagdrempelige ondersteuning opvoeden en opgroeien
De raming van deze ontvangsten is gebaseerd op een oud artikel welke voor de decentralisatie relevant was. Tegenwoordig worden deze middelen geboekt op effectief en efficiënt werkend jeugdstelsel (zie hieronder).
Effectief en efficiënt werkend jeugdstelsel
De ontvangsten op dit artikel bevatten onder meer de terugstortingen van de CJG’s, de terugbetaling van subsidies die niet tot besteding zijn gekomen en de ontvangsten van de provincies en de stadsregio’s in het kader van het terugstorten van egalisatiereserves door provincies. De raming was € 78 miljoen, deze raming is in de tweede suppletoire wet met € 42 miljoen naar beneden bijgesteld.
Beleidsartikel 6 Sport en bewegen 1. Algemene doelstelling
Een sportieve samenleving waarin voor iedereen passende en veilige sport- en beweegmogelijkheden aanwezig zijn en waarin uitblinken in sport wordt gestimuleerd.
-
2.Rol en verantwoordelijkheid
Aan het sportbeleid van de rijksoverheid ligt vooral de maatschappelijke betekenis van sport ten grondslag. Sport en bewegen dragen in belangrijke mate bij aan een betere gezondheid, aan het verbeteren van leefbaarheid en veiligheid, sociale samenhang en integratie, aan het verbeteren van schoolprestaties en het verminderen van schooluitval. Daarnaast erkent de rijksoverheid de intrinsieke waarde van sport.
Stimuleren:
-
-
-
-Het bevorderen van de samenwerking tussen partijen uit verschillende sectoren, zodat op lokaal niveau passende en veilige sport- en beweegmogelijkheden tot stand komen en blijven.
-
-
-
-
-Het bevorderen van innovatie, kennisontwikkeling en kennisdeling.
-
Financieren:
-
-
-
-Het ontwikkelen en (mede)financieren van programma’s die er aan bijdragen dat er voor iedere Nederlander passende en veilige sport- en beweegmogelijkheden in de buurt aanwezig zijn.
-
-
-
-
-Het faciliteren en mede financieren van de top 10 ambitie. Het scheppen van randvoorwaarden voor talenten en topsporters in Nederland, waardoor zij op een professionele en verantwoorde wijze kunnen uitblinken in sport, ook tijdens topsportevenementen in eigen land.
-
-
-
-
-Het (mede) financieren van innovatie, kennisontwikkeling en kennisdeling.
-
Regisseren:
-
-
-
-Het tot stand brengen van de omvorming van de Dopingautoriteit van stichting naar zelfstandig bestuursorgaan als gevolg van de in behandeling zijnde Wet uitvoering antidopingbeleid, in nauwe samenwerking met NOC*NSF en de Dopingautoriteit.
-
-
3.Beleidsconclusies
In 2016 is binnen het sportbeleid ingezet op de thema’s sportparticipatie, topsport, kennis en innovatie, veilig sportklimaat en integriteit om van Nederland een krachtig sportland en sportieve samenleving te maken. Een land waar voor iedereen passende en veilige sport- en beweegmogelijkheden zijn, waar uitblinken in sport wordt gestimuleerd en waar (top)sporters en sportbestuurders het goede voorbeeld geven. De voorgenomen beleidswijzigingen uit de begroting 2016 zijn binnen de kaders uitgevoerd.
Binnen het thema sportparticipatie zijn «Sport en bewegen in de buurt» en «Grenzeloos Actief» de programmalijnen waarlangs het beleid is uitgevoerd. Uit de jaarlijkse monitor «Brede impuls combinatiefuncties» blijkt dat de buurtsportcoaches voor verschillende doelgroepen zijn ingezet: jeugd en dan met name jeugd in gezinnen met een laag inkomen, mensen met een handicap, scholen voor speciaal onderwijs en kinderen met overgewicht. De betrokken lokale partijen zijn positief en de meeste gemeenten geven aan met deze impuls door te willen gaan. Het Mulier Instituut voert een effectmeting uit waarvan de resultaten eind 2017 bekend zullen worden.
De «Voortgangsrapportage Monitor Sport en Bewegen in de Buurt 2016» geeft aan dat de meeste sportimpulsprojecten inzetten op gezondheidsbevordering. De aandacht neemt toe voor specifieke doelgroepen zoals gehandicapten, chronisch zieken en ouderen. De kwaliteit van projecten is toegenomen en lokale samenwerking komt doorgaans goed tot stand. Aandachtspunten zijn de financiële borging na afloop van het project en het risico op oneigenlijke concurrentie. In de subsidieronde 2016 is hieraan extra aandacht besteed.
Topsport zet Nederland op de kaart. Moderne trainingsfaciliteiten, goede begeleiding, een inkomensregeling voor topsporters, mooie sportevenementen met side-events en innovatie en kennis dragen hieraan bij. Met een elfde plaats in het Olympisch Medaille klassement en een zevende plaats Paralympisch is in 2016 een mooie prestatie neergezet. Ondanks de soms kleine verschillen tussen wel of geen medaille laat dit zien dat Nederland het goed doet en dat er aansluiting is bij de beste tien sportlanden van de wereld.
Sporters, scheidsrechters, ouders en supporters hebben recht op veiligheid op en rond de sportvelden. Het VSK-programma, dat door NOC*NSF in nauwe samenwerking met sportbonden uitgevoerd wordt, richt zich hierop. De VSK-monitor van het Mulier Instituut heeft de afgelopen jaren laten zien dat er vooruitgang is geboekt wat betreft het realiseren van een veiliger sportklimaat. Steeds meer sportverenigingen werken hieraan door bijvoorbeeld het geven van cursussen en het aanvragen van een Verklaring Omtrent Gedrag. Ondanks de vooruitgang van de afgelopen jaren blijft het voetbal de sector waar de meeste incidenten plaatsvinden. Daarom wordt juist deze sector de komende jaren via het VSK-programma ondersteund en zullen de KNVB, Bureau Halt en de gemeenten sportverenigingen begeleiden om een veilige en pedagogisch verantwoorde verenigingcultuur te realiseren.
Topsporters dienen voor veel mensen als rolmodel of inspiratiebron om het beste uit zichzelf te halen. Een schone, integere sport is niet alleen cruciaal voor een eerlijk speelveld, maar dient ook als goed voorbeeld. Daarom is dit onderwerp, zowel nationaal als internationaal, hoog op de agenda gezet. Zo is tijdens het EU-voorzitterschap van Nederland ingezet op meer transparantie en goed bestuur bij de organisatie van grote sportevenementen. Ook is een internationale dopingconferentie georganiseerd en is het wetsvoorstel uitvoering antidopingbeleid naar de Tweede Kamer gezonden. Hiermee is in 2016 verder ingezet op het scheppen van een schoon en integer sportklimaat.
-
4.Budgettaire gevolgen van beleid Begrotingsuitgaven (bedragen x € 1.000)
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Oorspronkelijk vastgestelde begroting
Verschil
2012
2013
2014
2015
2016
2016
2016
Verplichtingen
115.573
84.156
84.715
63.971
58.865
106.757
-
-47.892
Uitgaven
69.612
70.485
69.986
73.079
65.225
128.813
-
-63.588
-
1.Passend sport- en beweegaanbod
25.334
26.825
25.144
17.388
79.098
-
-61.710
Subsidies
17.219
17.596
16.468
14.094
22.591
-
-8.497
waarvan onder andere:
Gehandicaptensport
2.966
2.828
3.071
1.704
2.124
-
-420
Verantwoord sporten en bewegen
2.404
2.571
2.418
100
929
-
-829
Sport en bewegen in de buurt
3.740
4.773
3.459
5.052
12.085
-
-7.033
Stimuleren van een veiliger sportklimaat
7.111
7.424
7.520
7.237
7.453
-
-216
Bekostiging
8.065
9.229
8.638
3.013
3.000
13
Compensatie van betaalde energiebelasting
8.065
9.229
8.638
13
0
13
Energiebesparing en duurzame energie
0
0
0
3.000
3.000
0
Opdrachten
50
0
38
281
0
281
Sport en bewegen in de buurt
50
0
38
281
0
281
Bijdragen aan medeoverheden
0
0
0
0
53.507
-
-53.507
Sport en bewegen in de buurt
0
0
0
0
47.108
-
-47.108
Energiebesparing en duurzame energie
0
0
0
0
6.399
-
-6.399
-
2.Uitblinken in sport
37.018
37.002
41.006
39.888
40.263
-
-375
Subsidies
26.842
25.533
29.783
27.774
28.028
-
-254
Topsportevenementen
4.065
4.912
6.771
4.624
7.033
-
-2.409
Topsportprogramma's
21.109
18.754
21.465
21.379
19.508
1.871
Dopingbestrijding
1.668
1.866
1.547
1.771
1.487
284
Opdrachten
28
0
0
0
0
0
Inkomensoverdrachten
10.148
11.284
11.025
11.867
12.055
-
-188
Stipendiumregeling
10.148
11.284
11.025
11.867
12.055
-
-188
Bijdragen aan (inter)nationale organisaties
0
185
198
247
180
67
Dopingbestrijding
0
185
198
247
180
67
-
3.Borgen van innovatie, kennisontwikkeling en kennisdeling
8.134
6.159
6.929
7.950
9.452
-
-1.502
Subsidies
7.415
6.041
6.626
7.890
9.287
-
-1.397
waarvan onder andere:
Kennis als fundament
5.691
6.041
6.626
7.890
9.287
-
-1.397
Opdrachten
661
63
251
7
103
-
-96
waarvan onder andere:
Kennis als fundament
397
63
251
7
103
-
-96
Bijdragen aan (inter)nationale organisaties
58
55
52
53
62
-
-9
Ontvangsten
0
661
738
274
312
740
-
-428
Bovenstaande informatie is bedoeld voor de Staten-Generaal. Aan dit overzicht kunnen geen rechten worden ontleend.
Als gevolg van afronding kan de som van de delen afwijken van het totaal.
-
5.Toelichting op de instrumenten
-
1.Passend sport- en beweegaanbod
In 2015 deed 53% van de personen van 12 jaar en ouder wekelijks aan sport. Dit percentage is sinds 2001 stabiel. Ruim de helft van de Nederlanders van 12 jaar en ouder beweegt voldoende volgens de combinorm, dat wil zeggen voldoet aan de norm gezond bewegen (voor volwassenen is dat minstens een half uur matig intensieve lichamelijke activiteit op minimaal vijf dagen per week en voor jongeren een uur matig intensief bewegen op alle dagen van de week) en/of de fitnorm (minimaal drie keer per week gedurende minimaal 20 minuten zwaar intensieve lichamelijke activiteit).
Bron: www.staatvenz.nl
Subsidies
Sport en bewegen in de buurt
In 2016 is € 6,5 miljoen ingezet voor de Sportimpuls, met als doel het stimuleren van sport- en beweegaanbod op lokaal niveau. Dit bedrag is overgeboekt naar artikel 4 Zorgbreed beleid van de VWS-begroting. Vanuit dat artikel is de opdracht aan ZonMw verstrekt. Ook is € 1,5 miljoen ingezet voor het programma «Rijksimpuls +25.000 kinderen 2016-2018» van het Jeugdsportfonds. Hierdoor kunnen 25.000 extra kinderen een lidmaatschap voor sport of dans ontvangen en ongeacht hun sociaal-economische situatie deelnemen aan sport en bewegen. Aan andere activiteiten op het terrein van sport en bewegen in de buurt en voor de implementatie en ondersteuning van het programma sport en bewegen in de buurt is € 3,5 miljoen uitgegeven. Daarnaast is ook op een aantal andere thema’s, zoals onder andere de Sportraad en zitgedrag, een bijdrage verleend (€ 0,5 miljoen).
Bekostiging
Energiebesparing en duurzame energie
Per 1 januari 2016 is de Subsidieregeling voor energiebesparende maatregelen en duurzame energie in de Sport ingegaan. Aan de Stichting Waarborgfonds is hiertoe € 3 miljoen beschikbaar gesteld voor het verlenen van borgstellingen voor leningen van sportverenigingen die willen investeren in energiebesparende maatregelen en/of duurzame energie.
Bijdragen aan medeoverheden
Sport en bewegen in de buurt
Bij het programma Sport en Bewegen in de Buurt worden binnen gemeenten in Nederland buurtsportcoaches ingezet om de verbinding te leggen tussen sport en andere sectoren als onderwijs, welzijn, zorg, en dergelijke. Totaal is in 2016 € 58 miljoen uitgekeerd aan 373 deelnemende gemeenten waarbij gezamenlijk voor 2.948 FTE is ingetekend. Deze decentralisatie-uitkeringen zijn verleend via het Gemeentefonds. Daarvoor zijn middelen overgeboekt vanuit de begrotingen van OCW (€ 10,9 miljoen) en VWS (€ 47,1 miljoen) naar het Ministerie van BZK.
Energiebesparing en duurzame energie
Per 1 januari 2016 is de Subsidieregeling voor energiebesparende maatregelen en duurzame energie in de Sport ingegaan. Met deze regeling worden sportverenigingen gestimuleerd maatregelen te nemen zoals het plaatsten van LED-verlichting, isolatie, zonnepanelen en zonneboilers. De regeling is uitgevoerd door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). In 2016 is hiervoor € 6,4 miljoen beschikbaar gesteld aan de RVO en de middelen zijn volledig tot besteding gekomen.
-
2.Uitblinken in sport
Subsidies
Topsportprogramma’s
Om de top tien ambitie waar te kunnen maken is het topsportprogramma dat NOC*NSF samen met de sportbonden en andere partijen uitvoert financieel ondersteund. Inclusief een incidentele transitiesubsidie is in 2016 in totaal € 21,4 miljoen uitgegeven.
De medailleklassementen zijn een momentopname, maar geven wel een indicatie van de mate waarin Nederland erin slaagt om zich te scharen bij de beste tien sportlanden.
Kengetal: Positie Nederland in medailleklassement Olympische en Paralympische Zomerspelen
Kengetal: Positie Nederland in medailleklassement olympische en Paralympische Winterspelen
Bron: De medailleklassementen van de Olympische zomer- en winterspelen worden opgesteld door het International Olympic Committee (IOC). In Turijn 2006 deed Nederland niet mee aan de Paralympische Winterspelen.
-
3.Borgen van innovatie, kennisontwikkeling en kennisdeling
Subsidies en opdrachten
Kennis als fundament
Ingezet is op het valideren van kansrijke sport- en beweeginterventies en op het borgen en verspreiden van beschikbare kennis via onder meer het nieuwe Kenniscentrum Sport als dé vraagbaak op sportgebied, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), en het Mulier Instituut. De website www.allesoversport.nl biedt een schat aan informatie voor iedereen die in sport geïnteresseerd is. In totaal is in 2016 € 7,9 miljoen aan kennis en innovatie besteed.
Beleidsartikel 7 Oorlogsgetroffenen en Herinnering Tweede Wereldoorlog 1. Algemene doelstelling
De zorg voor verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen uit de Tweede Wereldoorlog (WO II) is geborgd en mensen beseffen, mede op basis van de gebeurtenissen uit WO II, wat het betekent om in vrijheid te kunnen leven.
-
2.Rol en verantwoordelijkheid Minister
Het is belangrijk om de herinnering aan WO II levend te houden en te borgen dat blijvend betekenis kan worden gegeven aan het verhaal van de oorlog. Ook dit is onderdeel van de leidende begrippen ereschuld en bijzondere solidariteit ten aanzien van de deelnemers aan voormalig verzet en de oorlogsgetroffenen. Het belang van het levend houden van de herinnering geldt niet alleen voor (nabestaanden van) mensen die deze oorlog hebben meegemaakt, maar juist ook voor nieuwe generaties. Generaties van nu en later moeten - ook als de eerste generatie is weggevallen - betekenis kunnen geven aan alle facetten van deze geschiedenis. Dat geldt zowel voor de oorlog zoals deze zich in Nederland en Europa heeft afgespeeld, en dan vooral de Holocaust als dieptepunt van het menselijk handelen, maar evenzo voor de oorlog (en de onmiddellijke periode erna) in voormalig Nederlands-Indië. De betekenis van het levend houden van de herinnering aan WO II is gerelateerd aan hedendaagse vraagstukken van grondrechten, democratie, (internationale) rechtsorde en vrijheid. De invulling hiervan vindt plaats langs vier domeinen: benodigde kennis, museale functie, educatie en informatie en herdenken, eren en vieren.
De Minister is verantwoordelijk voor:
Stimuleren:
-
-
-
-De herinnering aan WO II blijvend betekenis laten houden.
-
Financieren:
-
-
-
-Subsidiëring van begeleidende instellingen voor maatschappelijk werk en sociale dienstverlening aan erkende deelnemers aan het voormalig verzet en oorlogsgetroffenen.
-
-
-
-
-Subsidiëring van instellingen die de herinnering aan de WO II levend houden.
-
Regisseren:
-
-
-
-Het in stand houden en ondersteunen van een infrastructuur die het mogelijk maakt de zorg- en dienstverlening aan verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen WO II te garanderen en de herinnering aan WO II blijvend betekenis te laten houden.
-
-
-
-
-Het actueel houden van de wet - en regelgeving voor verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen WO II.
-
(Doen) uitvoeren:
-
-
-
-Opdrachtgever van en toezichthouder op de zelfstandige bestuursorganen Pensioen- en Uitkeringsraad (PUR) en Sociale Verzekeringsbank, afdeling Verzetsdeelnemers en Oorlogsgetroffenen (SVB-V&O), voor toepassing en uitvoering van de wetten en regelingen voor verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen WO II.
-
-
-
-
-Opdrachtgever van en toezichthouder op het Nationaal Comité 4 en 5 mei (NC) voor het invullen van herdenken, eren en vieren.
-
-
3.Beleidsconclusies
-
-
-
-Door monitoring en bijsturing van ontwikkelingen op het terrein van de zorg- en dienstverlening en op het terrein van de herinnering WO II, is ook in 2016 bijgedragen aan continuïteit en kwaliteit van het stelsel van voorzieningen en organisaties.
-
-
-
-
-In 2016 is zeker gesteld dat (de uitvoering van) het wettelijk stelsel van pensioenen en uitkeringen voor verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen WO II actueel en effectief blijft, ondanks een door demografische ontwikkelingen steeds kleinere doelgroep. Hiertoe is onder andere met de PUR en de SVB gesproken over de uitvoering van diverse regelingen en een goede inbedding van werkzaamheden ten behoeve van de Algemene Oorlogsongevallen regeling (AOR). Dit heeft geleid tot een verkleining van de omvang van de PUR en vergrote mandatering aan medewerkers van de SVB (TK 20 454, nr. 123).
-
-
-
-
-In 2016 zijn door de SVB 550 uitkeringen Backpay betaald, waarvan 126 in het buitenland. Er heeft actieve communicatie over de regeling plaatsgevonden in binnen- en buitenland. Ruim 5.000 personen uit beschikbare gegevens bij de SVB en verwante overheden zijn pro-actief onderzocht of zij in aanmerking kwamen voor de regeling (TK 20 454, nr. 126). De Backpay-regeling is met een jaar verlengd (TK 20 454, nr. 126), zodat met name mensen in het buitenland meer tijd hebben om een aanvraag in te dienen.
-
-
-
-
-De rapporten van de Commissie Cohen zijn in 2016 (bijlage bij TK 20 454, nr. 123) door de sector omarmd en hebben geresulteerd in verschillende convenanten waarmee partijen gezamenlijk concreet invulling gaan geven aan hun ambities ten aanzien van herdenken en vieren, en doorgeven van de herinnering aan volgende generaties.
-
-
4.Tabel budgettaire gevolgen van beleid Begrotingsuitgaven (bedragen x € 1.000)
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Oorspronkelijk vastgestelde begroting
Verschil
2012
2013
2014
2015
2016
2016
2016
Verplichtingen
340.290
322.143
320.591
574.550
37.118
290.109
-
-252.991
Uitgaven
343.020
341.447
321.328
301.646
307.376
290.109
17.267
-
1.De zorg- en dienstverlening aan verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen WOII en de herinnering aan WO II
16.459
16.165
16.262
16.706
20.260
-
-3.554
Subsidies
16.123
16.051
16.107
16.029
19.460
-
-3.431
waarvan onder andere:
Nationaal Comité 4 en 5 mei
5.519
5.603
5.803
5.555
5.486
69
Nationale herinneringscentra
2.052
1.788
1.814
1.809
1.848
-
-39
Sinti en roma
0
0
146
512
0
512
Zorg- en dienstverlening
6.958
6.295
5.955
6.504
7.667
-
-1.163
Bekostiging
0
0
0
0
400
-
-400
Opdrachten
336
114
155
119
400
-
-281
Bijdragen aan ZBO's/RWT's
0
0
0
558
0
558
-
2.Pensioenen en uitkeringen voor verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen WO II
324.989
305.163
285.384
290.669
269.849
20.820
Inkomensoverdrachten
304.946
287.516
271.095
277.170
254.922
22.248
waarvan onder andere:
Wuv vervolgingsslachtoffers
169.567
161.600
153.200
147.400
148.200
-
-800
Wet uitkering burger oorlogsgetroffenen
73.400
69.900
67.500
65.500
65.800
-
-300
Wbp via Stichting 1940-1945
51.800
43.200
41.300
36.800
36.200
600
Backpay
0
0
0
18.615
0
18.615
Bijdragen aan ZBO's/RWT's
20.043
17.647
14.289
13.499
14.927
-
-1.428
waarvan onder andere:
SVB
13.398
11.889
10.956
10.701
10.800
-
-99
PUR
4.428
3.815
3.160
2.761
2.900
-
-139
Stichting Administratie Indonesische Pensioenen
1.928
1.943
37
0
0
0
Ontvangsten
1.043
1.298
9.125
3.765
4.820
901
3.919
Bovenstaande informatie is bedoeld voor de Staten-Generaal. Aan dit overzicht kunnen geen rechten worden ontleend.
Als gevolg van afronding kan de som van de delen afwijken van het totaal.
-
5.Toelichting op de instrumenten
Verplichtingen
Voor het in 2015 aangaan van de verplichting ten behoeve van de SVB voor 2016 is verplichtingenbudget overgeheveld van 2016 naar 2015 (circa € 255 miljoen).
-
1.De zorg- en dienstverlening aan verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen WOII en de herinnering aan WO II
Bron: Nationaal Comité 4 en 5 mei - Nationaal Vrijheidsonderzoek
Uit het Nationaal Vrijheidsonderzoek 2016 van het Nationaal Comité 4 en 5 mei, dat sinds 2001 jaarlijks wordt uitgevoerd, blijkt dat driekwart van de Nederlanders de herdenking op 4 mei (heel) belangrijk vindt. Dit draagvlak is groot door de tijd heen, maar is licht gedaald ten opzichte van 2015 toen 79% aangaf de herdenking op 4 mei (heel) belangrijk te vinden. Een ruime meerderheid van de Nederlanders vindt niet dat de herdenking per definitie aan betekenis verliest alleen maar omdat de Tweede Wereldoorlog steeds verder achter ons ligt. Dit komt mede doordat een toenemend aantal mensen de laatste jaren een andere - meer actuele - invulling aan 4 mei is gaan geven. Ten aanzien van de viering van 5 mei geeft driekwart van de Nederlanders aan dat zij de viering van 5 mei (heel) belangrijk vinden. Dit draagvlak was de afgelopen jaren minder groot, maar is sinds 2015 stabiel. Ruim zeven op de tien geven aan zich op 5 mei verbonden te voelen met elkaar en zich solidair te voelen met mensen die niet in vrijheid leven. Een even grote groep staat stil bij het feit dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Een meerderheid geeft aan 5 mei belangrijk te vinden vanwege nieuws en actualiteiten (73%) en ruim driekwart vindt dat 5 mei zijn actualiteitswaarde blijft behouden zolang er oorlog en onderdrukking bestaan en vindt dat de viering van 5 mei ook in de toekomst door moet gaan.
-
2.Pensioenen en uitkeringen voor verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen WO II
Inkomensoverdrachten
Wetten en regelingen voor verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen
De wetten en regelingen voor verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen worden alleen nog bijgesteld als wijzigingen in aanpalende wetten, bijvoorbeeld op het terrein van zorg en sociale zekerheid, dat noodzakelijk maken. In het kader van de wetten voor verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen uit WO II (Wuv, Wubo, Wiv en Wbp) worden onder andere tegemoetkomingen (inkomensafhankelijk) en vergoedingen (inkomensonafhankelijk) voor bijzondere voorzieningen toegekend als onderdeel van de totale uitkering. Het betreft met name uitgaven voor medische voorzieningen, huishoudelijke hulp, deelname maatschappelijk verkeer en overige voorzieningen zoals vervoer en extra vakantie.
Voor 2016 is een bedrag van circa € 258,5 miljoen in de vorm van pensioenen en uitkeringen verstrekt, waarvan het merendeel voor de Wet uitkeringen vervolgingsslachtoffers 1940-1945 (€ 147,4 miljoen).
Uitkeringen aan Oorlogsgetroffenen WOII (bedragen x € 1.000.000)
Bron: SVB Begroting 2017 en meerjarenbegroting 2018 t/m 2022 van programma-uitgaven wetten en regelingen voor Verzetsdeelnemers en Oorlogsgetroffenen
Uitkeringsregeling Backpay
In totaal is er aan de SVB € 18,6 miljoen beschikbaar gesteld voor de uitvoering van de Backpay-uitkeringen voor de genoegdoening van niet-uitbetaalde salarissen aan nog in leven zijnde ambtenaren en militairen die in dienst waren van het Nederlands-Indisch Gouvernement gedurende de Japanse bezetting. Het budget is bij de eerste suppletoire wet beschikbaar gekomen.
Bijdragen aan ZBO’s/RWT’s
SVB
Om de pensioenen, uitkeringen en bijzondere voorzieningen te kunnen toekennen aan verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen, is in 2016 een bijdrage (in totaal circa € 10,7 miljoen) ter beschikking gesteld aan de SVB, inclusief een bijdrage van € 0,7 miljoen voor de toekenning en betaling van de Backpay uitkeringen.
Ontvangsten
In 2016 is € 3,9 miljoen meer ontvangen dan begroot doordat de rechtsherstelgelden Sinti en Roma € 4,1 miljoen van de stichting afwikkeling RSR zijn overgeboekt naar VWS om de subsidieregeling voor Sinti en Roma uit te voeren.
Beleidsartikel 8 Tegemoetkoming specifieke kosten 1. Algemene doelstelling
De zorg financieel toegankelijk houden.
-
2.Rol en verantwoordelijkheden Minister
De Minister is verantwoordelijk voor:
Financieren:
-
-
-
-Financieren van de zorgtoeslag. Vaststellen van de hoogte van de zorgtoeslag en de vormgeving van het stelsel van wet- en regelgeving.
-
-
-
-
-De uitbetaling van de tegemoetkomingen Wtcg aan rechthebbenden waarvan het rekeningnummer in 2016 pas bekend werd en de tegemoetkoming alsnog kon worden uitbetaald (Wtcg 2009 t/m Wtcg 2013).
-
-
-
-
-De tegemoetkoming voor personen die in de inkomstenbelasting hun uitgaven voor specifieke zorgkosten als gevolg van heffingskortingen niet of niet geheel kunnen verzilveren.
-
-
3.Beleidsconclusies
Bij de zorgtoeslag heeft de verlaging van de normpercentages er toe geleid dat de zorgtoeslag voor huishoudens met een minimuminkomen vrijwel evenveel is gestegen (€ 56 per jaar) als de standaardpremie (€ 60 per jaar). Hiermee zijn de zorgpremie en het eigen risico betaalbaar gebleven voor huishoudens met lage inkomens. Zij betalen hierdoor voor hun zorgverzekering nog steeds minder dan in 2005 (onder Ziekenfondswet) en 2006 (bij de introductie van de Zorgverzekeringswet).
Het aantal ontvangers van zorgtoeslag is mede vanwege het gevoerde beleid het afgelopen jaar gestegen met circa 117.000. In het besluit zorgtoeslag (Stb 2016, 469) werd nog gerekend met een groei van het aantal ontvangers met circa 70.000.
Jaar
Aantal ontvangers zorgtoeslag (in duizenden)1
2008
5.030
2009
5.152
2010
5.386
2011
5.710
2012
5.712
2013
5.351
2014
4.964
2015
4.590
2016
4.707
Bron: Belastingdienst
Noot 1
Een ontvanger kan bestaan uit een eenpersoonshuishouden of een meerpersoonshuishouden. De tabel bevat de stand van het aantal ontvangers zorgtoeslag voor het betreffende toeslagjaar. De aantallen betreffen de stand per 30 december 2016 (bron: Belastingdienst). In deze cijfers zijn zowel definitieve als voorlopige beschikkingen meegenomen. Het uiteindelijk aantal ontvangers kan hoger of lager uitvallen, omdat de zorgtoeslag met terugwerkende kracht kan worden aangevraagd. Daarnaast wijzigt het aantal ontvangers nog in verband met personen die uitstel van aangifte inkomstenbelasting hebben. Als alle aanvragen definitief beschikt zijn, is pas duidelijk hoeveel rechthebbenden er zijn. Op 30 december 2016 was de zorgtoeslag tot en met 2011 geheel afgerond. Voor de jaren 2012, 2013 en 2014 moet nog een beperkt deel van de aanvragers een definitieve toekenning ontvangen (circa 1,5%). Over 2015 moet nog circa 10% van de aanvragers een definitieve toekenning ontvangen.
Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg)
De Wtcg is per 1 januari 2014 afgeschaft. Met ingang van 1 januari 2016 kan het CAK geen nieuwe beschikkingen meer afgeven. In 2016 waren alleen betalingen mogelijk op Wtcg-beschikkingen waarvan het rekeningnummer van betrokkenen pas in 2016 bekend werd of een uitvloeisel waren van het secundair proces van bezwaar en beroep.
Uitbetalingen kunnen nog plaatsvinden tot 31 december 2020.
-
4.Tabel budgettaire gevolgen van beleid Begrotingsuitgaven (bedragen x € 1.000)
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Oorspronkelijk vastgestelde begroting
Verschil
2012
2013
2014
2015
2016
2016
2016
Verplichtingen
6.375.508
5.588.214
5.296.989
4.825.515
4.980.306
4.432.332
547.974
Uitgaven
5.971.354
5.992.369
5.296.989
4.825.515
4.980.306
4.432.332
547.974
Inkomensoverdrachten
5.992.368
5.296.989
4.825.515
4.980.306
4.432.332
547.974
-
1.Zorgtoeslag
5.618.160
4.842.250
4.741.888
4.931.354
4.383.295
548.059
-
2.Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg)
326.065
408.792
41.778
176
7.738
-
-7.562
-
3.Tegemoetkoming specifieke zorgkosten
48.143
45.947
41.849
48.776
41.299
7.477
Ontvangsten
669.003
607.111
786.389
800.656
723.082
0
723.082
Bovenstaande informatie is bedoeld voor de Staten-Generaal. Aan dit overzicht kunnen geen rechten worden ontleend.
Als gevolg van afronding kan de som van de delen afwijken van het totaal.
-
5.Toelichting op de instrumenten
Inkomensoverdrachten
Zorgtoeslag
De zorgtoeslag is een inkomensafhankelijke tegemoetkoming van het Rijk in de kosten van de nominale Zvw-premie en het gemiddelde eigen risico. Hierdoor hoeft niemand een groter dan aanvaardbaar deel van zijn of haar inkomen aan Zvw-premie te betalen. De Belastingdienst/Toeslagen betaalt deze zorgtoeslag uit en is hier ook verantwoordelijk voor. De uitgavenraming zorgtoeslag is op basis van ramingen van het Centraal Planbureau verlaagd bij eerste suppletoire wet met € 27,2 miljoen en verlaagd bij tweede suppletoire wet met € 143,2 miljoen. De Belastingdienst/Toeslagen heeft in 2016 in totaal € 4.931,4 miljoen betaald aan voorschotten zorgtoeslag en nabetalingen voor de definitieve tegemoetkomingen oude jaren. Dit leidt tot een opwaartse bijstelling van € 718,5 miljoen ten opzichte van de tweede suppletoire wet. Hier staan € 722,7 miljoen ontvangsten zorgtoeslag tegenover. Per saldo zijn de netto-uitgaven aan zorgtoeslag dan ook € 4,2 miljoen lager uitgekomen dan geraamd in de tweede suppletoire wet 2016. Deze bijstelling wordt enerzijds veroorzaakt doordat de standaardpremie 2017 hoger is vastgesteld dan geraamd in de begroting van 2017 (omdat verzekeraars hun premie hoger hebben vastgesteld dan door VWS geraamd in de begroting 2017). Dit leidt tot een circa € 240 miljoen hogere zorgtoeslag, waarvan circa € 20 miljoen neerslaat in 2016 (een twaalfde van de zorgtoeslag 2017 wordt uitgekeerd in december 2016, omdat verzekeraars hun premie ook vooraf in rekening brengen). Daarnaast zijn de netto-uitgaven aan zorgtoeslag lager uitgekomen. Dit is naar verwachting veroorzaakt door factoren als afwijkingen tussen de raming en realisatie van de inkomensontwikkeling van zorgtoeslagontvangers en de bevoorschotting door de Belastingdienst/Toeslagen.
Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg)
De betaling van tegemoetkomingen in het kader van de Wtcg is fors lager uitgevallen dan oorspronkelijk geraamd. In 2016 zijn alleen nabetalingen gedaan van tegemoetkomingen over de jaren 2009 t/m 2013. Doordat in december 2016 als gevolg van het ontbreken van juiste rekeningnummers van rechthebbenden een groot deel van de tegemoetkomingen niet tot betaling zijn gekomen, bedragen de totale uitgaven slechts € 0,2 miljoen. Het resterende bedrag van € 7,6 miljoen valt daardoor vrij en is in 2016 door het CAK terugbetaald aan het Ministerie van VWS.
Tegemoetkoming specifieke zorgkosten
Met de invoering van de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten per 1 januari 2009 is in de Wet inkomstenbelasting 2001 de regeling tegemoetkoming buitengewone uitgaven (TBU-regeling) vervangen door de regeling tegemoetkoming specifieke zorgkosten (TSZ-regeling). De TSZ-regeling is een tegemoetkomingsregeling voor personen die in de inkomstenbelasting hun uitgaven voor specifieke zorgkosten als gevolg van heffingskortingen niet of niet geheel kunnen verzilveren. In 2016 is € 48,7 miljoen aan TSZ-tegemoetkomingen uitbetaald. De uitgaven voor de TBU-regeling bedragen € 0,1 miljoen. Dit is in totaal € 7,5 miljoen hoger dan geraamd. Er zijn in 2016 meer beschikkingen afgehandeld dan vorig jaar in dezelfde periode. Dit resulteerde in meer uitgaven ten opzichte van 2015.
Ontvangsten
De ontvangsten bestaan uit ontvangsten zorgtoeslag voor een bedrag van € 722,7 miljoen. Het betreft verrekeningen van verstrekte voorschotten en terugvorderingen op definitief vastgestelde tegemoetkomingen. De terugontvangsten voor de TSZ en de TBU bedragen € 0,4 miljoen.
-
5.NIET-BELEIDSARTIKELEN
Niet-beleidsartikel 9 Algemeen 1. Inleiding
In dit niet-beleidsartikel worden de departementsbrede uitgaven vermeld die niet zinvol kunnen worden toegerekend aan een beleidsartikel.
-
2.Ministeriële verantwoordelijkheid
Het Ministerie van VWS is verantwoordelijk voor het stimuleren, afstemmen en waarborgen van internationale samenwerking op de beleidsterreinen van volksgezondheid, welzijn en sport. Op specifieke gebieden wordt hiertoe nadrukkelijk samengewerkt met andere ministeries. Vooral de samenwerking met de Ministeries van Buitenlandse Zaken (WHO, drugs, geneesmiddelenbeleid en life sciences and health), Veiligheid en Justitie (drugs), Economische zaken (antimicrobiële resistentie, life sciences and health, geneesmiddelenbeleid en voedselveiligheid) en Sociale Zaken en Werkgelegenheid (EU) is hierbij van belang.
Begrotingsuitgaven (bedragen x € 1.000)
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Oorspronkelijk vastgestelde begroting
Verschil
2012
2013
2014
2015
2016
2016
2016
Verplichtingen
71.254
29.611
36.020
31.095
18.689
27.336
-
-8.647
Uitgaven
82.468
22.577
39.260
33.736
21.399
27.336
-
-5.937
-
1.Internationale samenwerking
5.002
4.638
4.843
6.275
5.127
1.148
Opdrachten
0
0
75
1.873
0
1.873
Bijdrage aan (inter)nationale organisaties
5.002
3.834
3.964
4.074
5.127
-
-1.053
waarvan onder andere:
World Health Organization
4.721
3.221
3.260
3.488
3.868
-
-380
Bijdrage aan agentschappen
0
804
804
328
0
328
-
2.Verzameluitkering VWS
1.730
8.559
0
0
0
0
Verzameluitkering Sport
421
421
0
0
0
0
Verzameluitkering Jeugd
848
300
0
0
0
0
Verzameluitkering Langdurige Zorg
461
7.838
0
0
0
0
-
3.Eigenaarsbijdrage RIVM
15.846
26.062
28.893
15.124
22.209
-
-7.085
Bekostiging
15.846
26.062
28.893
15.124
22.209
-
-7.085
waarvan onder andere:
Eigenaarsbijdrage RIVM
15.846
26.062
28.893
14.443
22.209
-
-7.766
Eigenaarsbijdrage CIBG
0
0
0
681
0
681
-
4.Begrotingsreserve achterborg WFZ-garanties
0
0
0
0
0
0
Garanties
0
0
0
0
0
0
Ontvangsten
32.484
0
1.000
0
597
0
597
Bovenstaande informatie is bedoeld voor de Staten-Generaal. Aan dit overzicht kunnen geen rechten worden ontleend.
Als gevolg van afronding kan de som van de delen afwijken van het totaal.
-
3.Toelichting op de instrumenten
-
1.Internationale samenwerking
Opdrachten
Op dit onderdeel zijn de uitgaven ten behoeve van het EU-voorzitterschap 2016 geboekt. Hierdoor is de realisatie hoger uitgevallen dan geraamd bedrag in de begroting 2016. Bij de eerste suppletoire wet zijn extra middelen van andere instrumenten toegevoegd ten behoeve van het EU-voorzitterschap.
Bijdrage aan (inter)nationale organisaties
Op dit artikel worden niet alleen bijdragen aan internationale organisaties verantwoord, maar ook uitgaven in het kader van internationale conferenties, waarvan een deel is overgeboekt naar opdrachten EU-voorzitterschap. Tevens is bij het toedelen van de middelen voor het partnership voor 2016 en 2017, op verzoek van de WHO, besloten het aandeel van het RIVM in de uitvoering van het partnershipprogramma, in financiële zin niet meer via de WHO te laten lopen. In plaats daarvan zijn de betreffende middelen rechtstreeks vanuit VWS aan het RIVM budget toegevoegd. Deze constructie heeft er toe geleid dat de middelen voor het partnership (€ 328.000) voor 2016 worden verantwoord onder het onderdeel Bijdragen aan agentschappen van dit artikel.
-
3.Eigenaarsbijdrage RIVM
Bekostiging
Eigenaarsbijdrage RIVM
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) is een agentschap van het Ministerie van VWS en doet projectmatig onderzoek voor zijn primaire opdrachtgevers: de Ministeries van VWS, IenM, EZ en SZW. Op dit artikel worden de middelen voor het Strategisch Programma RIVM (SPR) en specifieke huisvestingkosten van het RIVM verantwoord.
Het SPR (voorheen het Strategisch Onderzoek RIVM) bestaat uit onderzoek en andere werkzaamheden die het RIVM uitvoert om de kennis en expertise te ontwikkelen die nodig zijn voor de continuïteit van het instituut. De Wet op het RIVM vormt de wettelijke basis voor het SPR. Deze wet bepaalt dat de directeur-generaal RIVM jaarlijks een programma van onderzoek opstelt. Hierin beschrijft hij welke inzichten het instituut moet verwerven om de taken adequaat te kunnen uitvoeren. Het programma is gericht op de continuïteit van het RIVM op de langere termijn, bedoeld om te kunnen anticiperen op nieuwe kennisvragen van de opdrachtgevers op de middellange en lange termijn en om de positie van het RIVM in het wetenschappelijk veld te handhaven en waar nodig te versterken. Met deze wettelijke bepaling laat de wetgever zien dat het RIVM professioneel zelfstandig is.
Daarnaast draagt VWS bij aan de specifieke huisvestingskosten die niet door middel van het tarief van het RIVM bekostigd worden.
De realisatie 2016 op deze doelstelling bedraagt € 15,1 miljoen. Dat is € 7,1 miljoen lager dan het in de begroting 2016 opgenomen bedrag van € 22,2 miljoen.
Dit houdt grotendeels verband met mutaties die in de eerste en tweede suppletoire wet 2016 zijn opgenomen en toegelicht: een overboeking naar artikel 10 voor de financiering van de projectdirectie Antonie van Leeuwenhoek (Pd-ALt) (€ 3,3 miljoen) en een overboeking naar artikel 11 (€ 1 miljoen). Tevens is een overboeking gedaan naar artikel 1 ten behoeve van het RIVM (€ 2,9 miljoen) voor de aflossing van de vordering.
Eigenaarsbijdrage CIBG
Vanaf deze operationele doelstelling zijn ook eenmalig middelen (circa € 0,7 miljoen) toegekend aan het CIBG ter compensatie voor de invoering van het nieuwe huisvestingsstelsel.
Niet-beleisartikel 10 Apparaatsuitgaven 1. Inleiding
In dit niet-beleidsartikel wordt ingegaan op de personele en materiële uitgaven en ontvangsten van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
-
2.Tabel budgettaire gevolgen van beleid Apparaatsuitgaven (bedragen x € 1.000)
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Oorspronkelijk vastgestelde begroting
Verschil
2012
2013
2014
2015
2016
2016
2016
Verplichtingen
248.927
361.267
318.527
299.399
310.814
249.153
61.661
Uitgaven
245.655
353.373
318.157
300.731
301.658
249.168
52.490
Personele uitgaven
184.885
205.460
206.155
216.973
190.968
26.005
-
-waarvan eigen personeel
168.441
187.161
188.569
197.758
184.450
13.308
-
-waarvan externe inhuur1
13.972
16.463
15.575
15.088
3.590
11.498
-
-waarvan overige personele uitgaven
2.472
1.836
2.011
4.127
2.928
1.199
Materiële uitgaven
168.487
112.696
94.575
84.686
58.200
26.486
-
-waarvan ICT
4.098
4.709
5.480
5.686
5.960
-
-274
-
-waarvan bijdrage aan SSO's
69.059
50.117
45.535
44.128
34.550
9.578
-
-waarvan overige materiële uitgaven
95.330
57.870
43.560
34.872
17.690
17.182
Ontvangsten
16.044
54.067
54.958
35.866
28.887
5.357
23.530
Bovenstaande informatie is bedoeld voor de Staten-Generaal. Aan dit overzicht kunnen geen rechten worden ontleend.
Als gevolg van afronding kan de som van de delen afwijken van het totaal.
Noot 1
Het begrip externe inhuur in dit overzicht heeft een ruimere definitie dan het begrip van externe inhuur dat gehanteerd wordt voor de berekening van de procentuele norm «maximaal toegestane externe inhuur».
