Jaarverslag; Bijlagen bij het Financieel jaarverslag van het Rijk 2016 - Financieel jaarverslag van het Rijk 2016 - Hoofdinhoud

Deze bijlage(n) is onder nr. 2 toegevoegd aan dossier 34725 - Financieel jaarverslag van het Rijk 2016.

Officiële titel	Financieel jaarverslag van het Rijk 2016; Jaarverslag; Bijlagen bij het Financieel jaarverslag van het Rijk 2016
Document­datum	17-05-2017
Publicatie­datum	17-05-2017
Nummer	KST347252
Kenmerk	34725, nr. 2
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

34 725 Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

Nr. 2 BIJLAGEN BIJ HET FINANCIEEL JAARVERSLAG VAN HET RIJK 2016

Inhoudsopgave

1.

Rijksrekening van uitgaven en ontvangsten

2

2.

Saldibalans van het Rijk

12

3.

De Nationale Verklaring

16

4.

De belasting- en premieontvangsten

28

5.

Uitgaven en niet-belastingontvangsten

32

6.

EMU-saldo en EMU-schuld

43

7.

Fiscale regelingen

47

8.

Verticale toelichting

50

9.

Beleidsmatige mutaties na Najaarsnota

184

10.

Overzicht risicoregelingen van het Rijk 2016

195

11.

Monitor financiële interventies

200

12.

Overzicht geplande beleidsdoorlichtingen

212

13.

Normeringsystematiek Gemeente- en Provinciefonds

219

14.

Agentschappen in beeld

223

15.

Normenkader Financieel beheer en toezicht

241

Lijst van gebruikte afkortingen

243

Trefwoordenregister

246

Bijlage 1 Rijksrekening van uitgaven en ontvangsten

Op grond van artikel 61, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2001 neemt de Minister van Financiën in het Financieel Jaarverslag van het Rijk de rekening van uitgaven en ontvangsten van het Rijk op. Deze rekening, de Rijksrekening genoemd, is het overzicht op het totaalniveau van de rijksbegroting van alle uitgaven en ontvangsten van de rijksdienst in een jaar die binnen begrotingsverband zijn gerealiseerd.

Met ingang van vorig jaar is de opzet van de Rijksrekening gewijzigd ten opzichte van de Rijksrekeningen over voorgaande jaren. De Rijksrekening is sinds 2015 aangevuld met een aantal tabellen. In de jaren tot en met 2014 bestond de Rijksrekening uit slechts twee tabellen, één voor de (kas)uitgaven en één voor de (kas)ontvangsten van de ministeries en de begrotingsfondsen. Die opzet gaf een onvolledig totaalbeeld. Zo bleven alle verplichtingen, die in de jaarverslagen van de rijksdienst worden verantwoord, in de Rijksrekening buiten beeld. Dat gold ook voor de lasten en baten van de baten-lastenagentschappen. Uitgaven en ontvangsten van baten-lastenagentschappen worden op grond van het baten-lastenstelsel in de jaarverslagen verantwoord; dus niet de kasuitgaven en kasontvangsten, maar de lasten en de baten. Verder geldt voor de rentekosten en rentebaten van Nationale Schuld het transactiestelsel. Dus niet de kasuitgaven en kasontvangsten aan rente worden in dat jaarverslag verantwoord, maar de rentekosten en rentebaten. Deze zijn sinds 2015 in de Rijksrekening opgenomen in een afzonderlijke tabel.

De huidige opzet van de Rijksrekening, zoals die hieronder is opgenomen, houdt met de verschillende begrotingsstelsels die gelden, rekening.

In de Comptabiliteitswet 2016, die op 21 maart 2017 door de Eerste Kamer is aangenomen, wordt ook van deze nieuwe opzet uitgegaan (memorie van toelichting bij artikel 2.34, derde lid; Financieel jaarverslag van het Rijk).

In de onderstaande tabellen worden de verschillen in de verschillenkolom niet toegelicht. Voor die toelichtingen wordt verwezen naar de betrokken jaarverslagen.

Tabel 1.1 Verplichtingen 2016 van de departementale en niet departementale begrotingen (x € 1.000)

Onderdeel

Oorspronkelijk vastgestelde begroting

Realisatie

Verschil

I

Koning

40.584

41.351

767

IIA

Staten-Generaal

139.579

140.972

1.393

IIB

Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten

109.302

118.409

9.107

III

Algemene Zaken

63.166

59.327

• - 

  3.839

IV

Koninkrijksrelaties

107.537

135.128

27.591

V

Buitenlandse Zaken

8.827.392

9.916.672

1.089.280

VI

Veiligheid en Justitie

11.683.587

13.251.325

1.567.738

VII

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

683.228

851.089

167.861

VIII

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

38.838.987

40.302.565

1.463.578

IXA

Nationale Schuld¹

29.447.983

37.736.029

8.288.046

IXB

Financiën

21.363.819

• - 

  22.047.966

• - 

  43.411.785

X

Defensie

8.267.606

9.802.705

1.535.099

XII

Infrastructuur en Milieu

8.136.661

7.977.415

• - 

  159.246

XIII

Economische Zaken

10.109.867

21.581.231

11.471.364

XV

Sociale Zaken en Werkgelegenheid

31.695.334

31.613.883

• - 

  81.451

XVI

Volksgezondheid, Welzijn en Sport

14.395.464

14.487.963

92.499

XVII

Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

2.068.752

2.612.399

543.647

XVIII

Wonen en Rijksdienst

3.839.382

4.273.699

434.317

A

Infrastructuurfonds

6.794.789

6.421.106

• - 

  373.683

B

Gemeentefonds

27.338.731

28.142.671

803.940

C

Provinciefonds

2.160.334

2.493.652

333.318

F

Diergezondheidsfonds

30.620

31.558

938

H

BES-fonds

33.409

42.124

8.715

J

Deltafonds

1.624.643

1.070.253

• - 

  554.390

Totalen

227.800.756

211.055.560

• - 

  16.745.196

Noot ¹

Van de Nationale schuld zijn in dit overzicht de verplichtingen opgenomen, exclusief de renteverplichtingen. Voor de rente-uitgaven, die op transactiebasis worden verantwoord, zie tabel 1.4

Tabel 1.2 Kasuitgaven 2016 van de departementale en niet departementale begrotingen (x € 1.000)

Onderdeel

Oorspronkelijk vastgestelde begroting

Realisatie

Verschil

I

Koning

40.584

41.351

767

IIA

Staten-Generaal

139.579

143.442

3.863

IIB

Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten

109.302

114.725

5.423

III

Algemene Zaken

63.166

59.327

• - 

  3.839

IV

Koninkrijksrelaties

257.466

296.670

39.204

V

Buitenlandse Zaken

9.044.617

10.106.298

1.061.681

VI

Veiligheid en Justitie

11.700.989

13.192.070

1.491.081

VII

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

683.228

903.280

220.052

VIII

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

36.863.389

38.695.779

1.832.390

IXA

Nationale Schuld ¹

29.447.983

37.736.029

8.288.046

IXB

Financiën

6.843.138

9.967.507

3.124.369

X

Defensie

8.233.930

8.242.420

8.490

XII

Infrastructuur en Milieu

8.175.961

7.890.991

• - 

  284.970

XIII

Economische Zaken

4.894.512

5.055.932

161.420

XV

Sociale Zaken en Werkgelegenheid

31.867.150

31.664.015

• - 

  203.135

XVI

Volksgezondheid, Welzijn en Sport

14.556.514

15.192.599

636.085

XVII

Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

2.686.906

2.885.440

198.534

XVIII

Wonen en Rijksdienst

3.760.382

4.208.581

448.199

A

Infrastructuurfonds

5.783.951

5.237.605

• - 

  546.346

B

Gemeentefonds

27.338.731

28.124.902

786.171

C

Provinciefonds

2.160.334

2.493.504

333.170

F

Diergezondheidsfonds

30.620

31.558

938

H

BES-fonds

33.409

42.124

8.715

J

Deltafonds

1.211.461

1.147.374

• - 

  64.087

Totalen

205.927.302

223.473.523

17.546.221

Noot ¹

Van de Nationale schuld zijn in dit overzicht de kasuitgaven opgenomen, exclusief de rente-uitgaven. Voor de rente-uitgaven, die op transactiebasis worden verantwoord, zie tabel 1.4.

Tabel 1.3 Kasontvangsten 2016 van de departementale en niet departementale begrotingen (x € 1.000)

Onderdeel

Oorspronkelijk vastgestelde begroting

Realisatie

Verschil

I

Koning

0

41

41

IIA

Staten-Generaal

5.154

5.232

78

IIB

Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten

5.695

5.964

269

III

Algemene Zaken

6.768

6.558

• - 

  210

IV

Koninkrijksrelaties

36.475

57.560

21.085

V

Buitenlandse Zaken

2.467.778

1.239.478

• - 

  1.228.300

VI

Veiligheid en Justitie

1.711.185

2.375.412

664.227

VII

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

42.048

205.998

163.950

VIII

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

1.337.192

1.318.371

• - 

  18.821

IXA

Nationale Schuld ¹

42.056.342

47.826.834

5.770.492

IXB

Financiën

121.523.987

133.265.184

11.741.197

X

Defensie

268.595

372.718

104.123

XII

Infrastructuur en Milieu

212.479

210.072

• - 

  2.407

XIII

Economische Zaken

6.783.470

3.197.153

• - 

  3.586.317

XV

Sociale Zaken en Werkgelegenheid

1.724.007

1.871.965

147.958

XVI

Volksgezondheid, Welzijn en Sport

174.663

1.011.279

836.616

XVII

Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

188.200

252.475

64.275

XVIII

Wonen en Rijksdienst

629.088

955.233

326.145

A

Infrastructuurfonds

5.783.951

5.580.801

• - 

  203.150

B

Gemeentefonds

27.338.731

28.124.902

786.171

C

Provinciefonds

2.160.334

2.493.504

333.170

F

Diergezondheidsfonds

30.620

29.894

• - 

  726

H

BES-fonds

33.409

42.124

8.715

J

Deltafonds

1.211.461

1.215.025

3.564

Totalen

215.731.632

231.663.777

15.932.145

Noot ¹

Van de Nationale schuld zijn in dit overzicht de kasontvangsten opgenomen, exclusief de renteontvangsten. Voor de renteontvangsten, die op transactiebasis worden verantwoord, zie tabel 1.5.