Nadere uitsplitsing apparaatsuitgaven (bedragen x € 1.000)
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Oorspronkelijk vastgestelde begroting
Verschil
2012
2013
2014
2015
2016
2016
2016
Totaal apparaatsuitgaven Ministerie van VWS
245.655
353.373
318.157
300.731
301.658
249.168
52.490
Personele uitgaven kerndepartement
117.484
135.769
136.598
140.098
120.157
19.941
waarvan eigen personeel
105.385
122.929
123.410
126.649
115.051
11.598
waarvan externe inhuur
10.278
11.502
11.557
9.822
2.892
6.930
waarvan overige personele uitgaven
1.821
1.338
1.631
3.627
2.214
1.413
Materiële uitgaven kerndepartement
149.551
95.764
75.915
66.041
39.909
26.132
waarvan ICT
2.479
2.819
3.508
3.226
3.575
-
-349
waarvan bijdrage aan SSO's
68.867
50.079
45.125
41.691
29.450
12.241
waarvan overige materiële uitgaven
78.205
42.866
27.282
21.124
6.884
14.240
Personele uitgaven inspecties
51.874
55.028
54.336
60.910
60.621
289
waarvan eigen personeel
47.744
49.809
50.473
55.850
59.402
-
-3.552
waarvan externe inhuur
3.479
4.721
3.483
4.560
505
4.055
waarvan overige personele uitgaven
651
498
380
500
714
-
-214
Materiële uitgaven inspecties
13.951
12.737
12.731
11.773
15.582
-
-3.809
waarvan ICT
1.015
1.374
1.092
611
2.150
-
-1.539
waarvan bijdrage aan SSO's
184
35
407
2.437
5.020
-
-2.583
waarvan overige materiële uitgaven
12.752
11.328
11.232
8.725
8.412
313
Personele uitgaven SCP en raden
15.527
14.663
15.221
15.965
10.190
5.775
waarvan eigen personeel
15.312
14.423
14.686
15.259
9.997
5.262
waarvan externe inhuur
215
240
535
706
193
513
waarvan overige personele uitgaven
0
0
0
0
0
0
Materiële uitgaven SCP en raden
4.985
4.195
5.929
6.872
2.709
4.163
waarvan ICT
604
516
880
1.849
235
1.614
waarvan bijdrage aan SSO's
8
3
3
0
80
-
-80
waarvan overige materiële uitgaven
4.373
3.676
5.046
5.023
2.394
2.629
Ontvangsten
16.044
54.067
54.958
35.866
28.887
5.357
23.530
Bovenstaande informatie is bedoeld voor de Staten-Generaal. Aan dit overzicht kunnen geen rechten worden ontleend.
Als gevolg van afronding kan de som van de delen afwijken van het totaal.
2.1 Toelichting apparaatsuitgaven kerndepartement
Personele uitgaven
De personele uitgaven van het kernministerie bestaan uit alle personeelsuitgaven van het kernministerie inclusief de inhuur van externen voor zowel primaire als ondersteunende processen. De personele uitgaven van het kerndepartement zijn door diverse oorzaken € 19,9 miljoen hoger uitgevallen dan voorzien in de begroting 2016. Een aantal noodzakelijke beleidsintensiveringen en enkele grote technische mutaties liggen hieraan ten grondslag. De stijging van € 19,9 miljoen wordt veroorzaakt door zowel een stijging in de uitgaven voor eigen personeel (€ 11,6 miljoen) als door een stijging in de uitgaven voor externe inhuur (€ 6,9 miljoen).
De wijzigingen ten opzichte van de stand ontwerpbegroting 2016 zijn opgenomen en toegelicht in de eerste en tweede suppletoire wet. De uitgaven voor de tijdelijke Projectdirectie Anthonie van Leeuwenhoekterrein (Pd ALt) waren in de oorspronkelijke begroting niet geraamd op artikel 10. Bij eerste suppletoire wet heeft hiervoor een mutatie plaatsgevonden van € 12,2 miljoen. Ook zijn per eerste suppletoire wet middelen beschikbaar gekomen die samenhangen met het in 2015 gesloten CAO akkoord voor de Rijksdienst (€ 6,2 miljoen). In het voorjaar 2016 zijn aan de begroting middelen toegevoegd voor een gerichte intensivering (€ 2 miljoen) op de CIO-office en I-functie binnen VWS. Hierdoor kon er op het gebied van de I-functie beter invulling gegeven worden aan de ondersteuning van beleidsontwikkeling. Daarnaast hebben zich mutaties voorgedaan door incidenteel € 1,4 miljoen hogere uitgaven voor Caribisch Nederland (door de lage wisselkoers van de euro), is er geïntensiveerd op het aantal traineeplaatsen binnen het VWS-concern en zijn er extra middelen toegekend voor het verlengen van de tijdelijke extra inzet op fraudebestrijding en rechtmatige zorg. Een andere grote intensivering behelst een extra inzet op ICT-uitgaven (€ 6,8 miljoen). Voorts hebben er een groot aantal kleine mutaties voorgedaan op het instrument personele uitgaven.
Materiële uitgaven
De materiële uitgaven bij het kerndepartement zijn € 26,1 miljoen hoger uitgevallen dan begroot. De wijzigingen ten opzichte van de stand ontwerpbegroting 2016 zijn opgenomen en toegelicht in de eerste en tweede suppletoire wet. De uitgaven overig materieel zijn € 14,2 miljoen hoger dan begroot. Deze worden net als op de personele uitgaven met name veroorzaakt door uitgaven aan de Projectdirectie Anthonie van Leeuwenhoekterrein (€ 17,4 miljoen). Verder vallen de uitgaven voor de bijdrage aan de SSO’s € 12,2 miljoen hoger uit dan in de ontwerpbegroting geraamd. De hogere uitgaven worden met name veroorzaakt door een aantal technische mutaties die voortkomen uit het doorbelasten van de uitgaven voor SSO’s naar de verschillende onderdelen van VWS. Het gaat daarbij om kosten voor bijvoorbeeld ICT dienstverlening en huisvesting, waarvan de facturen van dit onderdeel centraal worden betaald aan de betreffende SSO’s. In 2016 zijn eveneens structureel middelen voor facilitaire uitgaven overgeboekt naar het Ministerie van Binnenlandse Zaken (€ - 7,4 miljoen).
2.2 Toelichting apparaatsuitgaven inspecties
De apparaatsuitgaven van de inspecties laten per saldo een daling in de realisatie zien van € 3,5 miljoen ten opzichte van de ontwerpbegroting. De post eigen personeel is € 3,6 miljoen lager uitgevallen en de externe inhuur is € 4,1 miljoen hoger uitgevallen dan begroot. Daarnaast zijn de materiële uitgaven lager uitgevallen dan begroot (€ 3,8 miljoen). Deze verschillen zijn het gevolg van interne herschikkingen en technische mutaties voor budgetoverheveling aan het kernministerie voor de uitgaven voor SSO’s.
2.3 Toelichting apparaatsuitgaven SCP en raden
De uitgaven bij het SCP en de Raden zijn op personeel en materieel respectievelijk met € 5,7 miljoen en € 4,2 miljoen hoger uitgevallen dan begroot. Dit wordt onder andere veroorzaakt doordat de financiering van CCMO van artikel 1 naar artikel 10 is overgeheveld (€ 0,4 miljoen). Daarnaast zijn er bij het SCP een aantal desalderingen van circa € 4 miljoen verwerkt. Door het aannemen van extra onderzoeksopdrachten heeft het SCP meer uitgaven gedaan die worden gecompenseerd door hogere ontvangsten van departementen.
Ontvangsten
De ontvangsten op het apparaatsartikel zijn circa € 23,5 miljoen hoger dan geraamd. Dit is onder andere het gevolg van de ontvangsten van Pd ALt (€ 6,3 miljoen) en het afromen van het surplus op het eigen vermogen van het aCBG (€ 4,9 miljoen). Daarnaast zijn er diverse ontvangsten voor detacheringen, ontvangsten van het SCP, UWV en betalingen van enkele uitvoeringsorganisaties aan het kerndepartement voor de inbesteding van dienstverlening.
Apparaatsuitgaven kernministerie 2016 onderverdeeld naar Directoraat-Generaal (Bedragen x € 1.000)
Realisatie
Oorspronkelijk vastgestelde begroting
Verschil
Totaal apparaatsuitgaven kerndepartement
206.139
160.066
46.073
Directoraat-generaal Volksgezondheid
26.847
26.695
152
Directoraat-generaal Curatieve zorg
13.690
14.465
-
-775
Directoraat-generaal Langdurige zorg
17.326
17.528
-
-202
Totaal beleid
60.003
58.688
1.315
Secretaris-generaal / (plaatsvervangend) secretaris-generaal
148.276
101.378
46.898
Als gevolg van afronding kan de som van de delen afwijken van het totaal.
Apparaatskosten agentschappen, ZBO’s en RWT’s (Bedragen x € 1.000)
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Oorspronkelijk vastgestelde begroting
Verschil
2012
2013
2014
2015
2016
2016
2016
Totaal apparaatskosten agentschappen
495.897
444.267
469.183
411.716
433.955
392.918
41.037
Agentschap College Ter Beoordeling van Geneesmiddelen
35.936
35.430
39.097
41.442
35.750
5.692
Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg
43.561
41.990
45.678
51.852
42.758
9.094
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
341.784
335.364
326.941
340.661
314.410
26.251
Almata JeugdzorgPlus
10.306
4.665
JeugdzorgPlus-instelling De Lindenhorst-Almata
12.680
51.734
Totaal apparaatskosten ZBO’s en RWT’s
473.501
481.343
515.786
312.438
300.375
260.278
40.097
Zorg Onderzoek Nederland/ Medische Wetenschappen (ZonMw)
6.351
6.181
6.239
6.220
6.006
5.916
90
Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ)
117.320
100.860
122.180
77.811
66.993
72.400
-
-5.407
Centraal Administratie Kantoor (CAK)
96.798
98.319
102.156
100.916
100.9161
69.870
31.046
Accommodaties op grond van de Wet op jeugdzorg (exclusief Almata en De Lindenhorst-Almata)
152.300
156.475
166.758
Pensioen- en Uitkeringsraad (PUR)
5.540
4.197
3.644
3.160
3.1601
2.900
260
Centrale Commissie voor Mensgebonden Onderzoek (CCMO), inclusief Medisch Ethische Commissies (METC’s)
1.826
1.940
1.802
1.845
2.140
1.788
352
Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)
33.366
46.844
47.120
52.756
51.430
55.969
-
-4.539
Zorginstituut Nederland (ZiNL)
57.400
64.004
62.928
67.738
67.7381
48.503
19.235
College Sanering Zorginstellingen (CSZ)
2.600
2.523
2.923
1.992
1.9921
2.932
-
-940
Stichting Afwikkeling Rechtsherstel Roma Sinti
0
0
36
0
0
0
0
Bovenstaande informatie is bedoeld voor de Staten-Generaal. Aan dit overzicht kunnen geen rechten worden ontleend.
Als gevolg van afronding kan de som van de delen afwijken van het totaal.
Noot 1
Het betreft realisatie 2015 omdat de controleverklaringen over realisatie 2016 later dan de publicatie worden aangeleverd.
Extracomptabele tabel invulling taakstelling (bedragen x € 1.000)
2016
2017
2018
Structureel
Departementale taakstelling (totaal)
16.900
26.200
30.550
30.850
Kennisinfrastructuur
Preventie, jeugd en sport
3.600
3.600
3.600
3.600
Langdurige zorg
3.300
3.300
3.300
3.300
Curatieve zorg
1.000
1.200
1.200
1.200
Totaal kennisinfrastructuur
7.900
8.100
8.100
8.100
Inspecties
IGZ
630
1.440
1.800
1.800
IJZ
70
160
200
200
Totaal inspecties
700
1.600
2.000
2.000
Agentschappen
CIBG
300
800
1.000
1.000
RIVM
4.400
7.900
9.300
9.300
Totaal agentschappen
4.700
8.700
10.300
10.300
ZBO's/RWT's
CAK
200
500
600
600
ZiNL
500
500
1.200
1.500
ZonMw
300
700
850
850
CIZ
2.600
6.100
7.500
7.500
Totaal ZBO's/RWT's
3.600
7.800
10.150
10.450
Niet-beleidsartikel 11 Nominaal en onvoorzien 1. Inleiding
Dit niet-beleidsartikel heeft een technisch-administratief karakter. Vanuit dit artikel vinden overboekingen van loon- en prijsbijstellingen naar de loon- en prijsgevoelige artikelen binnen de begroting plaats. Ook worden er taakstellingen of extra middelen op dit artikel geplaatst die nog niet aan de beleidsartikelen zijn toegedeeld.
-
2.Tabel budgettaire gevolgen van beleid Begrotingsuitgaven (bedragen x € 1.000)
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Realisatie
Oorspronkelijk vastgestelde begroting
Verschil
2012
2013
2014
2015
2016
2016
2016
Verplichtingen
0
0
0
0
0
-
-14.967
14.967
Uitgaven
0
0
0
0
0
-
-15.009
15.009
-
1.Loonbijstelling
0
0
0
0
673
-
-673
-
-waarvan programma
0
0
0
0
673
-
-673
-
-waarvan apparaat
0
0
0
0
0
0
-
2.Prijsbijstelling
0
0
0
0
1.715
-
-1.715
-
-waarvan programma
0
0
0
0
1.715
-
-1.715
-
-waarvan apparaat
0
0
0
0
0
0
-
3.Onvoorzien
0
0
0
0
0
0
-
4.Taakstelling
0
0
0
0
-
-17.397
17.397
Ontvangsten
0
0
0
0
0
5.000
-
-5.000
Bovenstaande informatie is bedoeld voor de Staten-Generaal. Aan dit overzicht kunnen geen rechten worden ontleend.
Als gevolg van afronding kan de som van de delen afwijken van het totaal.
-
3.Toelichting op de instrumenten
Loonbijstelling
Op dit onderdeel wordt de loonbijstelling verwerkt in het kader van algemene salarismaatregelen, incidentele loonontwikkeling en overige specifieke maatregelen op het gebied van arbeidsvoorwaarden en premies sociale zekerheid. De door het Ministerie van Financiën bij eerste suppletoire wet toegekende loonbijstelling tranche 2016 (circa € 36,4 miljoen) is aan dit artikelonderdeel toegevoegd en vervolgens aan de begrotingsartikelen toegedeeld. De niet benodigde loonbijstelling tranche 2015 (€ 0,7 miljoen) is ingezet ter dekking van VWS-brede problematiek.
Prijsbijstelling
Op dit onderdeel worden de in het kader van de prijsbijstelling ontvangen bedragen geboekt totdat toerekening plaatsvindt aan prijsgevoelige begrotingsartikelen. De bij ontwerpbegroting beschikbare prijsbijstelling tranche 2015 (circa € 2,2 miljoen) en de door het Ministerie van Financiën bij eerste suppletoire wet toegekende prijsbijstelling tranche 2016 (circa € 1,6 miljoen) zijn bij eerste respectievelijk tweede suppletoire wet ingezet voor het VWS-brede budgettaire beeld.
Taakstelling
Op dit onderdeel worden taakstellingen geboekt in afwachting van concrete invulling ervan en inboeking op de betreffende begrotingsartikelen. De in de begroting 2016 opgenomen taakstelling betrof grotendeels de taakstellende onderuitputting die op de VWS-begroting is ingeboekt.
De taakstelling voor 2016 (€ 17,4 miljoen) is bij tweede suppletoire wet 2016 ingevuld.
Ontvangsten
De ontvangstenraming van VWS is bij de voorjaarsbesluitvorming in 2010 structureel verhoogd met € 5 miljoen. Bij de tweede suppletoire wet 2016 is de taakstelling op de ontvangsten ingevuld.
-
6.BEDRIJFSVOERINGPARAGRAAF VWS JAARVERSLAG 2016
Deze paragraaf gaat in op de vaste elementen uit de Rijksbegrotingsvoorschriften voor de bedrijfsvoeringparagraaf. De paragraaf heeft voor het overige het karakter van een uitzonderingsrapportage.
Paragraaf 1 - Uitzonderingsrapportage
Rechtmatigheid
De tolerantiegrens van onzekerheden met betrekking tot de rechtmatigheid van artikel 4 Zorgbreed beleid is overschreden. Deze overschrijding wordt veroorzaakt door een onzekerheid over de in 2016 vastgestelde uitgaven 2015 van Caribisch Nederland. De onzekerheid bedraagt € 103,3 miljoen. Het totaal van de onzekerheid op dit artikel bedraagt € 103,3 miljoen. Dit is een overschrijding van de rapporteringstolerantie met € 76,6 miljoen (287% van de tolerantie).
Momenteel vindt onderzoek plaats naar mogelijke onrechtmatigheden met betrekking tot de subsidieverstrekking aan abortusklinieken over 2015.
Overzicht overschrijdingen rapporteringstoleranties onzekerheden Artikel 4 Zorgbreed Beleid
Rapporteringstolerantie (1)
Verantwoord bedrag in € (omvangsbasis) (2)
Rapporteringstolerantie voor onzekerheden in € (3)
Bedrag aan onzekerheden in € (4)
Percentage aan onzekerheden t.o.v. verantwoord bedrag (5) = (4)/(2)*100%
Artikel 4 uitgaven/ontvangsten
€ 890.824.000
€ 26.724.720
€ 103.300.000
11,6%
Totstandkoming niet-financiële verantwoordingsinformatie
Er zijn geen belangrijke tekortkomingen geconstateerd bij de totstandkoming van de informatie over beleid en bedrijfsvoering. Het totstandkomingsproces inzake informatie over prestatie-indicatoren en kengetallen, dat onderdeel is van de informatie over beleid en bedrijfsvoering, voldoet aan de daaraan te stellen eisen. De Auditdienst Rijk constateert dat de totstandkoming van het jaarverslag, en dan met name de onderbouwing van de artikelgewijze toelichting, aandacht verdient.
Financieel en materieel beheer
Beheer en controle Caribisch Nederland
VWS heeft de verantwoording over 2015 van het Zorgverzekeringskantoor (ZVK) ontvangen. De verantwoording gaat vergezeld van een controleverklaring en een accountantsverslag. De externe onafhankelijke accountant is van oordeel dat de verantwoording van het ZVK een getrouw beeld geeft. De accountant heeft geen oordeel gegeven omtrent de rechtmatigheid van de jaarrekening 2015 van het ZVK. Daarbij zij opgemerkt, dat de opzet en uitvoering van het beheer vanuit VWS richting het ZVK sinds 2015 op orde zijn. De opzet en uitvoering van het beheer van het ZVK zelf is grotendeels op orde maar krijgt permanente aandacht om het beheer op niveau te houden. Wat resteert en het vaststellen van de rechtmatigheid van de uitgaven belemmert, is vooral het afsluiten van een contract met de grootste zorgaanbieder, het ziekenhuis op Bonaire. VWS heeft inmiddels besloten zelf met het ziekenhuis in overleg te gaan. Binnenkort zal duidelijk worden of dat tot succes heeft geleid.
Pgb-trekkingsrechten
De invoering van het trekkingsrecht in 2015 is niet zonder problemen verlopen. Bij de uitbetalingen aan zorgverleners door de Sociale Verzekeringsbank (SVB) zijn vertragingen ontstaan, waardoor niet alle betalingen tijdig en juist hebben plaatsgevonden. Het jaar 2015 stond daarom in het teken van herstel. In 2016 is ketenbreed gewerkt aan het verder stabiliseren en verbeteren van het systeem van trekkingsrecht (TK 25 657, nr. 235).
Over de voortgang binnen het systeem van trekkingsrecht is de Kamer regulier geïnformeerd. De laatste voortgangsrapportage is op 2 november aan de Tweede Kamer verzonden (TK 25 657, nr. 273). In deze voortgangsrapportages is te lezen dat de betalingen gedurende geheel 2016 stabiel waren. Bovendien is vanaf november 2016 de totale set reguliere controles uitgevoerd, hetgeen bijdraagt aan de controledoelstelling van het trekkingsrecht (TK 25 657, nr. 261). Tevens zijn structurele verbeteringen voor het trekkingsrecht ingezet, waarbij het op nieuwe wijze ontwikkelen van een portaal, vergaand standaardiseren en digitaliseren en het doen van noodzakelijke investeringen bij de SVB voorop staan (TK 25 657, nr. 249). Over de totstandkoming van dit portaal is de Kamer op 16 december 2016 geïnformeerd (TK 25 657, nr. 275). Deze maatregelen dragen bij aan de verdere stabilisering en verbetering van het trekkingsrecht pgb voor de budgethouders.
Externe inhuur
De Auditdienst Rijk constateert dat het overzicht externen ordelijk en controleerbaar tot stand is gekomen. Bij alle onderdelen van VWS blijft de inhuur onder de norm van 10%, behalve bij het agentschap CIBG. Door een hoog percentage inhuur externen bij het CIBG is er bij VWS als geheel een lichte overschrijding (0,7%). Het CIBG heeft gezien de aard van zijn werkzaamheden (rijksbrede taak in het kader van het bijhouden van diverse registers) extra inhuur moeten laten plaatsvinden om een noodzakelijk IT-platform te ontwikkelen en de bestaande digitale registers up-to-date te houden.
Inkoopbeheer
VWS heeft in 2016 een nieuwe AO/IC Inkoopbeheer ingevoerd. De AO/IC Inkoopbeheer bevat een samenhangende set aan beheersingsmaatregelen om aantoonbaar volgens de geldende regelgeving in te kopen. Deze AO/IC is vormgegeven volgens een PDCA-cyclus die het lerend vermogen binnen de organisatie stimuleert.
Ten aanzien van de objectieve leverancierskeuze zijn in afstemming met de betrokken InkoopUitvoeringscentra (IUC’s) afspraken gemaakt over de wijze waarop leveranciers objectief worden gekozen en hoe de motivatie moet worden vastgelegd. In 2017 wordt een nieuw afsprakenpakket van kracht, welke merendeels al binnen VWS is geïmplementeerd. Op basis hiervan worden analyses gemaakt op de inkoopopdrachten om nog meer inzicht te bieden in het leveranciersbestand van VWS, de belangrijkste producten en diensten en de wijze waarop VWS de opdrachten op de markt plaatst. Als hier aanleiding voor is, zal VWS nieuwe strategieën ontwikkelen en/of wijzigingen doorvoeren in de AO/IC Inkoopbeheer.
Overige aspecten van de bedrijfsvoering
Informatiebeveiliging
De informatieverwerkende systemen binnen VWS met de bijbehorende organisatie en processen zijn ingericht overeenkomstig de rijksnormen voor informatiebeveiliging, zoals samengevat in de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst. Hierover heeft VWS in februari 2017 een In Control-verklaring afgeven aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De punten waar de inrichting nog verbetering behoeft, zijn per organisatieonderdeel gesignaleerd en zijn opgenomen in verbeterplannen. Hierbij komen geen grote of onacceptabele risico’s in beeld. VWS is voor een belangrijk deel van zijn infrastructuur en beheer van bedrijfsapplicaties afhankelijk van de Shared Service Organisaties (SSO). De kwaliteit van de dienstverlening wordt onderbouwd met een jaarlijkse In Control-verklaring die SSO-ICT afgeeft.
Paragraaf 2 - Rijksbrede bedrijfsvoeringsonderwerpen
Het M&O-beleid
Fraudebestrijding in de zorg: VWS werkt samen met zorgaanbieders, zorgverzekeraars, gemeenten, handhavingspartijen, patiënten- en cliëntenorganisaties aan het voorkomen en aanpakken van fouten en fraude in de zorg. In het voorjaar van 2015 heeft de programmadirectie Fraudebestrijding Zorg van VWS in nauw overleg met betrokken partijen het programmaplan «Rechtmatige Zorg: aanpak fouten en fraude 2015-2018» opgesteld dat op 27 maart 2015 aan de Tweede Kamer is aangeboden (TK 28 828, nr. 89). VWS zet hiermee in op het realiseren van de totstandkoming, implementatie en monitoring van een ketenbrede aanpak voor preventie, toezicht, opsporing en vervolging op het gebied van fraude, oneigenlijk gebruik en onrechtmatig declareren in de zorg. In het hiervoor genoemde programmaplan zijn doelstellingen en activiteiten opgenomen die zijn gerangschikt naar vier thema’s: ketenbrede samenwerking, preventie, controle en handhaving.
In de vijfde voortgangsrapportage Rechtmatige Zorg (TK 28 828, nr. 98), die in oktober 2016 aan de Tweede Kamer is aangeboden, zijn de activiteiten en behaalde resultaten ten aanzien van de versterking van rechtmatige zorg over het afgelopen jaar nader toegelicht. Enkele voorbeelden betreffen de start van het Centraal Meldpunt Zorgfraude (CMZF) bij de NZa, de organisatie van het tweede congres Rechtmatige Zorg op 29 november 2016, de ontwikkeling van een handreiking voor zorgprofessionals om hen handvatten te geven hoe om te gaan met vermoedens van fouten of fraude binnen hun organisatie, de mogelijkheid tot de inzet van een onafhankelijk deskundig arts (ODA) bij strafrechtelijke onderzoeken en de uitbreiding van de capaciteit voor toezicht, opsporing en vervolging.
Zorgtoeslag: voor de uitvoering van het M&O-beleid voor de zorgtoeslag wordt verwezen naar het jaarverslag van het Ministerie van Financiën.
Grote ICT-projecten
In 2016 kende VWS één project met een meerjarenbegroting boven de € 5 miljoen. Het betreft het project Marjolein. Het project Marjolein (het digitale documentmanagementsysteem van VWS) is al een aantal jaren in uitvoering, maar is vanwege veranderde criteria vanaf 2015 als «Groot ICT-project» geclassificeerd. Het project Marjolein is in 2016 afgerond. Door middel van het Rijks ICT-Dashboard is het lopende project aan de Tweede Kamer gerapporteerd.
Betaalgedrag
EZ heeft per 1 januari 2016 de norm voor binnen dertig dagen betalen van handelsfacturen verhoogd van 90% naar 95%. VWS heeft in 2016 een percentage gerealiseerd van 92,8%. In het begin van 2016 is er sprake geweest van een dip in de tijdigheid van betaalde facturen. Hier lagen verschillende oorzaken aan ten grondslag waaronder de aansluiting van het Ministerie van OCW op het FDC (Financieel DienstenCentrum) en het niet tijdig communiceren van de hoge norm van 95% door het Ministerie van EZ aan de departementen. Desalniettemin heeft VWS in samenwerking met het FDC diverse acties in gang gezet om de doorlooptijden van facturen te verbeteren. Te denken valt aan extra inzet op het gebruik van «intelligent» scannen, e-facturering, light betalen en het aanzetten van de technische koppeling tussen het inkoopsysteem DigiInkoop en het financiële systeem SAP 3F. Alle ingezette acties zijn erop gericht om elke factuur op tijd te betalen.
Venootschapsbelasting
Per 1 januari 2016 is door modernisering van de Wet op de vennootschapsbelasting (Vpb) voor de overheid in bepaalde gevallen een Vpb-plicht ontstaan met bijbehorende administratie- en aangifteplicht. De toets of sprake is van een Vpb-plicht vindt plaats op het niveau van de activiteiten. Er zijn ter implementatie van de Vpb stappen gezet om per VWS-onderdeel in kaart te brengen welke activiteiten tot een eventuele Vpb-plicht leiden. Hieruit blijkt dat VWS Vpb-plichtig is. De werkzaamheden voor de bepaling van de omvang van de Vpb-plicht lopen nog. Daarom kan bij het opmaken van het Jaarverslag van VWS per 15 maart 2017 nog geen inschatting worden gemaakt van de omvang van de fiscale Vpb-positie van VWS.
Het Audit Committee
Het Audit Committee is in 2016 vier keer bijeen geweest. De reguliere producten uit de jaarlijkse verantwoording van VWS en controles zijn geagendeerd en besproken. Het Audit Committee heeft daarnaast over specifieke onderwerpen gesproken, zoals het risicomanagement, de doorlichting van de financiële functie van VWS, de beleidsinformatie in de begroting en het jaarverslag alsmede de nieuwe AO/IC Inkoopbeheer.
-
C.JAARREKENING
-
7.DEPARTEMENTALE VERANTWOORDINGSSTAAT
Departementale verantwoordingsstaat van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) (bedragen x € 1.000)
(1)
(2)
(3=2-1)
Artikel
Omschrijving
Oorspronkelijke vastgestelde begroting
Realisatie
Verschil realisatie en oorspronkelijke vastgestelde begroting
Verplichtingen
Uitgaven
Ontvangsten
Verplichtingen
Uitgaven
Ontvangsten
Verplichtingen
Uitgaven
Ontvangsten
Totaal
14.395.464
14.556.514
174.663
14.487.963
15.192.599
1.011.279
92.499
636.085
836.616
Beleidsartikelen
14.133.942
14.295.019
164.306
14.158.460
14.869.542
981.795
24.518
574.523
817.489
1
Volksgezondheid
606.939
613.156
10.903
600.651
595.127
16.001
-
-6.288
-
-18.029
5.098
2
Curatieve zorg
4.098.913
4.188.457
60.955
3.640.438
4.236.316
152.126
-
-458.475
47.859
91.171
3
Langdurige zorg en ondersteuning
3.643.306
3.644.801
3.441
3.783.240
3.708.112
31.887
139.934
63.311
28.446
4
Zorgbreed beleid
829.432
871.197
4.858
937.310
879.449
11.375
107.878
8.252
6.517
5
Jeugd
126.154
126.154
82.508
120.532
97.631
42.192
-
-5.622
-
-28.523
-
-40.316
6
Sport en bewegen
106.757
128.813
740
58.865
65.225
312
-
-47.892
-
-63.588
-
-428
7
Oorlogsgetroffenen en Herinnering Wereldoorlog II
290.109
290.109
901
37.118
307.376
4.820
-
-252.991
17.267
3.919
8
Tegemoetkoming specifieke kosten
4.432.332
4.432.332
0
4.980.306
4.980.306
723.082
547.974
547.974
723.082
Niet-beleidsartikelen
261.522
261.495
10.357
329.503
323.057
29.484
67.981
61.562
19.127
9
Algemeen
27.336
27.336
0
18.689
21.399
597
-
-8.647
-
-5.937
597
10
Apparaatsuitgaven
249.153
249.168
5.357
310.814
301.658
28.887
61.661
52.490
23.530
11
Nominaal en onvoorzien
-
-14.967
-
-15.009
5.000
0
0
0
14.967
15.009
-
-5.000
-
8.SAMENVATTENDE VERANTWOORDINGSSTAAT AGENTSCHAPPEN
De samenvattende verantwoordingsstaat agentschappen
Naam Agentschap
Oorspronkelijk vastgestelde begroting
(1)
Realisatie
(2)
Verschil realisatie en begroting
(3)=(2)-(1)
Realisatie t-1
(4)
Agentschap College ter Beoordeling van Geneesmiddelen
Totaal baten
40.000
48.565
8.565
46.749
Totaal lasten
40.000
43.229
3.229
41.556
Saldo van baten en lasten
0
5.336
5.336
5.193
Totaal kapitaalontvangsten
0
0
0
0
Totaal kapitaaluitgaven
-
-1.500
-
-5.950
-
-4.450
-
-111
Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg
Totaal baten
45.333
57.108
11.775
49.132
Totaal lasten
45.333
58.077
12.744
48.995
Saldo van baten en lasten
0
-
-969
-
-969
137
Totaal kapitaalontvangsten
6.000
6.000
0
0
Totaal kapitaaluitgaven
-
-7.200
-
-10.634
-
-3.434
-
-9.421
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
Totaal baten
317.370
351.806
34.436
336.838
Totaal lasten
317.370
351.595
34.225
331.213
Saldo van baten en lasten1
0
211
211
5.625
Totaal kapitaalontvangsten
0
333
333
4
Totaal kapitaaluitgaven
-
-2.9602
-
-2.845
-
-115
-
-10.955
Noot 1
Het bedrag is exclusief Vpb. Zie de agentschapsparagraaf RIVM.
Noot 2
In de begroting 2016 is abusievelijk dit bedrag opgenomen onder kapitaalontvangsten. Conform de agentschapsparagraaf RIVM is dit een kapitaaluitgaven.
-
9.JAARVERANTWOORDINGEN AGENTSCHAPPEN PER 31 DECEMBER 2016
-
1.Agentschap College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (aCBG) Staat van baten en lasten van het baten-lastenagentschap aCBG over het jaar 2016 (bedragen x € 1.000)
Oorspronkelijk vastgestelde begroting
(1)
Realisatie
(2)
Verschil realisatie en oorspronkelijk vastgestelde begroting
(3 = 2-1)
Realisatie 2015
Baten
Omzet moederdepartement
225
3.209
2.985
192
Omzet overige departementen
612
700
88
683
Omzet derden
39.163
44.421
5.258
45.867
Rentebaten
0
2
2
7
Vrijval voorzieningen
0
0
0
0
Bijzondere baten
0
233
233
0
Totaal baten
40.000
48.565
8.565
46.749
Lasten
Apparaatskosten
35.750
41.442
5.692
39.097
-
-Personele kosten
23.500
29.390
5.890
26.110
Waarvan eigen personeel
21.500
23.990
2.490
22.961
Waarvan externe inhuur1
2.000
3.929
1.929
3.149
Waarvan overige personele kosten
1.471
-
-Materiële kosten
12.250
12.052
-
-198
12.987
Waarvan apparaat ICT
2.000
3.495
1.495
3.750
Waarvan bijdrage aan SSO
0
0
0
0
Waarvan overige materiële kosten
8.557
ZBO College
750
713
-
-37
710
Rentelasten
0
0
0
0
Afschrijvingskosten
3.500
1.074
-
-2.426
1.749
-
-immaterieel
1.000
188
-
-812
568
-
-materieel
2.500
886
-
-1.614
1.181
Overige lasten
0
0
0
0
-
-dotaties voorzieningen
0
0
0
0
-
-bijzondere lasten
0
0
0
0
Totaal lasten
40.000
43.229
3.229
41.556
Saldo van baten en lasten
0
5.336
5.336
5.193
Noot 1
Het begrip externe inhuur in dit overzicht heeft een ruimere definitie dan het begrip van externe inhuur dat gehanteerd wordt voor de berekening van de procentuele norm «maximaal toegestane externe inhuur».
Toelichting op de staat van baten en lasten
Resultaat
Het aCBG heeft over 2016 een positief resultaat behaald van € 5,3 miljoen. Zowel de omzet bij Centrale procedures via het European Medicines Agency (EMA) als bij Decentrale procedures (DCP’s) zijn substantieel hoger uitgevallen dan verwacht. Hoewel ook de kosten hoger zijn uitgevallen dan begroot, is de toename van de kosten substantieel achtergebleven bij de toegenomen omzet. Daarnaast is een deel van de verwachte extra uitgaven op ICT-gebied achter gebleven bij de planning. Wat uiteindelijk het genoemde resultaat over 2016 heeft opgeleverd.
Baten
De omzet moederdepartement bestaat uit de bijdrage van het moederdepartement voor werkzaamheden inzake nieuwe voedingsmiddelen en een vergoeding voor werkzaamheden als bevoegde instantie. Dit laatste betreft het marginaal toetsen van klinische studies inzake geneesmiddelen in die gevallen waarin de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) de eerste beoordelende instantie is. Op verzoek van het Ministerie van VWS voert het aCBG dan de wettelijk verplichte taak van tweede beoordelende instantie uit.
Daarnaast heeft aCBG is 2016 een eenmalige overheveling van € 3 miljoen uit het resultaat van vorig jaar terug ontvangen van VWS, ter dekking van kosten inzake het EU-voorzitterschap, ICT-investeringen en de gezamenlijke bijdrage voor ICT-investeringen van stichting Lareb. Van de eenmalige overheveling is in 2016 € 2,6 miljoen besteed. Het resterende deel zal in 2017 besteed worden.
De omzet overige departementen betreft werkzaamheden die door het aCBG op grond van afspraken met het Ministerie van Economische Zaken zijn verricht. Het gaat hierbij om specifieke activiteiten die het Bureau Diergeneesmiddelen van het aCBG verricht op het terrein van veterinaire geneesmiddelen.
Daarnaast heeft het aCBG een aantal beoordelingswerkzaamheden uitgevoerd voor het RIVM.
De post omzet derden bestaat uit jaarvergoedingen en de vergoedingen voor de beoordeling van geneesmiddelen. Jaarvergoedingen bestaan uit vergoedingen voor instandhouding van de inschrijving van een humaan of veterinair farmaceutisch product in het register. Voor het beoordelen van nieuwe geneesmiddelen en het beoordelen van wijzigingen op bestaande geneesmiddelen brengt het aCBG op basis van de Geneesmiddelenwet en de regeling Diergeneesmiddelen daarvoor vastgestelde tarieven in rekening.
De omzet derden is per saldo hoger dan begroot door de hiervoor bij het resultaat al genoemde hogere baten uit Centrale procedures, decentrale procedures en jaarvergoedingen.
De rentebaten hebben betrekking op de rente over deposito’s, rekening-courantsaldi Rijkshoofdboekhouding en betaalde rente door debiteuren met achterstallige betalingen.
Lasten
De personele kosten zijn € 5,9 miljoen hoger dan begroot. Dit is het gevolg van toegenomen aantal medewerkers, zowel intern als extern, benodigd voor de uitvoering van de toegenomen beoordelingswerkzaamheden. Onder de personele kosten zijn tevens de kosten van uitzendkrachten, werving en selectie, scholing, reiskosten en wachtgelden opgenomen.
De materiële kosten zijn per saldo € 0,2 miljoen lager uitgevallen dan begroot. Op totaal niveau waren de materiele kosten lager dan verwacht. De ICT kosten vallen echter € 1,5 miljoen hoger uit dan begroot. Het overgrote deel van deze toename is te wijten aan het inhalen van uitgestelde ICT-uitgaven. Daarnaast zijn alle data- en communicatiekosten toegenomen als gevolg van de uitbreiding van de bezetting. De materiële kosten hebben betrekking op automatisering, bureaukosten, huur- en servicekosten voor het pand in Utrecht, onderzoek RIVM en de bijdrage aan de subsidie voor de Stichting Lareb (€ 2,9 miljoen).
De afschrijvingskosten blijven als gevolg van de uitgestelde investeringen in voorgaande jaren lager dan begroot.
De kosten van het ZBO College bestaan uit een schadeloosstelling, vacatiegelden, vergaderkosten en reis- en verblijfkosten voor de leden van het College.
Balans van het baten-lasten agentschap aCBG per 31 december 2016
(bedragen x € 1.000)
Balans per
Balans per
31-12-2016
31-12-2015
Activa
Immateriële vaste activa
12
200
Materiële vaste activa
2.337
2.146
-
-grond en gebouwen
545
1.072
-
-installaties en inventarissen
1.792
1.074
-
-overige materiële vaste activa
0
0
Vlottende activa
22.587
22.008
-
-Voorraden
0
0
-
-Debiteuren
4.653
4.307
-
-Overige vorderingen en overlopende activa
657
631
-
-Liquide middelen
17.277
17.070
Totaal activa
24.936
24.354
Passiva
Eigen vermogen
7.388
6.926
-
-exploitatiereserve
2.052
1.733
-
-onverdeeld resultaat
5.336
5.193
Voorzieningen
0
0
Leningen bij het Ministerie van Financiën
0
0
Kortlopende schulden
17.548
17.428
-
-Crediteuren
1.212
1.062
-
-Overige verplichtingen en overlopende passiva
16.336
16.366
Totaal passiva
24.936
24.354
Toelichting op de balans
Onderlinge vorderingen/schulden
Per 31-12-2016 hebben de volgende vorderingen/schulden betrekking op ministeries en agentschappen: debiteuren € 0,18 miljoen (VWS € 0,02 miljoen), overige vorderingen € 0,28 miljoen, liquide middelen € 17,28 miljoen, crediteuren € 0,31 miljoen en Overige verplichtingen en overlopende passiva € 1,34 miljoen (VWS € 0,55 miljoen).
Debiteuren
Het debiteurensaldo is met 6,4% toegenomen. Deze stijging is grotendeels toe te wijzen aan de debiteurenpositie van de Europese geneesmiddelen autoriteit EMA.
Het debiteurensaldo is met 6,4% toegenomen. Het debiteuren saldo van de Europese geneesmiddelen autoriteit (EMA) is met circa € 1,3 miljoen toegenomen, dit is een stijging van 70% ten opzichte van 2015. Het saldo van de overige debiteuren is afgenomen.
Eigen vermogen
Het resultaat over 2016 van € 5,3 miljoen is aan het eigen vermogen toegevoegd. Daarnaast heeft er een uitkering aan het moederdepartement plaatsgevonden van € 4,9 miljoen. Het eigen vermogen ultimo 2016 komt daarmee op € 7,4 miljoen.
Het maximaal toegestane eigen vermogen ultimo 2016 bedraagt circa € 2,24 miljoen (5% van de gemiddelde omzet over 2014 tot en met 2016). Het overschot aan eigen vermogen wordt volgens de agentschapsregels afgeroomd door het moederdepartement (VWS) bij de eerste suppletoire wet.
Vooruit ontvangen / Nog te betalen
Het aCBG ontvangt de verschuldigde vergoeding voor aanvragen voordat alle werkzaamheden verricht zijn. Dit leidt tot een onderhandenwerk positie op de balans van € 11,7 miljoen. Het resterende saldo bestaat uit reserveringen voor nog te ontvangen facturen, vakantiegeld en eindejaaruitkering voor het personeel en overige schulden.
Kasstroomoverzicht van het baten-lastenagentschap aCBG 2016 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving
Vastgestelde begroting
(1)
Realisatie
(2)
Verschil realisatie en vastgestelde begroting
(3)=(2)-(1)
-
1.Rekening-courant RHB 1 januari 2016 + stand depositorekeningen
11.309
17.070
5.761
2a. Totaal ontvangsten operationele kasstroom (+)
49.650
2b. Totaal uitgaven operationele kasstroom (-/-)
43.493
-
2.Totaal operationele kasstroom
1.500
6.157
4.657
3a. Totaal investeringen (-/-)
-
-1.500
-
-1.076
424
3b. Totaal boekwaarde desinvesteringen (+)
0
0
-
3.Totaal investeringskasstroom
-
-1.500
-
-1.076
424
4a. Eenmalige uitkering aan moederdepartement (-/-)
0
-
-4.874
-
-4.874
4b. Eenmalige storing door het moederdepartement (+)
0
0
0
4c. Aflossingen op leningen (-/-)
0
0
0
4d. Beroep op leenfaciliteit (+)
0
0
0
-
4.Totaal financieringskasstroom
0
-
-4.874
-
-4.874
Rekening-courant RHB 31-12-2016+ stand depositorekeningen (=1+2+3+4)
11.309
17.277
5.968
Toelichting op het kasstroomoverzicht
De liquiditeitspositie is toegenomen ten opzichte van vorig jaar en ten opzichte van de begroting. Dit is te danken aan het positieve jaarresultaat en lagere investeringen en ondanks de eenmalige uitkering aan het moederdepartement en de afname van de schuld positie.
Overzicht doelmatigheidsindicatoren van het baten-lastenagentschap aCBG per 31 december 2016
2013
2014
2015
2016
Oorspronkelijke begroting 2016
Generiek
-
1.Tarieven/ uur
85
83
85
78
85
-
2.Omzet per productgroep (bedragen * € 1.000)
-
-Beoordelen van nationale aanvragen
2.118
1.922
1.554
1.786
2.000
-
-Beoordelen van Europese aanvragen: centraal
4.789
7.079
8.769
9.256
5.600
-
-Beoordelen van Europese aanvragen: MRP
328
251
496
740
400
-
-Beoordelen DCP’s
9.783
7.448
12.762
9.821
10.213
-
-Beoordelen van homeopathische aanvragen, kruiden en nieuwe voedingsmiddelen
47
70
49
62
250
-
-Bureau diergeneesmiddelen
2.252
2.819
2.740
2.450
2.300
-
-Jaarvergoedingen en bijdragen
17.411
18.594
19.414
20.146
18.400
-
-Overig
-
-593
83
83
4.304
0
Totaal omzet
36.135
38.266
45.867
48.565
39.163
-
3.Totaal aantal fte (exclusief externe inhuur)
261
262
288
308
280
-
4.Saldo van baten en lasten (% van de baten)
-
-5,54%
1,79%
11,11%
11,40%
0%
Kwaliteitsindicatoren
-
1.Aantal gegronde klachten
24
27
14
19
32
-
2.Aantal zaken per fte
93
87
85
68
86
Toelichting doelmatigheidsindicatoren
Tarieven per uur
Het gemiddelde uurtarief wordt bijgehouden om de kostenefficiency aan te tonen. Deze indicator is een gemiddelde over alle functies waarbij naar het primaire proces wordt gekeken (exclusief onderzoekskosten). Het aCBG hanteert producttarieven en geen uurtarieven.
Het uurtarief is in 2016 lager uitgevallen dan eerdere jaren. Dit komt voornamelijk door dat er in de berekenmethode uitgegaan wordt van aantal fte aan het einde van het jaar. Echter zijn veel nieuwe fte pas in de tweede helft van 2016 ingevuld. Als een gewogen gemiddelde gehanteerd wordt ligt het uurtarief in lijn met eerdere jaren.
Omzet per productgroep
De omzet per productgroep geeft inzicht in de samenstelling van de omzet derden van het aCBG. Er is sprake van een structurele verschuiving van beoordelingen op nationaal niveau naar beoordelingen op Europees niveau. De verwachting is dat deze trend zich in de komende jaren zal voortzetten.
Totaal aantal fte
Het totaal aantal fulltime-equivalenten (fte) werkzaam bij het aCBG per 31 december van het jaar, exclusief externe inhuur.
Saldo van baten en lasten (% van de baten)
De ontwikkeling van het procentuele saldo is een weergave van de realisatie, zoals de afgelopen jaren in de jaarrekening gepresenteerd.
Aantal gegronde klachten
Het aantal gegronde klachten wordt bijgehouden om inzicht te krijgen in de geleverde kwaliteit van de productie. In 2016 zijn 22 klachten binnengekomen. Hiervan zijn 19 klachten gegrond verklaard. De klachten betreffen voornamelijk opmerkingen van registratiehouders over het reguliere/primaire proces van het aCBG.
Aantal zaken per fte
Het aantal zaken per fulltime-equivalent wordt bijgehouden om de efficiency van de productie inzichtelijk te maken.
Het aantal zaken per fte is sterk gedaald ten opzichte van eerdere jaren. Dit komt door de toename van het aantal fte en een afname van het aantal afgehandelde zaken. Er is sprake van een toename van het aantal complexe zaken, dit geeft een vertekend beeld van de behaalde efficiency.
-
2.Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg (CIBG) Staat van baten en lasten van het baten-lastenagentschap CIBG over het jaar 2016 (bedragen x € 1.000)
Vastgestelde begroting (1)
Realisatie (2)
Verschil realisatie en vastgestelde begroting (3)=(2)-(1)
Realisatie 2015 (4)
Baten
Omzet moederdepartement
18.655
23.100
4.445
22.860
Omzet overige departementen
4.088
10.091
6.003
4.835
Omzet derden
22.590
23.916
1.326
21.436
Rentebaten
-
1
1
1
Vrijval voorzieningen
-
-
-
-
Bijzondere baten
-
-
-
-
Totaal baten
45.333
57.108
11.775
49.132
Lasten
Apparaatskosten
42.758
51.852
9.094
45.678
-
-personele kosten
19.348
24.188
4.840
20.346
waarvan eigen personeel
17.370
17.486
116
15.783
waarvan externe inhuur
1.978
3.676
1.698
2.903
waarvan overige personele kosten
-
3.026
3.026
1.660
-
-materiële kosten
23.410
27.664
4.254
25.332
waarvan apparaat ICT
6.916
5.861
-
-1.055
6.446
waarvan bijdrage aan SSO’s
3.900
3.856
-
-44
3.440
waarvan overige materiële kosten
12.594
17.947
5.353
15.446
Rentelasten
100
2
-
-98
5
Afschrijvingskosten
2.475
6.223
3.748
3.312
-
-immaterieel
2.465
6.215
3.750
3.299
-
-materieel
10
8
-
-2
13
Overige lasten
-
-
-
-
-
-dotaties voorzieningen
-
-
-
-bijzondere lasten
-
-
-
-
Totaal lasten
45.333
58.077
12.744
48.995
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen
0
-
-969
-
-969
137
Agentschapsdeel Vpb lasten
-
PM
PM
-
Resultaat na belastingen
-
PM
PM
137
Toelichting bij de staat van baten en lasten
Algemeen
Het negatieve resultaat wordt o.a. veroorzaakt door een lagere instroom in het BIG-register, door hogere kosten van het klantcontactcentrum en door onvoorziene meerkosten van rijksbrede ICT. Voor de oorzaken van het tekort zijn maatregelen genomen om dit in de toekomst te voorkomen.
Omzet moederdepartement
De omzet moederdepartement is hoger dan begroot in verband met aanvullende niet in de begroting opgenomen taken en projecten. Dit betreft o.a. BIG, taskforce WNT, LRZA, optimalisatie UZI-register en de uitgaven ten behoeve van uitvoering van de I-strategie, waarvoor aanvullende middelen beschikbaar zijn gesteld.
Omzetspecificatie naar productgroep
Product
Tarief in €
Geraamde productie aantallen
Realisatie productie aantallen
Meer/minder opbrengst in € x 1.000
Opbrengst in €1 x 1.000 incl. correctie
Vakbekwaamheid
Verklaring
4.982
550
567
8
2.748
Farmatec
Uitvoering WGP
320.000
2
2
640
Uitvoering GVS
35.000
12
12
420
IGZ
In/Uitvoer Opiaten
-
-20
4.500
6.461
-
-7
-
-97
Exportverklaringen
138
1.950
2.538
14
284
Exportcertificaten
4,67
1.800
2.483
1
9
Donorregister
Beschikking
11,90
200.000
417.447
506
2.886
Subtotaal P*Q
6.890
Exploitatiebijdragen
15.723
Bijdrage afschrijving
487
Totaal
23.100
Noot 1
Berekening van de meer- of minderproductie heeft plaatsgevonden conform de in de raamafspraken met de opdrachtgevers vastgestelde afrekensystematiek.
Omzet overige departementen
De stijging is met name gerelateerd aan de afschrijving van Continue Screening Kinderopvang en de toegenomen activiteiten rondom de ontwikkeling van onderwijsregisters.
Omzet derden
-
-
-
-Hogere omzet bij Bureau Medicinale Cannabis: de omzet van medicinale cannabis is zowel nationaal als internationaal toegenomen, de verkoopprijs is vanaf 1 juli 2016 verlaagd.
-
-
-
-
-Hogere omzet Farma (hogere volumes bij vergunningen farmacie).
-
-
-
-
-Hogere omzet Donor vanwege hogere productie: oorzaak is de behandeling van het initiatiefwetsvoorstel over actieve donorregistratie in de Tweede Kamer, waardoor meer registraties hebben plaatsgevonden.
-
-
-
-
-Lagere omzet BIG-register vanwege minder herregistraties dan begroot en uitstel van herregistratie artsen.
-
-
-
-
-Er is sprake van hoge volumes bij in-en uitvoer opiumwetmiddelen, exportcertificaten en bij de exportverklaringen medische hulpmiddelen.
-
Lasten
Personele kosten
De gerealiseerde totale personele kosten bedragen € 24,2 miljoen, waarvan € 17,5 miljoen voor eigen personeel. De personeelskosten zijn voornamelijk hoger dan begroot vanwege een geringe uitbreiding van het aantal fte en het meer inbesteden van personeel binnen het Rijk.
De inhuur is met name hoger dan geraamd door inzet van IT-deskundigen ten behoeve van de uitvoering van de I-strategie.
Materiële kosten
De materiële kosten bedragen € 27,7 miljoen en zijn o.a. hoger als gevolg van:
-
-
-
-Hogere uitbestedingskosten voor o.a. het Klantcontactcentrum, juristen en projectleiders.
-
-
-
-
-Verhoogde huisvestingskosten als gevolg van de verhuizing naar de Hoftoren.
-
-
-
-
-Hogere inkoopkosten Cannabis (vanwege de grotere vraag naar medicinale Cannabis moest er meer ingekocht worden).
-
Afschrijvingskosten
Aangeschafte inventaris en IT-systemen worden afgeschreven vanaf het moment ingebruikname middels dechargeverlening. De afschrijvingkosten zijn hoger dan geraamd vanwege de afschrijving van Continue Screening Kinderopvang.
Rentelasten
De post rentelasten bestaat uit de verschuldigde rente op de leningen bij het Ministerie van Financiën. De rentelasten zijn lager dan geraamd, omdat het daadwerkelijke rentepercentage lager was dan begroot.
Vennootschapsbelasting
Er bestaat een mogelijke belastingplicht (vennootschapsbelasting) voor medicinale cannabis. Hierover is momenteel geen uitsluitsel en vindt nog overleg met de Belastingdienst plaats.
Balans van het baten-lastenagentschap CIB6 per 31 december 2016
(bedragen x € 1.000)
Balans 31-12-2016
Balans 31-12-2015
Activa
Immateriële vaste activa
21.845
16.603
Materiële vaste activa
9
17
-
-Grond en gebouwen
0
-
-Installaties en inventarissen
9
17
-
-Overige materiële vaste activa
0
0
Vlottende activa
19.981
14.956
-
-Voorraden en onderhanden projecten
2.047
1.096
-
-Debiteuren
5.075
2.910
-
-Overige vorderingen en overlopende activa
2.873
2.941
-
-Liquide middelen
9.986
8.009
Totaal activa
41.835
31.576
Passiva
Eigen vermogen
1.247
2.216
-
-Exploitatiereserve
2.216
2.079
-
-Onverdeeld resultaat
-
-969
137
Voorzieningen
0
0
Langlopende schulden
4.800
57
-
-Leningen bij het MvF
4.800
57
Kortlopende schulden
35.788
29.303
-
-Crediteuren
3.432
4.255
-
-Overige verplichtingen en overlopende passiva
32.356
25.048
Totaal passiva
41.835
31.576
Toelichting op de balans per 31 december 2016
Immateriële vaste activa
Er zijn in 2016 investeringen gedaan ten behoeve van specifieke producten zoals BIG en onderwijsregisters. Daarnaast is geïnvesteerd in het kader van de uitvoering van het Strategisch Business Plan 2014-2017.
Voorraden en onderhanden projecten
De voorraden betreffen de aangekochte cannabis (Bedrocan, Bediol, Bedica, Bedrolite en Bedrobinol) voor de levering (verkoop) aan apothekers en buitenlandse afnemers. De voorraden zijn hoger dan voorgaande jaren vanwege een toename van de vraag.
Debiteuren
De grootste bedragen in het saldo van € 5,1 miljoen betreffen UZI-passen (€ 3,3 miljoen) en medicinale cannabis (€ 1,0 miljoen). Van het totaal heeft € 0,13 miljoen betrekking op overige departementen. De vergelijkende cijfers zijn aangepast vanwege een verschuiving van overige vorderingen naar debiteuren.
Overige vorderingen en overlopende activa
Deze post van € 2,9 miljoen heeft o.a. betrekking op:
-
-
-
-De vorderingen op opdrachtgevers VWS (€ 1,6 miljoen).
-
-
-
-
-De vorderingen op opdrachtgevers overige departementen (€ 1,0 miljoen).
-
Zoals reeds vermeld bij de toelichting van de post debiteuren heeft bij de vergelijkende cijfers een correctie plaatsgevonden in verband met een verschuiving van overige vorderingen naar debiteuren.
Liquide middelen
Het CIBG maakt gebruikt van schatkistbankieren en heeft liquide middelen als gevolg hiervan bij het Ministerie van Financiën ondergebracht. Er is in 2016 een beroep gedaan op de leenfaciliteit voor een investering van € 6,0 miljoen in ICT-systemen (digitaliseringsprogramma van de werkprocessen).
Eigen vermogen
Het resultaat over 2015 is ten gunste van de exploitatiereserve geboekt. Het eigen vermogen bedraagt per 31 december 2016 € 1,247 miljoen en blijft daarmee binnen het maximum van € 2,485 miljoen.
Voorzieningen
Het CIBG neemt, onder verwijzing naar artikel 27 van de Regeling agentschappen, geen voorziening op voor ambtsjubilea. De kosten hiervoor worden genomen in het jaar dat ze voorkomen.
Crediteuren
Het saldo crediteuren bedraagt € 3,4 miljoen, dit betreft rekeningen over 2016 die begin 2017 worden betaald.
De crediteuren hebben betrekking op VWS voor € 0,5 miljoen, overige departementen voor € 0,6 miljoen en derden voor € 2,3 miljoen.
Overige verplichtingen en overlopende passiva
Het saldo van deze post bedraagt € 32,4 miljoen en heeft o.a. betrekking op:
-
-
-
-Vooruitontvangen investeringen ad € 10,3 miljoen: dit betreft bedragen die betaald zijn door opdrachtgevers ten behoeve van investeringen voor nog te leveren producten of diensten. Hiervan is € 3,2 miljoen afkomstig van VWS en € 7,1 miljoen van andere ministeries (OCW, BZK en EZ).
-
-
-
-
-Overlopende projectgelden in relatie tot opdrachtgevers ad € 7,3 miljoen (€ 5,7 miljoen VWS en € 1,6 miljoen overige departementen).
-
-
-
-
-Nog te betalen kosten 2016 ad € 7,6 miljoen (Rijksbrede shared services € 5,7 miljoen, en andere leveranciers € 1,9 miljoen).
-
-
-
-
-Kortlopende deel lening Ministerie van Financiën € 1,3 miljoen.
-
-
-
-
-Vooruitontvangen BIG-gelden (€ 4,3 miljoen).
-
Kasstroomoverzicht van het baten-lastenagentschap CIBG 2016 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving
Vastgestelde begroting
(1)
Realisatie
(2)
Verschil realisatie en vastgestelde begroting
(3)=(2)-(1)
-
1.Rekening-courant RHB 1 januari 2016 + stand depositorekeningen
16.090
8.009
-
-8.081
2a. Totaal ontvangsten operationele kasstroom (+)
6.000
60.128
54.128
2b. Totaal uitgaven operationele kasstroom (-/-)
-
-10.000
-
-53.517
-
-43.517
-
2.Totaal operationele kasstroom
-
-4.000
6.611
10.611
3a. Totaal investeringen (-/-)
-
-6.000
-
-10.557
-
-4.557
3b. Totaal boekwaarde desinvesteringen (+)
0
0
0
-
3.Totaal investeringskasstroom
-
-6.000
-
-10.557
-
-4.557
4a. Eenmalige uitkering aan moederdepartement (-/-)
0
0
0
4b. Eenmalige storing door het moederdepartement (+)
0
0
0
4c. Aflossingen op leningen (-/-)
-
-1.200
-
-77
1.123
4d. Beroep op leenfaciliteit (+)
6.000
6.000
0
-
4.Totaal financieringskasstroom
4.800
5.923
1.123
-
5.Rekening-courant RHB 31 december 2016 + stand depositorekeningen (=1+2+3+4), de maximale roodstand is € 0,5 miljoen
10.890
9.986
-
-904
Toelichting kasstroomoverzicht
Het gerealiseerde saldo aan liquide middelen per 31 december 2016 van € 10,0 miljoen is in lijn met de begroting. Tegenover hogere investeringen stonden een hogere netto operationele kasstroom en lagere aflossingen op leningen.
Er is in 2016 geïnvesteerd in een nieuw IT-platform en in de doorontwikkeling van bestaande digitale registers.
Overzicht doelmatigheidsindicatoren van het baten-lastenagentschap CIBG per 31 december 2016
2013
2014
2015
2016
Oorspronkelijke begroting 2016
Generiek
-
1.Kostprijzen per product (groep)
-
-Beschikking BIG-register (initieel)
184,07
168
174,41
96,61
-
-Beschikking BIG-register (incl. herregistratie)
179,13
96,61
-
-Vakbekwaamheidverklaring (gemiddeld)
5.795
5.464
5.922
5.610
5.525
-
-Vergunning Farmatec
3.233
1.284
1.408
2.050
2.769
-
-UZI-pas/certificaat
357,31
304,64
290,51
-
-Wilsbeschikking donorregister
14,23
11,37
11,83
4,53
11,90
-
2.Omzet per productgroep (P x Q en € 1.000)
-
-BIG en herregistratie
6.241
4.496
5.536
5.027
6.550
-
-Vakbekwaamheid
2.289
2.445
2.470
2.942
2.890
-
-Farmatec
1.043
1.475
1.815
1.553
1.240
-
-UZI-pas/certificaat (deels derden)
10.216
11.691
11.940
-
-Donorregister
3.041
2.351
2.367
2.886
2.380
-
3.Totaal aantal fte (excl. externe inhuur)
204,1
209,3
227,7
243,8
238,4
-
4.Saldo van baten en lasten (% van de baten)
2,47%
-
-1,68%
0,28%
-
-1,70%
0,00%
Kwaliteitsindicatoren
-
1.Aantallen
-
-Beschikking BIG-register (initieel)
15.030
13.305
13.235
13.547
13.000
-
-Beschikking BIG-register (inclusief herregistratie)
28.943
54.000
-
-Vakbekwaamheidverklaringen
395
497
480
567
550
-
-Verleende vergunningen Farmatec
767
806
863
590
450
-
-UZI-passen en certificaten
28.590
38.708
41.100
-
-Wilsbeschikkingen donorregister
213.659
174.434
181.396
417.447
200.000
-
2.Aantal klachten / bezwaar en beroep
-
-Vakbekwaamheidverklaringen
16
19
8
8
10
-
-Wilsbeschikkingen donorregister
4
8
10
22
5
-
3.Doorlooptijden in dagen
-
-Wilsbeschikking donorregister
(wettelijke norm is 42 dgn)
16
16
11
8
16
Toelichting doelmatigheidsindicatoren
Kostprijzen, omzet en volumes
De kostprijzen zijn gebaseerd op de werkelijk gerealiseerde kosten (inclusief afschrijvingen) en werkelijke outputvolumes. De hoge kostprijs van de BIG-registraties en de lage kostprijs van de Farmatecvergunningen en de Donorregistraties zijn het gevolg van een afwijkend volume ten opzichte van de begroting.
Dit is veroorzaakt door fluctuaties in de externe vraag: bij BIG vanwege een gedeeltelijke uitstel van herregistratie, bij vergunningen vanwege een grotere marktvraag en voor donorregistraties vanwege de wetsbehandeling voor actieve registratie.
Klachten, bezwaar en beroep
Als norm voor de klachten en bezwaren wordt de afspraak gehanteerd die met de opdrachtgever is vastgelegd.
Als gevolg van nieuwe ontwikkelingen in de taakuitvoering, is het aantal bezwaren en beroepen gestegen bij de taken BIG- en Donorregistraties.
Doorlooptijd
Als norm voor de doorlooptijd worden de wettelijke maximale termijnen gehanteerd.
Voor alle vermelde producten zijn de termijnen gehaald.
-
3.Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) Staat van baten en lasten van het baten-lastenagentschap RIVM over het jaar 2016 (bedragen x € 1.000)
Oorspronkelijk vastgestelde begroting
(1)
Realisatie
(2)
Verschil realisatie en oorspronkelijk vastgestelde begroting
(3 = 2-1)
Realisatie 2015
Baten
Omzet moederdepartement
238.595
247.393
8.798
245.963
Omzet overige departementen
60.975
80.471
19.496
70.500
Omzet derden
17.800
21.478
3.678
19.461
Rentebaten
-
-
-
1
Vrijval voorzieningen
-
2.464
2.464
913
Bijzondere baten
-
-
-
-
Totaal baten
317.370
351.806
34.436
336.838
Lasten
Apparaatskosten
314.410
340.661
26.251
326.941
-
-Personele kosten
119.760
133.042
13.282
122.527
Waarvan eigen personeel
102.500
115.332
12.832
105.697
Waarvan externe inhuur
10.760
9.035
-
-1.725
9.295
Waarvan overige personele kosten
6.500
8.675
2.175
7.535
-
-Materiële kosten
194.650
207.619
12.969
204.414
Waarvan apparaat ICT
10.075
18.036
7.961
14.214
Waarvan bijdrage aan SSO's
5.550
5.472
-
-78
9.193
Waarvan overige materiele kosten
179.025
184.111
5.086
181.007
Rentelasten
-
0
0
1
Afschrijvingskosten
2.960
2.977
17
3.236
-
-Immaterieel
25
7
-
-18
24
-
-Materieel
2.935
2.970
35
3.212
Overige lasten
-
7.956
7.956
1.035
-
-Dotaties voorzieningen
-
7.956
7.956
1.035
-
-Bijzondere lasten
-
-
-
-
Totaal lasten
317.370
351.595
34.225
331.213
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen
-
211
211
5.626
Agentschapsdeel Vpb lasten
38
38
Resultaat na belastingen
173
173
5.626
Toelichting op de staat van baten en lasten
Resultaat
Over 2016 is een positief resultaat behaald van € 0,2 miljoen. De belangrijkste elementen die tot dit resultaat hebben geleid zijn:
-
-
-
•het resultaat uit de normale bedrijfsvoering van per saldo € 4,5 miljoen positief;
-
-
-
-
•een positief resultaat op projecten van € 0,6 miljoen;
-
-
-
-
•per saldo mutaties in de voorzieningen van € 5,4 miljoen negatief;
-
-
-
-
•het positieve resultaat uit overige activiteiten binnen het RIVM van € 0,5 miljoen.
-
Per 1 januari 2016 is de Wet op de vennootschapsbelasting (Vpb) voor de overheid gemoderniseerd. Dit heeft voor RIVM tot gevolg dat bepaalde activiteiten met Vpb belast zijn. In totaal bedraagt de verschuldigde vennootschapsbelasting € 0,04 miljoen. Dit bedrag is als schuld aan het moederdepartement in de balans opgenomen.
Het positieve resultaat na belastingen wordt ten gunste van de exploitatiereserve gebracht. Het RIVM stuurt op een sluitende dekking vanuit de normale bedrijfsvoering. Het realiseren van de met de eigenaar afgesproken declarabiliteitsnorm en voldoende dekking voor de laboratoriumactiviteiten is hiervoor een voorwaarde.
Baten
De gerealiseerde omzet moederdepartement omvat de bijdrage (€ 17,6 miljoen) van VWS als eigenaar voor het strategisch programma en enkele specifieke bedragen en de bijdrage van VWS-opdrachtgevers (€ 229,8 miljoen) inclusief de bijdrage voor het rijksvaccinatieprogramma. De gerealiseerde omzet moederdepartement is circa € 8,8 miljoen hoger dan geraamd en is circa € 1,4 miljoen hoger dan de gerealiseerde omzet 2015. Deze hogere omzet is te danken aan diverse additionele opdrachten, waarvan het onderzoek naar rubbergranulaat een voorbeeld is.
In de omzet overige departementen zijn begrepen de bijdragen van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (€ 59,5 miljoen) (DG Milieu en Internationaal; Inspectie Leefomgeving en Transport) voor de reguliere onderzoeks- en adviesprogramma’s en voor verstrekte additionele opdrachten, de bijdrage van het Ministerie van Economische Zaken (€ 11,6 miljoen) voor het reguliere onderzoeks- en adviesprogramma en de bijdrage van andere departementen (€ 9,4 miljoen) voor uitgevoerde werkzaamheden. De gerealiseerde omzet overige departementen is € 19,5 miljoen hoger dan geraamd, voornamelijk door een hogere omzet vanuit het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (€ 14,0 miljoen). De omzet overige departementen ligt circa € 10 miljoen boven de gerealiseerde omzet 2015. Ten opzichte van de begroting wordt een groot gedeelte verklaard door de omzet die SSC-Campus maakt voor haar ICT dienstverlening die niet was geraamd. Ten opzichte van 2015 hebben nieuwe klanten als PBL, SCP, CPB en RWS voor circa € 4,2 miljoen aan opdrachten aan SSC-Campus verstrekt.
De omzet derden (gezamenlijk € 21,5 miljoen) bestaat onder andere uit projecten ten behoeve van en gefinancierd door andere nationale en internationale opdrachtgevers, zoals de EU en de WHO. De omzet derden is € 3,7 miljoen hoger dan begroot en circa € 2,0 miljoen hoger dan de realisatie 2015.
Rentebaten en lasten, evenals de dotatie en vrijval van voorzieningen zijn niet begroot in verband met het incidentele karakter van de betreffende posten. Het verloop van de voorzieningen wordt toegelicht onder de balans per 31 december 2016.
Lasten
De personele kosten (€ 133,0 miljoen) komen in 2016 € 13,3 miljoen hoger uit dan de begroting, vooral door de toename van kosten voor eigen personeel als gevolg van een toename van het aantal werkzame fte binnen het RIVM (van circa 1.487 per jaareinde 2015 tot 1.554 per jaareinde 2016). Deze toename van medewerkers hangt onder andere samen met het aannemen van assistenten in opleiding (AIO’s) (gewijzigd beleid). De kosten voor externe inhuur liggen in lijn met de realisatie 2015. In absolute zin is dit lager dan begroot en komt het percentage externe inhuur uit op 7,3% van de totale loonkosten. De overige personele kosten zijn gestegen. Dit is vooral terug te voeren op het meer inlenen van medewerkers van andere overheidsorganisaties.
De materiële kosten € 207,6 miljoen zijn € 13,0 miljoen hoger dan begroot en stijgen daarmee relatief mee met de hogere omzet uit hoofde van programma’s en projecten. De stijging zit vooral in de ICT kosten als gevolg van de toename van activiteiten bij SSC-Campus.
De afschrijvingskosten van € 3,0 miljoen liggen in lijn met de begroting 2016 en realisatie 2015.
Balans van het baten-lastenagentschap RIVM per 31 december 2016
(bedragen x € 1.000)
Balans
31-12-2016
Balans
31-12-2015
Activa
Immateriële vaste activa
2
18
Materiële vaste activa
4.263
4.712
-
-Grond en gebouwen
-
-
-
-Installaties en inventarissen
181
255
-
-Overige materiële vaste activa
4.082
4.457
Vlottende activa
101.701
111.688
-
-Voorraden en onderhanden projecten
24.220
27.003
-
-Debiteuren
8.962
10.973
-
-Overige vorderingen en overlopende activa
18.801
15.949
-
-Liquide middelen
49.718
57.763
Totaal activa
105.966
116.418
Passiva
Eigen vermogen
14.696
14.523
-
-Exploitatiereserve
14.523
8.897
-
-Onverdeeld resultaat
173
5.626
Voorzieningen
12.439
7.755
Langlopende schulden
-
-
-
-Leningen bij het Ministerie van Financiën
-
-
Kortlopende schulden
78.831
94.140
-
-Crediteuren
1.491
4.666
-
-Overige verplichtingen en overlopende passiva
77.340
89.474
Totaal passiva
105.966
116.418
Toelichting op de balans
Activa
De voorraden in bovenstaande opstelling betreffen voornamelijk de voorraad vaccins binnen RIVM ten behoeve van het Rijksvaccinatieprogramma (€ 24,2 miljoen). Ten opzichte van 2015 zijn de voorraden met € 2,8 miljoen gedaald. De voorraadpositie per balansdatum is een momentopname en afhankelijk van zowel verbruik als levering van vaccins. De daling van de voorraden past echter in het eerder ingezette beleid om de voorraden structureel te verlagen om onnodig kapitaalbeslag en expiratie van vaccins te voorkomen.
De daling van de debiteurenpositie van € 2,0 miljoen hangt samen met de vordering op het KNMI voor verrichte diensten door SSC-Campus (€ 2,4 miljoen lager dan in 2015). De overige vorderingen en overlopende activa bestaan grotendeels uit vooruitbetaalde kosten en onderhanden projecten. Beide posten nemen toe ten opzichte van 2015 door respectievelijk toename van licentie/onderhoudscontracten van SSC-Campus en grotere vooruit ontvangen posities op projecten.
Zie voor analyse van de liquide middelen het kasstroomoverzicht 2016.
Passiva
Het verloop van het eigen vermogen is als volgt:
Verloopstaat eigen vermogen per 31-12-2016 (bedragen x € 1.000)
31-12-2016
Exploitatieresultaat
14.523
Onverdeeld resultaat
173
Stand per 31-12-2016
14.696
Het resultaat 2016 van € 0,2 miljoen positief bevat het saldo van baten en lasten over het exploitatiejaar 2016. Dit saldo wordt toegevoegd aan de exploitatiereserve. Op basis van de gemiddelde omzet van het RIVM over de afgelopen 3 jaar bedraagt het maximaal toegestane eigen vermogen € 17,0 miljoen. Het RIVM heeft daarmee per ultimo 2016 een lager eigen vermogen dan maximaal toegestaan.
Het verloop van de post voorzieningen is als volgt:
Verloopstaat voorzieningen (bedragen x € 1.000)
Personeel
Reorganisatie
Projecten
Herstelkosten
Totaal
Stand voorzieningen per 31-12-2015
1.201
2.000
4.554
-
7.755
Kortlopende schuld
896
-
-
-
896
Totaalstand per 31-12-2015
2.097
2.000
4.554
-
8.651
Dotatie t.l.v. exploitatie
711
-
1.523
5.722
7.956
Onttrekkingen
-
-822
-
-
-231
-
-
-1.053
Vrijval
-
-189
-
-1.220
-
-1.056
-
-
-2.465
Mutaties
-
-299
-
-1.220
235
5.722
4.438
Totaalstand per 31-12-2016
1.798
780
4.789
5.722
13.089
Waarvan verantwoord onder overlopende passiva
650
-
-
-
650
Stand voorzieningen per 31-12-2016
1.148
780
4.789
5.722
12.439
-
-
-
•De voorziening voor personeel omvat de toekomstige verplichtingen als gevolg van rechten (zoals WW, wachtgelden, pensioentoelagen) op balansdatum van voormalige werknemers.
-
-
-
-
•De voorziening voor reorganisatiekosten betreft het voorziene bedrag vanwege de kosten voor overdracht van pensioenrechten van overgenomen medewerkers in 2008 van de voormalige ent-administraties. Vanwege de ontoereikende dekkingsgraad van de betrokken pensioenfondsen heeft tot op heden geen overdracht en afrekening kunnen plaatsvinden. Wel heeft in 2016 een herijking plaatsgevonden van de hoogte van de voorziening. Op basis van ontvangen informatie van ABP en rekening houdend met medewerkers die geen pensioen meer opbouwen bij ABP is de voorziening naar beneden bijgesteld. Per 31-12-2016 bedraagt de voorziening € 0,8 miljoen.
-
-
-
-
•De voorziening ten behoeve van projecten betreft het bedrag aan voorziene tekorten op in uitvoering zijnde projecten.
-
-
-
-
•Tot slot is de voorziening voor herstelkosten nieuw gevormd dit jaar. Deze voorziening hangt samen met de verplichting om bij het verlaten van het terrein en de gebouwen te Bilthoven, de huisvesting in oorspronkelijke staat en bezemschoon op te leveren.
-
Onder de overlopende passiva is een bedrag van € 0,7 miljoen opgenomen voor het kortlopende deel van de in totaal € 13,1 miljoen aan voorzieningen.
De kortlopende schulden dalen met circa € 15,3 miljoen. Deze daling is onder andere terug te voeren op de post medecontractanten die in 2015 voor circa € 2,2 miljoen was verantwoord en in 2016 nauwelijks voorkomt. Daarnaast is er voor circa € 13,3 miljoen minder aan project/programma gerelateerde vooruitontvangen termijnen. Het RIVM heeft in 2016 een aantal projecten afgerond, waaronder projecten in opdracht van de eigenaar en de verschillende Rijksopdrachtgevers.
Per 31-12-2016 hebben de volgende vorderingen/schulden betrekking op ministeries en agentschappen: vorderingen voor € 16,6 miljoen en schulden voor een bedrag van € 44,2 miljoen.
Kasstroomoverzicht van het baten-lastenagetnschap RIVM 2016 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving
Vastgestelde begroting
(1)
Realisatie
(2)
Verschil realisatie en vastgestelde begroting
-
(3)= (2)-(1)
-
1.Rekening-courant RHB 1 januari 2016 + stand depositorekeningen
32.987
57.763
24.776
Totaal ontvangsten operationele kasstroom (+)
317.370
349.342
31.972
Totaal uitgaven operationele kasstroom (-/-)
-
-314.249
-
-354.875
-
-40.626
-
2.Totaal operationele kasstroom
3.121
-
-5.533
-
-8.654
Totaal investeringen (-/-)
-
-2.960
-
-2.845
115
Totaal boekwaarde desinvesteringen (+)
-
333
333
-
3.Totaal investeringsstroom
-
-2.960
-
-2.512
448
Eenmalige uitkering aan moederdepartement (-/-)
-
-
-
Eenmalige storting door moederdepartement (+)
-
-
-
Aflossing op leningen (-/-)
-
-
-
Beroep op leenfaciliteit (+)
-
-
-
-
4.Totaal financieringskasstroom
-
-
-
-
5.Rekening-courant RHB 31 december 2016 + stand depositorekeningen (=1+2+3+4)
33.148
49.718
16.570
Toelichting op het kasstroomoverzicht
Opgenomen zijn de standen van de rekeningcourant met de Rijkshoofdboekhouding van het Ministerie van Financiën.
Operationele kasstroom:
De operationele kasstroom wordt in basis verklaard door het positieve resultaat 2016 van € 0,2 miljoen. Gecorrigeerd voor afschrijvingen en de mutatie van de voorzieningen, stijgt de operationele kasstroom met € 7,7 miljoen tot € 7,9 miljoen. Daarnaast is er sprake van een mutatie van het werkkapitaal van € 13,4 miljoen negatief waarmee de operationele kasstroom uitkomt op € 5,5 miljoen negatief. De operationele kasstroom bestaat voor € 349,3 miljoen uit ontvangsten en € 354,9 miljoen uitgaven
Investeringskasstroom:
De werkelijke investeringen van € 2,8 miljoen zijn ongeveer gelijk aan de investeringen opgenomen in de begroting. Investeringen zijn gepleegd in de categorie overige materiële vaste activa. Er hebben voor € 0,3 miljoen desinvesteringen plaatsgevonden, waarvan € 0,1 miljoen in de categorie installaties en de rest in de categorie overige materiële vaste activa.
Financieringskasstroom:
In 2016 hebben zich geen eenmalige stortingen of uitkeringen van of naar het moederdepartement voorgedaan. Er is in 2016 (conform voorgaande jaren) geen gebruik gemaakt van de leenfaciliteit. De gedane investeringen zijn betaald uit eigen beschikbare liquide middelen.
Overzicht doelmatigheidsindicatoren van de baten-lastendienst RIVM per 31 december 2016
Realisatie
Vastgestelde begroting
2013
2014
2015
2016
2016
Generiek
-
1.Tarieven/uur
-
-Gewogen uurtarief in €
93,0
98,5
104,25
105,37
105,4
-
-Ontwikkeling uurtarief (2015 = 100)
89,2
94,5
100
101,07
101
-
2.Aantal fte totaal (exclusief externe inhuur)
1.344
1.380
1.487
1.554
1.398
-
3.Saldo van baten en lasten (% van de baten)
-
-1,5%
-
-0,2%
1,7%
0,0%
0,0%
Specifiek
-
1.Liquiditeit (current ratio; norm: >1,5)
1,4
1,3
1,2
1,3
1,3
-
2.Solvabiliteit (debt ratio)
0,8
0,8
0,9
0,9
0,8
-
3.Rentabiliteit eigen vermogen
-
-12,8%
-
-10,2%
34,8%
1,2%
0,0%
-
4.Percentage externe inhuur t.o.v. totale personele kosten
9,3%
13,5%
8,1%
7,3%
9,5%
-
5.Percentage facturen betaald binnen 30 dagen
94,9%
94,9%
93,4%
93,4%
90,0%
-
6.Declarabiliteit % primair proces
63,4%
63,4%
63,7%
64,2%
65,0%
-
7.Fte overhead als % totaal aantal fte
20,3%
19,3%
17,3%
16,8%
22,0%
-
8.Ziekteverzuim
3,4%
3,3%
3,4%
4,0%
4,0%
-
9.% F-gesprekken gevoerd
80,5%
76,2%
66,2%
72,0%
80,0%
Toelichting doelmatigheidsindicatoren
Tarieven/uur
De uurtarieven worden jaarlijks vastgesteld door de eigenaar. Per 1 januari 2015 is het kostprijsmodel van het RIVM met goedkeuring van de eigenaar herzien. Dit heeft geleid tot aanpassing van de samenstelling van de uurtarieven. Hierbij is een onderscheid gemaakt naar een regulier uurtarief van toepassing voor alle medewerkers van het RIVM en een Basisfinanciering voor de Essentiële Infrastructuur van het RIVM (BEI). Door herijking van het tarief, dat voor 2015 was gesplitst in een basisuurtarief en een labuurtarief, zijn tarieven over de jaren heen niet één op één te vergelijken.
Aantal fte totaal (exclusief externe inhuur)
De omvang van de personele bezetting per 31-12-2016 bedraagt 1.554 fte (inclusief AIO). Zie voor verklaring op dit punt de toelichting onder de lasten.
Saldo van baten en lasten (% van de baten)
De ontwikkeling van het procentuele saldo is een weergave van de realisatie zoals de afgelopen jaren in de jaarrekening gepresenteerd.
Liquiditeit/Solvabiliteit/Rentabiliteit
Voor wat betreft de doelmatigheidsindicatoren steunt het RIVM op de gangbare bedrijfseconomische indicatoren liquiditeit, solvabiliteit en de rentabiliteit van het eigen vermogen. De current ratio geeft aan in hoeverre de kortlopende schulden kunnen worden voldaan vanuit de kortlopende activa. Een waarde van boven de 1 wordt over het algemeen als gezond gekenmerkt. Het RIVM voldoet hieraan met een waarde van 1,3. De lichte stijging van het eigen vermogen in combinatie met een daling van het balanstotaal maakt dat het de debtratio t.o.v. 2015 niet wijzigt. De rentabiliteit van 1,2% op het eigen vermogen is het gevolg van het positieve resultaat dat in 2016 is gerealiseerd.
Percentage externe inhuur ten opzichte van de totale personele kosten
De totale externe inhuur bedroeg in 2016 € 9,0 miljoen, dit ligt iets lager dan het niveau van 2015 (€ 9,3 miljoen). Het inhuurpercentage over 2016 komt uit op 7,3%. In 2015 bedroeg het percentage 8,1%. De norm uit de begroting is 9,5%.
Percentage facturen betaald binnen 30 dagen
Het percentage facturen dat wordt betaald binnen 30 dagen bedraagt over 2016 93,4% en ligt daarmee onder de norm/begroting van 95%. Het percentage is gelijk aan 2015.
Declarabiliteit % primair proces
De declarabiliteit van het primair proces heeft in 2016 de norm van 65% niet gehaald, maar ligt wel duidelijk boven de realisaties van afgelopen jaren. Dit komt mede doordat meer medewerkers van het RIVM zijn gaan tijdschrijven en het verkleinen van de werkvoorraad op de balans.
Fte overhead als % totaal aantal fte
Het percentage overhead uitgedrukt in fte is in 2016 opnieuw gedaald van 17,3% in 2015 naar 16,8% in 2016. Dit komt doordat de afgelopen jaren het primair proces van het RIVM harder is gegroeid dan de bedrijfsvoering (onder andere door het aannemen van AIO’s).
Ziekteverzuim
Het % ziekteverzuim is in 2016 gestegen tot de norm van 4%. Daarmee is dit jaar helaas de lage trendlijn van afgelopen jaren doorbroken.
% F-gesprekken gevoerd
Het percentage F-gesprekken dat is gevoerd in 2016 komt uit op 72% en ligt daarmee onder de norm/begroting van 80%. In de auditcyclus 2016 is binnen het RIVM aandacht besteed aan dit onderwerp om een verbetering ten opzichte van 2015 te realiseren.
-
10.SALDIBALANS
Saldibalans per 31 december 2016 van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) (bedragen x € 1.000)
ACTIVA
31-12-2016
31-12-2015
PASSIVA
31-12-2016
31-12-2015
Intra-comptabele posten
1)
Uitgaven ten laste van de begroting
15.192.598
15.328.724
2)
Ontvangsten ten gunste van de begroting
1.011.280
1.011.251
3)
Liquide middelen
0
0
4)
Rekening-courant Rijkshoofdboekhouding
0
0
4a)
Rekening-courant Rijkshoofdboekhouding
14.168.416
14.305.269
5)
Rekening-courant RHB begrotingsreserve
0
0
5a)
Begrotingsreserves
0
0
6)
Vorderingen buiten begrotingsverband
233
148
7)
Schulden buiten begrotingsverband
13.135
12.352
8)
Kas-transverschillen
0
0
Subtotaal intra-comptabel
15.192.831
15.328.872
Subtotaal intra-comptabel
15.192.831
15.328.872
Extra-comptabele posten
9)
Openstaande rechten
0
0
9a)
Tegenrekening openstaande rechten
0
0
10)
Vorderingen
60.581
97.072
10a)
Tegenrekening vorderingen
60.581
97.072
11a)
Tegenrekening schulden
0
0
11
Schulden
0
0
12)
Voorschotten
4.010.842
3.677.784
12a)
Tegenrekening voorschotten
4.010.842
3.677.784
13a)
Tegenrekening garantieverplichtingen
433.105
503.297
13)
Garantieverplichtingen
433.105
503.297
14a)
Tegenrekening andere verplichtingen
8.904.082
9.608.718
14)
Andere verplichtingen
8.904.082
9.608.718
15)
Deelnemingen
0
0
15a)
Tegenrekening deelnemingen
0
0
Subtotaal extra-comptabel
13.408.610
13.886.871
Subtotaal extra-comptabel
13.408.610
13.886.871
Overall Totaal
28.601.441
29.215.743
Overall Totaal
28.601.441
29.215.743
Toelichting op de saldibalans
Het intracomptabele deel van de saldibalans (financiële posten 1 t/m 8) bevat het resultaat van de financiële transacties in de departementale administratie die een directe relatie hebben met de kasstromen. Deze kasstromen worden via de rekening-courant met het Ministerie van Financiën bijgehouden.
Het extracomptabele deel bevat het saldo van de overige rekeningen die met sluitrekeningen in evenwicht worden gehouden.
De cijfers in de saldibalans zijn vermeld in duizendtallen en afgerond naar boven. Hierdoor kunnen bij het subtotaal en het totaal afrondingsverschillen optreden.
ad 1 en 2) Uitgaven ten laste en -ontvangsten ten gunste van de begroting
Onder de post uitgaven en ontvangsten zijn de per saldo gerealiseerde begrotingsuitgaven en -ontvangsten opgenomen. Deze komen overeen met de totaalbedragen uit de verantwoordingsstaat en zijn reeds toegelicht in het beleidsverslag.
ad 3) Liquide middelen
De post liquide middelen is opgebouwd uit het saldo van de banken en de contante gelden.
Het Ministerie van VWS heeft geen contante gelden en geen saldo op haar bankrekeningen.
ad 4 en 4a) Rekening-courant Rijkshoofdboekhouding
Deze post geeft per saldo de financiële verhouding met de Rijkshoofdboekhouding weer. Het bedrag is per 31 december 2016 in overeenstemming met de opgave van de Rijkshoofdboekhouding.
Ad 5 en 5a) Begrotingsreserves
Een begrotingsreserve is een meerjarige budgettaire voorziening die op een afzonderlijke rekening-courant bij het Ministerie van Financiën wordt aangehouden. Het Ministerie van VWS heeft geen begrotingsreserves.
ad 6) Vorderingen buiten begrotingsverband
Deze post betreft het saldo van de vorderingen waarvan verrekening met derden nog zal plaatsvinden.
Vorderingen buiten begrotingsverband (bedragen x € 1.000)
Totaal
233
ad 7) Schulden buiten begrotingsverband
Deze post betreft het saldo van de schulden waarvan verrekening met derden nog zal plaatsvinden.
Schulden buiten begrotingsverband (bedragen x € 1.000)
Afdracht belastingdienst
8.785
Afdracht ABP
3.908
Diversen
442
Totaal
13.135
Ad 8) Kas-transverschillen
Op deze post worden bedragen opgenomen welke zijn verantwoord in de uitgaven en ontvangsten, maar nog niet daadwerkelijk per kas zijn uitgegeven en ontvangen. Het Ministerie van VWS heeft geen kas-transverschillen.
ad 9 en 9a) Openstaande rechten
Openstaande rechten zijn vorderingen die niet voortkomen uit met derden te verrekenen begrotingsuitgaven, maar die op andere wijze zijn ontstaan. Rechten kunnen ontstaan doordat conform wettelijke regelingen vastgestelde aanslagen aan derden worden opgelegd of op grond van doorberekening van de kosten van verleende diensten of geleverde goederen. Beiden doen zich bij het Ministerie van VWS niet voor.
ad 10 en 10a) Vorderingen
Vorderingen kunnen zijn voortgevloeid uit wettelijke heffingen, vorderingen van eerder gedane voorwaardelijke uitgaven en vorderingen uit verkoop of dienstverlening.
De benadering van de definitie van «vorderingen naar opeisbaarheid» is ten opzichte van vorig jaar gewijzigd. Hierdoor vallen meer vorderingen in de categorie direct opeisbaar. Dit geldt met name voor de vorderingen die buiten invordering zijn gesteld.
Openstaande vorderingen naar ontstaansjaar (bedragen x € 1.000)
t/m 2013
24.788
2014
6.364
2015
654
2016
28.774
Totaal
60.581
Het vorderingensaldo van € 60,6 miljoen betreft vorderingen en bestaat uit:
-
-
-
-vorderingen voor een bedrag van € 30,8 miljoen voornamelijk in verband met afgerekende subsidie-voorschotten;
-
-
-
-
-vordering uit hoofde van een geëffectueerde aanspraak op een garantie van € 21,6 miljoen. Een civielrechtelijke procedure door de Landsadvocaat loopt, naar verwachting zal het grootste gedeelte van deze vordering niet te verhalen zijn;
-
-
-
-
-vorderingen met betrekking tot het innen van opgelegde bestuurlijke boetes uit hoofde van de Warenwet, Drank- en Horecawet, Tabakswet van € 5,8 miljoen en Geneesmiddelenwet en Wet BIG van € 0,3 miljoen;
-
-
-
-
-vorderingen ontstaan uit leningen die verstrekt zijn aan de stichting IJsselmeerziekenhuizen voor een restantbedrag van € 1,0 miljoen;
-
-
-
-
-vorderingen op het ZiNL van € 1,1 miljoen in verband met de afwikkeling Algemene Kas ZFW.