Het gerealiseerde saldo van de kasuitgaven en de kasontvangsten over 2016, zoals dat uit de tabellen 1.2 en 1.3 blijkt - het verschil tussen € 223,5 miljard en € 231,7 miljard, zijnde een positief verschil (overschot) van € 8,2 miljard - heeft geen directe relatie met het gerealiseerde EMU-saldo 2016 van het Rijk. De saldoberekeningen van beide opstellingen verschillen daartoe teveel van elkaar. Een belangrijk verschil vormen de uitgaven en ontvangsten van Nationale Schuld (IXA) die betrekking hebben op de financieringstransacties (de aflossingen en de aangetrokken leningen in verband met de tekortfinanciering en de herfinanciering). Deze zijn wel in de tabellen 1.2. en 1.3. meegenomen, maar tellen niet mee in de berekening van het EMU-saldo. Ook wordt het EMU-saldo opgesteld op transactiebasis, terwijl de hier gepresenteerde opstelling op kasbasis is. Het Europese Stelsel van Rekeningen (ESR) 2010 schrijft voor welke uitgaven en ontvangsten als relevant voor het EMU-saldo worden aangemerkt.

Tabel 1.4 Rentekosten 2016 (op transactiebasis) van de begroting Nationale Schuld (x € 1.000)

Onderdeel

Oorspronkelijk vastgestelde begroting

Realisatie

Verschil

IXA

Nationale Schuld

7.981.437

7.612.869

• - 

  369.575

Totalen

7.981.437

7.612.869

• - 

  369.575

Tabel 1.5 Rentebaten 2016 (op transactiebasis) van de begroting Nationale schuld (x € 1.000)

Onderdeel

Oorspronkelijk vastgestelde begroting

Realisatie

Verschil

IXA

Nationale Schuld

1.834.709

1.481.324

• - 

  353.385

Totalen

1.834.709

1.481.324

• - 

  353.385

Tabel 1.6 Lasten 2016 van de baten-lastenagentschappen (x € 1.000)

Onderdeel

Oorspronkelijk vastgestelde begroting

Realisatie

Verschil

AZ

Dienst Publiek en Communicatie

86.955

94.431

7.476

BZK

Rijksdienst voor Identiteitsgegevens

157.160

142.295

• - 

  14.865

DEF

Defensie Telematica Organisatie

258.089

274.490

16.401

DEF

Paresto

70.102

70.292

190

EZ

Agentschap Telecom

33.718

40.843

7.125

EZ

Dienst ICT Uitvoering

203.700

252.711

49.011

EZ

Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit

300.397

323.106

22.709

EZ

Rijksdienst voor ondernemend Nederland

445.450

516.195

70.745

I&M

Nederlandse Emissieautoriteit

7.229

7.428

199

I&M

Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut

61.208

73.827

12.619

I&M

Rijkswaterstaat

2.417.868

2.382.132

• - 

  35.736

I&M

Inspectie Leefomgeving en Transport

146.214

152.166

5.952

OCW

Dienst Uitvoering Onderwijs

260.867

322.516

61.649

OCW

Nationaal Archief

41.072

45.050

3.978

SZW

Agentschap SZW

15.000

17.134

2.134

V&J

Dienst Justis

30.218

29.795

• - 

  423

V&J

Immigratie- en naturalisatiedienst

413.260

443.553

30.293

V&J

Centraal Justitieel Incassobureau

140.957

129.353

• - 

  11.604

V&J

Nederlandse Forensisch Instituut

70.916

95.026

24.110

V&J

Dienst Justitiële Inrichtingen

2.210.742

2.247.238

36.496

VWS

Agentschap College ter Beoordeling Geneesmiddelen

40.000

43.229

3.229

VWS

Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu

317.370

351.595

34.225

VWS

Centrum Informatiepunt Beroepen in Gezondheidszorg

45.333

58.077

12.744

W&R

SSC-ICT Haaglanden

212.278

254.761

42.483

W&R

Logius

157.166

170.467

13.301

W&R

Uitvoeringsorganistie bedrijfsvoering Rijk

168.381

193.543

25.162

W&R

P-Direkt

86.090

90.480

4.390

W&R

FM Haaglanden

109.363

108.054

• - 

  1.309

W&R

Rijksvastgoed- en Ontwikkelingsbedrijf

55.835

0

• - 

  55.835

W&R

Dienst Huurcommissie

13.238

13.739

501

W&R

Rijksgebouwendienst

900.208

0

• - 

  900.208

W&R

Rijksvastgoedbedrijf

0

1.247.994

1.247.994

W&R

Dienst Vastgoed Defensie

198.343

0

• - 

  198.343

Totalen

9.674.727

10.191.520

516.793

Tabel 1.7 Baten 2016 van de baten-lastenagentschappen (x € 1.000)

Onderdeel

Oorspronkelijk vastgestelde begroting

Realisatie

Verschil

AZ

Dienst Publiek en Communicatie

86.955

94.080

7.125

BZK

Rijksdienst voor Identiteitsgegevens

157.160

148.634

• - 

  8.526

DEF

Defensie Telematica Organisatie

258.089

289.248

31.159

DEF

Paresto

70.102

71.046

944

EZ

Agentschap Telecom

32.996

38.318

5.322

EZ

Dienst ICT Uitvoering

204.200

253.844

49.644

EZ

Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit

300.228

333.387

33.159

EZ

Rijksdienst voor ondernemend Nederland

445.450

515.898

70.448

I&M

Nederlandse Emissieautoriteit

7.229

8.149

920

I&M

Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut

61.208

73.960

12.752

I&M

Rijkswaterstaat

2.426.868

2.456.489

29.621

I&M

Inspectie Leefomgeving en Transport

146.214

156.957

10.743

OCW

Dienst Uitvoering Onderwijs

260.867

321.013

60.146

OCW

Nationaal Archief

41.072

45.659

4.587

SZW

Agentschap SZW

15.000

17.419

2.419

V&J

Dienst Justis

30.218

34.882

4.664

V&J

Immigratie- en naturalisatiedienst

413.260

450.244

36.984

V&J

Centraal Justitieel Incassobureau

140.957

130.920

• - 

  10.037

V&J

Nederlandse Forensisch Instituut

70.916

98.153

27.237

V&J

Dienst Justitiële Inrichtingen

2.151.742

2.350.249

198.507

VWS

Agentschap College ter Beoordeling Geneesmiddelen

40.000

48.565

8.565

VWS

Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu

317.370

351.806

34.436

VWS

Centrum Informatiepunt Beroepen in Gezondheidszorg

45.333

57.108

11.775

W&R

SSC-ICT Haaglanden

212.278

238.470

26.192

W&R

Logius

157.166

169.762

12.596

W&R

Uitvoeringsorganistie bedrijfsvoering Rijk

168.381

186.318

17.937

W&R

P-Direkt

86.090

85.793

• - 

  297

W&R

FM Haaglanden

109.363

115.171

5.808

W&R

Rijksvastgoed- en Ontwikkelingsbedrijf

55.839

0

• - 

  55.839

W&R

Dienst Huurcommissie

13.238

14.557

1.319

W&R

Rijksgebouwendienst

900.208

0

• - 

  900.208

W&R

Rijksvastgoedbedrijf

0

1.325.104

1.325.104

W&R

Dienst Vastgoed Defensie

194.969

0

• - 

  194.969

Totalen

9.620.966

10.481.203

860.237

Tabel 1.8 Kapitaaluitgaven 2016 van de baten-lastenagentschappen (x € 1.000)

Onderdeel

Oorspronkelijk vastgestelde begroting

Realisatie

Verschil

AZ

Dienst Publiek en Communicatie

0

237

237

BZK

Rijksdienst voor Identiteitsgegevens

10.299

2.822

• - 

  7.477

DEF

Defensie Telematica Organisatie

35.700

46.851

11.151

DEF

Paresto

118

23

• - 

  95

EZ

Agentschap Telecom

5.572

2.421

• - 

  3.151

EZ

Dienst ICT Uitvoering

40.300

60.948

20.648

EZ

Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit

41.752

33.377

• - 

  8.375

EZ

Rijksdienst voor ondernemend Nederland

11.950

15.975

4.025

I&M

Nederlandse Emissieautoriteit

680

782

102

I&M

Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut

4.230

2.194

• - 

  2.036

I&M

Rijkswaterstaat

64.600

49.382

• - 

  15.218

I&M

Inspectie Leefomgeving en Transport

2.000

1.768

• - 

  232

OCW

Dienst Uitvoering Onderwijs

• - 

  7.315

• - 

  10.203

• - 

  2.888

OCW

Nationaal Archief

• - 

  360

• - 

  1.791

• - 

  1.431

SZW

Agentschap SZW

1.000

2.421

1.421

V&J

Dienst Justis

0

0

0

V&J

Immigratie- en naturalisatiedienst

28.900

29.235

335

V&J

Centraal Justitieel Incassobureau

9.324

9.637

313

V&J

Nederlandse Forensisch Instituut

8.981

4.848

• - 

  4.133

V&J

Dienst Justitiële Inrichtingen

46.047

50.330

4.283

VWS

Agentschap College ter Beoordeling Geneesmiddelen

• - 

  1.500

• - 

  5.950

• - 

  4.450

VWS

Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu

• - 

  2.960

• - 

  2.845

115

VWS

Centrum Informatiepunt Beroepen in Gezondheidszorg

• - 

  7.200

• - 

  10.634

• - 

  3.434

W&R

SSC-ICT Haaglanden

54.787

84.649

29.862

W&R

Logius

10.554

1.624

• - 

  8.930

W&R

Uitvoeringsorganistie bedrijfsvoering Rijk

1.672

2.130

458

W&R

P-Direkt

18.650

15.191

• - 

  3.459

W&R

FM Haaglanden

4.754

2.534

• - 

  2.220

W&R

Rijksvastgoed- en Ontwikkelingsbedrijf

127.777

0

• - 

  127.777

W&R

Dienst Huurcommissie

3.388

0

• - 

  3.388

W&R

Rijksgebouwendienst

747.747

0

• - 

  747.747

W&R

Rijksvastgoedbedrijf

0

1.282.635

1.282.635

W&R

Dienst Vastgoed Defensie

1.500

0

• - 

  1.500

Totalen

1.262.947

1.670.591

407.644

Tabel 1.9 Kapitaalontvangsten 2016 van de baten-lastenagentschappen (x € 1.000)

Onderdeel

Oorspronkelijk vastgestelde begroting

Realisatie

Verschil

AZ

Dienst Publiek en Communicatie

0

0

0

BZK

Rijksdienst voor Identiteitsgegevens

0

0

0

DEF

Defensie Telematica Organisatie

25.000

23.056

• - 

  1.944

DEF

Paresto

0

0

0

EZ

Agentschap Telecom

5.000

0

• - 

  5.000

EZ

Dienst ICT Uitvoering

25.000

43.500

18.500

EZ

Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit

17.715

18.518

803

EZ

Rijksdienst voor ondernemend Nederland

0

17.405

17.405

I&M

Nederlandse Emissieautoriteit

0

0

0

I&M

Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut

3.970

232

• - 

  3.738

I&M

Rijkswaterstaat

39.300

38.338

• - 

  962

I&M

Inspectie Leefomgeving en Transport

0

36

36

OCW

Dienst Uitvoering Onderwijs

0

0

0

OCW

Nationaal Archief

0

0

0

SZW

Agentschap SZW

0

0

0

V&J

Dienst Justis

0

0

0

V&J

Immigratie- en naturalisatiedienst

10.200

16.605

6.405

V&J

Centraal Justitieel Incassobureau

2.750

525

• - 

  2.225

V&J

Nederlandse Forensisch Instituut

4.495

1.946

• - 

  2.549

V&J

Dienst Justitiële Inrichtingen

15.000

10.921

• - 

  4.079

VWS

Agentschap College ter Beoordeling Geneesmiddelen

0

0

0

VWS

Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu

0

333

333

VWS

Centrum Informatiepunt Beroepen in Gezondheidszorg

6.000

6.000

0

W&R

SSC-ICT Haaglanden

24.370

51.986

27.616

W&R

Logius

8.000

0

• - 

  8.000

W&R

Uitvoeringsorganistie bedrijfsvoering Rijk

0

1.719

1.719

W&R

P-Direkt

10.000

7.700

• - 

  2.300

W&R

FM Haaglanden

0

6.345

6.345

W&R

Rijksvastgoed- en Ontwikkelingsbedrijf

127.373

0

• - 

  127.373

W&R

Dienst Huurcommissie

0

0

0

W&R

Rijksgebouwendienst

541.056

0

• - 

  541.056

W&R

Rijksvastgoedbedrijf

0

367.054

367.054

W&R

Dienst Vastgoed Defensie

0

0

0

Totalen

865.229

612.219

• - 

  253.010

Tabel 1.10 Verplichtingen, kasuitgaven en kasontvangsten 2016 van de verplichtingen-kasagentschappen (x € 1.000)

Onderdeel

Oorspronkelijk vastgestelde begroting

Realisatie

Verschil

In 2016 waren er geen verplichtingen-kasagentschappen.

Bijlage 2 Saldibalans van het Rijk

SALDIBALANS VAN HET RIJK PER 31 DECEMBER 2016

DEBET

31-12-2016

31-12-2015

CREDIT

31-12-2016

31-12-2015

OMSCHRIJVING

€ mln.

€ mln.

OMSCHRIJVING

€ mln.

€ mln.

1

Uitgaven ten laste van de begroting

231.086

246.282

12

Ontvangsten ten gunste van de begroting

233.411

244.525

2

Vorderingen buiten begrotingsverband

(intra-comptabele vorderingen)

14.878

14.494

13

Schulden buiten begrotingsverband

(intra-comptabele schulden)

34.829

36.102

3

Liquide Middelen

1.307

276

14

Saldi begrotingsfondsen

13

19

4

Saldo geldelijk beheer van het Rijk

24.037

22.684

15

Saldi begrotingsreserves

3.055

3.089

Totaal intra-comptabele posten

271.308

283.736

Totaal intra-comptabele posten

271.308

283.736

5

Openstaande rechten

20.790

20.428

16

Tegenrekening openstaande rechten

20.790

20.428

6

Vorderingen

(extra-comptable vorderingen)

53.853

53.446

17

Tegenrekening vorderingen

53.853

53.446

7

Tegenrekening schulden

346.664

342.808

18

Schulden (extra-compatabele schulden)

346.664

342.808

8

Voorschotten

131.783

128.114

19

Tegenrekening voorschotten

131.783

128.114

9

Tegenrekening andere verplichtingen

113.821

97.280

20

Andere verplichtingen

113.821

97.280

10

Deelnemingen

47.496

50.860

21

Tegenrekening deelnemingen

47.496

50.860

11

Tegenrekening garantieverplichtingen

172.239

204.557

22

Garantieverplichtingen

172.239

204.557

Totaal extra-comptabele posten

886.646

897.494

Totaal extra-comptabele posten

886.646

897.494

TOTAAL-GENERAAL

1.157.954

1.181.230

TOTAAL-GENERAAL

1.157.954

1.181.230

Toelichting op de saldibalans van het Rijk.

Met ingang van dit jaar is de opzet van de saldibalans van het Rijk gewijzigd ten opzichte van de voorgaande jaren. Conform de departementale saldibalansen is de benaming van de posten deels aangepast. Tevens wordt naast het saldo ultimo van het verantwoordingsjaar ook het saldo ultimo van het vorige verantwoordingsjaar weergegeven.

De saldibalans van het Rijk is een optelling van de goedgekeurde saldibalansen van de afzonderlijke begrotingshoofdstukken, die geconsolideerd wordt met de saldibalans van de centrale administratie van ’s Rijks Schatkist. Door het optellen van de afzonderlijke saldibalansen komen ook onderlinge schuldverhoudingen tussen begrotingshoofdstukken tot uiting in de saldibalans van het Rijk. Voor een nadere toelichting op de cijfers wordt verwezen naar de jaarverslagen van de ministeries of de begrotingsfondsen.

Ad 1) Uitgaven ten laste van de begroting

Onder de post uitgaven ten laste van de begroting worden de gerealiseerde uitgaven van het betreffende begrotingsjaar opgenomen van alle ministeries en begrotingsfondsen.

Ad 2) Vorderingen buiten begrotingsverband (intra-comptabele vorderingen)

Onder vorderingen buiten begrotingsverband worden de uitgaven geboekt die in een later jaar met een ander onderdeel van het Rijk dan wel met een derde worden verrekend. Onder deze post staan alleen de vorderingen waarvan wordt verwacht dat binnen een afzienbare termijn verrekening zal plaatsvinden.

Ad 3) Liquide middelen

De totaalstand van de liquide middelen bestaat uit het saldo bij de banken en de contante gelden.

Ad 4) Saldo geldelijk beheer van het Rijk

De post saldo geldelijk beheer van het Rijk bevat de door Financiën overgenomen uitgaven en ontvangsten binnen begrotingsverband van afgesloten begrotingsjaren. De definitieve afsluiting van een begrotingsjaar vindt plaats nadat de Staten-Generaal de Slotwet hebben aangenomen. Nadat de Staten-Generaal de Slotwet hebben aangenomen worden de eindbedragen voor de uitgaven en ontvangsten die betrekking hebben op het afgesloten begrotingsjaar overgeboekt op de post saldo geldelijk beheer van het Rijk. Het saldo geldelijk beheer is hiermee een meerjarige optelling van alle door het parlement goedgekeurde uitgaven en ontvangsten van het rijk tot en met het laatst afgesloten boekjaar.

Ad 5 en 16) Openstaande rechten

Onder openstaande rechten wordt verstaan: vorderingen die niet voortvloeien uit met derden te verrekenen begrotingsuitgaven, maar op andere wijze ontstaan. Rechten kunnen ontstaan doordat conform wettelijke regelingen vastgestelde aanslagen aan derden worden opgelegd (bijvoorbeeld belastingen, college- en schoolgelden) of op grond van doorberekening van de kosten van verleende diensten of geleverde goederen. Rechten zijn een voorfase van de ontvangsten.

Ad 6 en 17) Vorderingen (extra-comptabel)

Vorderingen die zijn voortgevloeid uit uitgaven ten laste van de begroting. Het gaat dan om reeds verrichte uitgaven welke binnen begrotingsverband zijn geboekt en waarvoor op termijn nog een verrekening met derden dan wel met een ander onderdeel van het Rijk zal plaatsvinden. Tevens zijn hierin begrepen uitgaven die in eerste instantie op derdenrekeningen zijn geboekt, maar waarvan de verrekening met derden dan wel een ander onderdeel van het Rijk niet binnen een redelijke termijn heeft plaatsgevonden, terwijl verrekening wel mogelijk is.

Ad 7 en 18) Schulden

Schulden die zijn voortgevloeid uit ontvangsten ten gunste van de begroting. Net als bij extra-comptabele vorderingen gaat het om reeds verrichte ontvangsten welke geboekt zijn binnen begrotingsverband en waarvoor nog op termijn een verrekening plaats zal vinden. Ook uitgegeven leningen worden onder de post schulden opgenomen.

Ad 8 en 19) Voorschotten

Onder de post voorschotten worden de bedragen opgenomen die aan derden zijn betaald vooruitlopend op een later definitief vast te stellen c.q. af te rekenen bedrag.

Ad 9 en 20) Andere verplichtingen

De post andere verplichtingen vormt een saldo van aangegane verplichtingen en hierop verrichte betalingen. Het saldo heeft zowel betrekking op de binnen als buiten begrotingsverband geboekte verplichtingen.

Ad 10 en 21) Deelnemingen

Onder de post deelnemingen worden alle deelnemingen in besloten en naamloze vennootschappen en internationale instellingen opgenomen. De waardering van de deelnemingen geschiedt op basis van de oorspronkelijke aankoopprijs. In enkele gevallen geschiedt de waardering tegen de nominale waarde van het aandeel in het gestort en opgevraagd kapitaal.

Ad 11 en 22) Garantieverplichtingen

Onder de post garanties worden de bedragen opgenomen die de hoofdsommen vormen van de garanties. Een afgegeven garantie wordt gezien als een verplichting en moet ook op dezelfde manier in de administratie worden verwerkt. Er is dus geen verschil in de registratie van garantieverplichtingen en andersoortige verplichtingen. Een verschil tussen een garantie en een andere verplichting is wel dat de hoofdsom van een garantie veelal niet of slechts gedeeltelijk tot uitbetaling zal leiden.

Ad 12) Ontvangsten ten gunste van de begroting

Onder de post ontvangsten ten gunste van de begroting worden de gerealiseerde ontvangsten van het betreffende begrotingsjaar opgenomen van alle ministeries en begrotingsfondsen.