-
Opeisbaarheid van de vorderingen (bedragen x € 1.000)
Direct opeisbaar
59.581
Op termijn opeisbaar
1.000
Totaal
60.581
ad 11 en 11a) Schulden
Schulden zijn voortgekomen uit ontvangsten ten gunste van de begroting. Het Ministerie van VWS heeft geen schulden.
ad 12 en 12a) Voorschotten
Onder de post voorschotten zijn per saldo de bedragen opgenomen die aan derden zijn betaald vooruitlopend op later definitief vast te stellen of af te rekenen bedragen.
Voorschotten naar ouderdom (bedragen x € 1.000)
Saldo 1-1-2016
Verstrekt
Afgerekend
Openstaand 31-12-2016
t/m 2013
699.913
0
145.769
554.144
2014
849.521
0
278.082
571.439
2015
2.128.350
0
1.376.140
752.210
2016
0
2.143.127
10.078
2.133.049
totaal
3.677.784
2.143.127
1.810.069
4.010.842
In de onderstaande tabel is het saldo van de openstaande voorschotten per instrument op artikelniveau groter dan € 50,0 miljoen weergegeven.
Openstaande voorschotten per instrument op artikelniveau (bedragen x € 1.000)
Art
Omschrijving
Instrument
ultimo 2016
1
Volksgezondheid
Bijdragen aan agentschappen
323.033
Subsidies
307.885
2
Curatieve Zorg
Subsidies
292.890
3
Langdurige zorg en ondersteuning
Subsidies
220.285
Bijdragen aan ZBO’s en RWT’s
225.213
4
Zorgbreed beleid
Bekostiging
123.960
Bijdragen aan ZBO’s en RWT’s
333.877
Subsidies
200.655
5
Jeugd
Subsidies
169.156
6
Sport en bewegen
Subsidies
132.818
7
Oorlogsgetroffenen en Herinnering Wereldoorlog II
Inkomensoverdrachten
573.254
8
Tegemoetkoming specifieke kosten
Inkomensoverdrachten
776.811
Voorschotten groter dan € 100,0 miljoen zijn hieronder toegelicht:
Artikel 1 Volksgezondheid
De openstaande voorschotten op dit artikel hebben betrekking op subsidie aan het RIVM in het kader van bevolkingsonderzoek (€ 115,9 miljoen) en betrekking op bijdrage aan het Centrum Infectieziektebestrijding bij het RIVM (€ 134,9 miljoen).
Artikel 3 Langdurige zorg en ondersteuning
De openstaande voorschotten hebben betrekking op subsidies algemene kwaliteit (€ 143,6 miljoen) en betrekking op trekkingsrechten pgb (€ 152,7 miljoen).
Artikel 4 Zorgbreed beleid
De openstaande voorschotten hebben betrekking op RCN (€ 107,8 miljoen) en betrekking op bijdrage aan ZonMw (€ 119,1 miljoen).
Artikel 7 Oorlogsgetroffenen en Herinnering Wereldoorlog II
De openstaande voorschotten op dit artikel hebben betrekking op de wetten Wereldoorlog II (€ 573,3 miljoen).
Artikel 8 Tegemoetkoming specifieke kosten
De openstaande voorschotten op dit artikel betreffen de Wtcg (€ 776,8 miljoen).
De voorschotten met betrekking tot de Zorgtoeslag - die door het Ministerie van Financiën (Belastingdienst) op grond van de Algemene Wet Inkomensafhankelijke Regeling (AWIR) ten behoeve van het Ministerie van VWS is uitgevoerd - zijn verwerkt in de jaarrekening van het Ministerie van Financiën.
ad 13 en 13a) Garantieverplichtingen
Onder deze post is het saldo van de garantieverplichtingen opgenomen. Een garantieverplichting wordt gezien als een voorwaardelijke financiële verplichting aan een derde, die pas tot uitbetaling komt als zich bij de wederpartij een bepaalde omstandigheid (realisatie van een risico) voordoet. Een verschil tussen een garantieverplichting en een andere verplichting is dat de hoofdsom van een garantie veelal niet of slechts gedeeltelijk tot uitbetaling zal komen.
In de onderstaande tabel is het verloop van de uitstaande garantieverplichtingen weergegeven. De uitstaande garantieverplichtingen worden in het beleidsverslag verder toegelicht.
Verloop van de uitstaande garantieverplichtingen (bedragen x € 1.000)
Stand per 1 januari 2016
1.252.907
Aanpassing beginstand in verband met de doorlichting van de leninggegevens door het waarborgfonds voor de Zorgsector
-
-16.648
Verleende garanties in het verslagjaar
-
Verleende garanties in het verslagjaar als gevolg van herfinanciering
3.916
Vervallen garanties in het verslagjaar
-
-49.368
Vervallen garanties in het verslagjaar als gevolg van herfinancieringen
-
-9.708
Stand per 31 december 2016
1.181.099
Het feitelijk risico van de garantieverplichtingen wordt gevormd door de som van de schuldrestanten van leningen die instellingen met een garantie hebben afgesloten. Het feitelijk risico - welke in de saldibalans tot uiting komt - is in de onderstaande tabel weergegeven.
Verloop van het feitelijk risico van de garantieverplichtingen op basis van de schuldrestant van de leningen (bedragen x € 1.000)
Stand per 1 januari 2016
503.297
Aanpassing beginstand in verband met de doorlichting van de leninggegevens door het waarborgfonds voor de Zorgsector en correcties op voorgaande jaren die nog niet waren verwerkt.
-
-6.672
Stortingen in het verslagjaar (inclusief herfinancieringen)
3.916
Aflossingen in het verslagjaar (inclusief herfinancieringen)
-
-67.436
Stand per 31 december 2016
433.105
ad 14 en 14a) Andere verplichtingen
De post openstaande verplichtingen vormt het saldo van de aangegane verplichtingen, hierop verrichte betalingen en negatieve bijstellingen van in eerdere begrotingsjaren aangegane verplichtingen.
Verloop van de andere verplichtingen (bedragen x € 1.000)
Stand per 1 januari 2016
9.608.718
Aangegane verplichtingen
14.487.962
Tot betaling gekomen verplichtingen
15.192.598
Stand per 31 december 2016
8.904.082
In de onderstaande tabel is het saldo van de openstaande verplichtingen per instrument op artikelniveau groter dan € 50,0 miljoen weergegeven.
Andere verplichtingen per instrument op artikelniveau (bedragen x € 1.000)
Art
Omschrijving
Instrument
ultimo 2016
1
Volksgezondheid
Bijdragen aan agentschappen
225.132
Subsidies
261.716
2
Curatieve Zorg
Subsidies
142.614
Bekostiging
3.396.682
Inkomensoverdrachten
100.997
3
Langdurige zorg en ondersteuning
Subsidies
121.019
Bijdragen aan ZBO’s en RWT’s
95.824
Bekostiging
3.463.300
4
Zorgbreed beleid
Bijdragen aan ZBO’s en RWT’s
717.370
Subsidies
139.638
5
Jeugd
Subsidies
65.335
6
Sport en bewegen
Subsidies
52.590
Er zijn in 2016 geen omvangrijke bijstellingen van aangegane verplichtingen geweest, hierbij is een grens gehanteerd van € 25 miljoen voor de beleidsartikelen en 10% voor het apparaatartikel met een minimum van € 1 miljoen.
Openstaande verplichtingen groter dan € 100,0 miljoen zijn hieronder toegelicht:
Artikel 2 Curatieve Zorg
De openstaande verplichtingen op dit artikel hebben betrekking op Rijksbijdrage dempen premie tgv HLZ (€ 902,0 miljoen) en betrekking op Rijksbijdrage 18- (€ 2.490,5 miljoen).
Artikel 3 Langdurige zorg en ondersteuning
De openstaande verplichtingen op dit artikel hebben betrekking op bijdrage kosten in kortingen (€ 3.463,3 miljoen).
Artikel 4 Zorgbreed beleid
De openstaande verplichtingen op dit artikel hebben grotendeels betrekking op de bijdrage aan ZonMw (€ 479,3 miljoen) en de bijdrage aan CAK (€ 106,2 miljoen).
Algemene Kas van de ZFW
Verloopstaat (bedragen x € 1.000):
Saldo afwikkeling Algemene Kas ZFW per 31 december 2015
(bestaat uit vorderingen 51.732 en 47.427 aan schulden)
4.305
Vorderingen:
Stand vorderingen per 31 december 2015
51.732
Ontvangen in kader afhandeling WTZ
-
-2.106
Ontvangen van internationale verdragspartners
-
-431
Ontvangen van voormalige ziekenfondsen (opbrengstverrekening)
-
-48.739
Opboeking op vordering van in 2015 door ZiNL ontvangen ontvangsten
van internationale verdragspartners
187
In 2015 ontvangen bijdrage Goodwillfonds voor huisartsen
442
Stand vorderingen per ultimo 2016
1.085
Schulden:
Stand schulden per 31 december 2015
47.427
Betaalde UWV premies aan Zorginstituut Nederland (ZiNL)
-
-104
Door ZiNL in 2015 betaalde UWV premies die VWS nog aan ZiNL moet betalen
57
Betaald in kader afhandeling WTZ
-
-865
Betaald aan voormalige ziekenfondsen (opbrengstverrekening)
-
-38.349
Betaald aan Duitse Krankenkasse
-
-269
Betaald aan schulden aan internationale verdragspartners
-
-200
Afboeking op schulden aan internationale verdragspartners
-
-3.195
Afboeking op voorziening m.b.t. AZVZ Zeeliedenkas
-
-320
Stand schulden per ultimo 2016
4.182
Saldo afwikkeling Algemene Kas ZFW per 31 december 2016
-
-3.097
Per 31 december 2015 bedroeg het saldo van de vordering van het Ministerie van VWS op het Zorginstituut Nederland (ZiNL) in verband met de afwikkeling van de Voormalige Algemene Klas Ziekenfondswet € 4,3 miljoen. Gedesaldeerd bestond dit saldo uit een bedrag van € 51,7 miljoen aan vorderingen en een bedrag van € 47,4 miljoen aan schulden.
In 2016 zijn door het Zorginstituut uitgaven doorbelast aan VWS en ontvangsten met VWS verrekend. Daarnaast zijn op basis van de verantwoording van de Voormalige Algemene Kas van het Zorginstituut over het jaar 2015 (gedateerd 10 oktober 2016) de volgende aanpassingen in de vorderingen en schulden aangebracht:
Vorderingen (bedragen x € 1.000):
Opboeking op vorderingen van in 2015 door ZiNL ontvangen ontvangsten van internationale verdragspartners.
Deze moeten nog door VWS worden ontvangen
187
In 2015 door ZiNL ontvangen bijdrage Goodwillfonds voor huisartsen
Deze moeten nog door VWS worden ontvangen
442
Schulden (bedragen x € 1.000):
Afboeking op schulden aan internationale verdragspartners
-
-3.195
Afboeking op voorziening m.b.t. AZVZ Zeeliedenkas
-
-320
Door ZiNL in 2015 betaalde UWV premies die VWS nog aan ZiNL moet betalen
57
Niet uit de balans blijkende verplichtingen
Achterborg
Het Ministerie van VWS is achterborg voor het Waarborgfonds voor de Zorgsector (WfZ). Het totaal bedrag aan uitstaande verplichtingen is, volgens informatie van het WfZ, € 7.953,6 miljoen. Dit bedrag is de uitstaande restschuld per 2016.
VWS staat daadwerkelijk borg, indien het risicovermogen van het WfZ en de obligoverplichting van 3% van het restant geborgde leningen van de deelnemers tezamen een bedrag van € 511,1 miljoen niet voldoende is om het WfZ aan zijn verplichtingen jegens geldgevers te laten voldoen. Via renteloze leningen van VWS aan het WfZ wordt in die situatie invulling gegeven aan het borg staan.
De bovengenoemde gegevens zijn nog niet voorzien van een controleverklaring.
Garantie ondernemingsfinanciering cure
De tijdelijke regeling Garantie Ondernemingsfinanciering Curatieve Zorg (GO Cure) is in het kader van de kredietcrisis ingesteld om de bouw in de gezondheidszorg te stimuleren. Ziekenhuizen, categorale instellingen, geestelijke gezondheidszorg en zelfstandige behandelcentra hebben tot en met 2012 gebruik kunnen maken van de regeling. Bij de GO Cure heeft de overheid garanties verstrekt voor 50% van een nieuwe banklening vanaf € 1,5 tot € 50,0 miljoen, met een maximale looptijd van 8 jaar. Voor de gedeeltelijke garantie van de overheid betalen de banken een kostendekkende provisie aan de staat. Vanwege het beperkte beroep op de regeling is voor 2014 geen garantieplafond beschikbaar gesteld. De verstrekte garanties lopen af in 2020.
Per 31 december 2016 bedraagt de omvang van de verstrekte garanties € 24,5 miljoen.
Overzicht verstrekte garanties (bedragen x € 1.000)
Artikel
Omschrijving
Uitstaande garanties 2015
Verlenen 2016
Vervallen 2016
Uitstaande garanties 2016
Garantie plafond
Totaal plafond
Totaal stand risicovoorziening
Go cure
26.851
0
2.326
24.526
0
Totaal
26.851
0
2.326
24.526
0
0
0
Wet op de vennootschapsbelasting (Vpb)
Per 1 januari 2016 is door modernisering van de Wet op de vennootschapsbelasting (Vpb) voor de overheid in bepaalde gevallen een Vpb-plicht ontstaan met bijbehorende administratie- en aangifteplicht. De toets of sprake is van een Vpb-plicht vindt plaats op het niveau van de activiteiten.
Er zijn ter implementatie van de Vpb stappen gezet om per VWS onderdeel in kaart te brengen welke activiteiten tot een eventuele Vpb-plicht leiden. Hieruit blijkt dat VWS Vpb-plichtig is. De werkzaamheden voor de bepaling van de omvang van de Vpb-plicht lopen nog. Daarom kan bij het opmaken van het jaarverslag van VWS per 15 maart 2017 nog geen inschatting worden gemaakt van de omvang van de fiscale Vpb-positie van VWS.
ad 15 en 15a) Deelnemingen
Onder de post deelnemingen zijn alle deelnemingen in besloten en naamloze vennootschappen en internationale instellingen opgenomen. Het Ministerie van VWS heeft geen deelnemingen.
-
11.WNT-VERANTWOORDING 2016
Inleiding
De Wet normering topinkomens (WNT) bepaalt dat de bezoldiging en eventuele ontslaguitkeringen van topfunctionarissen en gewezen topfunctionarissen in de publieke en semi-publieke sector op naamsniveau vermeld moeten worden in het financieel jaarverslag. Deze publicatieplicht geldt tevens voor topfunctionarissen die bij een WNT-instelling geen - al dan niet fictieve - dienstbetrekking hebben of hadden. Daarnaast moeten van niet-topfunctionarissen de bezoldiging en/of eventuele ontslaguitkeringen (zonder naamsvermelding) gepubliceerd worden indien deze het wettelijk maximum te boven gaan. Niet-topfunctionarissen zonder dienstverband vallen echter buiten de reikwijdte van de wet.
Voor dit departement heeft de publicatieplicht betrekking op onderstaande functionarissen. De bezoldigingsgegevens van de leden van de Top Management Groep zijn opgenomen in het jaarverslag van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het wettelijk bezoldigingsmaximum bedraagt in 2016 € 179.000.
In artikel 10b van de Beleidsregels WNT 2017 (Staatscourant 2016, nr. 70032) is bepaald dat er geen toezicht of handhaving zal plaatsvinden op de naleving van de publicatieplicht van uitkeringen wegens beeindiging dienstverband aan niet-topfunctionarissen voortvloeiend uit contractovername door een mobiliteitsbureau. In 2016 is namelijk gebleken dat voor deze categorie de volledige uitvoering van de wettelijke bepalingen bij een aantal instellingen op korte termijn niet mogelijk is. Accountants hoeven in dat geval op dit onderdeel van de financiële verslagen ook geen controle uit te voeren (niet op volledigheid en niet op juistheid). Het inventariseren van de contractovernames en de daarmee gemoeide uitkeringen aan niet-topfunctionarissen in 2016 is om die reden achterwege gelaten.
Bezoldiging van (gewezen) topfunctionarissen
Naam instelling
Naam (gewezen) topfunctionaris
Functie
Datum aanvang dienstverband (indien van toepassing)
Datum einde dienstverband (indien van toepassing)
Omvang dienstverband in fte
Op externe inhuur-basis (nee; <= 12 kalendermnd; > 12 kalendermnd)
Beloning
Onkostenvergoedingen (belast)
Voorzieningen t.b.v. beloningen betaalbaar op termijn
Totale bezoldiging in 2016
Individueel WNT maximum
Motivering (indien overschrijding)
ACBG
H.R. Hurts
directeur
1,00
nee
120.075,68
3.248,16
14.919,72
138.243,56
179.000,00
ACBG
C.A. van Belkum
plv directeur
1,11
nee
125.814,49
0,00
14.874,36
140.688,85
179.000,00
CBG
H.G.M. Leufkens
lid/voorzitter
0,80
nee
109.893,41
0,00
12.009,15
121.902,56
143.200,00
CBG
B.J. van Zwieten-Boot
lid/vice voorzitter
0,53
nee
63.426,08
0,00
7.644,69
71.070,77
94.870,00
CBG
A.W. Hoes
lid
1-10-2016
0,16
nee
16.975,15
0,00
1.735,68
18.710,83
21.480,00
CBG
P.A.F. Jansen
lid
0,40
nee
47.960,60
0,00
5.793,90
53.754,50
71.600,00
CBG
J.M.W. Hazes
lid
0,16
nee
17.620,20
0,00
2.322,51
19.942,71
28.640,00
CBG
A.A.M. Franken
lid
0,37
nee
44.353,56
0,00
5.379,78
49.733,34
66.230,00
CBG
J.H.M. Schellens
lid
1-7-2016
0,16
nee
11.865,10
0,00
1.148,85
13.013,95
14.320,00
CBG
C.F.H. Rosmalen
lid
0,16
nee
20.675,20
0,00
2.322,51
22.997,71
28.640,00
CBG
G.M.M. Groothuis
lid
0,16
nee
21.376,84
0,00
0,00
21.376,84
28.640,00
CBG
F.G.M. Russel
lid
0,16
nee
20.906,84
0,00
0,00
20.906,84
28.640,00
CBG
P.A. de Graeff
lid
0,77
nee
106.139,62
0,00
11.500,46
117.640,08
137.830,00
CBG
V.H.M. Deneer
lid
0,16
nee
22.081,72
0,00
2.317,71
24.399,43
28.640,00
CBG
J.M.L. van Rensen
lid
0,16
nee
21.376,72
0,00
2.317,71
23.694,43
28.640,00
CBG
M.L. Bouvy
lid
1-5-2016
0,16
nee
13.389,48
0,00
1.561,68
14.951,16
19.093,33
CBG
H.J. Guchelaar
lid
1-8-2016
0,16
nee
7.810,30
0,00
976,05
8.786,35
11.933,33
CBG
-
C.van Nieuwkoop
lid
1-1-2016
0,16
nee
20.201,72
0,00
2.317,71
22.519,43
28.640,00
CBG
G.S. Sonke
lid
1-5-2016
0,16
nee
13.389,48
0,00
1.561,68
14.951,16
19.093,33
CCMO
J.W.H. Leer
lid/voorzitter
1-6-2016
0,67
nee
30.531,65
0,00
0,00
30.531,65
49.970,83
CCMO
C.A.J. Knibbe
lid/vice voorzitter
0,11
nee
12.212,64
0,00
0,00
12.212,64
19.690,00
CCMO
J.M.A. van Gerven
lid/voorzitter a.i.
0,59
ja, vanaf 15-6-2016
99.563,16
0,00
0,00
99.563,16
105.982,92
CCMO
-
R.de Groot
lid
0,11
nee
12.215,04
0,00
1.610,37
13.825,41
19.690,00
CCMO
J.C.J. Dute
lid
0,11
nee
12.215,04
0,00
1.610,37
13.825,41
19.690,00
CCMO
C.G.M. Kallenberg
lid
0,11
nee
12.212,64
0,00
0,00
12.212,64
19.690,00
CCMO
J.H.L.M. van Bokhoven
lid
0,11
nee
12.212,64
0,00
0,00
12.212,64
19.690,00
CCMO
H.J. Guchelaar
lid
1-9-2016
0,11
nee
7.980,24
0,00
0,00
7.980,24
13.126,67
CCMO
S.J.E. von Meyenfeldt
lid
0,11
nee
11.970,36
0,00
0,00
11.970,36
19.690,00
CCMO
F.R. Rosendaal
lid
0,11
nee
12.212,64
0,00
0,00
12.212,64
19.690,00
CCMO
J.K.L. Denollet
lid
0,11
nee
12.212,64
0,00
1.606,77
13.819,41
19.690,00
CCMO
J.H.F. Falkenburg
lid
0,11
nee
12.212,64
0,00
1.606,77
13.819,41
19.690,00
CCMO
J.J.M van Delden
lid
0,11
nee
12.212,64
0,00
1.606,77
13.819,41
19.690,00
CCMO
A.L. Francke
lid
0,11
ja
11.148,00
0,00
0,00
11.148,00
19.690,00
CCMO
J.A. Land
lid
0,11
ja
11.148,00
0,00
0,00
11.148,00
19.690,00
CCMO
-
B.Nuijen
lid
1-9-2016
0,11
nee
4.070,88
0,00
541,32
4.612,20
6.563,33
CCMO
-
C.de Heer
algemeen secretaris
1,00
nee
102.723,50
3.248,16
13.734,75
119.706,41
179.000,00
Bezoldiging van niet-topfunctionarisionarissen boven het WNT-maximum
Naam instelling
Functie
Datum aanvang dienstverband (indien van toepassing)
Datum einde dienstverband (indien van toepassing)
Omvang dienstverband (fte) (+ tussen haakjes omvang in 2015)
Beloning (+ tussen haakjes bedrag in 2015)
Onkostenvergoedingen (belast) (+ tussen haakjes bedrag in 2015)
Voorzieningen t.b.v. beloningen betaalbaar op termijn (+ tussen haakjes bedrag in 2015)
Totale bezoldiging in 2016 (+ tussen haakjes bedrag in 2015)
Individueel WNT maximum
Motivering
RIVM
directeur
1,00 (1,00)
162.863,36 (157.454,29)
3.248,16 (3.228,84)
15.925,68 (16.330,98)
182.037,20 (177.014,11)
179.000,00
Arbeidsmarktoverweging
Uitkeringen aan (gewezen) topfunctionarisionarissen wegens beëindiging dienstverband
Naam instelling
Naam (gewezen) topfunctionarisionaris
Laatste functie
Eerdere functie(s)
Datum beëindiging dienstverband
Op externe inhuurbasis (nee; = 12 mnd; > 12 mnd)
Betaalde uitkeringen in 2016
Individueel WNT-maximum
Motivering (indien overschrijding)
GEEN VERMELDING
Uitkeringen boven het WNT-maximum aan niet-topfunctionarisionarissen wegens beëindiging dienstverband
Naam instelling
Laatste functie
Eerdere functie(s)
Datum beëindiging dienstverband
Betaalde uitkeringen in 2016
Indvidueel WNT-maximum
Motivering
GEEN VERMELDING
-
D.FINANCIEEL BEELD ZORG JAARVERSLAG 2016
-
1.Inleiding
Het Financieel Beeld Zorg (FBZ) geeft een integraal beeld van de ontwikkeling van de uitgaven en ontvangsten onder het Budgettair Kader Zorg (BKZ). Dit hoofdstuk geeft op hoofdlijnen een toelichting op de financiële cijfers en de voorlopige realisatie over het jaar 2016.
Het FBZ bestaat uit de volgende onderdelen:
-
-
-
1.Inleiding
-
-
-2 Zorguitgaven in vogelvlucht
-
-2.1. Financieel beeld op hoofdlijnen
-
-2.2. Actualisering van de maatregelen uit de begroting 2016
-
-2.3. Ontwikkeling van het BKZ en de netto-BKZ-uitgaven 2016
-
-2.4. Verticale ontwikkeling van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten
-
-
-
-
3.Uitgaven Budgettair Kader Zorg
-
-3.1. Zorgverzekeringwet (Zvw)
-
-3.1.1. Verticale ontwikkeling van de Zvw-uitgaven en -ontvangsten
-
-3.1.2. Zorgakkoorden
-
-3.2. Wet langdurige zorg (Wlz), Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015) en Jeugdwet
-
-3.2.1. Verticale ontwikkeling van de Wlz, Wmo 2015 en Jeugdwet-uitgaven en -ontvangsten
-
-3.3. Begrotingsgefinancierde BKZ-uitgaven
-
-
-
-
4.Financiering van de zorguitgaven
-
-4.1. De financiering van de zorguitgaven in 2016
-
-4.2. Ontvangsten, uitgaven en vermogens van de zorgfondsen (Zvw en Wlz)
-
-4.3. Ontwikkeling premies voor Zvw en Wlz
-
-4.4. Wat heeft de gemiddelde burger in 2016 aan zorg betaald?
-
-
-
-
5.Meerjarige ontwikkeling van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten
-
-5.1. Actuele stand van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten per sector 2013-2016
-
-5.2. Ontwikkeling van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten 2006-2016
-
-5.3. Horizontale ontwikkeling van de zorguitgaven 2013-2016
-
-
-
-
6.Verdieping Financieel Beeld Zorg
-
-6.1. Verdieping in de BKZ-deelsectoren
-
-6.1.1. Zorgverzekeringswet (Zvw)
-
-6.1.2. Wet langdurige zorg (Wlz)
-
Wijzigingen in het Financieel Beeld Zorg
Het FBZ in het jaarverslag 2016 heeft ten opzichte van het jaarverslag 2015 een paar belangrijke veranderingen ondergaan. Deze veranderingen zijn reeds doorgevoerd in de ontwerpbegroting 2017 (TK 34 550 XVI, nr. 1 en 2).
Het betreft de volgende aanpassingen:
-
-
-
•Paragraaf 2.2 horizontale ontwikkeling van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten per sector uit de ontwerpbegroting 2016 is vervallen en daarvoor in de plaats is in paragraaf 5.3 de horizontale ontwikkeling van de zorguitgaven opgenomen.
-
-
-
-
•Zoals reeds in het VWS-jaarverslag 2015 is aangekondigd, worden de kerncijfers - in tegenstelling tot wat in de ontwerpbegroting 2016 is vermeld - vanaf de ontwerpbegroting 2017 niet meer opgenomen in het FBZ, maar in de Staat van Volksgezondheid en Zorg (www.staatvenz.nl), een online publicatie van het RIVM.
-
-
-
-
•De indeling van de verticale toelichting en het verdiepingshoofdstuk is gewijzigd in de onderstaande categorieën bijstellingen (dit is reeds gemeld in de ontwerpbegroting 2017):
-
-
-
-Autonoom
-
-
-
-
-Beleidsmatig
-
-
-
-
-Technisch
-
-
Hiermee wordt aangesloten bij de indeling behorend bij de verticale toelichting van de Miljoenennota.
Het Budgettair Kader Zorg (BKZ)
De BKZ-uitgaven bestaan voornamelijk uit de zorguitgaven op grond van de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Wet langdurige zorg (Wlz). Daarnaast wordt een deel van de begrotingsuitgaven toegerekend aan het BKZ. Tot deze categorie hoort een deel van de uitgaven aan de zorgopleidingen, de uitgaven van de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg), de uitgaven voor zorg, welzijn en jeugdzorg op Caribisch Nederland, de subsidieregeling overgang integrale tarieven medisch-specialistische zorg, de subsidieregeling abortusklinieken en de schadevergoeding Erasmus MC. Deze uitgaven worden op de VWS-begroting verantwoord. Tot slot zijn er BKZ-uitgaven die via andere begrotingshoofdstukken beschikbaar komen. Het gaat hierbij om de middelen die via het gemeentefonds worden uitgekeerd aan gemeenten voor uitgaven in het kader van de Wmo 2015 en de Jeugdwet.
Tabel 1 toont de bruto BKZ-uitgaven en BKZ-ontvangsten.
Tabel 1 Samenstelling van de bruto BKZ-uitgaven en -ontvangsten naar financieringsbron (bedragen x € 1 miljard)1
Omschrijving
2016
Bruto BKZ-uitgaven stand jaarverslag 2016
71,2
Premiegefinancierd
63,9
waarvan Zvw
44,1
waarvan Wlz
19,8
Begrotingsgefinancierd
7,3
waarvan Wmo 2015 en Jeugdwet
6,9
waarvan overig begrotingsgefinancierd2
0,4
BKZ-ontvangsten stand jaarverslag 2016
5,1
waarvan eigen betalingen Zvw
3,2
waarvan eigen bijdrage Wlz
1,9
Netto BKZ-uitgaven stand jaarverslag 2016
66,1
Bron: VWS, gegevens Zorginstituut over (voorlopige) financieringslasten Zvw en Wlz en NZa-gegevens over de productieafspraken en (voorlopige) realisatiegegevens.
Noot 1
Als gevolg van afronding kan de som der delen afwijken van het totaal.
Noot 2
Onder de post «overig begrotingsgefinancierd» zijn opgenomen de subsidieregeling overgang integrale tarieven medisch-specialistische zorg, een deel van de uitgaven aan zorgopleidingen, schadevergoeding Erasmus MC, Wtcg, zorg Caribisch Nederland, subsidieregeling abortusklinieken en loon- en prijsbijstelling.
Figuur 1: toont de bruto BKZ-uitgaven per sector als aandeel in de totale BKZ-uitgaven.
-
2.Zorguitgaven in vogelvlucht
2.1. Financieel beeld op hoofdlijnen
Om de zorgagenda van het kabinet te kunnen uitvoeren was het ook nodig om financieel orde op zaken te stellen. De reële uitgavengroei in de zorg lag jarenlang hoger dan op de lange termijn houdbaar zou zijn. Dat pad lijkt nu doorbroken. Vanaf 2012 stabiliseren de zorguitgaven zich, zoals blijkt uit onderstaande figuur die de historische ontwikkeling van de BKZ-uitgaven over de laatste tien jaar weergeeft. Uit deze figuur blijkt dat de netto-BKZ-uitgaven van circa € 44 miljard in 2006 fors gestegen zijn tot circa € 64 miljard in 2012. Na 2012 is evenwel sprake van een zeer gematigde groei naar circa € 66 miljard in 2016. In paragraaf 5.3 is een nadere analyse opgenomen over de horizontale ontwikkeling van de zorguitgaven van 2012 tot en met 2016.
Figuur 2: Ontwikkeling van de netto BKZ-uitgaven 2006-2016
In dit jaarverslag 2016 kan net als in de jaren 2013, 2014 en 2015 een onderschrijding van het Budgettair kader Zorg worden gemeld. In de begroting 2016 werd reeds uitgegaan van een kaderonderschrijding van € 0,7 miljard. Deze is op basis van actuele inzichten opgelopen tot € 1,8 miljard.
De Zvw-uitgaven komen circa € 1,8 miljard lager uit dan in de ontwerpbegroting 2016. Voor een belangrijk deel is dit het gevolg van de in de curatieve zorg afgesloten hoofdlijnenakkoorden. Zo is ruimte ontstaan als gevolg van het verschil tussen de oorspronkelijk beschikbaar gestelde groeiruimte voor de curatieve zorg en de in de verschillende zorgakkoorden gemaakte afspraken over de toegestane groei in die sectoren. Daarnaast is in de ggz sprake van een onderschrijding van het kader met € 0,3 miljard. Dit hangt onder andere samen met substitutie naar de POH-ggz (onder het huisartsenkader), een verschuiving naar de goedkopere basis ggz en de scherpere inkoop van zorgverzekeraars.
Bij de ggz gaat het net als bij de MSZ om voorlopige cijfers. Hoewel de raming voor de ggz nog grotendeels een bijschatting door verzekeraars van feitelijke declaraties is, ligt de onderschrijding in het verlengde van eerdere jaren. Bij de MSZ is als gevolg van de versnelling van de
dbc-doorlooptijd de bijschatting van feitelijke declaraties met 34% aanmerkelijk kleiner dan bij eerdere jaarverslagen (circa 50%). Om meer transparantie en een beter inzicht in de zorguitgaven te bieden, verwerken we de cijfers over de MSZ en ggz, in tegenstelling tot eerdere jaren, reeds in dit jaarverslag.
Ook de wijkverpleging laat over 2016 een onderschrijding zien: € 0,1 miljard. De belangrijkste oorzaak is dat er uiteindelijk minder extramurale cliënten met een Wlz-profiel vanuit de AWBZ zijn overgaan naar de Zvw dan waar bij de hervorming van de langdurige zorg rekening mee werd gehouden. Vanaf 2017 wordt dit gecorrigeerd en vindt een verschuiving van € 144 miljoen plaats vanuit de Zvw naar de Wlz. Een aanvullende verklaring voor deze onderschrijding vormen de signalen uit het veld die wijzen op een tekort aan wijkverpleegkundigen en een scherpe contractering door zorgverzekeraars.
Ook bij enkele niet-akkoordsectoren is sprake van aanzienlijke ruimte. Zo laat de hulpmiddelenraming een onderschrijding zien van € 0,2 miljard in 2016. De lagere uitgaven doen zich voornamelijk voor bij de hoortoestellen, verzorgingsmiddelen en diabetesmaterialen.
Tenslotte laat de sector grensoverschrijdende zorg in 2016 een onderschrijding van € 0,2 miljard zien als gevolg van een zeer beperkte groei van het zorggebruik. Hiermee hebben ook de niet-akkoord sectoren in de Zvw een belangrijke bijdrage geleverd aan een beheerste ontwikkeling van de zorguitgaven.
De netto-Wlz-uitgaven kwamen circa € 0,1 miljard lager uit dan geraamd, voornamelijk als gevolg van hogere ontvangsten en door de zogenaamde financieringsmutatie, wat betekent dat er in 2016 minder is gefinancierd dan geproduceerd.
De begrotingsgefinancierde BKZ-uitgaven kwamen circa € 0,2 miljard hoger uit dan geraamd, voornamelijk als gevolg van hogere uitgaven binnen het gemeentefonds en in verband met indexatie van de schadevergoeding voor Erasmus MC.
Al met al is er veel bereikt. Het is de opgave de lijn van zorgverbetering en -vernieuwing en houdbare zorguitgaven nu vast te houden. Met het stabiliseren van de zorguitgaven rond de groei van de economie en het tegelijkertijd doorvoeren van gerichte intensiveringen, is hiervoor het fundament gelegd. Tegelijkertijd is er als het gaat om uitgavenbeheersing geen reden tot achterover leunen. Volgens het Centraal Planbureau zullen de zorguitgaven zonder nieuwe maatregelen stijgen met circa 3,4% en daarmee een fors beslag leggen op de verwachte economische groei. In het afgelopen jaar zijn al stappen gezet om toekomstige generaties niet met een te hoge zorgrekening op te zadelen.
2.2. Actualisering van de maatregelen uit de begroting 2016
In de onderstaande tabel zijn de maatregelen (exclusief intensiveringen en overhevelingen) opgenomen die zijn aangekondigd in de begroting 2016. In de toelichting onder de tabel wordt per maatregel de stand van zaken geschetst. Het is niet altijd mogelijk om van elke maatregel in de zorg een exacte opbrengstrealisatie te geven. De reden daarvoor is dat tal van ontwikkelingen van invloed zijn op de hoogte van de zorguitgaven, waaronder vraagfactoren (toe- of afname van het zorggebruik), aanbodfactoren (zoals substitutie-effecten) en prijsontwikkelingen1. Deze ontwikkelingen zijn op macroniveau niet nauwkeurig van elkaar te onderscheiden en te kwantificeren. De actualisering van maatregelen uit eerdere begrotingen van deze kabinetsperiode zijn terug te vinden in de jaarverslagen van 2013-2015.
Tabel 2 Maatregelen die zijn aangekondigd in de begroting 2016 (bedragen x € 1 miljoen)
Ontwerpbegroting
Zorgverzekeringswet (Zvw)
2016
Eerstelijnszorg
1
Tarieven tandheelkunde
-
-35,0
Totaal Zvw-uitgaven
-
-35,0
Wet langdurige zorg (Wlz)
2
Wlz uitvoeringskosten
-
-55,0
Totaal Wlz-uitgaven
-
-55,0
Bron: VWS, gegevens Zorginstituut over (voorlopige) financieringslasten Zvw en Wlz en NZa-gegevens over de productieafspraken en (voorlopige) realisatiegegevens.
Toelichting:
ZORGVERZEKERINGSWET (Zvw)
Eerstelijnszorg
Tarieven tandheelkunde
De NZa heeft de maximumtarieven in de tandheelkundige zorg per 1-7-2015 verlaagd voor een groot aantal prestaties. Deze daling heeft geleid tot lagere uitgaven aan tandheelkundige zorg binnen het verzekerd pakket.
WET LANGDURIGE ZORG (Wlz)
Wlz uitvoeringskosten
Het gaat hier om een neerwaartse bijstelling van het kader beheerskosten voor onder meer saneringskosten van instellingen in de langdurige zorg en middelen voor de bijdrage in het vrijwillige gebruik door de budgethouder van de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Een deel van deze middelen is ingezet ten behoeve van de uitvoering van pgb-trekkingsrechten door de SVB.
2.3. Ontwikkeling van het Budgettair Kader Zorg en de netto-BKZ-uitgaven 2016.
Het Budgettair Kader Zorg legt aan het begin van de kabinetsperiode de genormeerde ontwikkeling van de collectieve zorguitgaven vast voor elk van de komende vier jaren. Gedurende de kabinetsperiode wordt het kader aangepast voor de jaarlijkse prijsstijging. Hiervoor wordt de CPB-raming van de prijsindex van de nationale bestedingen (pNB) gebruikt.
Het BKZ is bij de start van het kabinet-Rutte/Asscher voor de periode 2013-2017 vastgesteld bij Startnota (TK 33 400, nr. 18). Bij de start van dit kabinet zijn de uitgavenkaders herijkt en is de stand ontwerpbegroting 2013 (TK 33 400 XVI, nr. 1 en 33 400 XVI, nr. 2) als uitgangspunt genomen.
Na de Startnota zijn de uitgavenkaders opnieuw herijkt en is de stand ontwerpbegroting 2014
(TK 33 750 XVI, nr. 1 en 33 750 XVI, nr. 2) als uitgangspunt genomen.
Tabel 3 laat de ontwikkeling van het BKZ en de netto-BKZ-uitgaven zien vanaf de stand ontwerpbegroting 2016.
Tabel 3 Ontwikkeling van het BKZ en de netto BKZ-uitgaven 2016 (bedragen x € 1 miljoen)1
2016
BKZ stand ontwerpbegroting 2016
68.564
Prijs nationale bestedingen (pNB)
-
-543
IJklijnmutaties
-
-92
Bijstelling BKZ
-
-634
BKZ stand jaarverslag 2016
67.929
Netto BKZ-uitgaven stand jaarverslag 2016
66.105
Onderschrijding BKZ
-
-1.825
Bron: VWS, gegevens Zorginstituut over (voorlopige) financieringslasten Zvw en Wlz en NZa-gegevens over de productieafspraken en (voorlopige) realisatiegegevens.
Noot 1
Als gevolg van afronding kan de som der delen afwijken van het totaal.
Het BKZ is ten opzichte van de stand ontwerpbegroting 2016 met € 0,6 miljard verlaagd.
Dit als gevolg van nominale ontwikkelingen (een neerwaartse bijstelling van de prijs Nationale Bestedingen volgend uit het Centraal Economisch Plan van het CPB) met € 0,5 miljard en met € 0,1 miljard als gevolg van enkele overhevelingen die hebben plaatsgevonden van het BKZ naar de VWS-begroting (behorend tot het kader Rijksbegroting). Omdat ook de zorguitgaven lager zijn uitgekomen dan verwacht is voor 2016 sprake van een onderschrijding van het BKZ met € 1,8 miljard.
In de paragrafen 3.1.1, 3.2.1 en 3.3 is de ontwikkeling van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten per financieringsbron verder toegelicht.
Tabel 4 geeft een overzicht van de kadertoetsing van het BKZ vanaf de stand ontwerpbegroting 2016.
Tabel 4 Kadertoets Budgettair Kader Zorg 2016 (bedragen x € 1 miljoen; -/- is saldoverbeterend)
2016
Kadertoets BKZ ontwerpbegroting 2016
-
-722
Bijstelling 1e suppletoire begroting 2016
-
-57
Kadertoets BKZ 1e suppletoire begroting 2016
-
-779
Bijstelling ontwerpbegroting 2017
-
-19
Kadertoets BKZ ontwerpbegroting 2017
-
-798
Bijstelling 2e suppletoire begroting 2016
-
-402
Kadertoets BKZ 2e suppletoire begroting 2016
-
-1.201
Bijstelling jaarverslag 2016
-
-624
Kadertoets BKZ jaarverslag 2016
-
-1.825
Bron: VWS, gegevens Zorginstituut over (voorlopige) financieringslasten Zvw en Wlz en NZa-gegevens over de productieafspraken en (voorlopige) realisatiegegevens.
Sinds de stand ontwerpbegroting 2016 is het kader onderschreden met circa € 1,8 miljard. Van deze € 1,8 miljard is een deel (€ 1,2 miljard) reeds in eerdere budgettaire nota’s gemeld. Ten opzichte van de stand tweede suppletoire begroting 2016 is er sprake van een toename van de onderschrijding met € 0,6 miljard.
2.4. Verticale ontwikkeling van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten
Tabel 5 laat vanaf de stand ontwerpbegroting 2016 de verticale ontwikkeling van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten op hoofdlijnen zien. De verdere verdieping van de verticale ontwikkeling staat in paragraaf 3 en paragraaf 6.
Tabel 5 Verticale ontwikkeling van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten (bedragen x € 1 miljoen)
2016
Netto BKZ-uitgaven ontwerpbegroting 2016
67.841,1
Bijstelling in de netto-Zvw-uitgaven
-
-1.790,8
Bijstelling in de netto-Wlz-uitgaven
-
-119,8
Bijstelling in de netto-begrotingsgefinancierde BKZ-uitgaven
174,1
Totaal bijstelling
-
-1.736,5
Netto BKZ-uitgaven jaarverslag 2016
66.104,6
Bron: VWS, gegevens Zorginstituut over (voorlopige) financieringslasten Zvw en Wlz en NZa-gegevens over de productieafspraken en (voorlopige) realisatiegegevens.
Toelichting
Ten opzichte van de stand ontwerpbegroting 2016 nemen de netto BKZ-uitgaven in 2016 af met circa € 1,7 miljard. De daling van de netto BKZ-uitgaven wordt veroorzaakt door de daling van de netto Zvw-uitgaven met circa € 1,8 miljard, een daling van de Wlz-uitgaven met circa € 0,1 miljard en een stijging van de begrotingsgefinancierde BKZ-uitgaven met circa € 0,2 miljard.
In paragraaf 3 wordt de ontwikkeling van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten per financieringsbron verder toegelicht.
-
3.Uitgaven Budgettair Kader Zorg
3.1. Zorgverzekeringwet (Zvw) 3.1.1. Verticale ontwikkeling van de Zvw-uitgaven en -ontvangsten
De verticale toelichting bevat een cijfermatig overzicht van de budgettaire veranderingen die zich hebben voorgedaan sinds de ontwerpbegroting 2016. Voor een meer gedetailleerde toelichting op de veranderingen wordt verwezen naar de verdiepingsparagraaf 6.
De verticale toelichting onderscheidt drie categorieën bijstellingen:
-
-
-
•Autonoom
-
-
-
-
•Beleidsmatig
-
-
-
-
•Technisch
-
Tabel 6 laat vanaf de stand ontwerpbegroting 2016 de verticale ontwikkeling van de Zvw-uitgaven en -ontvangsten zien.