Ad 13) Schulden buiten begrotingsverband (intra-comptabele schulden)

Onder schulden buiten begrotingsverband worden de ontvangsten geboekt die in een later jaar met een ander onderdeel van het Rijk dan wel met een derde worden verrekend.

Ad 14) Saldi begrotingsfondsen

Onder saldi begrotingsfondsen worden saldi van het betreffende begrotingsjaar opgenomen. Het betreft de saldi van het Diergezondheidsfonds, het Infrastructuurfonds en het Deltafonds.

Ad 15) Saldi begrotingsreserve

Onder de saldi begrotingsreserve worden de interne reserves van de ministeries opgenomen. Het gaat hier om de volgende reserves:

• - 

  • - 

    Museaal Aankoopfonds en Risicopremie garantstelling onderwijsinstellingen (OCW);

• - 

  • - 

    O&S Landbouw, O&S Visserij, Borgstellingsfonds, Groeifaciliteit, ECN verstrekte leningen, MKB-faciliteit, Apurement, Garantieregeling Geothermie, BMKB, Duurzame energie, Groen onderwijs, Scheepsbouwgarantie en Garantie ondernemingsfinanciering (EZ);

• - 

  • - 

    Export kredietverzekeringen, SENO faciliteit en garantie Tennet (Financiën);

• - 

  • - 

    Nationale Hypotheekgarantie en Woningcorporaties (Wonen en Rijksdienst);

• - 

  • - 

    Asiel (V&J);

• - 

  • - 

    Fonds opkomende markten (FOM) en Finance for international business (FIB) (Buitenlandse Zaken);

• - 

  • - 

    DGGF, DRIVE en DTIF (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking);

Bijlage 3 De Nationale Verklaring

Op grond van het besluit van de ministerraad van 7 april 2017, vanuit mijn positie en verantwoordelijkheid als Minister van Financiën inzake het financieel beheer van middelen voor de hierna genoemde fondsen in gedeeld beheer en op basis van de tot mij ter beschikking staande informatie, verklaar ik hierbij namens het Nederlandse kabinet, dat:

Betreffende: functioneren van de beheers - en controlesystemen¹

Het functioneren van de door Nederland opgezette systemen en daarin vervatte maatregelen voor het beheer en de controle van de gelden inzake:

• - 

  • - 

    de landbouwfondsen: het ELGF en het ELFPO;

• - 

  • - 

    de migratiefondsen: het EBF, het ETF, het EVF, en het EIF;

• - 

  • - 

    de migratie- en veiligheidsfondsen: het ISF en AMIF;

naar mijn beste weten een redelijke mate van zekerheid bieden voor de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende transacties alsmede voor de subsidiabiliteit van de desbetreffende subsidieaanvragen, met uitzondering van de bevindingen met betrekking tot het proces van toezicht en vaststelling bij het EIF.

Het functioneren van de opgezette systemen en daarin vervatte maatregelen voor het beheer en de controle van de gelden voor de fondsen ESF, EFMB, en het EFMZV, naar behoren hebben gefunctioneerd voor wat betreft de door de Auditautoriteit (AA) onderzochte key requirements.

Wat betreft EFRO waren er door Management Autoriteiten (MA) Noord, Oost, Zuid, West nog geen uitgaven gedeclareerd bij de Europese Commissie (EC). Daarnaast waren de door de MA’s verrichte operationele activiteiten nog niet voldoende representatief om een oordeel te kunnen vormen. De AA heeft daardoor nog geen audits uitgevoerd op de rekeningen voor dit desbetreffende boekjaar, alsmede geen audits afgerond op de werking van het beheers- en controlesysteem.

Betreffende: getrouwheid rekeningen en rechtmatigheid uitgaven

De in de bijlagen (in verkorte vorm) opgenomen en bij de EC ingediende rekeningen van de landbouwfondsen, de migratiefondsen, en de migratie- en veiligheidsfondsen een getrouw beeld geven en de in de rekeningen opgenomen uitgaven die ter vergoeding bij de EC zijn ingediend, per saldo (netto) uitgaven van € 702.157.180, naar mijn beste weten wettig en regelmatig zijn, tot op het niveau van eindbegunstigden. De rekeningen van de fondsen EFRO, ESF, EFMB en EFMZV bevatten nog slechts nihil-bedragen en zijn daarom niet opgenomen in de NV 2017.

De mij bekende lopende onderzoeken² of correctievoorstellen in verband met de goedkeuring van de ingediende rekeningen door de Europese Commissie, zijn verantwoord in de bijgevoegde toelichting. De bevestigingen en eventuele punten van voorbehoud in deze verklaring zijn beperkt tot zaken van materieel belang en vloeien direct voort uit audits en laten onverlet inherente interpretatie van Europese regelgeving.

De Minister van Financiën, J.R.V.A. Dijsselbloem

Toelichting bij de Nationale Verklaring 2017

De onderstaande tabel biedt een inzicht in de systeemoordelen en de foutpercentages per fonds, met uitzondering van de fondsen die zijn afgesloten. Dit betreft die fondsen die zijn afgesloten via de zogenaamde «Closure» en separaat daarvan de afsluiting van het ELFPO. Zie hiervoor de bijlage «Betreffende: Closure structuurfondsen en afsluiting ELFPO».

Fonds

Systeemoordeel

Foutpercentage

Totale Subsidiabele kosten (€)

Periode

ELGF en ELFPO

Functioneert

<2%

651.942.755

16 oktober 2015 t/m 15 oktober 2016

ESF

Functioneert¹

Nvt

0

1 juli 2015 tot en met 30 juni 2016

EFRO

Nvt

Nvt

0

1 juli 2015 tot en met 30 juni 2016

EFMZV

Functioneert¹

Nvt

0

1 juli 2015 tot en met 30 juni 2016

EFMB

Functioneert¹

nvt

0

1 juli 2015 tot en met 30 juni 2016

Migratiefondsen

Functioneert, muv systeem EIF

<2%

33.707.094

Jaarprogramma’s 2013

Migratie- en veiligheids fondsen

Functioneert

<2%

16.507.331

Boekjaar 2014 en 2015

Totaal fondsen

702.157.180²

Noot ¹

Voor wat betreft de onderzochte key requirements (noodzakelijke vereisten aan het systeem)

Noot ²

Voor wat betreft de onderliggende consolidatiestaat verwijzen wij naar www.rijkbegroting.nl/2016/verantwoording/financieel_Jaarverslag

Weging en verantwoordingstolerantie

Voor de weging van de te rapporteren aandachtspunten in de verklaring gelden de volgende criteria:

• - 

  • • 

    Kwantitatief: als het percentage onrechtmatigheden in de rekeningen betreffende de uitgaven van de fondsen in gedeeld beheer groter is dan 2%. Hierbij geldt tevens dat het effect niet kon worden tenietgedaan door corrigerende maatregelen. Een afwijking van materieel belang is per definitie aanwezig wanneer het oordeel van de Auditdienst Rijk (ADR) bij de rekeningen betreffende de uitgaven niet goedkeurend is.

• - 

  • • 

    Kwalitatief: informatie is van materieel belang als het weglaten of onjuist weergeven daarvan de beslissingen die gebruikers op basis van de Nationale Verklaring nemen zou kunnen beïnvloeden. De materialiteit van de post of de fout is afhankelijk van de omvang daarvan, beoordeeld onder de bijzondere omstandigheden waaronder het weglaten of onjuist weergeven plaatsvindt. Hierbij wordt rekening gehouden met de bevindingen van de Auditdienst Rijk inzake de controle op de fondsen in gedeeld beheer. Niet goedkeurende oordelen van de Auditdienst vormen per definitie aanleiding om de relevante aandachtspunten op te nemen in de Nationale Verklaring en de toelichting hierop.

Goedkeuring Europese Commissie

De Europese Commissie bepaalt uiteindelijk de EU-conformiteit van de nationale implementatie en uitvoering van EU-regelgeving. Daardoor is er, zolang de Europese Commissie de rekeningen nog niet formeel heeft vastgesteld, een voorbehoud over aard en omvang van financiële correcties die de EC kan opleggen.

Meldingen antifraude bureau OLAF Europese Commissie

Het antifraude bureau van de Europese Commissie, Office Européen de la Lutte Antifraude (OLAF), kan onderzoeken starten naar onregelmatigheden, waaronder vermoedens van fraude met EU-subsidies. In deze Nationale Verklaring worden per fonds (eventuele) bijzonderheden genoemd.

Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB): het Europees Landbouwgarantiefonds (ELGF) en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO)

Verklaring betaalorgaan

Het betaalorgaan Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) heeft bij de Europese Commissie (EC) ingediende rekeningen verklaard dat deze een waarheidsgetrouw, volledig en nauwkeurig beeld geven en dat de beheers- en controlesystemen een redelijke zekerheid bieden dat de onderliggende transacties wettig en regelmatig zijn.

Bij zowel de administratieve controles door het betaalorgaan als de controles ter plaatse bij eindbegunstigden door de technische diensten zijn fouten (door de begunstigden ten onrechte gedeclareerde bedragen) geconstateerd. Dit geldt zowel voor het Europees Landbouwgarantiefonds (ELGF) als het Europees Landbouwfonds voor de Plattelandsontwikkeling (ELFPO). De invoering van het nieuwe GLB-stelsel ingaande aanvraagjaar 2015 heeft geleid tot een grotere complexiteit en dientengevolge meer fouten in de aanvragen. Dit geldt met name voor de nieuwe ELGF-regelingen «Vergroening» en «Jonge Landbouwers».

Op grond van de door het Betaalorgaan ingediende controlestatistieken is het resterende foutpercentage voor ELGF 0,6% en voor het ELFPO 4,8%³. Voor de uitgaven en ontvangsten van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid als geheel, ELFPO en ELGF samen, blijven de fouten daarmee onder de toegestane verantwoordingstolerantie van 2%.

Het foutenpercentage ELFPO van 4,8% wordt veroorzaakt doordat begunstigden van subsidies agrarisch natuurbeheer zich niet aan beheersvoorschriften (bijvoorbeeld onkruidbestrijding) hebben gehouden. In de nieuwe programmaperiode is het stelsel agrarisch natuurbeheer grondig gewijzigd. Per 2016 zijn agrarische collectieven begunstigden. Het aantal aanvragers daalt daarmee van ruim tienduizend naar veertig. Naar verwachting leidt dit tot een toename van de kwaliteit van de aanvragen waardoor het foutenpercentage zal afnemen.

Rapportage certificerende instantie

De Auditdienst Rijk (ADR) heeft, in de functie van certificerende instantie (CI), geoordeeld dat:

• - 

  • • 

    de bij de Commissie in te dienen rekeningen voor het begrotingsjaar 2016 in elk materieel opzicht een waarheidsgetrouw, volledig en nauwkeurig beeld geven van de aan het ELFPO en het ELGF in rekening gebrachte totale netto-uitgaven,

• - 

  • • 

    uit de vaststelling of het betaalorgaan aan de accreditatiecriteria voldoet, blijkt dat de interne controleprocedures van het betaalorgaan naar behoren hebben gefunctioneerd,

• - 

  • • 

    de uitgaven die ter vergoeding bij de Commissie zijn ingediend in het kader van het ELFPO en het ELGF, in alle materiële opzichten wettig en regelmatig zijn.

Wel heeft de ADR in haar auditrapporten de volgende belangrijke aanbeveling (te verbeteren interne beheersing) gedaan: De administratieve controles en controles ter plaatse voor de regeling «Brede Weersverzekering» behoeven verbetering. Het betaalorgaan zal de inrichting van deze controles heroverwegen en hierover overleg voeren met de Europese Commissie.

OLAF-onderzoeken

Bij ELGF en ELFPO zijn er geen lopende onderzoeken.

Europese Structuur- en Investeringsfondsen: Europees Sociaal Fonds (ESF), Europees Fonds voor Meest Behoeftigen (EFMB), Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij (EFMZV), en het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO)

ESF, EFMZV en EFMB

De Certificeringsautoriteit (CA) heeft overeenkomstig het bij de Europese Commissie ingediend certificaat verklaard, dat de jaarrekening 2015/2016 volledig, nauwkeurig en waarachtig is, dat de in de jaarrekening opgenomen uitgaven in overeenstemming zijn met het toepasselijke recht en zijn gedaan voor concrete acties die zijn geselecteerd aan de hand van de voor het operationeel programma geldende criteria voor financiering, die in overeenstemming zijn met het toepasselijke recht. Aangezien er nog geen uitgaven zijn gedeclareerd, bevat de jaarrekening 2015/2016 uitsluitend nihil bedragen.

De Auditautoriteit (AA) oordeelt dat het toegepaste beheers- en controlesysteem voor wat betreft de onderzochte key requirements 1, 2, 3, 5, 6, 7 en 8 van de Managementautoriteit EFMZV, ESF en EFMB in het verslagjaar 2015/2016 naar behoren hebben gefunctioneerd. De beweringen in de beheersverklaring worden door de uitgevoerde auditwerkzaamheden niet in twijfel getrokken. In verband met de voortgang van de operationele programma’s en het feit dat er nog geen uitgaven aan de Europese Commissie gedeclareerd zijn in het verslagjaar 2015/2016, is over deze verslagperiode uitsluitend een systeemaudit bij de beheersautoriteit uitgevoerd. In de verklaring wordt hierdoor geen uitspraak gedaan over de wettigheid en regelmatigheid van de gedeclareerde uitgaven en de getrouwheid van de jaarrekening. Tevens heeft hierdoor nog geen systeemaudit plaatsgevonden naar het functioneren van de certificeringsautoriteit en key requirement 4 van de beheersautoriteit (adequate managementverificaties).

Beheersverklaring Managementautoriteit EFMZV en ESF

De Managementautoriteit EMFZV en het Agentschap SZW verklaren dat de informatie in de jaarrekeningen 2015/2016 naar behoren wordt weergegeven, volledig en accuraat overeenkomstig artikel 137, lid 1, van Verordening (EU) nr. 1303/2013 i, de uitgaven die in de jaarrekeningen zijn opgenomen, zijn gebruikt voor het beoogde doel, zoals gedefinieerd in Verordening (EU) nr. 1303/2013 i, en overeenkomstig het beginsel van goed financieel beheer en dat het beheers- en controlesysteem dat voor het operationele programma is opgezet, de nodige garanties biedt met betrekking tot de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen, in overeenstemming met het toepasselijke recht.

Beheersverklaring Managementautoriteit EFMB

De Managementautoriteit Agentschap SZW verklaart dat de informatie in de jaarrekening naar behoren wordt weergegeven, volledig en accuraat overeenkomstig artikel 32, lid 5, van Verordening (EU) nr. 223/2014 i, de uitgaven die in de jaarrekening zijn opgenomen, zijn gebruikt voor het beoogde doel, zoals gedefinieerd in Verordening (EU) nr. 223/2014 i, en overeenkomstig het beginsel van goed financieel beheer en dat het beheers- en controlesysteem dat voor het operationele programma is opgezet, de nodige garanties biedt met betrekking tot de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen, in overeenstemming met het toepasselijke recht.

Bekende lopende onderzoeken of correctievoorstellen door de Europese Commissie, Europese Rekenkamer en OLAF

Er is geen sprake van lopende onderzoeken of correctievoorstellen.

EFRO

In het verslagjaar van 1 juli 2015 tot en met 30 juni 2016 zijn er door MA’s Noord, West, Zuid en Oost nog geen uitgaven gedeclareerd bij de Europese Commissie. Dat laat onverlet dat de MA’s Noord, Oost, West, Zuid wel de nodige operationele activiteiten hebben verricht maar deze waren nog niet voldoende representatief om een oordeel te kunnen vormen over het functioneren van de beheers- en controlesystemen. Pas in het volgende verslagjaar (2016/2017) zal er sprake zijn van (in voldoende mate) afgeronde fasen van de operationele activiteiten. Voorts zijn in het verslagjaar 2015/2016 door de MA’s geen managementverificaties uitgevoerd op bij de Europese Commissie gedeclareerde uitgaven en heeft de CA nog geen certificeringswerkzaamheden uitgevoerd.

Migratiefondsen: Het Europees Vluchtelingenfonds (EVF), het Europees Terugkeerfonds (ETF), het Europese Buitengrenzenfonds (EBF) en het Europees Integratiefonds (EIF)

De controle van de AA van het fonds EIF heeft geleid tot een afkeurende verklaring ten aanzien van het systeem. De financiële gevolgen van de bevindingen uit de controle van de AA zijn bij het fonds EIF 2,28% van het totaalbedrag aan gedeclareerde uitgaven. Dit is 0,28% boven de norm van 2%. De daarmee gemoeide communautaire bijdrage is € 57.898. De controle van de AA van de fondsen EVF, ETF, en EBF heeft geleid tot een aantal bevindingen met beperkte financiële impact.

Het te hoge percentage afwijkingen bij het fonds EIF is met name ontstaan door een geïsoleerde fout bij één project. De deelnemersadministratie voldeed in dit project niet geheel aan de daaraan te stellen eisen. De fout is ontstaan in de eerstelijns controle waarin een te ruime definitie van de doelgroep is gehanteerd. De strikte definitie van de doelgroep was expliciet in de toekenningsbeschikking opgenomen en is als zodanig gebruikt bij de tweedelijnscontrole. Daarin is geconstateerd dat deelnemers buiten de doelgroep in het project zijn opgenomen. Het interne beheers- en controlesysteem van de VA (eerstelijnscontrole) heeft om deze reden niet adequaat gefunctioneerd.

De VA heeft deze en overige door de AA geconstateerde fouten gecorrigeerd, en onderstaande maatregelen genomen. Uit de rapportage van de AA bij de jaarverslagen 2013 blijkt daarnaast een aantal bevindingen, zonder financiële consequenties. Het gaat dan met name om bevindingen op administratief en procedureel gebied en laten zich samenvatten tot «het is nodig om de duidelijkheid en compleetheid van dossiers en de vastlegging van bevindingen te verbeteren».

Maatregelen

In de periode mei tot augustus 2016 zijn de bevindingen ten aanzien van jaartranche 2013 en de in een eerder stadium ingezette verbeteringen geëvalueerd. De aanbevelingen die de AA op basis van haar bevindingen heeft geformuleerd zijn opgevolgd en afgerond. Er zijn maatregelen uitgevoerd zoals het inzichtelijker maken van de audittrails en het afstemmen van de interpretatie van wet- en regelgeving tussen de VA en de AA. In de set maatregelen die in het kader van de eerder ingezette verbeteringen zijn genomen is ook aandacht voor de afkeurende verklaring bij het systeem van EIF. Aan de bevindingen is gehoor gegeven door onder andere nadere aandacht te besteden aan de definitie van de doelgroep tijdens de operationele controles die voor het subsidieprogramma 2014-2020 Asiel, Migratie en Integratie Fonds (AMIF) uitgevoerd worden.

Alle jaarverslagen over de jaartranche 2013 zijn inmiddels goedgekeurd door de Commissie zonder verdere consequenties.

Audit onderzoek Europese Commissie, Europese Rekenkamer en OLAF

In het jaar 2016 is een auditonderzoek van de Europese Rekenkamer uitgevoerd bij het Europees Terugkeerfonds (ETF). De controle betreft drie projecten uit de jaartranche 2013. De bevindingen zijn inmiddels met de Commissie gedeeld. Er zijn in het jaar 2016 geen auditonderzoeken uitgevoerd bij EBF, EVF, en het EIF door de Europese Commissie of door de Europese Rekenkamer.

Bij het EBF, ETF, EVF, en het EIF zijn er geen lopende OLAF onderzoeken, en zijn er geen meldingen bij OLAF gedaan.

Migratie- en veiligheidsfonden: het Asiel- en Migratiefonds (AMIF) en het fonds voor de Interne Veiligheid (ISF)

AMIF

De ADR heeft in de functie van AA, onderdeel van het Ministerie van Financiën, de werking van het beheers- en controlesysteem, en de beheersverklaring gecontroleerd voor de toepassing van artikel 59, lid 5, onder b), van Verordening (EU, Euratom) nr. 966/2012, met betrekking tot het nationaal programma AMIF 2014-2020, teneinde een auditoordeel te kunnen afgeven overeenkomstig name artikel 29 van Verordening EU/514/2014 en artikel 14 van Verordening EU/1042/2014. De AA oordeelt dat het toegepaste beheers- en controlesysteem van de Verantwoordelijke Autoriteit naar behoren functioneert. De beweringen in de beheersverklaring worden door de uitgevoerde auditwerkzaamheden niet in twijfel getrokken.

Het oordeel van de AA heeft slechts betrekking op een beperkt deel van het beheers- en controlesysteem, waaronder selectie, toekenning, bevoorschotting en operationele controles. Administratieve controles en financiële controles ter plaatse hebben nog niet plaats gevonden in boekjaar 2016, omdat de eerste verantwoordingen pas zijn ontvangen na het einde van het boekjaar.