Tabel 6 Verticale ontwikkeling van de Zvw-uitgaven en -ontvangsten (bedragen x € 1 miljoen)
2016
Zvw-uitgaven ontwerpbegroting 2016
45.860,1
Autonoom
-
-1.063,7
Actualisering Zvw-uitgaven (tabel 6A)
-
-876,9
Nominale ontwikkeling
-
-186,8
Beleidsmatig
-
-654,2
Taakstelling stringent pakketbeheer
75,0
Invulling stringent pakketbeheer ggz
-
-25,0
Invulling stringent pakketbeheer hulpmiddelen
-
-50,0
Besluitvorming overschrijding MSZ 2012
-
-70,0
Kasschuif resterende middelen integrale tarieven
-
-68,8
Aanvullende onderuitputting integrale tarieven
19,0
Migratieproblematiek
23,6
Nominaal en onverdeeld Zvw
-
-553,8
Overige bijstellingen
-
-4,2
Technisch
-
-72,9
Overheveling resterende middelen integrale tarieven
18,8
Overheveling ggz-b vanuit Zvw naar Wlz
-
-73,7
Dekking ophoging eerstelijnsverblijf
-
-16,2
Overige bijstellingen
-
-1,8
Totaal bijstellingen
-
-1.790,8
Bruto Zvw-uitgaven jaarverslag 2016
44.069,3
Zvw-ontvangsten ontwerpbegroting 2016
3.194,8
Totaal bijstellingen
0,0
Zvw-ontvangsten jaarverslag 2016
3.194,8
Netto Zvw-uitgaven ontwerpbegroting 2016
42.665,2
Totaal bijstellingen in de netto Zvw-uitgaven
-
-1.790,8
Netto Zvw-uitgaven jaarverslag 2016
40.874,4
Bron: VWS, gegevens Zorginstituut over (voorlopige) financieringslasten Zvw en Wlz en NZa-gegevens over de productieafspraken en (voorlopige) realisatiegegevens.
Uitgaven
Autonoom
Actualisering Zvw-uitgaven
Tabel 6A Actualisering Zvw-uitgaven (bedragen x € 1 miljoen)
Stand 2e suppletoire begroting
Bijstellingen jaarverslag
Stand jaarverslag
2016
2016
2016
Eerstelijnszorg
-
-22,1
-
-60,1
-
-82,2
Tweedelijnszorg
3,6
37,1
40,7
Genees- en hulpmiddelen
-
-9,5
-
-154,2
-
-163,7
Ziekenvervoer
-
-36,9
-
-5,3
-
-42,2
Wijkverpleging
37,7
-
-194,3
-
-156,6
Geneeskundige geestelijke gezondheidszorg
0,0
-
-288,3
-
-288,3
Grensoverschrijdende zorg
-
-21,7
-
-162,9
-
-184,6
Nominaal en onverdeeld
-
-400,0
400,0
0,0
Totaal bijstellingen
-
-448,9
-
-428,0
-
-876,9
Bron: VWS, gegevens Zorginstituut over (voorlopige) financieringslasten Zvw en Wlz en NZa-gegevens over de productieafspraken en (voorlopige) realisatiegegevens.
In tabel 6A is het onderdeel «Actualisering Zvw-uitgaven» uit tabel 6 uitgesplitst. De actualisering van de zorguitgaven vindt plaats op basis van voorlopige realisatiegegevens 2016 van het Zorginstituut en de NZa.
Een belangrijk deel van deze bijstellingen is reeds toegelicht in eerdere budgettaire stukken. Voor de toelichting op de eerste suppletoire begroting 2016 (TK 34 485 XVI, nr. 1 en 2), de ontwerpbegroting 2017 (TK 34 550 XVI, nr. 1 en 2) en de tweede suppletoire begroting 2016
(TK 34 620 XVI, nr. 1 en 2) wordt verwezen naar de betreffende publicaties. De bijstellingen die na de tweede suppletoire begroting 2016 hebben plaatsgevonden worden in de verdiepingsparagraaf per deelsector verder toegelicht.
De belangrijkste bijstellingen uit tabel 6A worden hieronder nader toegelicht.
Genees- en hulpmiddelen
De uitgaven aan genees- en hulpmiddelen komen uiteindelijk € 163,7 miljoen lager uit dan waar in de begroting 2016 van uit werd gegaan. Deze bijstelling is het saldo van € 25 miljoen hogere uitgaven aan geneesmiddelen en € 188,7 miljoen lagere uitgaven aan hulpmiddelen. Deze lagere uitgaven aan hulpmiddelen worden met name veroorzaakt door lagere uitgaven aan hoortoestellen, verzorgingsmiddelen en diabetesmaterialen.
Wijkverpleging
De uitgaven aan wijkverpleging vallen € 156,6 miljoen lager uit dan waar in de begroting 2016 van uit werd gegaan. De belangrijkste oorzaak is dat er uiteindelijk minder extramurale cliënten met een Wlz-profiel vanuit de AWBZ zijn overgaan naar de Zvw dan waar bij de hervorming van de langdurige zorg rekening mee werd gehouden. Vanaf 2017 wordt dit gecorrigeerd en vindt een verschuiving van € 144 miljoen plaats vanuit de Zvw naar de Wlz. Een aanvullende verklaring voor deze onderschrijding vormen de signalen uit het veld die wijzen op een tekort aan wijkverpleegkundigen en een scherpe contractering door zorgverzekeraars.
Geneeskundige geestelijke gezondheidszorg
Bij de ggz is al langere tijd te zien dat de uitgaven ruim binnen de afgesproken budgettaire kaders blijven. Dit blijkt ook uit de meest recente cijfers van het Zorginstituut. Over 2016 komt de onderschrijding uit op € 288 miljoen. Gezien de onderschrijdingen in de voorgaande jaren (2015: € 277 miljoen, 2014: € 417 miljoen en 2013: € 261 miljoen) wordt een onderschrijding in deze orde van grootte wel aannemelijk geacht. Deze onderschrijding is nog onzeker; het bedrag is voor 84% gebaseerd op bijschattingen De onderschrijding hangt ondermeer samen met substitutie naar de POH-ggz (onder het huisartsenkader), een verschuiving naar de basis ggz, de achterblijvende intensivering van de ambulantisering en de scherpere inkoop van zorgverzekeraars.
Grensoverschrijdende zorg
Bij de grensoverschrijdende zorg is een grote onderschrijding te zien: € 184,6 miljoen. Bij het deel Zvw-verzekerden is de onderschrijding ruim € 113 miljoen en bij de Verdragsgerechtigden is de onderschrijding ruim € 71 miljoen, waarvan € 21,7 miljoen eerder is gerapporteerd.
De grote onderschrijdingen worden veroorzaakt doordat het zorggebruik in deze sector in de afgelopen jaren nauwelijks is gegroeid, terwijl in de begrotingsramingen wel van een groei wordt uitgegaan.
Nominaal en onverdeeld
De in de 2e suppletoire begroting 2016 gerapporteerde onderschrijding van € 400 miljoen op basis van voorlopige gegevens was indicatief en voorlopig op deze sector verwerkt. Deze voorlopige onderschrijding wordt nu tegengeboekt omdat de in maart 2017 van het Zorginstituut ontvangen realisatiecijfers nu op de afzonderlijke sectoren zijn verwerkt.
Nominale ontwikkeling
De raming van de loon- en prijsbijstelling is aangepast op basis van actuele macro-economische inzichten van het Centraal Planbureau (CPB).
Beleidsmatig
Taakstelling stringent pakketbeheer
De nog te verwerken taakstelling stringent pakketbeheer bedroeg € 75 miljoen in 2016. Dekking voor de taakstelling in 2016 is gevonden binnen het kader hulpmiddelen (€ 50 miljoen) en het kader ggz (€ 25 miljoen).
Invulling stringent pakketbeheer ggz en hulpmiddelen
De invulling van de taakstelling stringent pakketbeheer bij de ggz is gerealiseerd door begrenzing en gepast gebruik van zorg in de ggz conform een advies van het Zorginstituut. Zie mijn brief hierover van 22 maart 2016 (TK 29 689, nr. 692). Het Zorginstituut heeft op basis van het advies een besparingsbedrag van € 25 miljoen geraamd. Het kader ggz is met dit bedrag verlaagd.
In de afgelopen periode hebben zorgverzekeraars gestuurd op doelmatigheid en gepast gebruik van extramurale hulpmiddelen. De hulpmiddelenraming liet mede daardoor voldoende ruimte zien (€ 50 miljoen structureel in 2016) voor de invulling van de taakstelling stringent pakketbeheer.
Besluitvorming overschrijding MSZ 2012
Naar aanleiding van bestuurlijk overleg met partijen van het bestuurlijk hoofdlijnenakkoord medisch-specialistische zorg is in verband met de geconstateerde overschrijding in 2012 eenmalig € 70 miljoen in mindering gebracht op het beschikbare kader 2016. Zie de brief hierover van 31 maart 2015 (TK 29 248, nr. 282). Deze korting is in de eerste suppletoire begroting 2016 verwerkt.
Kasschuif resterende middelen integrale tarieven
Op basis van het hoofdlijnenakkoord voor de MSZ 2014-2017 zijn voor de periode 2015-2024 middelen beschikbaar gesteld voor de overgang naar integrale tarieven. Deze middelen zijn eerder overgeheveld naar het begrotingsgefinancierde BKZ om een subsidieregeling voor de overgang naar integrale tarieven mogelijk te maken. Voor zover de middelen niet nodig waren voor de subsidieregeling, zijn ze weer toegevoegd aan het kader MSZ voor 2017 e.v. De vrijval in 2016 werd bij eerste suppletoire begroting geraamd op € 68,8 miljoen: € 50 miljoen die eerder op het premiegefinancierde BKZ was gereserveerd en € 18,8 miljoen op het begrotingsgefinancierde BKZ.
Aanvullende onderuitputting integrale tarieven
In 2016 is beperkt gebruik gemaakt van de subsidieregeling die medisch specialisten faciliteert bij de overstap naar loondienst, waardoor een bedrag resteerde van € 19,0 miljoen, in aanvulling op de hiervoor genoemde onderuitputting. De vrijvallende middelen bij de subsidieregeling zijn saldoneutraal toegevoegd aan het kader MSZ 2016 waaraan ze eerder in overleg met het veld waren onttrokken.
Migratieproblematiek
De verhoogde instroom van vluchtelingen gaf aanleiding tot een hogere raming van de zorguitgaven op het BKZ. Op korte termijn werd een extra beslag op de curatieve zorg verwacht (o.a. huisartsenzorg, ggz en MSZ). Ook op het terrein van preventie en de jeugd(gezondheids)zorg werden additionele uitgaven verwacht. De raming ging uit van een instroom van 58.000 asielzoekers in 2016.
Nominaal en onverdeeld Zvw
Een deel van de gereserveerde middelen op de post Nominaal en onverdeeld blijkt niet nodig te zijn en valt daarom vrij. Deze ruimte bestaat uit niet-toegedeelde middelen voor nominale bijstellingen en groeiruimte Zvw. Daarnaast is ruimte ontstaan als een gevolg van het verschil tussen de oorspronkelijk beschikbaar gestelde groeiruimte voor de curatieve zorg en de in de verschillende zorgakkoorden gemaakte afspraken over de toegestane groei in die sectoren.
Technisch
Overheveling resterende middelen integrale tarieven
De resterende middelen voor de overgang naar integrale tarieven op artikel 2 van de begroting zijn overgeheveld naar het premiegefinancierde BKZ. Zie verder de toelichting op de kasschuif resterende middelen integrale tarieven onder Beleidsmatig.
Overheveling ggz-b vanuit Zvw naar Wlz
Vanuit de realisaties in de Wlz is gebleken dat de eerder geraamde overheveling naar de Zvw te hoog is geweest. De raming is geactualiseerd en op basis hiervan is de overheveling gecorrigeerd.
Dekking ophoging eerstelijnsverblijf (ELV)
Op basis van realisatiecijfers is geconcludeerd dat het kader voor het ELV in 2016 niet toereikend was. Vervolgens is besloten extra middelen toe te voegen aan de Wlz vanuit de Zvw.
3.1.2. Zorgakkoorden
In de afgelopen jaren zijn met betrokken partijen in de medisch-specialistische zorg, de geneeskundige ggz, de huisartsenzorg en de wijkverpleging akkoorden gesloten. In die akkoorden zijn ook budgettaire afspraken opgenomen met een gematigde, maximaal toegestane groei in toekomstige jaren.
De zorgakkoorden ggz en huisartsen laten vanaf de start onderschrijdingen zien. Voor de MSZ is na overschrijdingen in 2012 en 2013 sprake van onderschrijdingen in 2014 en 2015 en op basis van zeer voorlopige cijfers een beperkte overschrijding in 2016. De wijkverpleging vertoont onderschrijdingen in 2015 en 2016. De voorlopige resultaten weerspiegelen in het algemeen de werking van de gesloten zorgakkoorden waarbij de zorgverzekeraars en zorgaanbieders erin zijn geslaagd de zorgkosten te beteugelen door onder meer een strikt inkoopbeleid te handhaven. Specifiek voor de MSZ hingen de overschrijdingen in 2012 en 2013 samen met de verrekenbedragen uit het transitiemodel bij de overgang naar prestatiebekostiging. Bij de ggz zijn de substitutie naar de POH-ggz en de verschuiving van de specialistische ggz naar de generalistische basis ggz mogelijke verklaringen. Bij de huisartsenzorg was meer ruimte beschikbaar dan kon worden ingevuld. Delen van de huisartsenzorg, zoals de vergoeding voor abonnementen, vertonen weinig ruimte voor groei. Wel is de POH-ggz sterk gegroeid. De meeste groei zit in de ketenzorg en de multidisciplinaire zorgverlening (MDZ). De kaders voor huisartsen en MDZ worden in samenhang bezien.
In deze paragraaf wordt voor bovengenoemde sectoren nadere informatie gegeven over de (voorlopig) gerealiseerde uitgaven in de afgelopen jaren.
Tabel 7A1 Actueel beeld financiële resultaten zorgakkoorden instellingen voor medisch- specialistische zorg 2012-2014 (bedragen x € 1 miljoen)1
2012
2013
2014
Hoofdlijnenakkoord (prijspeil 2011)
16.801
17.221
17.550
Bijstellingen mbi-kader bij ontwerpbegroting 2012
Correctie aandeel medisch specialisten in loondienst
-
-97
-
-99
Bijstellingen mbi-kader bij ontwerpbegroting 2013
Nieuw middel tegen melanoom
5
25
25
Beschikbaarheidbijdragen
-
-71
-
-71
-
-71
Loon- en prijsbijstelling (tranche 2012)
390
391
402
Darmkankerscreening
15
35
IVF
-
-13
-
-13
Toetsing rechtmatigheid Zvw
-
-47
Overheveling dure geneesmiddelen
215
238
Overheveling Fonds Ziekenhuisopleidingen (FZO)
-
-20
-
-20
Bijstellingen mbi-kader bij ontwerpbegroting 2014
Overheveling beschikbaarheidbijdrage kapitaallasten academische zorg
-
-26
-
-43
Overheveling trombosediensten
-
-56
-
-57
Loon- en prijsbijstelling (tranche 2013)
408
424
Overheveling fertiliteitshormonen
21
Overheveling injectiemateriaal groei- en fertiliteitshormonen
3
Overheveling vacuumpompen
1
Aanpassing groeiruimte 2014 o.b.v. Onderhandelaarsresultaat MSZ 2014-2017
-
-180
Bijstellingen mbi-kader bij ontwerpbegroting 2015
Overheveling fertiliteitshormonen (Triptoreline)
4
Loon- en prijsbijstelling (tranche 2014)
293
Overheveling lucrin
4
Overheveling stemprothesen
1
Bijstellingen mbi-kader bij ontwerpbegroting 2016
Voorwaardelijke toelating geneeskundige zorg
3
AWBZ-financiering (verkeerde bed)
14
14
Actuele stand kader Hoofdlijnenakkoord 2012-2015 resp. Onderhandelaarsresultaat 2014-20172
17.028
18.004
18.588
VWS jaarverslag 2016
17.587
18.490
18.425
Actueel beeld (totaal)
559
487
-
-163
Waarvan transitiebedrag
474
390
42
Actueel beeld (exclusief transitiebedragen)
85
97
-
-205
Actualisering jaarverslag 2013
600
300
-
Actualisering jaarverslag 2014
-
-88
292
-
Actualisering begroting 2016
15
-
-
Actualisering jaarverslag 2015
28
-
-173
-
-56
Actualisering begroting 2017
7
69
-
-9
Actualisering jaarverslag 2016
-
-2
-
-1
-
-98
Totaal
559
487
-
-163
Noot 1
Als gevolg van afronding kan de som van de delen afwijken van het totaal.
Noot 2
Het beschikbare bedrag zoals hierboven gepresenteerd betreft het mbi-kader en kan afwijken van het bedrag op de sector in de verdiepingsbijlage. Dit komt doordat sommige zorgkosten geen onderdeel uitmaken van het mbi-kader, terwijl de uitgaven wel binnen de sector vallen. Anderzijds vallen de AWBZ-gefinancierde uitgaven (verkeerde bed) onder het mbi-kader, maar behoren ze niet tot de Zvw-sector medisch-specialistische zorg.
Toelichting
Bij de instellingen voor medisch-specialistische zorg is in 2012 en 2013 een overschrijding geconstateerd van circa 3,3% respectievelijk circa 2,7% (€ 559 miljoen respectievelijk € 487 miljoen) ten opzichte van het afgesproken kader. Deze ontwikkeling is inclusief de verrekenbedragen uit het transitiemodel die totaal € 474 miljoen in 2012 bedragen en € 390 miljoen in 2013. Met de sector is afgesproken dat de besluitvorming over 2012 en 2013 wordt gebaseerd op de overschrijding exclusief de verrekenbedragen. Gecorrigeerd voor deze verrekenbedragen zijn de overschrijdingen € 85 miljoen (2012) en € 97 miljoen (2013). Hierop heeft reeds definitieve besluitvorming plaatsgevonden. Zoals aangegeven in de brief aan de NZa van 31 maart 2015 (TK 29 248, nr. 282) is in verband met de overschrijding in 2012 eenmalig € 70 miljoen in mindering gebracht op het beschikbare macrokader 2016. In verband met de overschrijding in 2013 is eenmalig € 29 miljoen in mindering gebracht op het beschikbare macrokader 2017; zie de brief aan de NZa van 29 april 2016 (Kamerstuk 2016D18344).
De actuele cijfers over 2014 laten een onderschrijding van € 163 miljoen zien. Deze cijfers geven geen aanleiding voor inzet van het mbi.
Tabel 7A2 Actueel beeld financiële resultaten zorgakkoorden medisch-specialistische zorg 2015-2016 (bedragen x € 1 miljoen)1
2015
2016
Onderhandelaarsresultaat MSZ 2014-2017 (prijspeil 2013)
20.553
20.675
Aansluiting mbi-kader met ontwerpbegroting 2015
Overheveling injectiemateriaal groei- en fertiliteitshormonen
3
3
Overheveling vacuumpompen
1
1
Technisch/afronding
-
-1
0
Bijstellingen mbi-kader bij ontwerpbegroting 2015
Loon- en prijsbijstelling (tranche 2014)
367
368
Overheveling tandheelkundige specialistische zorg
70
71
Overheveling fertiliteitshormonen
4
4
Overheveling lucrin
7
7
Overheveling stemprothesen
1
1
Overheveling oncolytica
25
26
Overheveling ruxolitinib
8
Technische verkorting dbc-doorlooptijd
-
-669
Patiëntenparticipatie
3
3
Voorwaardelijke toelating geneeskundige zorg
3
3
Niet-gerealiseerde besparing doelmatig voorschrijven
-
-10
Overheveling reservering transitie integrale tarieven
-
-50
-
-50
Bijstellingen mbi-kader bij ontwerpbegroting 2016
Loon- en prijsbijstelling (tranche 2015)
15
16
Darmkankerscreening
25
25
Voorwaardelijke toelating geneeskundige zorg
5
Niet-gerealiseerde besparing doelmatig voorschrijven
-
-3
-
-10
Overheveling ruxolitinib
8
Correctie overhevelingen 2015 (siklos en lanvis)
0
1
Overheveling adhd-behandeling naar jeugdwet
-
-12
Bijstellingen mbi-kader bij ontwerpbegroting 2017
Loon- en prijsbijstelling (tranche 2016)
245
Overheveling middelen migrantenproblematiek
12
Overboeking middelen voor substitutie
-
-25
Besluitvorming overschrijding MSZ 2012
-
-70
Niet-gerealiseerde besparing doelmatig voorschrijven
-
-1
Bijstellingen mbi-kader na ontwerpbegroting 2017
Subsidieregeling overgang integrale tarieven
19
Aansluiting begroting - mbi-kader
Kwaliteitsgelden (niet relevant voor de zorginkoop c.q. mbi-kader)
-
-16
-
-16
AWBZ-financiering (verkeerde bed)
14
14
Actuele stand kader Hoofdlijnenakkoord 2012-2015 resp. Onderhandelaarsresultaat 2014-20172
20.352
21.324
VWS jaarverslag 2016
20.040
21.376
Actueel beeld
-
-312
52
Actualisering jaarverslag 2016
-
-312
52
Noot 1
Als gevolg van afronding kan de som van de delen afwijken van het totaal.
Noot 2
Het beschikbare bedrag zoals hierboven gepresenteerd betreft het mbi-kader en kan afwijken van het bedrag op de sector in de verdiepingsbijlage. Dit komt doordat sommige zorgkosten geen onderdeel uitmaken van het mbi-kader, terwijl de uitgaven wel binnen de sector vallen. Anderzijds vallen de Wlz-gefinancierde uitgaven (verkeerde bed) onder het mbi-kader, maar behoren ze niet tot de Zvw-sector medisch-specialistische zorg.
Toelichting
Vanaf 2015 vallen de instellingen voor medisch-specialistische zorg onder de sector medisch-specialistische zorg, tezamen met de vrijgevestigde medisch specialisten en de tandheelkundige specialistische zorg. Het voorlopige beeld voor 2015 is een onderschrijding van meer dan € 300 miljoen. Het zeer voorlopige beeld voor 2016 laat een overschrijding zien van circa € 50 miljoen.
Tabel 7B Actueel beeld financiële resultaten zorgakkoorden vrijgevestigde medisch specialisten 2012-2014 (bedragen x € 1 miljoen)1
2012
2013
2014
Actueel kader beheersmodel VMS
2.030
2.103
2.211
Gerealiseerd omzetplafond begroting 2017
1.998
2.013
2.081
Actueel beeld
-
-32
-
-90
-
-130
Noot 1
Als gevolg van afronding kan de som van de delen afwijken van het totaal.
Toelichting
Voor de afspraken met de vrijgevestigde medisch specialisten over budgettaire beheersing in het kader van het beheersmodel zijn de omzetcijfers van de NZa leidend. De definitieve vaststelling door de NZa laat zien dat de totale omzet van de vrijgevestigde medisch specialisten onder het afgesproken plafond is uitgekomen: € 32 miljoen in 2012, € 90 miljoen in 2013 en € 130 miljoen in 2014. In de verdiepingsbijlage wordt de actualisatie bij de vrijgevestigde medisch specialisten verwerkt conform schadelastcijfers van het Zorginstituut. Vanaf 2015 vallen de vrijgevestigde medisch specialisten onder de sector medisch-specialistische zorg.
Tabel 7C Actueel beeld financiële resultaten zorgakkoorden geneeskundige geestelijke gezondheidszorg 2013-2016 (bedragen x € 1 miljoen)1
2013
2014
2015
2016
Kader conform Bestuurlijk akkoord 2012
4.130
4.233
4.233
4.233
Loon- en prijsbijstelling (tranche 2013)
107
107
107
107
Overheveling AWBZ naar Zvw
24
9
9
9
Bijstelling groei naar 1,5%
-
-41
-
-41
-
-41
Groeiruimte
43
86
Aandeel wijkverpleging
-
-5
-
-9
Kader conform Bestuurlijk akkoord 2013
4.261
4.307
4.346
4.385
Loon- en prijsbijstelling (dyslexie)
1
1
1
1
Loon- en prijsbijstelling (tranches 2014, 2015 en 2016)
77
82
141
Overheveling AWBZ naar Zvw
10
37
37
35
Overheveling jeugd-ggz en langdurige ggz
-
-346
-
-901
-
-798
Overige bijstellingen2
-
-27
Actueel kader Bestuurlijk akkoord 2013
4.271
4.076
3.565
3.737
VWS jaarverslag 2016
4.010
3.660
3.288
3.448
Actueel beeld onderschrijding
-
-261
-
-417
-
-277
-
-288
Actualisering jaarverslag 2014
-
-47
-
-
-
Actualisering begroting 2016
-
-18
-
-
-
Actualisering jaarverslag 2015
-
-137
-
-290
-
-
Actualisering begroting 2017
-
-59
-
-44
-
-
Actualisering jaarverslag 2016
-
-82
-
-277
-
-288
Totaal
-
-261
-
-417
-
-277
-
-288
Noot 1
Als gevolg van afronding kan de som van de delen afwijken van het totaal.
Noot 2
Dit betreft een schuif van kwaliteitsmiddelen naar de begroting (- € ,5 miljoen), bijdrage aan stringent pakketbeheer (- € 25 miljoen) en overheveling vanuit Forensische ggz (€ 1 miljoen).
Toelichting
Bij de geneeskundige geestelijke gezondheidszorg is al langere tijd te zien dat de uitgaven ruim binnen de afgesproken budgettaire kaders blijven. De meest recente cijfers van het Zorginstituut laten zien dat de onderschrijding over 2014 met € 82 miljoen verder is opgelopen naar € 417 miljoen. Over 2015 en 2016 komen de onderschrijdingen uit op € 277 respectievelijk € 288 miljoen.
De onderschrijding over 2016 is nog onzeker; het bedrag is voor 84% gebaseerd op bijschattingen. Gezien het beeld van de voorgaande jaren wordt een onderschrijding in deze orde van grootte wel aannemelijk geacht.
Tabel 7D Actueel beeld financiële resultaten zorgakkoorden huisartsen en multidisciplinaire zorgverlening 2013-2016 (bedragen x € 1 miljoen)1
2013
2014
2015
2016
Kader conform Convenant / Bestuurlijk akkoord Eerste lijn2
2.394
2.947
3.029
3.103
Loon- en prijsbijstelling (tranche 2013)
43
Loon- en prijsbijstelling (tranche 2014)
80
83
85
Loon- en prijsbijstelling (tranche 2015)
29
30
Loon- en prijsbijstelling (tranche 2016)
9
Overige bijstellingen
12
-
-10
14
Actueel kader Convenant / Onderhandelaarsresultaat
2.449
3.027
3.131
3.241
VWS jaarverslag 20163
2.365
3.013
3.028
3.174
Actueel beeld
-
-83
-
-14
-
-102
-
-67
Actualisering jaarverslag 2013
-
-52
-
-
Actualisering VWS begroting 2015
-
-3
-
-
Actualisering jaarverslag 2014
-
-12
-
-26
-
Actualisering VWS begroting 2016
-
-10
3
-
Actualisering jaarverslag 2015
-
-8
9
-
-73
Actualisering begroting 2017
-
-1
-
-6
Actualisering jaarverslag 2016
2
-
-23
-
-67
Totaal
-
-83
-
-14
-
-102
-
-67
Noot 1
Als gevolg van afronding kan de som van de delen afwijken van het totaal.
Noot 2
In beide akkoorden zijn geen budgettaire kaders in miljoenen euro’s opgenomen. De afspraken uit de akkoorden zijn opgenomen in de ontwerpbegroting 2013, respectievelijk 2014.
Noot 3
Het beschikbare bedrag zoals hierboven gepresenteerd betreft het mbi kader en kan derhalve afwijken van het bedrag op de sector in de verdiepingsbijlage. Dit komt omdat sommige zorgkosten expliciet uitgesloten zijn van het mbi kader terwijl de uitgaven wel binnen de sector vallen.
Toelichting
In het jaar van het Convenant Huisartsenzorg (2013) zijn de uitgaven binnen het afgesproken kader voor 2013 gebleven: op basis van actuele cijfers van het Zorginstituut is in dat jaar sprake van een onderschrijding van € 83 miljoen. Het Bestuurlijk Akkoord eerste lijn voor 2014-2017 betreft zowel de huisartsenzorg als de multidisciplinaire zorgverlening. Op basis van actuele gegevens van het Zorginstituut is per saldo sprake van een onderschrijding van respectievelijk € 14 miljoen (2014), € 102 miljoen (2015) en € 67 miljoen (2016).
Tabel 7E Actueel beeld financieel resultaat zorgakkoord 2015 en 2016 wijkverpleging (bedragen x € 1 miljoen)1
2015
2016
Kader conform Onderhandelaarsresultaat transitie verpleging en verzorging (wijkverpleging)
3.080
3.336
Loon- en prijsbijstelling (tranche 2015)
4
4
Loon- en prijsbijstelling (tranche 2016)
47
Herverdeling extramuralisering n.a.v. actualisering 2014
84
6
Overige bijstellingen
39
Actueel kader Onderhandelaarsresultaat
3.167
3.432
VWS jaarverslag 2016
3.118
3.237
Actueel beeld
-
-50
-
-194
Actualisering jaarverslag 2015
38
Actualisering begroting 2017
-
-24
Actualisering jaarverslag 2016
-
-64
-
-194
Totaal
-
-50
-
-194
Noot 1
Als gevolg van afronding kan de som van de delen afwijken van het totaal.
Toelichting
In het voorjaar van 2016 werd op basis van toen actuele cijfers van het Zorginstituut verwacht dat de uitgaven in het eerste jaar van het Onderhandelaarsresultaat het afgesproken kader voor 2015 met € 38 miljoen hadden overschreden. Op basis van geactualiseerde cijfers voor dat jaar lijkt nu sprake van een onderschrijding van € 50 miljoen. Op basis van voorlopige realisatiecijfers voor 2016 wordt voor dat jaar een onderschrijding van € 194 miljoen verwacht.
In onderstaande figuur is een actueel beeld opgenomen van de financiële resultaten van de zorgakkoorden die met de verschillende sectoren zijn afgesproken. Een negatief percentage betekent dat de totale uitgaven in de betreffende sector onder het afgesproken financiële kader uitkomen. Uit dit overzicht blijkt dat de financiële afspraken in de akkoorden de afgelopen jaren zijn gerealiseerd. De akkoorden hebben bijgedragen aan de beheerste ontwikkeling van de zorguitgaven. Voor de instellingen van medisch-specialistische zorg geldt dat in 2012 en 2013 sprake was van een overschrijding die mede het gevolg was van incidentele transitiekosten samenhangend met de invoering van de nieuwe prestatiebekostiging. De jaren 2015 en 2016 zijn voor de sectoren MSZ en ggz nog zeer voorlopig, maar zijn ter indicatie wel opgenomen in de grafiek. De ggz, huisartsenzorg/MDZ en de wijkverpleging laten over alle jaren een onderschrijding zien.
Figuur 3: Actueel beeld van de financiële resultaten van de zorgakkoorden1
Bedragen x € 1 miljoen
1 Bij de berekening van de percentages is het bedrag van de onder- of overschrijding (de regel «actueel beeld» in de tabellen) afgezet tegen het bedrag van de actuele stand van het kader op basis van het betreffende akkoord.
3.2. Wet langdurige zorg (Wlz), Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015) en Jeugdwet 3.2.1. Verticale ontwikkeling van de Wlz, Wmo 2015 en Jeugwet-uitgaven en -ontvangsten
De verticale toelichting bevat een cijfermatig overzicht van de budgettaire veranderingen die zich hebben voorgedaan sinds de ontwerpbegroting 2016. Voor een meer gedetailleerde toelichting op de veranderingen wordt verwezen naar de verdiepingsparagraaf 6.
De verticale toelichting onderscheidt drie categorieën bijstellingen:
-
-
-
-Autonoom
-
-
-
-
-Beleidsmatig
-
-
-
-
-Technisch
-
Tabel 8 laat vanaf de stand ontwerpbegroting 2016 de verticale ontwikkeling van de Wlz-uitgaven en -ontvangsten zien.
Tabel 8 Verticale ontwikkeling van de Wlz-uitgaven en -ontvangsten (bedragen x € 1 miljoen)
2016
Wlz-uitgaven ontwerpbegroting 2016
19.899,0
Autonoom
32,0
Actualisering zorguitgaven
129,1
Nominale ontwikkeling
8,1
Uitdeling lpo 2016 Wmo en Jeugd
-
-105,2
Beleidsmatig
-
-69,3
Waardigheid en Trots
-
-17,5
Uitvoeringskosten/compensatie pgb gemeenten
-
-31,0
Uitstel overheveling HH MPT vanuit Wmo naar Wlz
-
-26,8
Nominaal en onverdeeld Wlz
-
-14,8
Niet extramuraliseren zorgprofiel VG3
17,0
Overige bijstellingen
3,9
Technisch
-
-47,6
Overheveling ggz-B vanuit Zvw naar Wlz
73,7
Ophoging eerstelijnsverblijf
16,2
Financieringsmutatie
-
-137,5
Totaal bijstellingen
-
-84,9
Bruto Wlz-uitgaven jaarverslag 2016
19.814,1
Wlz-ontvangsten ontwerpbegroting 2016
1.848,0
Autonoom
34,9
Actualisering zorguitgaven
56,8
Ramingsbijstelling eigen bijdragen
-
-21,9
Totaal bijstellingen
34,9
Wlz-ontvangsten jaarverslag 2016
1.882,9
Netto Wlz-uitgaven ontwerpbegroting 2016
18.051,0
Totaal bijstellingen in de netto Wlz-uitgaven
-
-119,8
Netto Wlz-uitgaven jaarverslag 2016
17.931,2
Bron: VWS, gegevens Zorginstituut over (voorlopige) financieringslasten Zvw en Wlz en NZa-gegevens over de productieafspraken en (voorlopige) realisatiegegevens.
Uitgaven
Autonoom
Actualisering Wlz-uitgaven
Tabel 8A Actualisering Wlz-uitgaven (bedragen x € 1 miljoen)
Stand 2e suppletoire begroting
bijstellingen jaarverslag
Stand jaarverslag
2016
2016
2016
Binnen contracteerruimte
0,0
0,0
0,0
Ouderenzorg
-
-249,2
-
-79,0
-
-328,2
Gehandicaptenzorg
63,2
31,2
94,4
Langdurige ggz
139,0
-
-55,4
83,6
Volledig pakket thuis
96,0
59,3
155,3
Extramurale zorg
56,0
-
-135,3
-
-79,3
Overige binnen contracteerruimte
-
-105,0
179,3
74,3
Buiten contracteerruimte
22,4
106,7
129,1
Kapitaallasten
0,0
100,0
100,0
Beheerskosten
0,0
2,9
2,9
Overige buiten contracteerruimte
22,4
3,8
26,2
Totaal bijstellingen
22,4
106,7
129,1
Bron: VWS, gegevens Zorginstituut over (voorlopige) financieringslasten Zvw en Wlz en NZa-gegevens over de productieafspraken en (voorlopige) realisatiegegevens.
In tabel 8A is het onderdeel «Actualisering Wlz-uitgaven» uit tabel 8 uitgesplitst. De actualisering van de zorguitgaven vindt plaats op basis van voorlopige realisatiegegevens 2016 van het Zorginstituut en de NZa.
Een deel van deze bijstellingen is reeds toegelicht in eerdere budgettaire stukken. Voor de toelichting op de eerste suppletoire begroting 2016 (TK 34 485 XVI, nr. 1 en 2), de ontwerpbegroting 2017 (TK 34 550 XVI, nr. 1 en 2) en de tweede suppletoire begroting 2016 (TK 34 620 XVI, nr. 1 en 2) wordt verwezen naar de betreffende publicaties. De bijstellingen die na de tweede suppletoire begroting 2016 hebben plaatsgevonden worden in het verdiepingshoofdstuk per deelsector verder toegelicht.
De belangrijkste bijstellingen uit tabel 8A worden hieronder nader toegelicht.
Ouderenzorg
De uitgaven in de intramurale ouderenzorg zijn € 79 miljoen lager dan oorspronkelijk geraamd. Steeds meer ouderen kiezen ervoor om langer thuis te blijven met extramurale zorg vanuit de Wlz (VPT, mpt of pgb).
Extramurale zorg
De lagere uitgaven aan extramurale zorg (€ 135 miljoen) hangen samen met een technische verschuiving ten opzichte van de ontwerpbegroting. Dagbesteding en vervoer is in het jaarverslag toegerekend aan de sectoren V&V, GHZ en ggz-b.
Overige binnen contracteerruimte
De uitgaven aan overige zorg in natura zijn € 179 miljoen hoger dan in de ontwerpbegroting. De hogere uitgaven hangen in hoofdzaak samen met een technische verschuiving van de middelen voor de meerzorgregeling. Dit onder meer omdat meerzorg vanaf 2016 ook van toepassing is op ggz-b en V&V profielen.
Kapitaallasten
De nacalculeerbare kapitaallasten laten een overschrijding zien van circa € 100 miljoen. Omdat deze regeling per 2018 afloopt heeft de overschrijding een incidenteel karakter.
Nominale ontwikkeling
De raming van de loon- en prijsbijstelling is aangepast op basis van de laatste macro-economische inzichten van het Centraal Planbureau (CPB).
Uitdeling lpo 2016 Wmo en Jeugd
De tranche 2016 van de loon- en prijsbijstelling is toegevoegd aan de budgetten voor de Wmo 2015 en de Jeugdwet.
Beleidsmatig
Waardigheid en Trots
In totaal is een bedrag van € 140 miljoen in 2016 oplopend tot € 210 miljoen structureel vanaf 2020 beschikbaar gesteld voor Waardigheid en Trots. In de begroting 2016 is dit gehele bedrag gereserveerd binnen het BKZ omdat de nadere verdeling tussen het BKZ en de begroting nog niet was gemaakt. Vanaf 2016 is structureel € 17,5 miljoen overgeheveld naar de VWS-begroting voor uitgaven in het kader van Waardigheid en Trots door middel van opdrachten en subsidies.
Uitvoeringskosten/compensatie pgb
VWS heeft in 2016 eenmalig € 12,5 miljoen in de uitvoeringskosten van de gemeenten voor de pgb-trekkingsrechten bijgedragen. Daarnaast hebben gemeenten in 2016 aanvullend eenmalig een bedrag van € 11,5 miljoen ontvangen in het kader van meerkosten en eenmalig een bedrag van € 7 miljoen in het kader van het «1-meibesluit» (geen budgetwijzigingen mogelijk tot 1 mei 2016). In totaal gaat het om een bedrag van € 31 miljoen.
Uitstel overheveling HH MPT vanuit Wmo naar Wlz
De Wlz-uitgaven 2016 zijn neerwaarts bijgesteld omdat de overheveling van huishoudelijke hulp (HH) vanuit de Wmo 2015 naar de Wlz ten behoeve van het modulair pakket thuis (MPT) is uitgesteld.
Nominaal en onverdeeld
Er is sprake van een beperkte vrijval op de post nominaal en onverdeeld.
Niet extramuraliseren zorgprofiel VG3
Dit betreft extra Wlz-uitgaven in 2016 vanwege het niet extramuraliseren van het zorgprofiel VG3.
Technisch
Overheveling ggz-b vanuit Zvw naar Wlz
Zoals toegelicht in de voorlopige kaderbrief Wlz 2016 is er bij de hervorming van de langdurige zorg een te hoog bedrag overgeheveld naar de Zvw in verband met de verlenging van de Zvw-periode van 1 naar 3 jaar voor ggz-b-cliënten. Op grond daarvan zijn de kaders van de Wlz en Zvw in 2016 en latere jaren gecorrigeerd.
Ophoging eerstelijnsverblijf (ELV)
Op basis van realisatiecijfers is geconcludeerd dat het kader voor het ELV in 2016 niet toereikend was. Daarop is besloten extra middelen toe te voegen aan de Wlz vanuit de Zvw.
Financieringsmutatie
Bij financieringsmutaties is sprake van een zeker tijdsverloop tussen het moment waarop de NZa de productieafspraken van partijen ontvangt en de verwerking daarvan in de budgetten en de bevoorschotting/declaraties van de instellingen. Als gevolg daarvan is het gebruikelijk dat de financiering binnen een jaargrens afwijkt van de productie (budgetten) in dat jaar. Zo ontstaan zogeheten financieringsachterstanden of -voorsprongen. Deze financieringsmutatie betekent dat er in 2016 minder is gefinancierd dan uiteindelijk is geproduceerd.
Ontvangsten
Autonoom
Actualisering zorguitgaven
Er is sprake van licht hogere ontvangsten bij de eigen bijdrage van € 68 miljoen. De hogere ontvangsten zijn in lijn met toegenomen zorggebruik in de Wlz, gecorrigeerd voor verschillende leveringsvormen (intra- en extramuraal) waar een cliënt uit kan kiezen.
Ramingsbijstelling eigen bijdragen
Het lagere aantal cliënten in de intramurale ouderenzorg dan eerder geraamd, heeft tot minder opbrengsten van de eigen bijdrage in de Wlz geleid.
Tabel 9 Verticale ontwikkeling van de Wmo 2015 en Jeugdwet-uitgaven en -ontvangsten (bedragen x € 1 miljoen)1
2016
Uitgaven ontwerpbegroting 2016
6.716,1
Autonoom
105,2
Uitdeling lpo 2016 Wmo en Jeugd
105,2
Beleidsmatig
43,7
Compensatie derving eigen bijdrage Jeugdwet (gemeentefonds)
26,6
Compensatie beschermd wonen (gemeentefonds)
9,8
Overige bijstellingen
7,3
Totaal bijstellingen
148,9
Uitgaven jaarverslag 2016
6.865,0
Noot 1
Alleen de middelen die behoren tot het BKZ worden hier verantwoord.
Autonoom
Uitdeling lpo 2016 Wmo en Jeugd
De raming van de budgetten voor de Wmo en de Jeugdwet is verhoogd ter compensatie van ontwikkeling van de loonkosten en prijzen in 2016 ten opzichte van 2015.
Beleidsmatig
Compensatie derving eigen bijdrage Jeugdwet
Het kabinet heeft besloten om de ouderbijdrage die in de Jeugdwet is opgenomen met terugwerkende kracht tot 1 januari 2016 af te schaffen. In verband hiermee is sprake van een toevoeging aan de integratie-uitkering Sociaal domein van € 26,6 miljoen.
Compensatie beschermd wonen
In het bestuurlijk overleg tussen de VNG en VWS van 19 november 2015 is het nieuwe verbeterde verdeelmodel voor het budget beschermd wonen vastgesteld. Bij zeven centrumgemeenten is een verschil geconstateerd tussen het budget dat ze in 2015 hebben ontvangen op basis van het oude model en het budget dat ze zouden hebben ontvangen op basis van de verbeterde verdeling. Deze gemeenten zijn daar in 2016 incidenteel voor gecompenseerd.
3.3. Begrotingsgefinancierde BKZ-uitgaven
Naast de Wmo 2015 en de Jeugdwet vallen enkele andere begrotingsgefinancierde posten onder de bruto BKZ-uitgaven. Tot deze categorie behoren de uitgaven voor zorg, jeugd en welzijn in Caribisch Nederland, bepaalde uitgaven voor zorgopleidingen, de subsidieregeling abortusklinieken, de subsidieregeling overgang integrale tarieven medisch-specialistische zorg en de schadevergoeding Erasmus MC. Deze uitgaven worden op de VWS-begroting verantwoord op de artikelen 1, 2, 4 en 8. Voor de doelstelling van dit beleid en de rol en verantwoordelijkheid van de Minister wordt verwezen naar de betreffende passages op de artikelen in de begroting. Ten slotte zijn er bedragen gereserveerd op de aanvullende post van het Ministerie van Financiën die onder het BKZ vallen. Dit betreft onder meer de loon- en prijsbijstelling voor de begrotingsgefinancierde BKZ-uitgaven.
In tabel 10 wordt de ontwikkeling van de begrotingsgefinancierde-BKZ-uitgaven weergegeven.
Tabel 10 Verticale ontwikkeling van de begrotingsgefinancierde BKZ-uitgaven en -ontvangsten (bedragen x € 1 miljoen)
2016
Begrotingsgefinancierde BKZ-uitgaven ontwerpbegroting 2016
7.124,9
Wmo 2015 en Jeugdwet (gemeentefonds)
148,9
Subsidieregeling overgang integrale tarieven medisch-specialistische zorg (Art.2)
-
-28,9
Schadevergoeding Erasmus MC (Art.2)
85,0
Wtcg (Art.8)
-
-7,6
Zorgopleidingen (Art.4)
-
-18,5
Caribisch Nederland (Art.4)
0,3
Subsidieregeling abortusklinieken (Art.1)
0,3
Loon- en prijsontwikkeling
-
-5,4
Totaal
174,1
Begrotingsgefinancierde BKZ-uitgaven jaarverslag 2016
7.299,0
-
4.Financiering van de zorguitgaven
4.1. De financiering van de zorguitgaven in 2016
De zorguitgaven worden gefinancierd uit een aantal bronnen. Tabel 11 laat zowel de verdeling tussen deze financieringsbronnen zien als de ontwikkeling daarin. De totale gefinancierde uitgaven en de totale bijstellingen komen overeen met de cijfers genoemd in eerdere paragrafen van het Financieel Beeld Zorg (FBZ).