ISF

De ADR heeft in de functie van AA, onderdeel van het Ministerie van Financiën, de werking van het beheers- en controlesysteem, en de beheersverklaring gecontroleerd voor de toepassing van artikel 59, lid 5, onder b), van Verordening (EU, Euratom) nr. 966/2012, met betrekking tot het nationaal programma AMIF 2014-2020, teneinde een auditoordeel te kunnen afgeven overeenkomstig name artikel 29 van Verordening EU/514/2014 en artikel 14 van Verordening EU/1042/2014. De AA oordeelt dat het toegepaste beheers- en controlesysteem van de verantwoordelijke autoriteit naar behoren functioneert. De beweringen in de beheersverklaring worden door de uitgevoerde auditwerkzaamheden niet in twijfel getrokken.

Het oordeel van de AA heeft slechts betrekking op een beperkt deel van het beheers- en controlesysteem, waaronder selectie, toekenning, bevoorschotting en operationele controles. Administratieve controles en financiële controles ter plaatse hebben nog niet plaats gevonden in boekjaar 2016, omdat de eerste verantwoordingen pas zijn ontvangen na het einde van het boekjaar.

Periode 1 januari 2014 t/m 15 oktober 2015

Het oordeel van de AA over het beheers- en controlesysteem heeft geen betrekking op de periode 1 januari 2014 t/m 15 oktober 2015. Op 1 januari 2014 zijn de AMIF en ISF programma’s 2014-2020 van start gegaan. Over deze periode is alleen «Technische Bijstand» gedeclareerd bij de Europese Commissie. Deze is afzonderlijk gecontroleerd door de AA zonder verdere bevindingen.

Beheersverklaringen Managementautoriteit

AMIF

Het hoofd bureau Verantwoordelijke Autoriteit verklaart dat de informatie in de jaarrekening naar behoren wordt weergegeven, volledig en accuraat overeenkomstig artikel 59, lid 5 van Verordening (EU) nr. 514/2014 i de uitgaven van de Unie gebruikt zijn voor het beoogde doel in overeenstemming met het nationaal programma en overeenkomstig het beginsel van goed financieel beheer en dat het beheers- en controlesysteem dat voor het nationaal programma is opgezet, naar behoren heeft gefunctioneerd tijdens het in aanmerking genomen begrotingsjaar en de nodige garanties heeft geboden met betrekking tot de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen, in overeenstemming met het toepasselijke recht.

Naast de in de hoofdtekst genoemde subsidiabele kosten heeft de Verantwoordelijke Autoriteit op 15 februari 2017 conform de regelgeving ook voorschotten gedeclareerd in Brussel voor een bedrag van € 20.546.052.

ISF

Het hoofd bureau Verantwoordelijke Autoriteit verklaart dat de informatie in de jaarrekening naar behoren wordt weergegeven, volledig en accuraat overeenkomstig artikel 59, lid 5 van Verordening (EU) nr. 514/2014 i de uitgaven van de Unie gebruikt zijn voor het beoogde doel in overeenstemming met het nationaal programma en overeenkomstig het beginsel van goed financieel beheer en dat het beheers- en controlesysteem dat voor het nationaal programma is opgezet, naar behoren heeft gefunctioneerd tijdens het in aanmerking genomen begrotingsjaar en de nodige garanties heeft geboden met betrekking tot de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen, in overeenstemming met het toepasselijke recht.

Naast de in de hoofdtekst genoemde subsidiabele kosten heeft de Verantwoordelijke Autoriteit op 15 februari 2017 conform de regelgeving ook voorschotten gedeclareerd in Brussel voor een bedrag van € 13.800.551.

Bekende lopende onderzoeken of correctievoorstellen door de EC, ERK en OLAF

Inzake de programma’s AMIF en ISF 2014-2020 is over de periode van 16 oktober 2015 tot en met 15 oktober 2016 in november 2016 een systeemreview uitgevoerd door de Europese Commissie. Verder is er geen sprake van lopende onderzoeken of correctievoorstellen.

Annex: Closure Structuurfondsen programmaperiode 2007-2013, en afsluiting ELFPO

Closure structuurfondsen

Algemeen

De Closure is de afsluiting van de programma’s die uit hoofde van de Structuurfondsen (Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) het Europees Sociaal Fonds (ESF), en het Europees Visserij Fonds (EVF) zijn uitgevoerd in overeenstemming met de algemene verordening⁴ voor de periode 2007-2013.

Het afsluiten van programma's betreft de financiële afhandeling van nog betaalbaar te stellen vastleggingen van de Unie door betaling van het eindsaldo aan de voor het betrokken programma bevoegde autoriteit, de terugvordering van door de Commissie onverschuldigd aan de lidstaten betaalde bedragen en/of de vrijmaking van het eventuele eindsaldo.

De afsluiting betreft tevens de termijn gedurende welke alle rechten en verplichtingen van de Commissie en de lidstaten ten aanzien van voor acties verleende bijstand van toepassing zijn. De afsluiting van programma’s doet geen afbreuk aan het recht van de Commissie financiële correcties toe te passen⁵.

Overeenkomstig artikel 56, lid 1, van de algemene verordening is 31 december 2015 de uiterste datum van de subsidiabiliteit van de uitgaven van de begunstigden. Volgens artikel 78, lid 1, van de algemene verordening worden onder subsidiabele uitgaven de uitgaven verstaan die de begunstigden voor de uitvoering van concrete acties hebben gedaan, alsmede de overeenkomstige overheidsbijdrage die aan de begunstigden is of zal worden betaald overeenkomstig de voorwaarden met betrekking tot de overheidsbijdrage.

Toelichting Closure tabel

De Auditautoriteit schrijft in het kader van haar werkzaamheden ter afsluiting van de periode 2007-2013 een laatste controleverslag (Final Control Report) die aan de Commissie wordt gestuurd. Op grond van haar werkzaamheden wordt er een tabel opgesteld die een beeld geeft van de rechtmatigheid van de declaraties van de structuurfondsen over de afgelopen periode. De tabel is gepubliceerd op www.rijksbegroting.nl. De EU regelgeving verplicht wat de lidstaten rapporteren en de manier waarop.

Nadat de Management Autoriteiten (MA’s) hun uitgaven declareerden werden deze gecontroleerd door de Auditautoriteit in jaar T+2 ( year interim and/or final payments). Op basis van het resultaat werd de meest waarschijnlijke fout weergegeven - de «error rate from ACR».

De controle op de gedeclareerde uitgaven vindt plaats op basis van steekproeven, in lijn met de door de Commissie voorgeschreven werkwijze. Inherent aan het gebruik van steekproeven is dat hiermee geen 100% zekerheid verkregen kan worden. Over een beperkt deel van het gedeclareerde bedrag is daarom geen (volledige) zekerheid verkregen. Het gedeelte waarover geen zekerheid is verkregen is het bedrag «Financial risk calculation». Tegelijkertijd heeft de lidstaat de verantwoordelijkheid om onterecht uitgekeerde bedragen terug te vorderen. De bedragen die daadwerkelijk zijn teruggevorderd staan in de kolom withdrawels/recoveries gelijk aan het totaal aantal Financial corrections . De Financial risk calculation minus de teruggevorderde bedragen levert het netto bedrag van resterend financieel risico op, de net amount of the Financial risk. Dit bedrag - uitgedrukt in percentage van het geheel aan declaraties - is de cumulative residual risk rate. Dit percentage moet onder de gestelde materialiteitsgrens van 2% blijven. Alleen dan kan de Auditautoriteit een goedkeurend oordeel geven bij de afsluiting van een programma.

De cumulative residual risk rate voor EFRO Noord was 0,48%, voor EFRO Oost was 0,35%, Voor EFRO Zuid was 0,53%, voor EFRO West was 0%, voor ESF was dit 0,33%, en voor het EVF was het 1,90%. Hiermee blijven alle fondsen onder de gestelde grens van 2% en geeft de Auditautoriteit bij de afsluiting van de programma’s goedkeurende oordelen over de eindsaldi van deze fondsen. Voor een overzicht van de tabellen is meer informatie is beschikbaar op de website www.rijkbegroting.nl/2016/verantwoording/financieel_Jaarverslag.

De Europese Commissie bepaalt uiteindelijk de EU-conformiteit van de nationale implementatie en uitvoering van EU-regelgeving. Daardoor is er, zolang de Europese Commissie de rekeningen nog niet formeel heeft vastgesteld, een voorbehoud over aard en omvang van financiële correcties die de EC kan opleggen

Vermoedens van fraude

Met betrekking tot het ESF-fonds meldde de beheersautoriteit over de verantwoordingsperiode 2015-2016 drie vermoedens van fraude.

Afsluiting ELFPO

In de Nationale Verklaring 2016 rapporteerde het kabinet over het ELFPO, periode 16 oktober 2014 tot en met 15 oktober 2015. Deze periode is conform Europese regelgeving die een gebroken boekjaar voorschrijft. De gehele programmaperiode 2007-2013 (POP2) eindigde op 31 december 2015. Dit betekent dat ook de periode van 16 oktober 2015 t/m 31 december 2015 (het zogenaamde vijfde kwartaal) in de accountantscontrole (certificerende audit) moet zijn betrokken.

De ADR heeft daartoe, in lijn met voorschriften van de Europese Commissie, een certificerend auditrapport uitgebracht over de periode 16 oktober 2014 tot en met 31 december 2015. De ADR oordeelt daarin - in haar functie als Certificerende Instantie - dat de foutfractie op het totaalbedrag aan netto uitgaven van € 73.109.828 (dit is inclusief het bedrag van het vijfde kwartaal ad € 21.333.544) kleiner is dan 2%. Over de periode van 16 oktober 2015 tot en met 31 december 2015 sec constateert de ADR -op basis van een niet-statistische steekproef- een foutfractie van 3,01% in de door haar in de audit betrokken uitgaven. Verder concludeert de ADR dat het beheers- en controlesysteem naar behoren functioneert. De Europese Commissie heeft inmiddels, met instemming van het Comité voor de Landbouwfondsen, de afsluitende declaratie ELFPO 2007-2013 goedgekeurd en het saldo aan Nederland uitbetaald.

Consolidatiestaat «vijfde kwartaal»

AS

ELFPO 2007-2013

Uitgaven van 16-okt-15 t/m 31 december 2015 €

Correcties

€

Definitief 2016

€

1

Verbetering van de concurrentiekracht land- en bosbouwsector

5.810.190,70

2

Milieu- en natuurverbetering

3.914.743,03

3

De leefkwaliteit op het platteland en diversificatie van de plattelandseconomie

8.510.101,23

4

Leader

3.098.509,32

5

Technische bijstand

0,00

Totaal ELFPO 2007-2013

21.333.544,28

Bijlage 4 De belasting- en premieontvangsten

Tabel 4.1 De belasting- en premieontvangsten in 2016 op EMU-basis

Ontwerpbegroting Miljoenennota 2016

Realisatie FJR 2016

Verschil

• 1. 

  Kostprijsverhogende belastingen

78.367

80.875

2.508

Invoerrechten

3.177

2.975

• - 

  203

Omzetbelasting

46.748

48.557

1.809

Belasting op personenauto's en motorrijwielen

1.388

1.551

163

Accijnzen

11.283

11.706

424

• - 

  waarvan Accijns van lichte olie

4.047

4.226

179

• - 

  waarvan Accijns van minerale oliën, anders dan lichte olie

3.723

3.862

139

• - 

  waarvan Tabaksaccijns

2.416

2.491

75

• - 

  waarvan Alcoholaccijns

301

324

23

• - 

  waarvan Bieraccijns

426

446

19

• - 

  waarvan Wijnaccijns

369

358

• - 

  12

Belastingen van rechtsverkeer

4.505

4.756

251

• - 

  waarvan Overdrachtsbelasting

2.035

2.292

257

• - 

  waarvan Assurantiebelasting

2.470

2.464

• - 

  5

Motorrijtuigenbelasting

4.071

4.058

• - 

  13

Belastingen op een milieugrondslag

4.750

4.909

159

• - 

  waarvan Afvalstoffenbelasting

92

85

• - 

  7

• - 

  waarvan Energiebelasting

4.387

4.543

155

• - 

  waarvan Waterbelasting

269

279

9

• - 

  waarvan Brandstoffenheffingen

1

3

2

Verbruiksbelasting van alcoholvrije dranken en andere producten

254

256

2

Belasting op zware motorrijtuigen

146

159

12

Verhuurderheffing

1.592

1.474

• - 

  117

Bankbelasting

453

473

20

• 2. 

  Belastingen op inkomen, winst en vermogen

69.783

75.357

5.574

Inkomstenbelasting

• - 

  3.078

• - 

  5.111

• - 

  2.033

Loonbelasting

51.542

54.243

2.701

Dividendbelasting

3.115

2.977

• - 

  138

Kansspelbelasting

468

481

13

Vennootschapsbelasting

16.068

20.922

4.854

Successierechten

1.668

1.845

177

• 3. 

  Overige belastingontvangsten

242

168

• - 

  74

• - 

  waarvan Belasting- en premieontvangsten Caribisch Nederland

133

146

13

• 4. 

  (=1+2+3) Totaal belastingen op EMU-basis

148.392

156.399

8.008

• 5. 

  Premies volksverzekeringen op EMU-basis

42.291

44.942

2.651

• 6. 

  Premies werknemersverzekeringen op EMU-basis

57.142

57.487

345

• - 

  waarvan zorgpremies

36.670

36.680

10

• 7. 

  (= 4+5+6) Totaal belastingen en premies op EMU-basis

247.825

258.829

11.004

Tabel 4.2 De belasting- en premieontvangsten in 2016 op Kasbasis

Ontwerpbegroting Miljoenennota 2016

Realisatie FJR 2016

Verschil

• 1. 

  Kostprijsverhogende belastingen

77.721

79.492

1.770

Invoerrechten

3.161

2.960

• - 

  200

Omzetbelasting

46.159

47.379

1.219

Belasting op personenauto's en motorrijwielen

1.389

1.590

201

Accijnzen

11.275

11.656

381

• - 

  waarvan Accijns van lichte olie

4.043

4.224

180

• - 

  waarvan Accijns van minerale oliën, anders dan lichte olie

3.720

3.844

124

• - 

  waarvan Tabaksaccijns

2.414

2.478

64

• - 

  waarvan Alcoholaccijns

303

318

15

• - 

  waarvan Bieraccijns

427

443

16

• - 

  waarvan Wijnaccijns

369

351

• - 

  18

Belastingen van rechtsverkeer

4.475

4.651

176

• - 

  waarvan Overdrachtsbelasting

2.009

2.213

204

• - 

  waarvan Assurantiebelasting

2.465

2.438

• - 

  28

Motorrijtuigenbelasting

4.064

4.008

• - 

  56

Belastingen op een milieugrondslag

4.752

4.890

137

• - 

  waarvan Afvalstoffenbelasting

92

84

• - 

  8

• - 

  waarvan Energiebelasting

4.387

4.511

124

• - 

  waarvan Waterbelasting

269

276

6

• - 

  waarvan Brandstoffenheffingen

4

19

15

Verbruiksbelasting van alcoholvrije dranken en andere producten

254

254

0

Belasting op zware motorrijtuigen

147

157

10

Verhuurderheffing

1.592

1.474

• - 

  117

Bankbelasting

453

473

20

• 2. 

  Belastingen op inkomen, winst en vermogen

69.939

75.032

5.093

Inkomstenbelasting

• - 

  3.078

• - 

  5.111

• - 

  2.033

Loonbelasting

51.701

53.918

2.217

Dividendbelasting

3.115

2.977

• - 

  138

Kansspelbelasting

465

482

16

Vennootschapsbelasting

16.068

20.922

4.854

Successierechten

1.668

1.845

177

• 3. 

  Overige belastingontvangsten

242

184

• - 

  57

• - 

  waarvan Belasting- en premieontvangsten Caribisch Nederland

133

145

12

• 4. 

  (=1+2+3) Totaal belastingen (op kasbasis)

147.902

154.708

6.806

• 5. 

  KTV Belastingen (aansluiting naar EMU-basis)

490

1.691

1.202

• 6. 

  Premies volksverzekeringen (op kasbasis)

42.275

44.822

2.548

• 7. 

  KTV Premies VVZ (aansluiting naar EMU-basis)

16

120

104

• 8. 

  Premies werknemersverzekeringen (Op EMU-basis)

57.142

57.487

345

• - 

  waarvan zorgpremies

36.670

36.680

10

• 9. 

  (= 4+5+6+7+8) Totaal belastingen en premies op EMU-basis

247.825

258.829

11.004

Bijlage 5 Uitgaven en niet-belastingontvangsten

Tabel 5.1 Uitgaven begrotingen

(in miljoenen euro)

MN 2016

FJR 2016

Verschil

1

De Koning

41

41

1

2A

Staten-Generaal

140

143

4

2B

Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten

109

115

5

3

Algemene Zaken

63

59

• - 

  4

4

Koninkrijksrelaties

257

297

39

5

Buitenlandse Zaken

9.045

10.106

1.062

6

Veiligheid en Justitie

11.457

13.192

1.735

7

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

683

903

220

8

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

36.853

38.696

1.842

9A

Nationale Schuld (Transactiebasis)

9.150

9.094

• - 

  56

9B

Financiën

6.831

9.968

3.136

10

Defensie

8.234

8.242

8

12

Infrastructuur en Milieu

8.176

7.891

• - 

  285

13

Economische Zaken

4.905

5.056

151

15

Sociale Zaken en Werkgelegenheid

31.767

31.664

• - 

  103

16

Volksgezondheid, Welzijn en Sport

14.557

15.193

636

17

Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

2.687

2.885

199

18

Wonen en Rijksdienst

3.760

4.209

448

50

Gemeentefonds

27.339

28.125

786

51

Provinciefonds

2.160

2.494

333

55

Infrastructuurfonds

5.784

5.238

• - 

  546

58

Diergezondheidsfonds

31

32

1

60

Accres Gemeentefonds

247

0

• - 

  247

61

Accres Provinciefonds

26

0

• - 

  26

64

BES-fonds

33

42

9

65

Deltafonds

1.211

1.147

• - 

  64

AP

Aanvullende Posten

2.742

0

• - 

  2.742

90

Consolidatie

• - 

  6.375

• - 

  6.026

349

HgIS

Internationale Samenwerking¹

(4.926)

(5.342)

(416)

Totaal

181.913

188.806

6.893

Noot ¹

In deze tabel zijn de niet-belastingontvangsten voor Internationale Samenwerking toegerekend aan de begrotingen waarop deze worden verantwoord. De totale niet-belastingontvangsten voor Internationale Samenwerking zijn tussen haakjes vermeld en lopen niet mee in de totaaltelling.

Tabel 5.2 Niet-belastingontvangsten begrotingen

(in miljoenen euro)

MN 2016

FJR 2016

Verschil

1

De Koning

0

0

0

2A

Staten-Generaal

5

5

0

2B

Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten

6

6

0

3

Algemene Zaken

7

7

0

4

Koninkrijksrelaties

36

58

21

5

Buitenlandse Zaken

2.468

1.239

• - 

  1.228

6

Veiligheid en Justitie

1.517

2.375

858

7

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

42

206

164

8

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

1.337

1.318

• - 

  19

9A

Nationale Schuld (Transactiebasis)

7.068

15.335

8.267

9B

Financiën

3.104

9.217

6.112

10

Defensie

269

373

104

12

Infrastructuur en Milieu

212

210

• - 

  2

13

Economische Zaken

6.783

3.197

• - 

  3.586

15

Sociale Zaken en Werkgelegenheid

1.724

1.872

148

16

Volksgezondheid, Welzijn en Sport

175

1.011

837

17

Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

188

252

64

18

Wonen en Rijksdienst

629

955

326

50

Gemeentefonds

0

0

0

55

Infrastructuurfonds

5.784

5.581

• - 

  203

58

Diergezondheidsfonds

31

30

• - 

  1

65

Deltafonds

1.211

1.215

4

AP

Aanvullende Posten

1

0

• - 

  1

90

Consolidatie

• - 

  6.375

• - 

  6.026

349

HgIS

Internationale Samewerking¹

(263)

(401)

(138)

Totaal

26.223

38.437

12.214

Noot ¹

In deze tabel zijn de niet-belastingontvangsten voor Internationale Samenwerking toegerekend aan de begrotingen waarop deze worden verantwoord. De totale niet-belastingontvangsten voor Internationale Samenwerking zijn tussen haakjes vermeld en lopen niet mee in de totaaltelling.