Tabel 11 Zorguitgaven naar financieringsbronnen (bedragen x € 1 miljard)1
Begroting
Bijstelling
Jaarverslag
2016
2016
2016
a
b
c=a+b
Wlz
18,1
-
-0,1
17,9
Eigen betalingen Wlz
1,8
0,0
1,9
Wlz totaal
19,9
-
-0,1
19,8
Zvw
42,7
-
-1,8
40,9
Eigen betalingen Zvw
3,2
0,0
3,2
Zvw totaal
45,9
-
-1,8
44,1
Begroting
7,1
0,2
7,3
Totaal
72,9
-
-1,7
71,2
w.v. netto-BKZ
67,8
-
-1,7
66,1
Bron: VWS, CPB, Zorginstituut.
Noot 1
Door afrondingsverschillen kan de som van de delen afwijken van het totaal.
4.2. Ontvangsten, uitgaven en vermogens van de zorgfondsen (Zvw en Wlz)
Zorgverzekeringswet (Zvw)
De financiering van de Zvw loopt deels via verzekeraars en deels via het Zorgverzekeringsfonds (Zvf). Onderstaande tabel toont de ontwikkeling van de uitgaven en inkomsten van de Zvw.
Tabel 12 Uitgaven en inkomsten Zvw (bedragen x € 1 miljard)1
Begroting
2016
Bijstelling
2016
Jaarverslag
2016
a
b
c=a+b
Zorgverzekeringsfonds
Uitgaven
25,4
-
-0,7
24,7
-
-Uitkering aan verzekeraars
22,4
0,0
22,4
-
-Rechtstreekse uitgaven Zvf
3,1
-
-0,7
2,4
Inkomsten
25,4
0,4
25,8
-
-Inkomensafhankelijke bijdrage (IAB)
21,5
0,4
22,0
-
-Rijksbijdrage verzekerden 18-
2,5
0,0
2,5
-
-Rijksbijdrage HLZ
1,4
0,0
1,4
-
-Overige baten
0,0
-
-0,1
-
-0,1
Saldo
0,0
1,0
1,0
Vermogenssaldo 2015
0,0
-
-1,4
-
-1,4
Vermogenssaldo 2016
0,0
-
-0,3
-
-0,3
Individuele verzekeraars
Uitgaven
42,3
-
-0,5
41,8
-
-Uitgaven zorg
42,8
-
-1,1
41,7
-
-Beheerskosten/saldo
-
-0,5
0,6
0,1
Inkomsten
42,3
-
-0,5
41,8
-
-Uitkering van Zvf
22,4
0,0
22,4
-
-Nominale premie/eigen risico/eigen bijdragen
20,0
-
-0,5
19,5
Bron: VWS, CPB, Zorginstituut.
Noot 1
Door afrondingsverschillen kan de som van de delen afwijken van het totaal.
De Zvw-uitgaven komen € 1,8 miljard lager uit dan geraamd in de begroting van 2016. Deze bijstelling betreft voor € 1,1 miljard de zorguitgaven van verzekeraars en voor € 0,7 miljard de rechtstreekse uitgaven van het Zvf. Omdat de nacalculatie in sterke mate is afgebouwd, leiden lagere uitgaven van verzekeraars niet automatisch tot een lagere uitkering uit het Zvf aan verzekeraars. In 2016 draagt het Zvf nog een beperkt deel van het risico. Er is van uitgegaan dat de uitkering uit het Zvf aan verzekeraars niet verandert ten opzichte van de begroting2. De inkomensafhankelijke bijdrage (in de EMU-definitie) komt € 0,4 miljard hoger uit dan de raming uit de begroting 2016. Bij de overige baten3 doet zich een tegenvaller voor van € 0,1 miljard bij het saldo van uitgaven en ontvangsten bij de wanbetalersregeling. De rijksbijdrage voor verzekerden 18- en de rijksbijdrage HLZ zijn exact uitgekomen op de raming.
Het saldo van het Zvf komt daarmee in 2016 € 1,0 miljard hoger uit dan in de begroting 2016. Het vermogenssaldo van het Zvf per ultimo 2016 komt € 0,3 miljard slechter uit dan geraamd in de begroting 2016. Dit is het gevolg van de verbetering van het saldo 2016 met € 1,0 miljard en een neerwaartse bijstelling van het vermogen per ultimo 2015 met € 1,4 miljard die resulteert uit het Zorginstituut-jaarverslag fondsen 2015. Dit lagere saldo per ultimo 2015 resulteert per saldo uit hogere uitgaven in het kader van de nacalculatie van verzekeraars over 2013, 2014 en 2015, hogere inkomsten bij de IAB 2014 en lagere rechtstreekse uitgaven in 2014 en 2015.
De zorguitgaven van individuele verzekeraars komen naar huidige inschatting € 1,1 miljard lager uit dan in de begroting 2016. Daartegenover staat dat de verzekeraars de nominale premie € 0,5 miljard lager hebben vastgesteld dan geraamd in de begroting. De bijdrage uit het Zvf komt naar huidige inschatting uit op de raming in de begroting. Het saldo van de verzekeraars komt als gevolg van de genoemde bijstellingen € 0,6 miljard hoger uit dan geraamd in de begroting.
De meeste cijfers in de kolom jaarverslag 2016 zijn afkomstig of afgeleid van het Zorginstituut. De raming van de zorguitgaven van verzekeraars is overgenomen uit de maartlevering van het Zorginstituut. Bij de meeste beschikbaarheidbijdragen is aangesloten bij NZa-cijfers. Bij de kapitaallasten en de opleidingen zijn eigen VWS-inschattingen verwerkt. Voor de inkomensafhankelijke bijdrage is een CPB-cijfer in de EMU-definitie gebruikt. De rijksbijdragen zijn overgenomen uit de maartlevering van het Zorginstituut. Dit geldt ook voor de post overige baten (rentebaten, wanbetalers, onverzekerden, verdragsgerechtigden).
Het vermogen per ultimo 2015 is overgenomen uit het Zorginstituut-jaarverslag fondsen 2015. Het vermogenssaldo van het fonds in 2015 is hiervan afgeleid. Het vermogenssaldo 2016 is bepaald door het exploitatiesaldo 2016 op te tellen bij het vermogenssaldo 2015.
Wet langdurige zorg (Wlz)
Onderstaande tabel toont de ontwikkeling van de uitgaven en inkomsten van het Fonds langdurige zorg (Flz).
Tabel 13 Uitgaven en inkomsten Flz (bedragen x € 1 miljard)1
Begroting
2016
Bijstelling
2016
Jaarverslag
2016
a
b
c=a+b
Uitgaven
19,9
-
-0,1
19,8
-
-Zorgaanspraken en subsidies
19,8
-
-0,1
19,7
-
-Beheerskosten
0,1
0,0
0,1
Inkomsten
19,3
0,2
19,5
-
-Procentuele premie
14,1
0,1
14,2
-
-Eigen bijdragen
1,8
0,0
1,9
-
-BIKK
3,4
0,0
3,4
Saldo
-
-0,6
0,3
-
-0,3
Vermogen Fonds langdurige zorg 2015
0,3
0,4
0,7
Vermogen Fonds langdurige zorg 2016
-
-0,3
0,6
0,4
Bron: VWS, CPB, Zorginstituut.
Noot 1
Door afrondingsverschillen kan de som van de delen afwijken van het totaal.
De uitgaven gefinancierd via de Wlz zijn € 0,1 miljard lager uitgekomen dan verwerkt in de begroting 2016. De procentuele Wlz-premie heeft € 0,1 miljard meer opgebracht dan geraamd in de begroting 2016. De Bijdrage in de kosten van kortingen (BIKK) en de eigen bijdragen zijn vrijwel uitgekomen op de stand in de begroting. Per saldo zijn de inkomsten van het Flz hierdoor € 0,2 miljard hoger uitgekomen dan geraamd in de begroting.
Vanwege de € 0,1 miljard lagere uitgaven en de € 0,2 miljard hogere inkomsten is het saldo van het Flz € 0,3 miljard hoger uitgekomen dan de raming (op € -0,3 miljard). Dit saldo telt mee in het EMU-saldo.
Het vermogen van het Flz is per ultimo 2015 blijkens het Zorginstituut-jaarverslag fondsen 2015 € 0,4 miljard hoger uitgekomen dan geraamd in de begroting 2016 (op € 0,7 miljard in plaats van € 0,3 miljard). Deze verbetering resulteert voor € 0,2 miljard uit lagere uitgaven en voor € 0,2 miljard uit hogere premie-inkomsten. Het vermogen van het Flz komt hierdoor naar huidige inschatting per ultimo 2016 € 0,6 miljard hoger uit dan geraamd in de begroting 2016 (op € 0,4 miljard in plaats van € -0,3 miljard).
De meeste cijfers in de kolom Jaarverslag 2016 zijn afkomstig of afgeleid van het Zorginstituut. De uitgaven, eigen bijdragen en de BIKK zijn overgenomen uit de maartrapportage van het Zorginstituut. Het vermogen van het Flz per ultimo 2015 is overgenomen uit het Jaarverslag Fondsen 2015 van het Zorginstituut. Voor de premieopbrengst 2016 is het CPB-cijfer in de EMU-definitie gebruikt.
4.3. Ontwikkeling premies voor Zvw en Wlz
Tabel 14 geeft een overzicht van de premies Zvw en Wlz conform de stand ontwerpbegroting 2016 en conform de (voorlopige) realisatie.
Tabel 14 Premieoverzicht
Begroting
2016
Bijstelling
2016
Jaarverslag
2016
a
b
c=a+b
Zvw
Inkomensafhankelijke bijdrage regulier (in %)
6,75
0
6,75
Inkomensafhankelijke bijdrage laag (in %)
5,50
0
5,50
Nominale premie (jaarbedrag in €)
1.243
-
-44
1.199
Wlz
Procentuele premie (in %)
9,65
0
9,65
Bron: VWS, CPB.
Zowel de Wlz-premie als de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw zijn vastgesteld conform het percentage uit de ontwerpbegroting 2016. De nominale premie Zvw voor 2016 is door de verzekeraars € 44 lager vastgesteld dan geraamd in de begroting 2016.
4.4. Wat heeft de gemiddelde burger in 2016 aan zorg betaald?
Figuur 4 laat zien dat de gemiddelde volwassene in Nederland € 5.400 heeft betaald aan collectieve zorg. Dat betreft niet alleen de nominale premie en de eigen betalingen. Een Nederlander betaalt gemiddeld ook een fors bedrag aan Wlz-premie. De inkomensafhankelijke bijdrage Zvw wordt voor een beperkt deel rechtstreeks door burgers betaald (gepensioneerden en zelfstandigen) en voor het grootste deel door werkgevers. Dat laatste deel beïnvloedt de loonruimte en is daarom meegenomen. Via de zorgtoeslag ontvangt de gemiddelde burger een bedrag ter gedeeltelijke betaling van de nominale premie en het eigen risico. Als laatste is meegenomen het bedrag dat via belastingen wordt opgebracht ter dekking van de begrotingsgefinancierde BKZ-uitgaven, de rijksbijdragen en de zorgtoeslag. De gemiddelde lasten voor een volwassene komen daarmee uit op € 5.400 voor het jaar 2016. Dat is € 42 hoger dan geraamd in de begroting 2016. De lasten komen hoger uit als saldo van opwaartse en neerwaartse bijstellingen. De nominale premie is in 2016 € 44 lager vastgesteld door de verzekeraars. Mede hierdoor is de zorgtoeslag € 33 lager uitgekomen. Die lagere zorgtoeslag is weer mede de oorzaak van een lagere belastingheffing (€ 24). Per saldo leiden deze drie posten tot € 35 lagere lasten. Omdat de economie aantrekt, stijgen de inkomens. Daardoor is gemiddeld per volwassene € 54 meer Wlz-premie betaald.
Door de hogere inkomens is ook de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw gemiddeld per volwassene € 23 hoger uitgekomen dan eerder geraamd. De eigen betalingen zijn gemiddeld € 1 hoger uitgekomen, waardoor de totale lasten € 42 hoger zijn uitgekomen dan in de ontwerpbegroting 2016.
Figuur 4: Lasten per volwassene aan zorg in 2016 (in euro’s per jaar)
-
5.Meerjarige ontwikkeling van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten
5.1. Actuele stand van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten per sector 2013-2016
Tabel 15 laat de actuele stand zien van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten per sector over 2013-2016 (stand jaarverslag 2016). Een aantal keren per jaar worden de zorguitgaven geactualiseerd. Dit gebeurt aan de hand van budgetgegevens van de NZa en financieringsgegevens van het Zorginstituut. Na het verschijnen van een jaarverslag kunnen nog aanpassingen in de cijfers van het betreffende jaar plaatsvinden. Deze zijn meegenomen in onderstaande tabel.
Tabel 15 Actuele standen van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten per sector 2013 t/m 2016 (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Zvw-uitgaven
Eerstelijnszorg
4.579,9
4.912,8
5.106,4
5.334,0
Tweedelijnszorg
22.504,2
22.512,3
22.002,4
23.406,6
Geneeskundige geestelijke gezondheidszorg
4.010,1
3.659,6
3.287,8
3.448,4
Genees- en hulpmiddelen
5.768,3
5.838,2
6.017,8
6.075,9
Wijkverpleging
3.117,7
3.237,4
Ziekenvervoer
622,7
644,2
630,9
657,8
Beschikbaarheidbijdrage opleidingen Zvw
1.051,5
1.197,5
1.217,2
1.274,3
Grensoverschrijdende zorg
674,0
443,0
704,5
634,9
Bruto Zvw-uitgaven jaarverslag 2016
39.210,6
39.207,6
42.084,8
44.069,3
Eigen betalingen Zvw
2.639,0
3.098,1
3.190,7
3.194,8
Eigen bijdrage Zvw
27,0
27,0
27,0
00
Zvw ontvangsten jaarverslag 2016
2.666,0
3.125,1
3.217,7
3.194,8
Netto Zvw uitgaven jaarverslag 2016
36.544,6
36.082,6
38.867,0
40.874,4
AWBZ/Wlz-uitgaven
Nieuwe indeling
Binnen contracteerruimte
20.702,1
21.407,9
16.225,5
16.635,1
Ouderenzorg
8.444,1
8.587,1
8.589,1
8.863,0
Gehandicaptenzorg
5.266,9
5.455,2
5.958,2
6.163,6
Langdurige ggz
1.578,7
1.602,6
618,1
531,7
Volledig pakket thuis
351,9
419,9
Extramurale zorg
4.252,9
4.491,6
509,7
446,8
Overige binnen contracteerruimte
1.159,5
1.271,4
198,6
210,0
Persoonsgebonden budgetten
2.414,9
2.411,0
1.273,9
1.567,5
Buiten contracteerruimte
2.927,6
2.569,8
2.144,5
1.611,4
Kapitaallasten (nacalculatie)
2.235,7
2.118,2
1.406,3
891,2
Beheerskosten
182,1
214,5
156,7
156,4
Overig buiten contracteerruimte1
74,0
75,9
665,8
701,4
Nominaal en onverdeeld
435,8
161,2
-
-84,3
-
-137,5
Oude indeling
Preventieve zorg (Rijksvaccinatieprogramma)
93,9
92,4
-
-
Dagbesteding en vervoer
1.139,8
1.138,6
-
-
Mee-instellingen
173,8
180,5
-
-
Bruto AWBZ/Wlz-uitgaven jaarverslag 2016
27.452,2
27.800,1
19.643,9
19.814,1
Eigen bijdrage AWBZ
1.914,8
1.970,9
1.892,0
1.882,9
Netto AWBZ/Wlz-uitgaven jaarverslag 2016
25.537,3
25.829,3
17.751,9
17.931,2
Begrotingsgefinancierde uitgaven
Wmo 2015 en Jeugdwet (gemeentefonds)
1.561,2
1.713,7
6.977,2
6.865,0
Integratie-uitkering Wmo/huishoudelijke verzorging
1.561,2
1.713,7
1.258,7
1.161,4
Integratie-uitkering Sociaal domein deel Wmo 2015
3.556,1
3.642,6
HHT en restant RA middelen arbeidsmarkt
128,6
141,0
Jeugdwet
2.033,8
1.920,0
Overig begrotingsgefinancierd (VWS-begroting)
593,8
577,5
490,6
434,0
Subsidieregeling overgang integrale tarieven medisch-specialistische zorg (Art.2)
35,9
1,1
Schadevergoeding Erasmus MC (Art.2)
85,0
85,0
Zorgopleidingen (Art.4)
179,7
82,4
208,1
223,6
Caribisch Nederland (Art.4)
88,0
86,3
104,1
108,2
Wtcg (Art.8)
326,1
408,8
41,8
0,2
Subsidieregeling abortusklinieken (Art.1)
15,7
15,9
Bruto begrotingsgefinancierde uitgaven jaarverslag 2016
2.155,0
2.291,2
7.467,8
7.299,0
Overige ontvangsten
-
-
-
-
Netto Begrotingsgefinancierde uitgaven jaarverslag 2016
2.155,0
2.291,2
7.467,8
7.299,0
Bruto BKZ-uitgaven jaarverslag 2016
68.817,8
69.298,9
69.196,5
71.182,3
BKZ-ontvangsten jaarverslag 2016
4.580,9
5.096,0
5.109,7
5.077,7
Netto BKZ-uitgaven jaarverslag 2016
64.236,9
64.203,0
64.086,7
66.104,6
Bron: VWS, gegevens Zorginstituut over (voorlopige) financieringslasten Zvw en Wlz en NZa-gegevens over de productieafspraken en (voorlopige) realisatiegegevens.
Noot 1
Bij de Wlz zijn onder de post «overige buiten contracteerruimte» opgenomen de deelsectoren: bovenbudgettaire vergoedingen, tandheelkunde Wlz, instellingen voor medisch-specialistische zorg Wlz, overig curatieve zorg Wlz, ADL, extramurale behandeling, zorginfrastructuur, eerstelijnverblijf, orthocommunicatieve behandeling, innovatie en beschikbaarheidbijdrage opleidingen Wlz.
5.2. Ontwikkeling van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten 2006-2016
Realisatiecijfers worden in latere jaren nog aangepast naar de laatste inzichten. Daardoor kunnen er ook na het verschijnen van VWS-jaarverslagen nog aanpassingen in de cijfers van het betreffende jaar plaatsvinden. In tabel 16 wordt de ontwikkeling van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten voor de jaren 2006-2016 weergegeven conform de actuele VWS-stand (stand jaarverslag 2016). De jaren 2013 en daarvoor zijn definitief. Voor de Wlz betreft het voor de jaren 2006-2014 de AWBZ-standen en vanaf het jaar 2015 de Wlz-standen.
Tabel 16 Ontwikkeling van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten 2006-2016 (bedragen x € 1 miljoen)
2006
2007
2008
2009
20101
2011
2012
2013
2014
20152
2016
BKZ-uitgaven en -ontvangsten actuele VWS-stand
Zorgverzekeringswet (Zvw)
Bruto-uitgaven
25.293
26.077
31.465
33.756
35.474
35.983
36.672
39.211
39.208
42.085
44.069
Ontvangsten
2.053
2.047
1.311
1.364
1.481
1.499
1.932
2.666
3.125
3.218
3.195
Netto-uitgaven
23.240
24.030
30.155
32.392
33.993
34.484
34.739
36.545
36.083
38.867
40.874
Wet langdurige zorg (Wlz)
Bruto-uitgaven
22.996
22.852
21.806
23.221
24.135
25.222
27.865
27.452
27.800
19.644
19.814
Ontvangsten
1.795
1.618
1.618
1.594
1.478
1.620
1.697
1.915
1.971
1.892
1.883
Netto-uitgaven
21.201
21.235
20.188
21.627
22.657
23.603
26.169
25.537
25.829
17.752
17.931
Begrotingsgefinancierde BKZ-uitgaven
Bruto-Wmo 2015 (gemeentefonds)
1.411
1.475
1.533
1.541
1.456
1.511
1.561
1.714
4.943
4.945
Bruto-Jeugdwet (gemeentefonds)
0
0
0
0
0
0
0
0
2.034
1.920
Bruto-overig begrotingsgefinancierd (VWS-begroting)
636
783
824
1.327
1.820
1.893
594
577
491
434
Bruto-begrotingsgefinancierde BKZ-uitgaven
34,5
2.047
2.258
2.357
2.868
3.276
3.405
2.155
2.291
7.468
7.299
Ontvangsten
0
0
39
63
73
51
21
0
0
0
0
Netto-begrotingsgefinancierde BKZ-uitgaven
34,5
2.047
2.219
2.294
2.794
3.226
3.384
2.155
2.291
7.468
7.299
Bruto BKZ-uitgaven
48.323
50.977
55.530
59.335
62.476
64.481
67.942
68.818
69.299
69.196
71.182
BKZ-ontvangsten
3.847
3.665
2.968
3.022
3.032
3.170
3.650
4.581
5.096
5.110
5.078
Netto BKZ-uitgaven
44.476
47.312
52.562
56.313
59.444
61.312
64.292
64.237
64.203
64.087
66.105
Bron: Actuele VWS stand.
Noot 1
Exclusief de eenmalige stimuleringsimpuls voor de bouw uit het aanvullend coalitieakkoord Balkenende IV (€ 320 miljoen) die niet aan het BKZ is toegerekend.
Noot 2
Ingaande 2015 is de Wet langdurige zorg in werking getreden.
Figuur 5: Bijstellingen van de netto BKZ-uitgaven Zvw en AWBZ/Wlz na het verschijnen van de VWS-jaarverslagen 2006-2016
Bron: Financieel Beeld Zorg uit de jaarverslagen VWS, diverse jaren en de actuele VWS stand
In figuur 5 zijn de bijstellingen van de netto BKZ-uitgaven van de Zvw en de AWBZ/Wlz na het verschijnen van de VWS-jaarverslagen grafisch weergegeven voor de jaren 2006-2016. Uit de grafiek blijkt dat de bijstellingen na publicatie van het jaarverslag een grillig patroon kennen. Er zijn zowel jaren waarin de zorguitgaven hoger zijn uitgekomen dan vermeld in het jaarverslag als jaren waarin de zorguitgaven neerwaarts zijn bijgesteld. De omvang van de bijstelling blijft in de meeste jaren binnen een bandbreedte van 1%, met een maximale uitschieter van - 1,8% in 2015. De neerwaartse bijstellingen in het jaar 2014 en 2015 hangen voor een belangrijk deel samen met de verwerking van de MSZ en ggz in het jaarverslag 2016. Toekomstige bijstellingen zullen daardoor naar verwachting kleiner zijn.
5.3. Horizontale ontwikkeling van de zorguitgaven 2013-2016
In deze paragraaf wordt de horizontale ontwikkeling van de zorguitgaven grafisch weergegeven en toegelicht voor de periode van het Kabinet Rutte-Asscher (2013-2016). De horizontale ontwikkeling geeft de jaar-op-jaarontwikkeling van de netto BKZ-uitgaven weer.
Hierbij worden een tweetal ontwikkelingen onderscheiden:
-
-
-
•Nominale groeiontwikkeling:
De nominale ontwikkeling is de groei van de zorguitgaven inclusief de loon- en prijsontwikkeling.
-
-
-
-
•Reële ontwikkeling:
De reële ontwikkeling is de ontwikkeling van de zorguitgaven gecorrigeerd voor de prijsontwikkeling van het BBP.
-
In figuur 6 is de horizontale ontwikkeling van de netto BKZ-uitgaven, gecorrigeerd voor overhevelingen (zoals overhevelingen naar de begrotingen van VWS en V&J) en technische bijstellingen (zoals een technische correctie in verband met verkorting dbc-duur), grafisch weergegeven voor de jaren 2013-2016.
Figuur 6: Horizontale ontwikkeling van de totale zorguitgaven 2013-2016
1 Dit betreft de netto BKZ-uitgaven gecorrigeerd voor overhevelingen en technische bijstellingen.
De gemiddelde reële groei van de totale zorguitgaven in de negen jaar (1996-2005) voor de introductie van de Zvw was 3,7%. De gemiddelde groei vanaf de introductie van de Zvw in 2006 (2006-2016) bedraagt naar verwachting 3,1%. De gemiddelde reële groei vanaf de introductie van de Zvw en vóór de Kabinetsperiode Rutte II (2006-2012)4 was 5,1%. De gemiddelde reële groei binnen deze kabinetsperiode (2012-2016) bedraagt 0,2% en is daarmee lager dan de voorafgaande perioden. Deze trend doet zich voor bij zowel de totale zorguitgaven als bij de Zvw en AWBZ/Wlz.
Zvw-uitgaven
In figuur 7 is de horizontale ontwikkeling van de netto Zvw-uitgaven, gecorrigeerd voor technische bijstellingen (zoals technische correctie in verband met verkorting dbc-duur) en overhevelingen (zoals overhevelingen als gevolg van de hervorming AWBZ), grafisch weergegeven voor de jaren 2013-2016.
Figuur 7: Horizontale ontwikkeling netto Zvw-uitgaven 2013-2016
1Dit betreft de netto Zvw-uitgaven gecorrigeerd voor overhevelingen en technische bijstellingen.
De gemiddelde reële groei van de Zvw-uitgaven in de negen jaar (1996-2005) voor de introductie van de Zvw was 3,3%. De gemiddelde groei vanaf de introductie van de Zvw in 2006 (2006-2016) bedraagt naar verwachting 2,7%. De gemiddelde reële groei vanaf de introductie van de Zvw en vóór de Kabinetsperiode Rutte II (2006-2012) was 4,1%. De gemiddelde reële groei binnen deze kabinetsperiode (2012-2016) bedraagt 0,7% en is daarmee lager dan de voorafgaande perioden.
Uitgaven AWBZ/Wlz
In figuur 8 is de horizontale ontwikkeling van netto AWBZ/Wlz-uitgaven, gecorrigeerd voor overhevelingen (zoals overhevelingen als gevolg van de hervorming AWBZ), grafisch weergegeven voor de jaren 2013-2016.
Figuur 8: Horizontale ontwikkeling netto AWBZ/Wlz-uitgaven 2013-2016
1 Dit betreft de netto AWBZ/Wlz-uitgaven gecorrigeerd voor overhevelingen.
De gemiddelde reële groei van de AWBZ/Wlz in de zes jaar voor deze kabinetsperiode (2006-2012) was 5,2%. De gemiddelde reële groei in deze kabinetperiode (2012-2016) van 0,4% is fors lager dan de periode daarvoor.
-
6.Verdieping Financieel Beeld Zorg
6.1. Verdieping in de BKZ-deelsectoren
In deze verdiepingsparagraaf wordt een overzicht gegeven van de ontwikkelingen van de uitgaven onder het BKZ. Deze verdiepingsparagraaf is opgedeeld in de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Wet langdurige zorg (Wlz). In deze paragraaf zijn de cijfers over de jaren 2013 tot en met 2016 per deelsector gepresenteerd. Dit geeft een overzichtelijker en gedetailleerder beeld van de budgettaire ontwikkelingen binnen de afzonderlijke onderdelen van de zorg. De bijstellingen zijn weergegeven ten opzichte van de ontwerpbegroting 2016. De toelichtingen zijn onderverdeeld in verschillende categorieën: autonoom, beleidsmatig en technisch.
In deze verdiepingsbijlage worden alleen de belangrijkste bijstellingen die na de tweede suppletoire begroting 2016 hebben plaatsgevonden toegelicht. Voor een meer gedetailleerde toelichting op de eerste suppletoire begroting 2016 (TK 34 485 XVI, nr. 1 en 2), de ontwerpbegroting 2017 (TK 34 550 XVI, nr. 1 en 2) en de tweede suppletoire begroting 2016 (TK 34 620 XVI, nr. 1 en 2) wordt verwezen naar de betreffende publicaties.
Als gevolg van afronding kan de som der delen in de tabellen in deze verdiepingsbijlage afwijken van het totaal.
6.1.1. Zorgverzekeringswet (Zvw)
In deze paragraaf wordt ingegaan op de financiële ontwikkelingen binnen de Zvw in het afgelopen jaar voor de jaren 2013 tot en met 2016. In tabel 17 worden weergegeven de financiële bijstellingen in 2016 per deelsector tussen de ontwerpbegroting 2016 en het jaarverslag 2016. Het beeld voor 2016 is geactualiseerd bij de eerste suppletoire begroting 2016, de ontwerpbegroting 2017, de tweede suppletoire begroting 2016 en nu bij het jaarverslag 2016.
De opbouw van de ontwikkeling van de Zvw-uitgaven en -ontvangsten wordt na tabel 17 verder per deelsector weergegeven.
Tabel 17 Ontwikkeling van de Zvw-uitgaven en -ontvangsten per deelsector (bedragen x € 1 miljoen)
Ontwerpbegroting
Bijstellingen
Stand Jaarverslag
2016
2016
2016
Eerstelijnszorg
5.349,6
-
-15,7
5.334,0
Huisartsenzorg
2.762,3
-
-118,8
2.643,5
Multidisciplinaire zorgverlening
445,2
85,7
530,8
Tandheelkundige zorg
717,4
38,8
756,3
Paramedische zorg
700,8
14,4
715,2
Verloskunde
229,4
1,9
231,2
Kraamzorg
320,5
-
-23,9
296,6
Zintuiglijk gehandicapten
174,1
-
-13,7
160,4
Tweedelijnszorg
23.099,2
307,4
23.406,6
Medisch-specialistische zorg
21.145,8
242,4
21.388,2
Geriatrische revalidatiezorg
777,3
-
-56,6
720,8
Beschikbaarheidbijdrage academische zorg
660,0
-
-8,8
651,1
Beschikbaarheidbijdrage kapitaallasten academische zorg
49,4
-
-11,1
38,3
Beschikbaarheidbijdragen overig medisch-specialistische zorg
82,2
-
-6,9
75,4
Garantieregeling kapitaallasten
0,0
78,2
78,2
Overig curatieve zorg
384,5
70,1
454,6
Geneeskundige geestelijke gezondheidszorg
3.779,0
-
-330,6
3.448,4
Geneeskundige geestelijke gezondheidszorg
3.779,0
-
-330,6
3.448,4
Genees- en hulpmiddelen
6.266,8
-
-190,9
6.075,9
Geneesmiddelen
4.598,8
40,8
4.639,6
Hulpmiddelen
1.668,0
-
-231,7
1.436,3
Wijkverpleging
3.346,1
-
-108,6
3.237,4
Wijkverpleging
3.346,1
-
-108,6
3.237,4
Ziekenvervoer
692,3
-
-34,5
657,8
Ambulancevervoer
565,7
-
-19,1
546,6
Overig ziekenvervoer
126,6
-
-15,4
111,2
Opleidingen
1.250,9
23,4
1.274,3
Beschikbaarheidbijdrage opleidingen Zvw
1.250,9
23,4
1.274,3
Overig
809,9
-
-174,9
634,9
Grensoverschrijdende zorg
809,9
-
-174,9
634,9
Nominaal en onverdeeld
1.266,3
-
-1.266,3
0,0
Nominaal en onverdeeld
1.266,3
-
-1.266,3
0,0
Bruto Zvw-uitgaven
45.860,1
-
-1.790,8
44.069,3
Eigen betalingen Zvw
3.194,8
0,0
3.194,8
Zvw-ontvangsten
3.194,8
0,0
3.194,8
Netto Zvw-uitgaven
42.665,2
-
-1.790,8
40.874,4
Bron: VWS, gegevens Zorginstituut over (voorlopige) financieringslasten Zvw en Wlz en NZa-gegevens over de productieafspraken en (voorlopige) realisatiegegevens.
In figuur 9 is de samenstelling van de Zvw-uitgaven per sector weergegeven voor het jaar 2016.
Figuur 9: Samenstelling Zvw-uitgaven 2016
1 De eerstelijnszorg bevat ook de multidisciplinaire zorg.
Huisartsen (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
2.373,2
2.544,3
2.696,1
2.762,3
Bijstellingen jaarverslag 2015
-
-7,5
8,0
-
-105,1
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
18,7
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
-
-0,3
0,6
-
-9,2
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
-
-1,8
-
-20,1
-
-137,5
Totaal bijstellingen
-
-7,8
6,8
-
-134,4
-
-118,8
Stand jaarverslag 2016
2.365,4
2.551,1
2.561,7
2.643,5
Deze sector bevat de huisartsenzorg. Deze bestaat uit bijzondere betalingen, avond- nacht en weekenddiensten, inschrijftarieven, consultarieven, overige tarieven, resultaatbeloning & zorgvernieuwing huisartsen, verloskundige hulp door huisartsen en het deel van de kwaliteitsgelden dat betrekking heeft op ondersteuning van de eerstelijnszorg.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-1,8
-
-20,1
-
-137,5
De uitgaven voor huisartsenzorg zijn geactualiseerd op basis van in maart ontvangen gegevens van het Zorginstituut. Hieruit volgen bijstellingen voor 2014, 2015 en 2016. De uitgaven voor 2016 zijn fors lager dan geraamd. Er was voor de huisartsenzorg meer ruimte beschikbaar dan kon worden ingevuld. Delen van de huisartsenzorg, zoals de vergoeding voor abonnementen vertonen weinig groei. Vanaf de aanvang van het akkoord hebben zich in omvang vergelijkbare onderschrijdingen van het kader voorgedaan. Voor 2014 en 2015 zijn deze eerder verwerkt. Hoewel er bij de uitgaven voor huisartsen in 2016 sprake is van een forse onderschrijding, zijn deze uitgaven ten opzichte van 2015 gegroeid met € 82 miljoen. De toename is vooral veroorzaakt door een stijging bij de consulten met € 24 miljoen, de overige tarieven met € 37 miljoen en de resultaatbeloning & zorgvernieuwing huisartsen met € 31 miljoen. De POH-ggz is sterk gegroeid binnen de onderdelen consulten en modules. De uitgaven voor bijzondere betalingen zijn daarentegen gedaald, evenals de avond- nacht en weekenddiensten.
Multidisciplinaire zorgverlening (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
415,6
458,9
434,4
445,2
Bijstellingen jaarverslag 2015
-
-7,9
0,5
31,7
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
15,3
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
1,8
-
-1,1
2,8
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
3,3
-
-2,5
70,4
Totaal bijstellingen
-
-6,1
2,7
32,0
85,7
Stand jaarverslag 2016
409,5
461,6
466,4
530,8
De multidisciplinaire zorgverlening (MDZ) betreft ketenzorg en geïntegreerde eerstelijnszorg. Binnen de ketens wordt zorg verleend waarbij zorgaanbieders van diverse disciplines de zorgonderdelen in samenhang en in samenwerking met de betreffende patiënt leveren.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
3,3
-
-2,5
70,4
De uitgaven voor multidisciplinaire zorgverlening zijn geactualiseerd op basis van in maart ontvangen gegevens van het Zorginstituut. Hieruit volgt een forse overschrijding voor 2016 van het beschikbare kader met € 70 miljoen. Deze overschrijding wordt in samenhang bezien met de onderschrijding op de uitgaven voor huisartsenzorg (bijna € 138 miljoen). De meeste mogelijkheden om meer zorg te leveren in deze sectoren zitten bij de multidisciplinaire zorgverlening (MDZ). De reguliere multidisciplinaire zorgverlening is sinds 2015 gestegen met circa € 22 miljoen en de zorgvernieuwing MDZ met circa € 40 miljoen. De stijging daarin werd onder andere veroorzaakt door een zestal nieuwe op substitutie gerichte prestaties.
Tandheelkundige zorg Zvw (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
697,4
739,5
728,0
717,4
Bijstellingen jaarverslag 2015
0,8
5,4
9,8
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
20,7
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,7
-
-0,2
1,4
1,4
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
-
-2,5
4,1
16,7
Totaal bijstellingen
1,5
2,7
15,3
38,8
Stand jaarverslag 2016
698,9
742,2
743,3
756,3
Deze deelsector bevat de eerstelijns tandheelkundige zorg.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-2,5
4,1
16,7
De uitgaven aan tandheelkundige zorg zijn geactualiseerd op basis van gegevens van het Zorginstituut over vier kwartalen. In 2016 is sprake van een overschrijding van bijna € 17 miljoen. Deze overschrijding wordt grotendeels veroorzaakt door een stijging van de preventieve mondzorg bij jeugdige verzekerden.
Paramedische zorg (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
627,4
657,3
685,0
700,8
Bijstellingen jaarverslag 2015
1,6
-
-0,2
-
-10,4
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,4
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,2
-
-0,4
1,3
1,3
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
-
-5,6
0,0
12,7
Totaal bijstellingen
1,8
-
-6,2
-
-9,1
14,4
Stand jaarverslag 2016
629,2
651,1
675,9
715,2
waarvan fysiotherapie
439,6
457,1
472,1
489,0
waarvan oefentherapie
19,1
19,6
20,2
21,3
waarvan logopedie
115,2
114,1
117,0
127,4
waarvan ergotherapie
27,0
29,9
33,0
39,9
waarvan dieetadvisering
28,3
30,5
33,5
37,7
De paramedische zorg omvat fysiotherapie, oefentherapie Caesar, oefentherapie Mensendieck, logopedie, ergotherapie en dieetadvisering.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-5,6
12,7
De uitgaven aan paramedische zorg zijn geactualiseerd op basis van gegevens van het Zorginstituut over vier kwartalen. Hieruit volgen bijstellingen voor 2014 en 2016. In 2016 is sprake van een overschrijding van het beschikbare kader met bijna € 13 miljoen. Dit is het saldo van diverse bijstellingen op de verschillende deelsectoren. Met name de uitgaven aan logopedie en ergotherapie zijn gestegen. Bij de ergotherapie is sprake van een autonome volumegroei. De groei bij de sector logopedie kan mede worden verklaard door acht nieuwe prestaties of prestatiebeschrijvingen logopedie die de NZa per 1 januari 2016 heeft afgegeven.
Verloskunde (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
198,6
216,1
224,4
229,4
Bijstellingen jaarverslag 2015
-
-2,0
-
-2,0
-
-7,9
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
-
-6,9
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
-
-0,2
-
-1,3
-
-1,3
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
-
-6,5
-
-0,5
10,1
Totaal bijstellingen
-
-2,0
-
-8,7
-
-9,7
1,9
Stand jaarverslag 2016
196,6
207,4
214,7
231,2
Deze deelsector bevat de extramuraal verstrekte verloskundige zorg. De verloskundige zorg verricht door huisartsen is bij de deelsector huisartsen opgenomen.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-6,5
-
-0,5
10,1
Op basis van in maart 2017 ontvangen cijfers van het Zorginstituut zijn de realisatiecijfers geactualiseerd. Hieruit volgen in omvang geringe bijstellingen voor 2014 en 2015. In 2016 is sprake van een overschrijding van het beschikbare kader met € 10,1 miljoen. Deze is deels te verklaren door het structureel doortrekken van de onderschrijding in 2015, daarnaast is sprake van een stijging van het aantal geboorten in 2016 ten opzichte van 2015.
Kraamzorg (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
281,3
306,0
313,2
320,5
Bijstellingen jaarverslag 2015
-
-0,5
-
-5,6
-
-15,0
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
-
-7,9
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
-
-0,5
-
-0,5
0,0
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
-
-0,6
-
-4,1
-
-16,0
Totaal bijstellingen
-
-1,0
-
-6,7
-
-19,1
-
-23,9
Stand jaarverslag 2016
280,3
299,3
294,1
296,6
Op deze sector worden de uitgaven voor kraamzorg geraamd en verantwoord. De kraamzorg is tweeledig. Allereerst houdt deze de partusassistentie in: de ondersteuning van de verloskundige bij de bevalling. Daarnaast levert de kraamverzorgende hulp gedurende de eerste dagen na de bevalling en geeft zij advies met betrekking tot de verzorging van de pasgeborene en de kraamvrouw.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-0,6
-
-4,1
-
-16,0
Op basis van in maart 2017 ontvangen cijfers van het Zorginstituut zijn de realisatiecijfers geactualiseerd. Hieruit volgen in omvang geringe bijstellingen voor 2014 en 2015. In 2016 is sprake van een forse onderschrijding van het beschikbare kader met € 16,0 miljoen, maar het uitgavenniveau 2016 is licht hoger dan 2015. Het aantal geboortes is in 2016 gestegen ten opzichte van 2015.
Zintuiglijk gehandicapten (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
0,0
0,0
172,7
174,1
Bijstellingen jaarverslag 2015
0,0
0,0
-
-23,7
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
2,8
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,8
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
0,0
0,5
-
-16,5
Totaal bijstellingen
0,0
0,0
-
-22,4
-
-13,7
Stand jaarverslag 2016
0,0
0,0
150,3
160,4
Zorg aan zintuiglijk beperkten (auditief en/of communicatief beperkten, visueel beperkten en doofblinden) valt sinds 1 januari 2015 onder de Zvw.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
0,5
-
-16,5
De uitgaven voor de zintuiglijk gehandicapten zijn geactualiseerd op basis van gegevens van het Zorginstituut. Over 2016 is een onderschrijding te zien van bijna € 17 miljoen. De uitgaven zijn ten opzichte van 2015 gestegen met € 10 miljoen en komen hiermee dichter bij de begrotingsraming dan in 2015. Deze sector is vanaf 2015 nieuw onder de Zvw. Er is nog onvoldoende ervaring met de kwaliteit van de raming van deze sector door VWS en zorgverzekeraars.
Instellingen voor medisch-specialistische zorg (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
18.581,8
18.576,8
Bijstellingen jaarverslag 2015
-
-173,4
-
-55,5
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
68,6
-
-9,2
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
-
-1,5
-
-97,8
Totaal bijstellingen
-
-106,3
-
-162,5
Stand jaarverslag 2016
18.475,5
18.414,3
Deze sector is samengesteld uit de voormalige onderdelen algemene en categorale ziekenhuizen, academische ziekenhuizen, ZBC’s en een groot deel van overige curatieve instellingen (bijvoorbeeld centra voor erfelijkheidsonderzoek en dialysecentra). Als gevolg van de invoering van integrale tarieven in de medisch-specialistische zorg per 1 januari 2015 maakt deze sector met ingang van de begroting 2015 deel uit van het integrale kader medisch-specialistische zorg.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-1,5
-
-97,8
De onderschrijding bij de ziekenhuizen in 2014 loopt met bijna € 98 miljoen op (van de eerder geboekte € 65 miljoen naar € 163 miljoen). Daarentegen loopt de eerder geboekte onderschrijding bij de vrijgevestigde medisch specialisten in 2014 bijna € 36 miljoen terug (van € 173 miljoen naar € 138 miljoen). Over inzet van het mbi MSZ voor het jaar 2014 moet uiterlijk 1 mei 2017 worden besloten. De actuele cijfers geven geen aanleiding voor inzet van het mbi.
Vrijgevestigde medisch specialisten (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
2.060,8
2.238,5
Bijstellingen jaarverslag 2015
6,7
-
-168,7
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
-
-31,0
-
-4,6
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
35,7
Totaal bijstellingen
-
-24,3
-
-137,6
Stand jaarverslag 2016
2.036,5
2.100,9
Deze sector omvat de honoraria van de vrijgevestigde medisch specialisten. Als gevolg van de invoering van integrale tarieven in de medisch-specialistische zorg per 1 januari 2015 maakt deze sector met ingang van de begroting 2015 deel uit van het integrale kader medisch-specialistische zorg.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
35,7
De eerder geboekte onderschrijding bij de vrijgevestigde medisch specialisten in 2014 loopt bijna € 36 miljoen terug (van € 173 miljoen naar € 138 miljoen). Daarentegen loopt de onderschrijding bij de ziekenhuizen in 2014 met bijna € 98 miljoen op (van de eerder geboekte € 65 miljoen naar € 163 miljoen).
Mondziekten en kaakchirurgie (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
94,4
97,3
Bijstellingen jaarverslag 2015
-
-1,6
-
-18,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
-
-0,2
-
-0,7
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
-
-0,7
Totaal bijstellingen
-
-1,8
-
-19,4
Stand jaarverslag 2016
92,6
77,9
Deze sector omvat de medisch-specialistische zorg mondziekten en kaakchirurgie (tandheelkundige specialistische zorg). Het betreft zorg voor verzekerden tot en met 17 jaar en bijzondere tandheelkunde op basis van indicatie voor volwassenen. Verder bevat deze deelsector orthodontie door een specialist en kaakchirurgie. Als gevolg van de invoering van integrale tarieven in de medisch-specialistische zorg per 1 januari 2015 maakt deze sector met ingang van de begroting 2015 deel uit van het integrale kader medisch-specialistische zorg.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-0,7
De uitgaven voor mondziekten en kaakchirurgie zijn geactualiseerd op basis van gegevens van het Zorginstituut.
Medisch-specialistische zorg (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
0,0
0,0
20.353,3
21.145,8
Bijstellingen jaarverslag 2015
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
149,2
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,0
11,8
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
19,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
0,0
-
-307,9
62,4
Totaal bijstellingen
0,0
0,0
-
-307,9
242,4
Stand jaarverslag 2016
0,0
0,0
20.045,4
21.388,2
In deze sector vallen met ingang van 2015 de instellingen voor medisch-specialistische zorg inclusief mondziekten en kaakchirurgie en de honoraria voor de vrijgevestigde medisch specialisten.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-307,9
62,4
De uitgaven voor medisch-specialistische zorg zijn geactualiseerd op basis van gegevens van het Zorginstituut. De actuele realisatiecijfers over 2016 laten een overschrijding van € 62 miljoen zien. Het gaat om voorlopige cijfers; ruim een derde is bijgeschat door verzekeraars. Daarentegen laten de actuele realisatiecijfers over 2015 een onderschrijding van € 308 miljoen zien. Als gevolg van de versnelling van de dbc-doorlooptijd is de balanspost 2016 met 34% aanmerkelijk kleiner dan de balanspost 2015 bij jaarverslag 2015 (50%). Hoewel het bedrag dat met de balanspost is gemoeid nog altijd circa € 7 miljard bedraagt, verwerken we thans de actuele, zij het zeer voorlopige inzichten in de realisatie over 2016.
Geriatrische revalidatiezorg (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
660,8
734,0
755,7
777,3
Bijstellingen jaarverslag 2015
-
-7,2
-
-26,3
-
-38,1
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
-
-16,7
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
-
-1,8
-
-9,6
-
-14,0
-
-25,8
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
-
-0,1
-
-19,3
-
-9,5
-
-14,1
Totaal bijstellingen
-
-9,1
-
-55,2
-
-61,6
-
-56,6
Stand jaarverslag 2016
651,7
678,8
694,1
720,8
Geriatrische revalidatiezorg richt zich op kwetsbare ouderen met meerdere aandoeningen, die in het ziekenhuis een medisch-specialistische behandeling hebben ondergaan. Deze oudere cliënten hebben behoefte aan een multidisciplinaire revalidatiebehandeling die aan hun individuele herstelmogelijkheden en trainingstempo is aangepast en rekening houdt met andere aandoeningen. Geriatrische revalidatie onderscheidt zich daarmee in zorginhoud en cliëntgroep van de medisch-specialistische revalidatie. Doel is hen te helpen terug te keren naar de oude woonsituatie en maatschappelijk te blijven participeren.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-0,1
-
-19,3
-
-9,5
-
-14,1
De uitgaven voor geriatrische revalidatiezorg zijn geactualiseerd op basis van gegevens van het Zorginstituut. Met name de uitgaven voor 2014 en 2016 zijn aanzienlijk lager dan uit eerdere schadelastrapportages naar voren kwam. De cijfers over 2016 zijn nog zeer voorlopig.
Beschikbaarheidbijdrage academische zorg (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
700,1
708,7
642,6
660,0
Bijstellingen jaarverslag 2015
-
-0,1
0,0
2,3
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
8,8
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,1
0,0
-
-5,5
-
-17,6
Totaal bijstellingen
0,0
0,0
-
-3,2
-
-8,8
Stand jaarverslag 2016
700,1
708,7
639,4
651,1
De academische ziekenhuizen en het NKI-AVL krijgen in verband met hun publieke taken - het leveren van topreferente zorg en onderzoek en innovatie - een beschikbaarheidbijdrage academische zorg.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
0,1
-
-5,5
-
-17,6
Betreft de actualisering op grond van gegevens van de NZa. Het bedrag voor 2016 is gebaseerd op de verleningen; de vaststellingen volgen in de loop van 2017. De beschikbare cijfers over de vaststellingen van eerdere jaren laten met name voor 2013 en 2014 nauwelijks verschillen zien.
Beschikbaarheidbijdrage kapitaallasten academische zorg (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
42,1
40,6
47,3
49,4
Bijstellingen jaarverslag 2015
0,0
0,0
-
-10,6
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,4
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
0,0
1,3
-
-11,5
Totaal bijstellingen
0,0
0,0
-
-9,3
-
-11,1
Stand jaarverslag 2016
42,1
40,6
38,0
38,3
De academische ziekenhuizen krijgen voor de kapitaallasten die samenhangen met de academische zorg een beschikbaarheidbijdrage.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
1,3
-
-11,5
Betreft de actualisering op grond van gegevens van de NZa. Het bedrag voor 2016 is gebaseerd op de verleningen; de vaststellingen volgen in de loop van 2017. De beschikbare cijfers over de vaststellingen van eerdere jaren laten nauwelijks verschillen zien.
Beschikbaarheidbijdragen overig medisch-specialistische zorg (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
59,8
58,6
74,4
82,2
Bijstellingen jaarverslag 2015
14,5
5,1
2,3
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
1,0
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
1,9
0,0
-
-4,4
-
-7,9
Totaal bijstellingen
16,4
5,1
-
-2,1
-
-6,9
Stand jaarverslag 2016
76,2
63,7
72,3
75,4
Op deze sector worden de uitgaven geraamd van de beschikbaarheidbijdragen ten behoeve van de spoedeisende hulp, Calamiteitenhospitaal, helikoptervoorziening en Mobiel Medisch Team-voertuigen voor traumazorg, trauma- en brandwondenzorg, kenniscoördinatie, OTO (opleiden, trainen en oefenen), acute verloskunde en de post mortom orgaandonatie. De beschikbaarheidbijdragen academische zorg, kapitaallasten academische zorg en opleidingen worden apart gepresenteerd.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
1,9
-
-4,4
-
-7,9
Betreft de actualisering op grond van gegevens van de NZa. Het bedrag voor 2016 is gebaseerd op de verleningen. De beschikbare cijfers over de vaststellingen van eerdere jaren laten met name voor 2013 en 2014 nauwelijks verschillen zien.
Garantieregeling kapitaallasten (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
75,0
77,5
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2015
0,0
0,0
77,7
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
0,0
0,0
78,2
Totaal bijstellingen
0,0
0,0
77,7
78,2
Stand jaarverslag 2016
75,0
77,5
77,7
78,2
In verband met de afschaffing van de functiegerichte budgettering in de ziekenhuiszorg in 2012 is er een garantieregeling kapitaallasten in het leven geroepen voor de periode tot en met 2016. Op basis van de afwikkeling door de NZa kan worden bezien in welke mate een beroep is gedaan op deze regeling.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Beleidsmatig
Garantieregeling kapitaallasten
78,2
In verband met de afschaffing van de functiegerichte budgettering in de ziekenhuiszorg is er een garantieregeling kapitaallasten in het leven geroepen. De hiervoor gereserveerde middelen voor 2013, 2014 en 2015 zijn telkens bij het jaarverslag van het betreffende jaar geboekt op de sector garantieregeling kapitaallasten, maar voor 2016 vooralsnog onderdeel van nominaal en onverdeeld Zvw. Thans wordt deze reservering voor het jaar 2016 overgeheveld naar de sector garantieregeling kapitaallasten. Het gaat om een bedrag van € 75 miljoen, aangevuld met € 3,2 miljoen voor loon- en prijsbijstelling. Pas na afwikkeling van de transitieregeling kapitaallasten kan worden bezien in welke mate een beroep is gedaan op de garantieregeling kapitaallasten. De regeling heeft betrekking op de periode tot en met 2016; instellingen kunnen tot eind 2017 een aanvraag indienen.
Overig curatieve zorg (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
331,8
349,2
373,0
384,5
Bijstellingen jaarverslag 2015
15,5
-
-0,2
44,5
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
49,3
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
7,2
-
-3,1
-
-5,0
-
-5,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
4,2
23,0
25,8
Totaal bijstellingen
22,7
0,9
62,5
70,1
Stand jaarverslag 2016
354,5
350,1
435,5
454,6
Bij de sector overig curatieve zorg gaat het om zorg die geen onderdeel is van de bestuurlijke akkoorden voor de tweedelijnszorg. Het gaat voornamelijk om de eerstelijnsdiagnostiek aangevraagd door eerstelijnszorgaanbieders en geleverd door huisartsenlaboratoria, alsmede de trombosediensten. De sector overig curatief bevat verder de uitgaven op grond van de beleidsregel innovatie, de kosten van extramuraal werkende specialisten en overige geneeskundige zorg.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
4,2
23,0
25,8
De uitgaven voor overig curatieve zorg zijn geactualiseerd op basis van gegevens van het Zorginstituut. In 2015 is sprake van hogere uitgaven voor de beleidsregel innovatie en trombosediensten. Ook de kosten voor eerstelijnsdiagnostiek aangevraagd door huisartsen en uitgevoerd door huisartsenlaboratoria vallen in 2015 hoger uit en nemen in 2016 verder toe. Daarnaast is in 2016 sprake van hogere uitgaven voor overige geneeskundige zorg ten opzichte van 2015.
Geneeskundige ggz (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
4.206,3
4.076,2
3.587,0
3.779,0
Bijstellingen jaarverslag 2015
-
-136,9
-
-290,4
0,0
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
55,4
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
-
-59,3
-
-44,4
-
-22,3
-
-98,7
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
1,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
-
-81,8
-
-276,9
-
-288,3
Totaal bijstellingen
-
-196,2
-
-416,6
-
-299,2
-
-330,6
Stand jaarverslag 2016
4.010,1
3.659,6
3.287,8
3.448,4
Deze sector omvat tot en met 2013 de geneeskundige ggz geleverd door zowel eerstelijns psychologen (ELP) als aanbieders tweedelijns ggz, vanaf 2014 omvat dit de basis en de gespecialiseerde ggz. Tweedelijns geneeskundige ggz wordt geleverd door instellingen en vrijgevestigden. Vanaf 2015 omvat dit ook de op behandeling gerichte intramurale ggz korter dan drie jaar. Met ingang van de begroting 2013 worden op deze sector ook de uitgaven voor de diagnose en behandeling van ernstige, enkelvoudige dyslexie geraamd en verantwoord. De sector bevat ook de kwaliteitsgelden voor de ggz en de beschikbaarheidbijdragen voor de ggz.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-81,8
-
-276,9
-
-288,3
De uitgaven voor de geneeskundige ggz (totaal van beschikbaarheidbijdrage, overgehevelde langdurige ggz en curatieve ggz) zijn geactualiseerd op basis van gegevens van het Zorginstituut. Deze gegevens laten zien dat de onderschrijdingen over 2014, 2015 en 2016 verder zijn toegenomen. Over 2016 komt de onderschrijding voorlopig uit op € 288 miljoen. Dit ligt in het verlengde van de onderschrijding over 2015. De onderschrijding hangt ondermeer samen met substitutie naar de POH-ggz (onder het huisartsenkader), een verschuiving naar de basis ggz, de achterblijvende intensivering van de ambulantisering en de scherpere inkoop van zorgverzekeraars. De prognose voor 2016 is nog wel heel onzeker vanwege het grote aandeel van ramingen (84%) in het bedrag.
Geneesmiddelen (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
4.314,7
4.316,4
4.394,8
4.598,8
Bijstellingen jaarverslag 2015
-
-9,4
9,0
95,2
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
39,6
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
-
-4,2
-
-1,7
1,2
1,2
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
-
-2,1
-
-11,5
0,0
Totaal bijstellingen
-
-13,6
5,2
84,9
40,8
Stand jaarverslag 2016
4.301,1
4.321,6
4.479,7
4.639,6
Op deze sector worden de uitgaven voor extramurale geneesmiddelen geraamd en verantwoord.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-2,1
-
-11,5
De opgave van het Zorginstituut laat voor oude jaren nog kleine onderschrijdingen zien, van o.a. € 11 miljoen in 2015. De realisatie voor 2016 ligt op het niveau van de raming.
Hulpmiddelen (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
1.469,6
1.513,8
1.603,3
1.668,0
Bijstellingen jaarverslag 2015
-
-0,8
3,8
-
-90,8
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
-
-84,4
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
-
-1,6
-
-0,1
6,9
6,9
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
-
-0,9
18,6
-
-154,2
Totaal bijstellingen
-
-2,4
2,8
-
-65,3
-
-231,7
Stand jaarverslag 2016
1.467,2
1.516,6
1.538,0
1.436,3
Op deze sector worden de uitgaven voor extramurale hulpmiddelen die verstrekt worden krachtens de Regeling hulpmiddelen geraamd en verantwoord.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-0,9
18,6
-
-154,2
De hulpmiddelenraming laat een forse onderschrijding zien van € 154 miljoen in 2016. Deze is met name te zien bij de hoortoestellen, verzorgingsmiddelen en diabetesmaterialen.
Wijkverpleging (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
0,0
0,0
3.167,3
3.346,1
Bijstellingen jaarverslag 2015
0,0
0,0
37,7
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
85,7
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
-
-23,9
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
0,0
-
-63,4
-
-194,3
Totaal bijstellingen
0,0
0,0
-
-49,6
-
-108,6
Stand jaarverslag 2016
0,0
0,0
3.117,7
3.237,4
Binnen de aanspraak wijkverpleging is sprake van zowel verpleging als verzorging. Hierbij gaat het om verpleegkundige handelingen zoals wondverzorging, injecties en catheterisaties en verzorgende handelingen zoals wassen en aankleden. De wijkverpleegkundige is in de eerste plaats een zorgverlener. Daarin vormt de (wijk)verpleegkundige tevens de schakel tussen de cliënt, zijn of haar sociale omgeving en de verschillende professionals. Binnen de aanspraak wijkverpleging zijn naast de (wijk)verpleegkundige ook verzorgenden en gespecialiseerde verpleegkundigen werkzaam. Financiering vindt al dan niet plaats via een persoonsgebonden budget.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-63,4
-
-194,3
Op basis van in maart 2017 ontvangen cijfers van het Zorginstituut zijn de realisatiecijfers 2015 en 2016 geactualiseerd. Op basis van deze cijfers is in beide jaren sprake van een onderschrijding van het beschikbare kader. In 2016 loopt deze onderschrijding op tot € 194 miljoen. De belangrijkste oorzaak is dat er uiteindelijk minder extramurale cliënten met een Wlz-profiel vanuit de AWBZ zijn overgaan naar de Zvw dan waar bij de hervorming van de langdurige zorg rekening mee werd gehouden. Vanaf 2017 wordt dit gecorrigeerd en vindt een verschuiving van € 144 miljoen plaats vanuit de Zvw naar de Wlz. Een aanvullende verklaring voor deze onderschrijding vormen de signalen uit het veld die wijzen op een tekort aan wijkverpleegkundigen en een scherpe contractering door zorgverzekeraars.
Ambulancevervoer (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
501,5
519,2
551,9
565,7
Bijstellingen jaarverslag 2015
0,9
-
-4,7
-
-48,2
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
-
-16,4
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
-
-0,2
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
8,3
14,3
-
-2,7
Totaal bijstellingen
0,7
3,6
-
-33,9
-
-19,1
Stand jaarverslag 2016
502,2
522,8
518,0
546,6
De ambulancezorg kent twee kerntaken: spoedvervoer en besteld vervoer. Daarnaast staan ambulances ook paraat voor geneeskundige hulp bij ongevallen en rampen. Op deze sector worden tevens de uitgaven Centrale Posten Ambulancevervoer (CPA) verantwoord.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-1,1
0,1
Op basis van in maart 2017 ontvangen cijfers van de NZa zijn de budgetten geactualiseerd. Hieruit volgen in omvang geringe bijstellingen voor 2015 en 2016.
Technisch
Financieringsmutatie
8,3
15,4
-
-2,8
Voor deze sector worden de budgetten vastgesteld door de NZa, terwijl de financiering van de sectoren wordt verantwoord door het Zorginstituut. Als gevolg van het tijdsverloop dat er zit tussen het moment waarop de NZa de budgetten voor de regionale ambulancevoorzieningen vaststelt en de uiteindelijke financiering, kan sprake zijn van financieringsvoorsprongen of financieringsachterstanden.
Overige ziekenvervoer (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
121,0
123,8
123,0
126,6
Bijstellingen jaarverslag 2015
-
-0,2
-
-2,9
-
-11,7
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
-
-9,8
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
-
-0,2
0,1
-
-0,2
-
-0,2
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
0,3
1,8
-
-5,4
Totaal bijstellingen
-
-0,4
-
-2,5
-
-10,1
-
-15,4
Stand jaarverslag 2016
120,6
121,3
112,9
111,2
Het overig ziekenvervoer betreft het vervoer van patiënten van en naar zorgaanbieders. Hiervoor in aanmerking komen verzekerden die chemo- of radiotherapie ondergaan, nierdialyse ondergaan, zich uitsluitend in een rolstoel kunnen verplaatsen, zeer slechtziend zijn of van hun zorgverzekeraar hiervoor toestemming hebben gekregen. Het betreft zowel commercieel vervoer als vergoeding van de kosten van openbaar vervoer.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
0,3
1,8
-
-5,4
Op basis van in maart 2017 ontvangen cijfers van het Zorginstituut zijn de realisatiecijfers geactualiseerd. Hieruit volgen in omvang geringe bijstellingen voor 2014 en 2015. In 2016 is sprake van een onderschrijding van het beschikbare kader met € 5,4 miljoen.
Opleidingen (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
1.049,9
1.198,3
1.230,6
1.250,9
Bijstellingen jaarverslag 2015
1,6
-
-1,0
-
-13,4
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
17,4
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
6,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
0,2
0,0
0,0
Totaal bijstellingen
1,6
-
-0,8
-
-13,4
23,4
Stand jaarverslag 2016
1.051,5
1.197,5
1.217,2
1.274,3
Met ingang van 2013 worden de specialistische vervolgopleidingen uit het zogenaamde opleidingsfonds (inclusief de opleiding tot huisarts) en een aantal ggz-opleidingen via een beschikbaarheidbijdrage op grond van de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg) gefinancierd. De uitvoering geschiedt door de NZa. De betalingen lopen via het Zorginstituut.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
0,2
Op basis van in maart 2017 ontvangen cijfers van het Zorginstituut zijn de realisatiecijfers 2014 geactualiseerd. Hieruit volgt een in omvang geringe bijstelling. Over 2015 en 2016 zijn nog onvoldoende gegevens bekend.
Grensoverschrijdende zorg (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
676,2
474,8
779,8
809,9
Bijstellingen jaarverslag 2015
4,2
-
-22,9
-
-21,7
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
-
-12,0
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
-
-6,4
-
-0,4
-
-45,8
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
-
-8,5
-
-7,8
-
-162,9
Totaal bijstellingen
-
-2,2
-
-31,8
-
-75,3
-
-174,9
Stand jaarverslag 2016
674,0
443,0
704,5
634,9
waarvan Grensoverschrijdende zorg (buitenland in mpb)
398,0
361,4
463,9
404,4
waarvan Grensoverschrijdende zorg (buitenland niet in mpb)
276,0
81,6
240,5
230,6
Deze deelsector betreft de grensoverschrijdende zorg binnen en buiten het macroprestatiebedrag (mpb).
Binnen het macroprestatiebedrag betreft het zorgkosten gemaakt in het buitenland door verzekerden bij Nederlandse zorgverzekeraars. Dit zijn bijvoorbeeld de medische lasten na een skiongeluk, lasten die samenhangen met een behandeling in een Belgisch ziekenhuis of lasten van grensarbeiders die in Nederland werken en in Duitsland wonen.
De grensoverschrijdende zorg buiten het mpb betreft de lasten van internationale verdragen. Het gaat om kosten van zorg aan personen die buiten Nederland wonen en niet aan Nederlandse sociale verzekeringswetgeving zijn onderworpen, maar die op grond van een Europese verordening of een door Nederland gesloten verdrag inzake sociale zekerheid recht hebben op geneeskundige zorg ten laste van Nederland. Ten eerste betreft dit verdragsgerechtigden die wonen in het buitenland met een Nederlands pensioen en hun in het buitenland wonende gezinsleden. Het gaat ook om in het buitenland wonende gezinsleden van in Nederland werkende werknemers. Tegenover het recht op zorg staat de verplichting om een bijdrage aan het Zorginstituut te betalen.
Het betreft ook de kosten van medische zorg voor personen die verzekerd zijn in het buitenland en langdurig of kortdurend verblijven in Nederland. Dit zijn bijvoorbeeld toeristen, in Nederland wonende en in het buitenland voor een buitenlandse werkgever werkende werknemers en hun gezinsleden en in Nederland wonende rechthebbenden op een buitenlands pensioen met hun gezin. Deze kosten worden doorberekend aan de internationale verdragspartners. De baten worden in mindering gebracht op de lasten.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-8,5
-
-7,8
-
-162,9
De uitgaven voor de grensoverschrijdende zorg zijn geactualiseerd op basis van gegevens van het Zorginstituut. De kosten bij de grensoverschrijdende zorg laten in 2016 een daling zien van € 163 miljoen ten opzichte van de stand ontwerpbegroting 2017. Het deel van de Zvw-verzekerden, binnen het macroprestatiebedrag, is met € 113 miljoen fors lager. De zorgkosten van de Verdragsgerechtigden, buiten het macroprestatiebedrag, zijn bijna € 50 miljoen lager. Het zorggebruik in deze sector groeide de laatste jaren nauwelijks, terwijl in de begrotingsramingen wel van een groei wordt uitgegaan.
Nominaal en onverdeeld (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
0,0
0,0
421,7
1.266,3
Bijstellingen jaarverslag 2015
0,0
0,0
-
-421,7
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
-
-1.101,0
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,0
14,4
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
-
-417,6
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
0,0
0,0
237,8
Totaal bijstellingen
0,0
0,0
-
-421,7
-
-1.266,3
Stand jaarverslag 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
De sector nominaal en onverdeeld bevat de nog niet toebedeelde maatregelen, de nog niet uitgedeelde groeiruimte en loon- en prijsbijstellingen.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
400,0
De in de 2e suppletoire begroting 2016 gerapporteerde onderschrijding van € 400 miljoen op basis van voorlopige gegevens was indicatief en voorlopig op deze sector verwerkt. Deze voorlopige onderschrijding wordt nu tegengeboekt omdat de in maart 2017 van het Zorginstituut ontvangen realisatiecijfers nu op de afzonderlijke sectoren zijn verwerkt.
Beleidsmatig
Vrijval nominaal en onverdeeld
-
-83,9
Een deel van de gereserveerde middelen op de post nominaal en onverdeeld blijkt niet nodig te zijn en valt daarom vrij. Deze ruimte is grotendeels het gevolg van het verschil tussen de beschikbaar gestelde ruimte voor uitgaven in het kader van Voorwaardelijke Toelating en wat daadwerkelijk nodig is gebleken. Daarnaast bestaat de ruimte met name uit niet-toegedeelde middelen voor nominale bijstellingen en groeiruimte Zvw.
Beleidsmatig
Garantieregeling kapitaallasten
-
-78,2
In verband met de afschaffing van de functiegerichte budgettering in de ziekenhuiszorg is er een garantieregeling kapitaallasten in het leven geroepen. De hiervoor gereserveerde middelen voor 2013, 2014 en 2015 zijn telkens bij het jaarverslag van het betreffende jaar geboekt op de sector garantieregeling kapitaallasten, maar voor 2016 vooralsnog onderdeel van nominaal en onverdeeld Zvw. Thans wordt deze reservering voor het jaar 2016 overgeheveld naar de sector garantieregeling kapitaallasten. Het gaat om een bedrag van € 75 miljoen, aangevuld met € 3,2 miljoen voor loon- en prijsbijstelling. Pas na afwikkeling van de transitieregeling kapitaallasten kan worden bezien in welke mate een beroep is gedaan op de garantieregeling kapitaallasten in 2016. De regeling loopt tot en met 2016; instellingen kunnen tot eind 2017 een aanvraag indienen.
Ontvangsten Zvw (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
2.666,0
3.125,1
3.217,7
3.194,8
Bijstellingen jaarverslag 2015
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Totaal bijstellingen
0,0
0,0
0,0
0,0
Stand jaarverslag 2016
2.666,0
3.125,1
3.217,7
3.194,8
Deze deelsector omvat de eigen betalingen (waaronder het eigen risico) binnen de Zvw.
6.1.2. Wet langdurige zorg (Wlz)
In deze paragraaf wordt ingegaan op de financiële ontwikkelingen binnen de Wlz in het afgelopen jaar voor de jaren 2013 tot en met 2016. In tabel 18 worden de financiële bijstellingen in 2016 per sector weergegeven tussen de ontwerpbegroting 2016 en het jaarverslag 2016. Het beeld voor 2016 is geactualiseerd bij de eerste suppletoire begroting 2016, de ontwerpbegroting 2017, de tweede suppletoire begroting 2016 en voor het jaarverslag 2016.
De opbouw van de ontwikkeling van de Wlz-uitgaven en -ontvangsten wordt na tabel 18 per deelsector weergegeven.
Tabel 18 Opbouw van de Wlz-uitgaven en -ontvangsten per sector (bedragen x € 1 miljoen)
Ontwerpbegroting
Bijstellingen
Stand Jaarverslag
2016
2016
2016
Wlz-uitgaven
Binnen contracteerruimte
16.455,0
180,0
16.635,1
Ouderenzorg
9.017,8
-
-154,7
8.863,0
Gehandicaptenzorg
6.126,0
37,6
6.163,6
Langdurige ggz
369,2
162,5
531,7
Volledig pakket thuis
288,0
131,9
419,9
Extramurale zorg
519,9
-
-73,1
446,8
Overig binnen contracteerruimte
134,1
75,9
210,0
Persoonsgebonden budgetten
1.346,5
221,0
1.567,5
Persoonsgebonden budgetten
1.346,5
221,0
1.567,5
Buiten contracteerruimte
2.097,3
-
-485,9
1.611,4
Kapitaallasten (nacalculatie)
801,8
89,3
891,2
Beheerskosten
140,7
15,7
156,4
Overig buiten contracteerruimte1
636,2
65,2
701,4
Nominaal en onverdeeld
518,6
-
-656,1
-
-137,5
Bruto Wlz-uitgaven
19.898,8
-
-84,8
19.814,1
Eigen bijdrage Wlz
1.848,0
34,9
1.882,9
Netto Wlz-uitgaven
18.050,8
-
-119,7
17.931,2
Bron: VWS, gegevens Zorginstituut over (voorlopige) financieringslasten Zvw en Wlz en NZa-gegevens over de productieafspraken en (voorlopige) realisatiegegevens.
Noot 1
Bij de Wlz zijn onder de post «overige buiten contracteerruimte» opgenomen de deelsectoren: bovenbudgettaire vergoedingen, tandheelkunde Wlz, instellingen voor medisch-specialistische zorg Wlz, overig curatieve zorg Wlz, ADL, extramurale behandeling, zorginfrastructuur, eerstelijnverblijf, orthocommunicatieve behandeling, innovatie en beschikbaarheidbijdrage opleidingen Wlz.
In figuur 10 is de samenstelling van de Wlz-uitgaven per sector weergegeven voor het jaar 2016.
Figuur 10: Samenstelling Wlz-uitgaven 2016
Ouderenzorg (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
8.445,2
8.650,7
8.906,1
9.017,8
Bijstellingen jaarverslag 2015
-
-1,1
-
-50,2
-
-312,9
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
-
-22,9
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,0
-
-52,8
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
-
-13,4
-
-4,1
-
-79,0
Totaal bijstellingen
-
-1,1
-
-63,6
-
-317,0
-
-154,7
Stand jaarverslag 2016
8.444,1
8.587,1
8.589,1
8.863,0
Op deze deelsector staat de uitgavenontwikkeling van de intramurale ouderenzorg, bestaande uit de zorgzwaartepakketten, de normatieve huisvestingscomponent, de toeslagen en vergoedingen voor dagbestedingen en vervoer.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-13,4
-
-4,1
-
-79,0
De uitgaven in de intramurale ouderenzorg zijn € 79 miljoen lager dan oorspronkelijk geraamd. Steeds meer ouderen kiezen ervoor om langer thuis te blijven met extramurale zorg vanuit de Wlz (VPT, mpt of pgb).
Gehandicaptenzorg (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
5.263,8
5.462,1
5.949,9
6.126,0
Bijstellingen jaarverslag 2015
3,1
-
-4,9
-
-7,5
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
64,4
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,0
-
-58,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
-
-2,1
15,8
31,2
Totaal bijstellingen
3,1
-
-7,0
8,3
37,6
Stand jaarverslag 2016
5.266,9
5.455,2
5.958,2
6.163,6
Op deze deelsector staat de uitgavenontwikkeling van de intramurale gehandicaptenzorg, bestaande uit de zorgzwaartepakketten, de normatieve huisvestingscomponent, de toeslagen en vergoedingen voor dagbestedingen en vervoer.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-2,1
15,8
31,2
De uitgaven aan intramurale gehandicaptenzorg zijn € 31 miljoen hoger dan de ontwerpbegroting. Onderliggend is sprake van enkele verschuivingen. Zo is de meerzorgregeling verschoven naar de overige zorg in natura binnen de contracteerruimte en is dagbesteding en vervoer toegerekend aan de intramurale sectoren (in plaats van extramurale zorg).
Langdurige ggz (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
1.577,9
1.598,0
484,3
369,2
Bijstellingen jaarverslag 2015
0,7
3,8
137,9
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
144,2
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,0
73,7
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
0,8
-
-4,2
-
-55,4
Totaal bijstellingen
0,7
4,6
133,7
162,5
Stand jaarverslag 2016
1.578,7
1.602,6
618,1
531,7
Op deze deelsector staat de uitgavenontwikkeling van de intramurale langdurige geestelijke gezondheidszorg onder de Wlz, bestaande uit de zorgzwaartepakketten, de normatieve huisvestingscomponent, de toeslagen en vergoedingen voor dagbestedingen en vervoer. De intramurale geneeskundige geestelijke gezondheidszorg korter dan een jaar valt onder de Zorgverzekeringswet. Voor nieuwe instroom vanaf 1-1-2015 geldt dat intramurale geneeskundige geestelijke gezondheidszorg korter dan drie jaar onder de Zvw valt.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
0,8
-
-4,2
-
-55,4
De uitgaven aan de ggz-sector zijn € 55 miljoen lager dan de oorspronkelijke raming. Deze mutatie hangt onder meer samen met een generieke tariefverlaging om meerzorg in de ggz voor specifieke cliënten mogelijk te maken. Deze meerzorg wordt mogelijk gemaakt onder de overige zorg in natura binnen de contracteerruimte.
Volledig pakket thuis (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
0,0
0,0
256,7
288,0
Bijstellingen jaarverslag 2015
0,0
0,0
96,2
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
72,6
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
0,0
-
-1,1
59,3
Totaal bijstellingen
0,0
0,0
95,1
131,9
Stand jaarverslag 2016
0,0
0,0
351,9
419,9
Het Volledig Pakket Thuis (VPT) is een budget waarmee cliënten met een indicatie voor een intramuraal zorgpakket (ZZP) de benodigde zorg- en dienstverlening in de thuissituatie ontvangen, waarbij de huisvestingscomponent niet wordt verzilverd.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-1,1
59,3
Een groter aandeel van de Wlz-cliënten kiest voor het Volledig Pakket Thuis. De stijging van € 59 miljoen doet zich zowel voor bij de ouderenzorg (€ 37 miljoen) als bij de gehandicaptenzorg (€ 23 miljoen).
Extramurale zorg (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
4.244,4
4.457,6
720,8
519,9
Bijstellingen jaarverslag 2015
8,5
48,5
56,0
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
62,2
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
-
-14,4
-
-267,1
-
-135,3
Totaal bijstellingen
8,5
34,0
-
-211,1
-
-73,1
Stand jaarverslag 2016
4.252,9
4.491,6
509,7
446,8
Een deel van de verblijfsgeïndiceerden ontvangt extramurale zorg, die in de eigen woonomgeving wordt gegeven. Onder deze zorg valt persoonlijke verzorging, verpleging, begeleiding en behandeling.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-14,4
-
-267,1
-
-135,3
De lagere uitgaven aan extramurale zorg (€ 135 miljoen) hangen samen met een verschuiving ten opzichte van de ontwerpbegroting. Dagbesteding en vervoer is in het jaarverslag toegerekend aan de sectoren V&V, GHZ en ggz.
Overige binnen contracteerruimte (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
1.156,1
1.382,7
129,2
134,1
Bijstellingen jaarverslag 2015
3,5
-
-115,6
-
-105,4
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
-
-103,4
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
4,3
174,7
179,3
Totaal bijstellingen
3,5
-
-111,3
69,3
75,9
Stand jaarverslag 2016
1.159,5
1.271,4
198,6
210,0
Op deze deelsector worden alle uitgaven binnen de contracteerruimte verantwoord die niet - direct - toe te rekenen zijn aan één van de andere deelsectoren in de Wlz of waarvoor specifiek middelen beschikbaar zijn gesteld. Het gaat bijvoorbeeld om geoormerkte middelen in de aanwijzing budgettair kader Wlz (onder andere de regeling regelvrije zorg).
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
4,3
174,7
179,3
De uitgaven aan overige zorg in natura zijn € 179 miljoen hoger dan in de ontwerpbegroting. De hogere uitgaven hangen in hoofdzaak samen met een verschuiving van de middelen voor de meerzorgregeling. Dit onder meer omdat meerzorg vanaf 2016 ook van toepassing is op ggz-b en V&V profielen.
Persoonsgebonden budgetten (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
2.414,9
2.444,0
1.195,4
1.346,5
Bijstellingen jaarverslag 2015
0,0
-
-33,0
40,9
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
96,0
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,0
125,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
0,0
37,6
0,0
Totaal bijstellingen
0,0
-
-33,0
78,5
221,0
Stand jaarverslag 2016
2.414,9
2.411,0
1.273,9
1.567,5
Deze deelsector betreft de uitgaven in het kader van de persoonsgebonden budgetten.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
37,6
Op basis van de meest recente cijfers van de NZa zijn de pgb uitgaven geactualiseerd en is er in 2015 sprake van een kleine overschrijding van € 37,6 miljoen. Voor 2016 wordt op basis van de realisatie uitgegaan van een sluitend beeld.
Kapitaallasten (nacalculatie) (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
2.394,7
2.183,3
1.433,4
801,8
Bijstellingen jaarverslag 2015
-
-19,3
-
-61,5
-
-44,7
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
2,6
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
-
-13,3
Bijstellingen jaarverslag 2016
-
-139,7
-
-3,6
17,6
100,0
Totaal bijstellingen
-
-159,0
-
-65,1
-
-27,1
89,3
Stand jaarverslag 2016
2.235,7
2.118,2
1.406,3
891,2
Deze deelsector betreft de na te calculeren kapitaallasten van de gebouwen waarin Wlz-zorg met verblijf wordt geleverd.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-139,7
-
-3,6
17,6
100,0
De nacalculeerbare kapitaallasten laten een overschrijding zien van circa € 100 miljoen in 2016. Voor de jaren 2013 en 2014 waren in het jaarverslag van 2015 per abuis kapitaallasten van andere domeinen meegerekend. Dit is gecorrigeerd.
Beheerskosten (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
182,2
215,8
142,4
140,7
Bijstellingen jaarverslag 2015
0,0
-
-1,3
16,7
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
6,9
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
5,9
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
0,0
-
-2,4
2,9
Totaal bijstellingen
0,0
-
-1,3
14,3
15,7
Stand jaarverslag 2016
182,1
214,5
156,7
156,4
Onder deze deelsector vallen de uitvoeringskosten ten laste van de Wlz van zorgkantoren en de kosten van het College Sanering Zorginstellingen.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-2,4
2,9
De hogere uitgaven in 2016 zijn het saldo van lagere uitgaven van het College Sanering Zorginstellingen (€ 4,8 miljoen) en hogere beheerskosten Wlz (€ 7,7 miljoen). De hogere beheerskosten Wlz komen door een toename van het aantal pgb budgethouders.
Overig buiten contracteerruimte (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
1.481,0
1.517,4
621,7
636,2
Bijstellingen jaarverslag 2015
0,6
-
-17,1
-
-3,1
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
29,1
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,0
2,8
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
29,5
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
-
-12,9
47,2
3,8
Totaal bijstellingen
0,6
-
-30,0
44,1
65,2
Stand jaarverslag 2016
1.481,6
1.487,4
665,8
701,4
Op deze deelsector worden de kosten verantwoord van bovenbudgettaire vergoedingen voor individueel aangepaste hulpmiddelen, tandheelkunde Wlz, instellingen voor medisch-specialistische zorg Wlz, overig curatieve zorg Wlz, ADL, extramurale behandeling, zorginfrastructuur, eerstelijnsverblijf, orthocommunicatieve behandeling, innovatie en beschikbaarheidbijdrage opleidingen Wlz.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-12,9
47,2
3,8
De hogere uitgaven in 2016 zijn het saldo van diverse onderschrijdingen (bovenbudgettaire vergoedingen, medisch-specialistische zorg Wlz, extramurale behandeling, ADL, eerstelijnsverblijf en orthocommunicatieve behandeling) en overschrijdingen (tandheelkundige zorg Wlz, zorginfrastructuur en overig buiten CR). Voor 2014 en 2015 zijn de uitgaven op basis van de meest recente data van de NZa bijgesteld.
Nominaal en onverdeeld (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
291,3
-
-71,3
10,7
518,7
Bijstellingen jaarverslag 2015
4,7
197,2
191,1
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
-
-501,1
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,0
-
-17,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
139,7
35,3
-
-286,1
-
-138,1
Totaal bijstellingen
144,4
232,5
-
-95,0
-
-656,2
Stand jaarverslag 2016
435,8
161,2
-
-84,3
-
-137,5
Deze niet-beleidsmatige deelsector heeft een technisch-administratief karakter. Vanuit deze deelsector vinden overboekingen van loon- en prijsbijstellingen naar de loon- en prijsgevoelige deelsectoren binnen de begroting plaats. Ook worden er taakstellingen of extra middelen op deze deelsector geplaatst die nog niet aan de deelsectoren zijn toegedeeld.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Beleidsmatig
Nominaal en onverdeeld
-
-0,6
Een restant aan groeiruimte van € 0,6 miljoen is vrijgevallen.
Technisch
Financieringsmutatie
139,7
35,3
-
-286,1
-
-137,5
Bij financieringsmutaties is sprake van een zeker tijdsverloop tussen het moment waarop de NZa de productieafspraken van partijen ontvangt en de verwerking daarvan in de budgetten en de bevoorschotting/declaraties van de instellingen. Als gevolg daarvan is het gebruikelijk dat de financiering binnen een jaargrens afwijkt van de productie (budgetten) in dat jaar. Zo ontstaan zogeheten financieringsachterstanden of -voorsprongen. Deze financieringsmutatie betekent dat er in 2016 minder is gefinancierd dan uiteindelijk is geproduceerd. Voor 2013, 2014 en 2015 is de financieringsmutatie op basis van de meest recente data van de NZa bijgesteld.
Ontvangsten Wlz (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
2015
2016
Stand ontwerpbegroting 2016
1.928,2
1.994,6
1.891,3
1.848,0
Bijstellingen jaarverslag 2015
-
-13,4
-
-23,7
-
-25,4
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
-
-21,9
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
0,0
26,1
56,8
Totaal bijstellingen
-
-13,4
-
-23,7
0,7
34,9
Stand jaarverslag 2016
1.914,8
1.970,9
1.892,0
1.882,9
Betreft de eigen bijdragen die binnen de Wlz verplicht zijn.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
26,1
56,8
Er is sprake van licht hogere ontvangsten bij de eigen bijdrage van € 56,8 miljoen. De hogere ontvangsten zijn in lijn met toegenomen zorggebruik in de Wlz, gecorrigeerd voor verschillende leveringsvoming (intra- en extramuraal) waar een cliënt uit kan kiezen.
Preventieve zorg (Rijksvaccinatieprogramma) (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
Stand ontwerpbegroting 2016
93,9
92,4
Bijstellingen jaarverslag 2015
0,0
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
0,0
Totaal bijstellingen
0,0
0,0
Stand jaarverslag 2016
93,9
92,4
Deze deelsector (oude indeling) omvat het Rijksvaccinatieprogramma (RVP).
Dagbesteding en vervoer (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
Stand ontwerpbegroting 2016
1.140,0
1.162,8
Bijstellingen jaarverslag 2015
-
-0,2
-
-17,3
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
-
-6,9
Totaal bijstellingen
-
-0,2
-
-24,2
Stand jaarverslag 2016
1.139,8
1.138,6
Op deze deelsector (oude indeling) worden de uitgaven verantwoord voor cliënten die thuis wonen en één of meer dagdelen per week voor dagbesteding naar een instelling gaan. Vanwege de geringe mobiliteit van deze cliënten is vervoer veelal noodzakelijk. Het betreft ook intramurale cliënten die dagbesteding genieten op een andere locatie.
Bijstellingen jaarverslag 2016
Autonoom
Actualisering
-
-6,9
Op basis van de meest recente data van de NZa zijn de uitgaven aan dagbesteding en vervoer in 2014 met circa € 7 miljoen neerwaarts bijgesteld.
Mee-instellingen (bedragen x € 1 miljoen)
2013
2014
Stand ontwerpbegroting 2016
173,8
180,5
Bijstellingen jaarverslag 2015
0,0
0,0
Bijstellingen 1e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
Bijstellingen ontwerpbegroting 2017
0,0
0,0
Bijstellingen 2e suppletoire begroting 2016
0,0
0,0
Bijstellingen jaarverslag 2016
0,0
0,0
Totaal bijstellingen
0,0
0,0
Stand jaarverslag 2016
173,8
180,5
Op deze deelsector (oude indeling) wordt de subsidie aan MEE-organisaties verantwoord. MEE-organisaties ontvingen een subsidie van het Zorginstituut op grond van de AWBZ.
-
E.BIJLAGEN
Bijlage 1 Toezichtsrelaties en Zelfstandige Bestuursorganen en Rechtspersonen met een Wettelijke Taak
Overzicht Rechtspersonen met een Wettelijke Taak en Zelfstandige Bestuursorganen vallend onder Ministerie van VWS (Bedragen x € 1 miljoen)
Naam organisatie
RWT
ZBO
Functie
Begrotingsartikel
Programma ZBO/RWT
Apparaat ZBO/RWT
Financiering realisatiecijfers
Verwijzing (URL-link) naar website RWT/ZBO
Verwijzing (URL-link) naar toezichtsvisies/-arrangementen
Het bestuur en/of de accountant verklaart dat de rechtmatigheid op orde is.
Begroting
Premies
Tarieven
Financiering uit begrotingsmiddelen
Zorg Onderzoek Nederland/ Medische Wetenschappen (ZonMw)
x
x
ZonMw is een intermediaire organisatie die op programmatische wijze onderzoek en ontwikkeling op het gebied van gezondheid, preventie en zorg laat uitvoeren.
4
113,1
6,0
119,1
Vigerende wet- en regelgeving www.wetten.nl onder andere
v
Wet op de organisatie ZorgOnderzoek Nederland
Keuringsinstanties op grond van de Warenwet
x
Het betreft 25 private organisaties die voor wat betreft de kwaliteit van werkzaamheden onder toezicht staan van de Nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit.
1
-
-
-
-
Vigerende wet- en regelgeving www.wetten.nl onder andere
n.v.t.
onder andere Warenwet (art. 7b)
College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb)
x
De taak van het Ctgb is om volgens internationale afspraken en in de wetgeving verankerde criteria te beoordelen of gewasbeschermingsmiddelen en biociden veilig voor mens, dier en milieu zijn.
1
Onderscheid programma en apparaatskosten kan niet gemaakt worden.
pm
pm
-
pm
Registratiecommissies en opleidingscolleges KNMG, KNMP en NMT
x
Het betreft 10 private organisaties. De instellingsgrondslag betreft de Wet beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG), art. 14 en 15.
4
-
-
-
Vigerende wet- en regelgeving www.wetten.nl onder andere
n.v.t
Wet en Besluit Publieke Gezondheid
Keuringsinstanties op grond van de Wet op de Medische Hulpmiddelen (Dekra)
x
In Nederland is DEKRA de enige toegelaten instantie, die bevoegd is medische hulpmiddelen te certificeren.
2
-
-
-
Vigerende wet- en regelgeving www.wetten.nl onder andere
n.v.t.
Wet op de medische hulpmiddelen (art. 10 en verder)
Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ)
x
Het CIZ beoordeelt of mensen recht hebben op WLZ-zorg. Dit gebeurt op basis van objectieve criteria, welke een vertaling zijn van de richtlijnen van het Ministerie van VWS.
3
Onderscheid programma en apparaatskosten kan niet gemaakt worden.
67,0
67,0
Vigerende wet- en regelgeving www.wetten.nl onder andere. Statuten CIZ, Zorgindicatiebesluit
v
Centraal Administratie Kantoor (CAK)
x
x
Het CAK berekent en incasseert de eigen bijdragen voor de Wlz en de Wmo, en de ouderbijdrage voor de Jeugdwet. Het CAK is ook verantwoordelijk voor de financiering van de Wlz-instellingen, de afgifte van Schengenverklaringen, diverse communicatietaken, zoals de communicatie over de hervorming langdurige zorg en het ebola informatiepunt, en de afwikkeling van de op 1 januari 2015 beëindigde compensatie eigen risico in de Zorgverzekeringswet en de tegemoetkomingen Wtcg.
1 en 4
Onderscheid programma en apparaatskosten kan niet gemaakt worden.
100,91
100,91
Governance arrangement tussen VWS en het CAK
v
Pensioen- en Uitkeringsraad (PUR)
x
x
De PUR beslist samen met de Sociale Verzekeringsbank over de eerste aanvragen in het kader van de wetten en regelingen voor oorlogsgetroffenen en verzetsdeelnemers. Verder stelt de PUR de beleidsregels vast voor de SVB.
7
Onderscheid programma en apparaatskosten kan niet gemaakt worden.
3,21
3,21
Vigerende wet- en regelgeving www.wetten.nl onder andere
v
Centrale Commissie voor Mensgebonden Onderzoek (CCMO), inclusief Medisch Ethische Toetsingscommissies (METC’s)
x
CCMO is een bij wet (Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen en de Embryowet) ingestelde commissie en waarborgt de bescherming van proefpersonen betrokken bij medisch-wetenschappelijk onderzoek, via toetsing aan de daarvoor vastgestelde wettelijke bepalingen en met inachtneming van de voortgang van de medische wetenschap.
10
Onderscheid programma en apparaatskosten kan niet gemaakt worden.
1,81
1,81
Vigerende wet- en regelgeving www.wetten.nl onder andere
v
artikel 28 Wet Medisch wetenschappelijk Onderzoek met mensen
Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)
x
x
De NZa is belast met het toezicht op markten voor de zorg. De taken zijn tarieven en prestaties in de zorg reguleren, toezien op de rechtmatige uitvoering van de Zvw en op de recht- en doelmatige uitvoering van de Wlz, alsmede de naleving van de Wmg.
4
Onderscheid programma en apparaatskosten kan niet gemaakt worden.
51,4
51,4
Vigerende wet- en regelgeving www.wetten.nl onder andere
v
Wet marktordening gezondheidszorg
Zorginstituut Nederland (ZiNL)
x
x
Het ZiNL beheert het pakket Zvw/ Wlz, beheert het Zorgverzekeringsfonds en het Algemeen Fonds Bijzondere Ziektekosten, voert de financiering van verzekeraars uit de fondsen uit, beoordeelt de rechtmatige en doelmatige uitvoering van de Wlz en voert regelingen voor bijzondere groepen uit (verdragsgerechtigden, wanbetalers, onverzekerden, illegalen en andere onverzekerbare vreemdelingen en gemoedsbezwaarden). Tevens is het Kwaliteitsinstituut onderdeel van het ZiNL.
4
Onderscheid programma en apparaatskosten kan niet gemaakt worden.
67,71
67,71
Vigerende wet- en regelgeving www.wetten.nl onder andere
v
Zorgverzekeringswet (Hoofdstuk 6)
College Sanering Zorginstellingen (CSZ)
x
x
Het CSZ voert onder andere de meldings- en goedkeuringsregeling voor de vervreemding van onroerende zaken uit.
4
Onderscheid programma en apparaatskosten kan niet gemaakt worden.
2,01
2,01
Vigerende wet- en regelgeving www.wetten.nl onder andere
v
wet toelating zorginstellingen
College ter beoordeling van Geneesmiddelen (CBG)
x
Het College is zowel verantwoordelijk voor de toelating en bewaking van geneesmiddelen op de Nederlandse markt als medeverantwoordelijk voor de toelating van de geneesmiddelen in de gehele Europese Unie.
Agentschappen
Vigerende wet- en regelgeving www.wetten.nl onder andere
n.v.t.
Geneesmiddelenwet (hoofdstuk 2)
Financiering uit premiemiddelen
Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS)
x
x
NTS is een dienstverlenende non-profitorganisatie ten behoeve van publiek, donorziekenhuizen en trans-plantatiecentra in Nederland.
2
19,71
5,71
25,41
www.transplantatiestichting.nl
Statuten NTS
Nader opgevraagd
Zorgverzekeraars Zvw
x
De zorgverzekering is een verplichte ziektekostenverzekering voor ingezetenen en mensen die in Nederland werken. De zorgverzekeringswet wordt uitgevoerd door zorgverzekeraars.
FBZ
Zie Financieel Beeld Zorg
n.v.t.
n.v.t.
Wlz-uitvoerders
x
x
Voor de uitvoering van de AWBZ-taken fungeren 12 zorgverzekeraars als zogenoemde concessiehouders. Zij zijn als het ware de «beheerders» van het zorgkantoor in «hun zorgkantoorregio». Een zorgkantoor voert de AWBZ uit namens de zorgverzekeraars, de AWBZ-zorgaanbieders leveren de daadwerkelijke zorg aan de cliënt.
FBZ
Zie Financieel Beeld Zorg
n.v.t.
n.v.t.
Noot 1
Het betreft realisatie 2015 omdat de controleverklaringen over realisatie 2016 later dan de publicatie worden aangeleverd.
Overzicht Rechtspersonen met een Wettelijke Taak en Zelfstandige Bestuursorganen vallend onder andere Ministeries (Bedragen x € 1 miljoen)
Naam organisatie
Ministerie
ZBO
RWT
Functie
Begrotingsartikel ZBO/RWT
Programma ZBO/RWT
Apparaat ZBO/RWT
Financiering realisatiecijfers
Verwijzing (URL-Link website)
Verwijzing (URL-link toezichtsvisies/arrangementen)
Het bestuur en of de accountant verklaart dat de rechtmatigheid op orde is.
Begroting
Premies
Tarieven
Sociale verzekeringsbank
SZW
x
De Sociale Verzekeringsbank (SVB) voert namens VWS de regeling maatschappelijke ondersteuning (mantelzorgcompliment) uit en de wetten en regelingen voor oorlogsgetroffenen en verzetsdeelnemers.
3 en 7
75,3 en 277,21
2,4 en 11,31
7,7 en 288,51
Toezicht uitgevoerd door Ministerie van SZW
Zie jaarverslag SZW (controleverklaring akkoord)
Noot 1
Het betreft realisatie 2015 omdat de controleverklaringen over realisatie 2016 later dan de publicatie worden aangeleverd.
Bijlage 2 Afgerond evaluatie- en overig onderzoek
Artikel 1 - Volksgezondheid
Artikelnummer
Titel/onderwerp
Jaar van afronding
-
1.Ex post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid
1a. Beleidsdoorlichtingen
2013
2015
1b. Ander ex-post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid
2016
Beleidsevaluatie Warenwetbesluit attractie en speeltoestellen
2012
Tweede evaluatie Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding
2012
Staat van de Gezondheidszorg 2012 - preventie in de curatieve en langdurige zorg
2012
Basistakenpakket jeugdgezondheidszorg
2013
Evaluatie wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen
2013
De voedingsomgeving op scholen
2016
Evaluatie Nederlands Centrum Jeugdgezondheid
2016
2 Ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid
2a. MKBA's
2b. Ander ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid
-
3.Overig onderzoek
Evaluatie Embryowet en Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting
2012
Evaluatie Warenwetbesluit Tatoeëren en Piercen
2012
Artikel 2 - Curatieve Zorg
Artikelnummer
Titel/onderwerp
Jaar van afronding
-
1.Ex post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid
1a. Beleidsdoorlichtingen
2012
2014
Bevordering van de werking van het stelsel
2016
2016
1b. Ander ex-post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid
2012
Onderzoek Wet Geneesmiddelenprijzen
2012
Marktscan Medisch-specialistische zorg 2008-2012
2012
Marktscan Zorg rondom zwangerschap en geboorte
2012
Monitor effecten eigen bijdrage ggz
2012
Inventarisatie RIVM onderzoek op het gebied van integrale bekostiging
2012
Evaluatie Risicoverevening zorgverzekeringswet
2012
2012
Marktscan extramurale farmaceutische zorg
2013
Monitor zorggerelateerde schade
2013
Herhaalstudie naar ziekenhuisopnames door verkeerd geneesmiddelengebruik
2013
Marktscan zorgverzekeringsmarkt
2014
Marktscan geestelijke gezondheidszorg
2014
Marktscan Extramurale Farmacie
2014
2014
Kwantitatieve evaluatie risicoverevening
2014
Evaluatie wet opsporing onverzekerden
2014
Evaluatie pilots orgaandonatie
2014
Effectonderzoek campagne orgaandonatie in periode 2012-2014
2014
Evaluatie naar het functioneren van het Geneesmiddelenbulletin en Medicijnbalans
2014
Subsidieregeling donatie bij leven
2015
Marktscan zorgverzekeringsmarkt
2015
Marktscan geestelijke gezondheidszorg
2015
Marktscan Extramurale Farmacie
20151
Kwantitatieve evaluatie risicoverevening
2015
Evaluatie pilot prijs arrangementen geneesmiddelen
2016
Evaluatie Nederlandse Transplantatiestichting
2016
Evaluatie Subsidieregeling Donatie bij leven
2016
Effectonderzoek campagne orgaandonatie
2016
Effectonderzoek publiekscampagne vervalsingen
20162
Evaluatie pilot prijsarrangementen geneesmiddelen
2016
Marktscan zorgverzekeringsmarkt 2016
2016
Kwantitatieve evaluatie risicoverevening
2016
2016
Evaluatie van de bijdrage van het Topinstituut Pharma
2016
Herhaalstudie naar ziekenhuisopnames door verkeerd geneesmiddelen gebruik
20173
2 Ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid
2a. MKBA's
-
2b. Ander ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid
Taskforce Beheersing Zorguitgaven
2012
-
3.Overig onderzoek
Regie aan de poort - Basiszorg als verbindende schakel
2012
Wanbetaling zorgkosten: voorkomen is beter dan genezen
2013
2013
2014
Onderzoek effect verhoging Eigen Risico op tweedelijnszorg
2015
Evaluatie van het niet professionele tarief pgb-Zvw
2015
Monitor Zvw-pgb wijkverpleging
2016
Monitor Activiteiten zorgverzekeraars overstapseizoen najaar 2015
2016
Fact-finding Collectiviteiten in de Zorgverzekeringswet
2016
2016
Noot 1
De marktscan Extramurale Farmacie is in 2015, 2016 en 2017 niet verschenen wegens gebrek aan prioriteit van de Nza.
Noot 2
Dit onderzoek wordt verwacht in 2017.
Noot 3
Dit onderzoek is door vertraging in 2017 naar de Tweede Kamer gestuurd.
Artikel 3 - Langdurige zorg en ondersteuning
Artikelnummer
Titel/onderwerp
Jaar van afronding
-
1.Ex post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid
1a. Beleidsdoorlichtingen
1b. Ander ex-post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid
Vitale ouderen en de houdbaarheid van de zorg
2012
Eindevaluatie Zorg voor Beter 2005-2012
2012
Risicoanalyse - Fraude in de AWBZ zorg in natura
2012
2013
Tussenevaluatie experiment regelarme instellingen
2014
2015
2015
Evaluatie afbouw meerbedskamers
20161
Onderzoek regeling palliatieve terminale zorg (PTZ)
2015
Inventarisatie naar vernieuwende vormen van dagbesteding
2015
Onderzoek CIZ aanscherping toezicht en handhaving
2015
Onderzoek CIZ monitoring indicatiemelding
2015
Effectiviteit aanpak geweld in afhankelijkheidsrelaties (GIA)
2016
Aanscherping en verbetering Meldcode en Veilig Thuis
2016
Eindevaluatie Experiment regelarme instellingen (ERAI)
2016
-
2.Ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid
2a. MKBA's
2b. Ander ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid
Verkennend onderzoek optimalisatie toegang bovenregionaal doelgroepenvervoer (Valys)
2016
-
3.Overig onderzoek
2012
Procesevaluatie Nationaal Programma Ouderenzorg
2013
Evaluatie Besluit zorgplanbespreking AWBZ-zorg
2013
2013
2014
Terugdringen registratielasten in de langdurige zorg
2014
2014
Monitor plan van aanpak maatschappelijke opvang
2014
Onderzoek aard en omvang ouderenmishandeling
2015
2015
Cohortstudie daklozen in de vier grote steden
2015
2015
Onderzoek eigen bijdragen algemene voorzieningen Wmo 2015
2015
Onderzoek aard en omvang huiselijk geweld en kindermishandeling
20162
2016
Vooronderzoek: verbeteren gendersensitiviteit
2016
Noot 1
De evaluatie meerbedskamers is niet in 2016 afgerond. Het eindrapport wordt naar verwachting maart 2017 aan VWS opgeleverd.
Noot 2
Het onderzoek naar aard en omvang huiselijk geweld en kindermishandeling loopt nog door (tot en met 2018). De eerste (voor)onderzoeken zijn wel verschenen.
Artikel 4 - Zorgbreed beleid
Artikelnummer
Titel/onderwerp
Jaar van afronding
-
1.Ex post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid
1a. Beleidsdoorlichtingen
Versterking van de positie van de cliënt
2016
Gezondheidszorg, jeugdzorg en publieke gezondheidszorg in Carabisch Nederland
20171
1b. Ander ex-post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid
Van incident naar effectief toezicht
2012
Doorpakken! - Organisatieonderzoek naar de IGZ
2012
Gezond belonen. Beleidsopties voor de inkomens van medisch specialisten
2012
Gezondheidszorg Caribisch Nederland na de transitie
2013
Bestuurlijke ondertoezichtstelling van zorginstellingen
2013
2014
2014
2014
Onderzoek intern functioneren Nza
2014
2014
2014
Evaluatie Zorginstituut Nederland
2014
Evaluatieonderzoek toelatingsprocedure buitenlandse artsen
2014
2014
Arbeid in zorg en welzijn 2014
2014
Rapport aandacht voor agressie in zorgopleidingen
2014
Arbeidsmarkteffectrapporage fase II
2014
Rapport taakherschikking en kostprijzen Radboud UMC
2014
Rapport «Naar een duurzaam bedrijfsmodel»
2014
Evaluatie beleidskader voor subsidiëring van PG-organisaties
2015
2015
Monitor sectorplannen zorg - Augustus 2016
2016
Monitor Huishoudelijke Hulp toelage (HHT) 4e kwartaalmeting
2016
-
2.Ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid
2a. MKBA's
2b. Ander ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid
-
3.Overig onderzoek
De zorg: hoeveel extra is het ons waard?
2012
Bestuurlijke ondertoezichtstelling van zorginstellingen
2013
Evaluatie Raad voor de Volksgezondheid en Zorg 2009-2012
2013
Nadere beoordeling bestuurskosten NZa
2014
2014
Verkenning opsporingsfunctie in de zorg
2014
2015
2015
2015
2015
Casusonderzoek naar onnodige bureaucratie in de zorg
2015
De mededingingswet in de eerstelijnszorg
2016
Onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt, Zorg en Welzijn (AZW)
2016
Werkwijzer MKBA’s in het sociaal domein
2016
Anders kijken, anders leren, anders doen
2016
De staat van volksgezondheid en zorg (RIVM)
2016
Noot 1
Deze beleidsdoorlichting is op 13 januari 2017 naar de Tweede Kamer gestuurd.
Artikel 5 - Jeugd
Artikelnummer
Titel/onderwerp
Jaar van afronding
-
1.Ex post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid
1a. Beleidsdoorlichtingen
2014
1b. Ander ex-post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid
Tussentijdse evaluatie Verwijsindex Risicojongeren
2012
Inhoudelijk verslag Brede Doeluitkering Centra voor Jeugd en Gezin 2011
2012
2016
-
2.Ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid
2a. MKBA's
2b. Ander ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid
-
3.Overig onderzoek
Voorkomen van seksueel grensoverschrijdend gedrag in de jeugdzorg
2014
Midterm review Actieplan Kinderen Veilig
2014
Monitor Actieplan Kinderen Veilig 2012-2016
2014
Nader onderzoek toegang jeugdhulp
2014
Artikel 6 - Sport
Artikelnummer
Titel/onderwerp
Jaar van afronding
-
1.Ex post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid
1a. Beleidsdoorlichtingen
1b. Ander ex-post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid
Sport in beeld. De bijdrage van sport aan de Nederlandse economie in 2006, 2008 en 2010.
2013
Voortgangsrapportage Monitor Sport en Bewegen in de Buurt 2014
2014
2 Ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid
2a. MKBA's
2b. Ander ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid
-
3.Overig onderzoek
Trendrapport Bewegen en Gezondheid 2010/2011
2013
Meedoen of stoppen. Eindrapport commissie anti-dopingaanpak
2013
Actieprogramma Taskforce «Belemmeringen Sport en Bewegen in de Buurt»
2013
2013
2013
VSK-monitor 2014. Voortgangsrapportage Actieplan «Naar een veiliger sportklimaat».
2013
Monitor sport en bewegen in de buurt 2013
2013
2013
2013
2014
Monitor sport en bewegen in de buurt 2015
2015
2015
Sport Toekomstverkenningen
20161
Voortgangsrapportage Monitor Sport en Bewegen in de buurt 2016
2016
Noot 1
Dit onderzoek wordt afgerond in 2017.
Artikel 7 - Oorlogsgetroffenen en Herinnering WO II
Artikelnummer
Titel/onderwerp
Jaar van afronding
-
1.Ex post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid
1a. Beleidsdoorlichtingen
1b. Ander ex-post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid
-
2.Ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid
2a. MKBA's
2b. Ander ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid
-
3.Overig onderzoek
Commissie Versterking herinnering WOII
2015
Eindrapport Commissie Versterking Infrastructuur herinnering WOII
2016
Artikel 8 - Tegemoetkoming specifieke kosten
Artikelnummer
Titel/onderwerp
Jaar van afronding
-
1.Ex post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid
1a. Beleidsdoorlichtingen
1b. Ander ex-post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid
2 Ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid
2a. MKBA's
2b. Ander ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid
-
3.Overig onderzoek
Overzicht niet-financiële informatie over inschakeling van externe adviseurs en tijdelijk personeel (externe inhuur)
Deze bijlage geeft een beeld van de uitgaven (voor baten-lastendiensten de kosten) voor inkoop van adviseurs en tijdelijk personeel (inhuur externen) conform de rijksbrede definitie in de Rijksbegrotingsvoorschriften 2017. Het betreft de inhuur externen bij het kerndepartement, de adviesraden, de inspecties, PD ALT en de baten-lastendiensten (RIVM, CIBG en CBG). Het CIBG en het CBG maken geen onderscheid in het soort inhuur externen en daarmee zijn alle kosten onder uitzendkrachten gezet.
Uitgaven inhuur externen in 2016 (bedragen x € 1.000)
Programma- en apparaatskosten
Totaal
1.
Interim-management
1.531
2.
Organisatie- en formatieadvies
361
3.
Beleidsadvies
2.191
4.
Communicatieadvisering
1.436
Beleidsgevoelig (som 1 t/m 4)
5.519
5.
Juridisch advies
551
6.
Advisering opdrachtgevers automatisering
9.420
7.
Accountancy, financiën en administratieve organisatie
1.601
(Beleids) ondersteunend (som 5 t/m 7)
11.572
8.
Uitzendkrachten (formatie & piek)
22.150
Ondersteuning bedrijfsvoering
22.150
Totaal uitgaven inhuur externen
39.242
Bovenstaand overzicht geeft een beeld van de uitgaven (voor de baten-lastendiensten de kosten) voor de inkoop van adviseurs en tijdelijk personeel (inhuur externen) conform de rijksbrede definitie in de Rijksbegrotingsvoorschriften 2017. Het percentage uitgaven inhuur externen voor het Ministerie van VWS bedroeg in 2016 10,71%.
Inhuur externen
39.242
Eigen ambtelijk personeel
327.157
Totaal
366.400
Percentage inhuur externen
10,71%
Inhuur externen buiten raamovereenkomsten
In onderstaande tabel wordt weergegeven in hoeveel gevallen in 2016 door het Ministerie van VWS buiten de raamovereenkomsten om externe krachten zijn ingehuurd boven het voor de organisaties van het rijk afgesproken maximumuurtarief van € 225 (exclusief BTW). In geen van de gevallen is het maximumuurtarief overschreden door VWS in 2016.
Inhuur externen buiten raamovereenkomsten
2016
Aantal overschrijdingen maximumuurtarief
0
Lijst van gebruikte afkortingen
ACBG
Agentschap College ter Beoordeling van Geneesmiddelen
ACM
Autoriteit Consument en Markt
ActiZ
Brancheorganisatie voor Zorgondernemers
ADHD
Attention Deficit Hyperactivity Disorder
ADL
Algemene dagelijkse levensverrichtingen
AGB
Algemeen GegevensBeheer
Aids
Acquired immune deficiency syndrome
AKW
Algemene Kinderbijslagwet
AMHK
Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling
AMK
Advies- en Meldpunten Kindermishandeling
AMvB
Algemene Maatregel van Bestuur
AO
Algemeen overleg
AOR
Algemene Oorlogsongevallenregeling Indonesië
APG
Wet Geneesmiddelenprijzen
ASG
Aanvullende Seksuele Gezondheidszorg
AWB
Algemene wet bestuursrecht
AWBZ
Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten
Awir
Algemene wet inkomensafhankelijke regelingen
AZR
AWBZ-brede zorgregistratie
bbp
Bruto binnenlands product
BIG
Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg
BIKK
Bijdrage in de kosten van kortingen
BK
Borstkanker
BKZ
Budgettair Kader Zorg
BMHK
Baarmoederhalskanker
Bopz
Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen
BRV
Bovenregionale gehandicaptenvervoer
BSN
Burgerservicenummer
BTN
Branchebelang Thuiszorg Nederland
BWU
Bovenwettelike uitkering
BZK
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Ministerie van -
C2000
Communicatie 2000
CAK
Centraal Administratie Kantoor
CAO
Collectieve Arbeidsovereenkomst
CAOR
Commissie Algemene Oorlogsongevallenregeling Indonesië
CBG
College ter Beoordeling van Geneesmiddelen
CBS
Centraal Bureau voor de Statistiek
CBZ
College bouw zorginstellingen
CCE
Centra voor Consultatie en Expertise
CCMO
Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek
CEG
Centrum voor ethiek en gezondheid
CGL
Centrum Gezond Leven
CGM
Centrum Gezondheid en Milieu
CIb
Centrum Infectieziektebestrijding
CIBG
Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg, agentschap
CIZ
Centrum Indicatiestelling Zorg
CJG
Centra voor Jeugd en Gezin
CJIB
Centraal Justitieel Incasso Bureau
COR
Continue Onderzoek Rookgewoonten
CPZ
College Perinatale Zorg
CRD
Commissie Registratie Diergeneesmiddelen
CSO
Chief Science Officer
CSZ
Commissie sanering ziekenhuisvoorzieningen
CVB
Centrum Bevolkingsonderzoek
DALY
Disability Adjusted Life Year
dbc
diagnose- behandelcombinatie
DCP
Decentrale Procedure
DG
Directoraat-Generaal
DICA
Ditch Institute for Clinical Auditing
DKTP
Difterie, kinkhoest, tetanus en polio
DVP
Dienst Vaccinatievoorzieningen en Preventieprogramma's
ECDC
European Center for Disease Prevention and Control
EMA
European Medicines Agency
EST
Eenheid Secretariaten Medische Tuchtcolleges
EU
Europese Unie
EuSANH
European Science Advisory Network for Health
EZ
Economische Zaken, Ministerie van -
FBZ
Financieel Beeld Zorg
FES
Fonds Economische Structuurversterking
FIOM
Federatie van Instellingen voor Ongehuwde Moeders
FLO
Functioneel Leeftijdsontslag
FO
Federatie Opvang
fte
fulltime equivalent
G4
Vier grootste gemeenten van Nederland (Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht)
GGD
Gemeentelijke Gezondheidsdienst
ggz
Geestelijke gezondheidszorg
GMS
Geïntegreerd Meldkamer Systeem
GMT
Directie Geneesmiddelen en Medische Technologie
GR
Gezondheidsraad
GVS
Geneesmiddelenvergoedingensysteem
Harm
Hospital Admissions Related to Medication
hbo
Hoger beroepsonderwijs
Hiv
Human immunodeficiency virus
HLZ
Hervorming Langdurige Zorg
IBO
Interdepartementaal Beleidsonderzoek
ICT
Informatie- en communicatietechnologie
IenM
Infrastructuur en Milieu, Ministerie van -
IGZ
Inspectie voor de Gezondheidszorg
IJZ
Inspectie Jeugdzorg
IKNL
Integraal Kankercentrum Nederland
IKZ
Integraal Kankercentrum Zuid
InTracacc
Instituut voor Translationele Vaccinologie
IOC
Internationaal Olympisch Comité
I-SZW
Inspectie SZW
IT
Informatietechnologie
IVM
Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik
IVZ
InVoorZorg
IZO
Informatievoorziening Zorg en Ondersteuning
JGZ
Jeugdgezondheidszorg
JMV
Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording
JMW
Joods Maatschappelijk Werk
JOGG
Jongeren op Gezond Gewicht
JZ+
JeugdzorgPlus
KNHB
Koninklijke Nederlandse Hockey Bond
KNMG
Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst
KNMI
Koninklijk Nererlands Meteorologisch Instituut
KNMP
Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie
KNVB
Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond
LEBA
Landelijke Evaluatie Bevolkingsonderzoek naar Baarmoederhalskanker
LETB
Landelijk Evaluatie Bevolkingsonderzoek borstkanker
LHV
Landelijke Huisartsen Vereniging
LMZ
Landelijk Meldpunt Zorg
LOC
Landelijke organisatie cliëntenraden
LRZa
Landelijk Register Zorgaanbieders
LSFVP
Landelijke Stichting Familievertrouwenspersoon
LSH
Life Sciences and Health
Lvb
Licht verstandelijke beperking
LZ
Langdurige Zorg
mbo
middelbaar beroepsonderwijs
MC
Directie Markt en Consument
MC
Medisch Centrum
MEE
Vereniging voor ondersteuning bij leven met een beperking
METC
Medisch Ethische Commissie
Meva
Directie Macro-Economische Vraagstukken en arbeidsmarkt
MO
Maatschappelijke Opvang
Movisie
Kennis en advies voor maatschappelijke ontwikkeling
MRP
Mutual Recognition Procedure
n.v.t.
Niet van toepassing
NCJ
Nederlands Centrum Jeugdgezondheid
NFU
Nederlandse Federatie van Universitair medische centra
NHS
Neonatale Hielprik Screening
NICE
National Institute for Health and Clinical Excellence
NIOD
Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies
NIPO
Nederlands Instituut voor Publieke Opinie
NISB
Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen
NIVEL
Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg
NJi
Nederlands Jeugdinstituut
NJR
Nationale Jeugdraad
NKI
Nederlands Kanker Instituut
NMT
Nederlandse Maatschappij tot Bevordering der Tandheelkunde
NNGB
Nederlandse Norm Gezond Bewegen
NOC*NSF
Nederlands Olympisch Comité*Nederlandse Sport Federatie
NPCF
Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie
NPG
Nationaal Programma Grieppreventie
NPP
Nationaal Prograam Preventie
NTS
Nederlandse Transplantatie Stichting
NvW
Nota van Wijziging
NVWA
Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit
NVZ
Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen
NWO
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
NZa
Nederlandse Zorgautoriteit
OBiN
Ongevallen en Bewegen in Nederland
OCW
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Ministerie van -
OESO
Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling
ova
overheidsbijdrage in de arbeidskostenontwikkeling
p*q
price*quantity
PALGA
Pathologisch anatomisch landelijk geautomatiseerd archief
PG
Directie Publieke Gezondheid
pg
patiënten- en gehandicaptenorganisaties
pgb
Persoonsgebonden budget
PGO
Patiënten- en Gehandicaptenorganisaties
PIP
Poly Implant Prothèse
Pkb
Persoonlijk kilometer budget
POLS
Permanent Onderzoek Leefsituatie
PP5
Vijfde Preventieprogramma
PSIE
Prenatale screening van infectieziekten en erytrocytenimmunisatie
PUR
Pensioen- en Uitkeringsraad
PVP
Patiëntenvertrouwenspersoon
RBVZ
Referentiebestand verzekerden Zorgverzekeringswet
RHB
Rijkshoofdboekhouding
RIVM
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
RMO
Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling
RMS
Reference Member State
RSV
Respiratoir Syncytieel Virus
RTE
Regionale Toetsingcommissie Euthanasie
RVP
Rijksvaccinatieprogramma
RVS
Raad voor Volksgezondheid en Samenleving
RVZ
Raad voor de Volksgezondheid en Zorg
RWT
Rechtspersoon met een wettelijke taak
SAIP
Stichting Administratieve Indonesische Pensioenen
SARSR
Stichting Afwikkeling Roma en Sinti Rechtsherstel
SBGL
Sport, Bewegen en Gezonde leefstijl
SBV-Z
Sectorale Berichten Voorziening in de Zorg
SCP
Sociaal en Cultureel Planbureau
SHG
Steunpunt Huiselijk Geweld
SIA
Stichting Innovatie Alliantie
SKGZ
Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen
SLA
Service Level Agreement
Soa
Seksueel overdraagbare aandoening
SOR
Strategisch Onderzoek RIVM
SPR
Strategisch Programma RIVM
SSO
Shared Service Organisatie
Stb
Staatsblad
STW
Stichting voor de Technische Wetenschappen
SVB
Sociale Verzekeringsbank
SVB-Z
Sectorale Berichten Voorziening in de Zorg
SVOP
Strategisch Vaccin Onderzoek Programma
SZW
Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Ministerie van -
TAJ
Transitieautoriteit Jeugd
TBU
Tegemoetkoming buitengewone uitgaven
TI Pharma
Top Instituut Pharma
TK
Tweede Kamer
TKI
Topconsortium voor Kennis en Innovatie
TNO
Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek
TNS
Taylor Nelson Sofres (Marktonderzoeksbureau)
TNS NIPO
Opinieonderzoeksbureau
TSZ
Tegemoetkoming Specifieke Zorgkosten
UMC
Universitair Medisch Centrum
UZI
Unieke Zorgverlener Identificatie
V&O
Verzetsdeelnemers en Oorlogsgetroffenen
V&VN
Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland
VAO
voortgezet algemeen overleg
VenJ
Veiligheid en Justitie, Ministerie van -
VGN
Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland
VINEX
Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra
VMS
Veiligheidmanagementsysteem
VN
Verenigde Naties
VNG
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
VPTZ
Verbeterprogramma Palliatieve Zorg
VTV
Volksgezondheid Toekomst Verkenning
VUT
Vervroegde Uittreding
VWS
Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Ministerie van -
Wajong
werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten
Waz
Wet afbreking zwangerschap
Wbp
Wet buitengewoon pensioen 1940-1945
Wcz
Wet cliëntenrechten zorg
WFZ
Waarborgfonds voor de Zorgsector
WGP
Wet geneesmiddelenprijzen
WHO
World Health Organisation - Wereldgezondheidsorganisatie
WKB
Wet Kinderbijslag
Wkkgz
Wetsvoorstel kwaliteit, klachten en geschillen zorg
Wlz
Wet langdurige zorg
Wmg
Wet marktordening gezondheidszorg
Wmo
Wet maatschappelijke ondersteuning
WMO
Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen
WO II
Tweede wereldoorlog
Wpg
Wet publieke gezondheid
Wtcg
Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten
WTZi
Wet toelating zorginstellingen
WUBO
Wet uitkeringen burger-oorlogsslachtoffers 1940-1945
WUV
Wet uitkeringen vervolgingsslachtoffers 1940-1945
Wvggz
Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg
WW
Werkloosheidswet
WZL
Wet zeggenschap lichaamsmateriaal
ZBC
Zelfstandige behandelcentra
ZBO
Zelfstandig bestuursorgaan
ZG
Zintuiglijk Gehandicapten
ZiNL
Zorginstituut Nederland
ZN
Zorgverzekeraars Nederland
ZonMw
Zorgonderzoek Nederland Medische Wetenschappen
Zvw
Zorgverzekeringswet
ZZP
Zorgzwaartepakket
Zzv
Zorg zonder verblijf
Trefwoordenregister
Administratieve lasten 10, 23, 64, 74, 75
Agentschap 4, 7, 37, 40, 41, 42, 43, 45, 47, 52, 53, 54, 59, 67, 72, 77, 78, 81, 82, 87, 108, 110, 115, 117, 121, 125, 126, 129, 130, 131, 132, 134, 138, 139, 140, 141, 143, 144, 146, 148, 156, 158, 263, 278, 279
Alcohol en tabak 38, 41
Bedrijfsvoering 5, 7, 120, 122, 144, 151, 276
Bedrijfsvoeringsparagraaf 4, 7
Begrotingsgefinancierde uitgaven 203
Bekostiging 14, 20, 22, 50, 52, 53, 57, 58, 66, 71, 79, 81, 93, 95, 100, 109, 110, 156, 158, 260, 267
Beleidsinformatie 7, 84, 87, 88, 89, 123
Beleidsprioriteiten 4
Betaalbaarheid 10, 25, 27, 49, 52, 57, 72, 76
Budgettair Kader Zorg 7, 70, 166, 167, 172, 173, 175, 278
Buurtsportcoach 21, 91, 95
Caribisch Nederland 28, 32, 72, 73, 76, 79, 113, 120, 167, 195, 203, 270
Chronisch zieken 9, 13, 15, 50, 58, 92, 107, 284
Chronische ziekte 20
Cliënt 9, 10, 13, 15, 17, 18, 19, 21, 24, 28, 31, 62, 63, 70, 73, 77, 80, 85, 122, 170, 177, 193, 225, 234, 245, 246, 254, 255, 264, 270, 281, 284
Crisis 35, 40, 89, 160
Curatieve zorg 4, 11, 14, 15, 27, 29, 30, 31, 45, 49, 76, 115, 116, 124, 169, 179, 203, 204, 212, 230, 241, 252
Decentralisatie 17, 62, 85, 90, 95
Diabetes 12, 170, 177, 233
Doelmatigheid 30, 31, 50, 53, 132, 141, 142, 150, 151, 178, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 273, 274, 275
Eerstelijnszorg 8, 76, 171, 176, 202, 211, 213, 214, 215, 230, 272
Ethiek 27, 42, 279
Euthanasie 283
Financieel Beeld Zorg 7, 62, 166, 196, 207, 211, 263, 264, 279
Fraude 7, 19, 23, 24, 28, 29, 49, 64, 73, 76, 80, 83, 113, 122, 269, 271
Geestelijke gezondheidszorg 35, 58, 84, 160, 176, 177, 185, 202, 212, 245, 267, 280, 284
Gehandicapte 20, 34, 51, 66, 70, 77, 92, 107, 191, 202, 212, 220, 241, 244, 246, 284, 285
Gehandicaptenorganisatie 282
Gehandicaptensport 93
Gehandicaptenvervoer 65, 69, 278
Geneeskundige zorg 62, 181, 182, 230, 238
Geneesmiddel 10, 25, 26, 58, 108, 115, 125, 126, 127, 128, 130, 132, 155, 177, 180, 212, 232, 263, 267, 268, 278, 279, 280, 284
Geweld 18, 32, 63, 85, 86, 89, 269, 270, 278, 283
Gezondheidsbeleid 40
Gezondheidsbescherming 39, 43
Gezondheidszorg 13, 21, 25, 27, 29, 34, 35, 38, 40, 74, 75, 77, 81, 83, 85, 115, 125, 134, 160, 257, 261, 266, 270, 278, 279, 280, 281, 284
Governance 259
Hoofdlijnenakkoord 25, 169, 178, 180, 181, 183
Huisarts 12, 14, 15, 18, 23, 76, 159, 160, 169, 177, 179, 180, 186, 214, 218, 230, 231, 237, 281
Huisartsenzorg 179, 180, 186, 188, 211, 214, 215
Indicatie 46, 96, 178, 188, 223, 239, 246, 258, 269
Indicatiestelling 9, 27, 28, 29, 63, 67, 71, 115, 258, 279
Infectieziekte 21, 38, 39, 40, 74, 156, 279, 282
Informatiebeveiliging 122
Informele zorg 69, 270
Inhuur externe 121, 276, 277
Inkoopbeheer 121, 123
Innovatie 9, 10, 13, 23, 25, 28, 49, 62, 72, 73, 75, 77, 78, 82, 91, 92, 94, 97, 203, 204, 226, 230, 241, 252, 274, 283
Internationale samenwerking 26, 108, 109
Jeugdhulp 17, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 273
Jeugdzorg 17, 25, 28, 32, 76, 79, 84, 85, 87, 90, 115, 116, 167, 270, 273, 280
Kindermishandeling 18, 32, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 270, 278
Kwaliteit 12, 13, 15, 17, 19, 20, 21, 23, 24, 27, 28, 30, 31, 32, 33, 38, 41, 44, 49, 51, 52, 55, 58, 62, 63, 64, 66, 68, 70, 72, 73, 75, 77, 78, 80, 82, 84, 86, 92, 99, 122, 132, 133, 141, 156, 183, 185, 214, 220, 231, 256, 267, 284
Kwaliteitsinstituut 82, 262
Langdurige zorg 4, 12, 14, 27, 28, 62, 63, 66, 70, 76, 115, 116, 124, 156, 158, 166, 167, 170, 171, 177, 189, 193, 198, 199, 205, 206, 211, 234, 241, 259, 266, 269, 270, 284
Leefstijl 12, 21, 37, 41, 47, 266, 283
Letselpreventie 41, 42, 266
Maatschappelijke ondersteuning 17, 62, 76, 166, 189, 265, 284
Mantelzorg 9, 19, 63, 65, 69
Mantelzorgcompliment 71, 265
Medisch specialist 58, 178, 180, 183, 184, 221, 222, 224, 270
Medische hulpmiddelen 10, 50, 137, 257
Medisch-specialistische zorg 53, 58, 167, 178, 179, 181, 182, 183, 184, 188, 195, 203, 204, 212, 221, 222, 223, 224, 228, 241, 252, 267
Mishandeling 85, 270
Multidisciplinaire zorg 180, 186, 211, 213, 215
Nationaal Programma Preventie 38, 40
Ondersteuning 4, 9, 13, 16, 17, 18, 27, 38, 40, 44, 53, 62, 63, 64, 65, 67, 69, 70, 71, 72, 76, 77, 80, 84, 85, 86, 87, 89, 90, 95, 113, 124, 156, 158, 214, 219, 269, 273, 276, 280, 281, 284
Onverzekerde 16, 17, 31, 50, 54, 59, 61, 82, 83, 198, 262, 267
Oorlogsgetroffene 4, 29, 98, 99, 100, 101, 102, 103, 124, 156, 260, 265, 275, 284
Opleidingsfonds 237
Orgaandonatie 51, 228, 267, 268
Pakketmaatregel 171
Palliatieve zorg 10, 63, 66
Patiënt 9, 10, 12, 13, 14, 17, 24, 26, 31, 32, 46, 49, 54, 59, 72, 75, 77, 122, 182, 215, 236, 282
Patiënten- en gehandicaptenorganisatie 31, 72, 282
Patiëntenorganisatie 13
Patiëntveiligheid 30
Persoonsgebonden budget (pgb) 19, 64
Prestatiebekostiging 179, 188
Preventie 14, 16, 17, 21, 27, 30, 32, 38, 39, 40, 41, 44, 45, 46, 47, 48, 52, 73, 76, 82, 116, 122, 179, 203, 216, 254, 256, 266, 279, 282
Rechtmatigheid 7, 23, 120, 180, 256, 257, 258, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 265
Regeerakkoord 50, 59
Regelarm 22, 23, 64, 269
Saldibalans 4, 5, 7, 152, 153, 157
Seksueel misbruik 89, 90
Seksuele gezondheid 40, 41
Spoedeisende hulp 14, 47, 228
Sport 1, 4, 5, 7, 15, 20, 21, 29, 47, 82, 91, 92, 93, 95, 96, 97, 108, 111, 116, 124, 144, 152, 156, 158, 273, 274, 281, 282, 283, 284
Taakstelling 10, 116, 118, 119, 175, 178, 253
Thuiszorg 278
Toegankelijkheid 10, 20, 27, 29, 41, 49, 52, 57, 69, 72, 74
Toezicht 4, 7, 18, 21, 24, 34, 62, 64, 73, 85, 98, 99, 122, 162, 256, 257, 258, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 265, 269, 270, 271
Topsport 91, 92, 94, 96
Tweedelijnszorg 176, 202, 212, 230, 268
Vaccin 21, 38, 39, 41, 46, 47, 48, 51, 77, 144, 146, 203, 254, 279, 280, 283
Vergrijzing 14, 19
Verspilling 23, 25, 26, 28, 49, 52, 53
Verzameluitkering 108, 109
Verzekeraar 15, 16, 31, 50, 58, 60, 106, 169, 196, 197, 198, 200, 224, 262
Verzetsdeelnemer 98, 99, 100, 101, 102, 103, 260, 265, 284
Vrijwilliger 9, 19, 65, 69
Wanbetaler 31, 50, 54, 59, 60, 61, 82, 83, 198, 262
Werkgelegenheid 83, 108, 283
Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg) 82, 237
Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) 105, 106, 167
Wijkverpleegkundige 9, 14, 15, 18, 170, 177, 234, 272
WO II 29, 98, 99, 100, 101, 102, 275, 284
Ziekenhuis 12, 13, 14, 15, 24, 36, 57, 72, 77, 120, 180, 225, 238, 267, 268, 279
Ziekenhuiszorg 77, 80, 229, 239
Ziekenhuizen 9, 11, 13, 23, 30, 34, 35, 36, 47, 49, 81, 155, 160, 221, 222, 226, 227, 263, 278, 282
Zorgaanbieder 9, 13, 14, 15, 16, 23, 24, 57, 62, 64, 70, 73, 78, 120, 122, 179, 215, 236, 264, 281
Zorgakkoord 166, 169, 179, 180, 182, 184, 185, 186, 187, 188
Zorginstelling 14, 49, 64, 74, 75, 83, 116, 251, 262, 270, 271, 279, 284
Zorgopleiding 167, 195, 203, 271
Zorgstelsel 9, 72, 73, 76
Zorgtoeslag 104, 105, 106, 107, 122, 156, 200
Zorguitgaven 166, 169, 196, 268
Zorgverzekeraar 9, 13, 14, 15, 18, 21, 24, 25, 31, 62, 70, 122, 169, 170, 177, 178, 179, 220, 231, 234, 236, 238, 263, 264, 268, 285
Zorgverzekering 16, 50, 52, 53, 54, 55, 57, 61, 104, 120, 166, 175, 196, 197, 262, 263, 267, 268, 283
Zorgverzekeringswet 14, 27, 49, 59, 63, 84, 104, 166, 167, 171, 196, 205, 211, 245, 259, 262, 263, 267, 268, 282, 285
Noot 1
Bijvoorbeeld: Een tariefmaatregel (effect op de prijs) kan door toenemend zorgvolume (hogere q) meer opbrengen dan geraamd, terwijl de totale zorguitgaven toch toenemen (omdat het effect op de prijs meer dan gecompenseerd wordt door het volume-effect). Een pakketmaatregel kan mogelijk minder opleveren dan geraamd wanneer er substitutie plaatsvindt naar andere vormen van zorg die nog wel worden vergoed.
Noot 2
In het najaar van 2017 komt hier voor het eerst zicht op met de voorlopige afrekening 2016. Voorlopige cijfers indiceren twee tegengestelde bewegingen in verband met de groter dan verwachte toename van het aantal verzekerden. De hogere uitgaven die hieruit resulteren werken opwaarts op de verevening; de hogere rekenpremie werkt neerwaarts. Per saldo wordt op dit moment geen bijstelling verwacht.
Noot 3
Dit betreft het saldo van baten en lasten voor wanbetalers, onverzekerden, gemoedsbezwaarden en rente en de premie van verdragsgerechtigden.
Noot 4
Het jaar 2006 (overgangsjaar Zvw) is niet meegenomen in de berekening van de gemiddelde ontwikkeling.