In het Nederlandse begrotingsbeleid worden bij de start van een kabinetsperiode de uitgaven en niet-belastingontvangsten ingekaderd onder het uitgavenkader. Het uitgavenkader geldt als uitgavenplafond en geeft daarmee de hoogte aan van de maximale jaarlijkse netto uitgaven gedurende de kabinetsperiode. Het uitgavenkader is verdeeld in drie deelkaders: het kader Rijksbegroting in enge zin (Rbg-eng), het kader Sociale Zekerheid en Arbeidsmarkt (SZA) en het Budgettair Kader Zorg (BKZ). Tabel 5.3 maakt de aansluiting tussen de begrotingsgefinancierde uitgaven (tabel 5.1) en niet-belastingontvangsten (tabel 5.2) enerzijds en de verdeling hiervan over de deelkaders anderzijds. De tabellen 5.4 tot en met 5.6 geven de opbouw van de uitgaven onder de drie deelkaders weer en laten ook het verschil zien tussen de uitgavenraming bij Miljoenennota 2016 en de realisatie bij het Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016. Tabel 5.7 geeft een overzicht van de netto begrotingsgefinancierde uitgaven die niet vallen onder het uitgavenkader.

Tabel 5.3 Aansluiting netto uitgaven en uitgavenkaders

(in miljoenen euro)

MN 2016

FJR 2016

Verschil

Uitgaven begrotingen (zie tabel 5.1)

181.913

188.806

6.893

Niet-belastingontvangsten begrotingen (zie tabel 5.2)

26.223

38.437

12.214

Netto begrotingsgefinancierde uitgaven

155.689

150.369

• - 

  5.321

waarvan Rijksbegroting in enge zin (zie tabel 5.4)

108.135

110.575

2.440

waarvan Sociale Zekerheid en Arbeidsmarktbeleid (zie tabel 5.5)

20.375

20.412

36

waarvan Budgettair Kader Zorg (zie tabel 5.6)

7.125

7.299

174

waarvan Niet relevant voor het uitgavenkader (zie tabel 5.7)

20.054

12.083

• - 

  7.971

Tabel 5.4 Netto uitgaven kader Rijksbegroting in enge zin

(in miljoenen euro)

MN 2016

FJR 2016

Verschil

1

De Koning

41

41

1

2A

Staten-Generaal

134

138

4

2B

Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten

104

109

5

3

Algemene Zaken

56

53

• - 

  4

4

Koninkrijksrelaties

94

89

• - 

  6

5

Buitenlandse Zaken

6.577

8.867

2.290

6

Veiligheid en Justitie

9.940

10.817

877

7

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

641

747

106

8

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

34.106

35.460

1.354

9A

Nationale Schuld (Transactiebasis)

19

11

• - 

  8

9B

Financiën

4.576

4.968

391

10

Defensie

7.865

7.755

• - 

  110

12

Infrastructuur en Milieu

8.154

7.831

• - 

  323

13

Economische Zaken

4.448

4.455

7

15

Sociale Zaken en Werkgelegenheid

587

448

• - 

  139

16

Volksgezondheid, Welzijn en Sport

2.326

2.260

• - 

  67

17

Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

2.515

2.649

134

18

Wonen en Rijksdienst

3.131

3.253

122

50

Gemeentefonds

17.908

18.499

591

51

Provinciefonds

2.160

2.494

333

55

Infrastructuurfonds

0

• - 

  343

• - 

  343

58

Diergezondheidsfonds

0

0

0

60

Accres Gemeentefonds

247

0

• - 

  247

61

Accres Provinciefonds

26

0

• - 

  26

64

BES-fonds

33

42

9

65

Deltafonds

0

• - 

  68

• - 

  68

AP

Aanvullende Posten

2.445

0

• - 

  2.445

HgIS

Internationale Samenwerking¹

(4.663)

(4.940)

(278)

Totaal netto uitgaven Rijksbegroting in enge zin

108.135

110.575

2.440

Noot ¹

In deze tabel zijn de niet-belastingontvangsten voor Internationale Samenwerking toegerekend aan de begrotingen waarop deze worden verantwoord. De totale niet-belastingontvangsten voor Internationale Samenwerking zijn tussen haakjes vermeld en lopen niet mee in de totaaltelling.

Tabel 5.5 Netto uitgaven kader Sociale Zekerheid en Arbeidsmarktbeleid

(in miljoenen euro)

MN 2016

FJR 2016

Verschil

15

Sociale Zaken en Werkgelegenheid

17.400

17.650

250

50

Gemeentefonds

2.715

2.761

47

AP

Aanvullende Posten

260

0

• - 

  260

Netto begrotingsgefinancierde uitgaven

20.375

20.412

36

40

Sociale Verzekeringen

57.103

56.195

• - 

  908

Netto premie-uitgaven

57.103

56.195

• - 

  908

Netto uitgaven kader SZA

77.478

76.607

• - 

  872

Tabel 5.6 Netto uitgaven Budgettair Kader Zorg

(in miljoenen euro)

MN 2016

FJR 2016

Verschil

16

Volksgezondheid, Welzijn en Sport

404

434

30

50

Gemeentefonds

6.716

6.865

149

AP

Aanvullende Posten

5

0

• - 

  5

Netto begrotingsgefinancierde uitgaven

7.125

7.299

174

41

Premiegefinancierde uitgaven zorg

60.716

58.806

• - 

  1.911

Netto premie-uitgaven

60.716

58.806

• - 

  1.911

Netto uitgaven kader BKZ

67.841

66.105

• - 

  1.737

Tabel 5.7 Uitgaven en niet-belastingontvangen niet relevant voor enig kader

(in miljoenen euro)

MN 2016

FJR 2016

Verschil

Gasbaten (kasbasis, exclusief VPB)

• - 

  5.700

• - 

  1.927

3.773

Rentelasten

7.757

7.215

• - 

  542

Rente-ontvangsten swaps

• - 

  1.622

• - 

  1.086

536

Opbrengst beëindigen renteswaps

0

• - 

  5.371

• - 

  5.371

Rijksbijdragen aan de sociale fondsen

20.375

20.098

• - 

  277

Zorgtoeslag

4.383

4.208

• - 

  175

Studieleningen

1.409

1.916

507

Klimaatverandering en luchtkwaliteit (ETS)

• - 

  189

• - 

  143

46

SDE+

• - 

  494

• - 

  421

73

Kasbeheer

• - 

  4.083

• - 

  7.010

• - 

  2.926

Netto-verkoop staatsbezit

0

• - 

  3.233

• - 

  3.233

Netto-opbrengsten interventies financiële sector

• - 

  458

• - 

  924

• - 

  466

Crisisgerelateerde- en vermogenswinst DNB

• - 

  548

• - 

  122

426

ESM

0

0

0

Diverse leningen

• - 

  16

• - 

  66

• - 

  50

Landbouw- en overige bestemmingsheffingen

• - 

  123

• - 

  125

• - 

  2

Werkgeversbijdrage kinderopvang

• - 

  1.092

• - 

  1.111

• - 

  20

Overig

455

184

• - 

  271

Totaal netto niet-relevante uitgaven

20.054

12.083

• - 

  7.971

De tabellen 5.8 tot en met 5.11 tonen per budgetdisciplinesector het verschil in uitgaventoetsing tussen het vaststellen van het uitgavenkader ten tijde van de Begrotingsafspraken 2014 en de realisatie van het Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016. De tabellen tonen eerst de bepaling van de reële uitgavenkaders. De reële uitgavenkaders worden bepaald door de ramingen ten tijde van de begrotingsafspraken te defleren met de prijsontwikkeling van de Nationale Bestedingen (NB-deflator). Vervolgens wordt weergegeven hoe de uitgaven zich verhouden tot het uitgavenkader in lopende prijzen. Het uitgavenkader in lopende prijzen wordt bepaald door het reële uitgavenkader te corrigeren voor de deflator. Daarnaast wordt gecorrigeerd voor overboekingen tussen het kader Rijksbegroting in enge zin enerzijds, en de sector Sociale Zekerheid en Arbeidsmarkt en de sector Zorg anderzijds. Ook wordt gecorrigeerd voor statistische factoren.

Tabel 5.8 Uitgaventoetsing Rijksbegroting in enge zin

(in miljoenen euro; min is onderschrijding)

MN2016

FJR 2016

Verschil

• 1. 

  Raming uitgaven bij Begrotingsafspraken 2014

108.554

108.554

• 2. 

  NB-deflator ten tijde van MLT 2013-2017 / Begrotingsafspraken 2014

1,0680

1,0680

• 3. 

  Reëel kader

101.642

101.642

• 4. 

  NB-deflator

1,0461

1,0378

• - 

  0,0083

• 5. 

  Overboekingen

117

362

245

• 6. 

  Statistisch

350

3.198

2.847

• 7. 

  Uitgavenkader RBG-eng in lopende prijzen (3*4+5+6)

106.794

109.046

2.252

• 8. 

  Actuele ramingen uitgaven

108.135

110.575

2.440

• 9. 

  Over/onderschrijding kader RBG-eng (8-7)

1.341

1.530

188

Tabel 5.9 Uitgaventoetsing Sociale Zekerheid en Arbeidsmarktbeleid

(in miljoenen euro; min is onderschrijding)

MN2016

FJR 2016

Verschil

• 1. 

  Raming uitgaven bij Begrotingsafspraken 2014

84.251

84.251

• 2. 

  NB-deflator ten tijde van MLT 2013-2017 / Begrotingsafspraken 2014

1,0680

1,0680

• 3. 

  Reëel kader

78.886

78.886

• 4. 

  NB-deflator

1,0461

1,0378

• - 

  0,0083

• 5. 

  Overboekingen

• - 

  15

• - 

  168

• - 

  154

• 6. 

  Statistisch

• - 

  4.456

• - 

  4.314

143

• 7. 

  Uitgavenkader SZA in lopende prijzen (3*4+5+6)

78.050

77.387

• - 

  663

• 8. 

  Actuele ramingen uitgaven

77.478

76.607

• - 

  872

waarvan begrotingsgefinancierd

20.375

20.412

36

waarvan premiegefinancierd

57.103

56.195

• - 

  908

• 9. 

  Over/onderschrijding kader SZA (8-7)

• - 

  572

• - 

  780

• - 

  208

Tabel 5.10 Uitgaventoetsing Budgettair Kader Zorg

(in miljoenen euro; min is onderschrijding)

MN2016

FJR 2016

Verschil

• 1. 

  Raming uitgaven bij Begrotingsafspraken 2014

70.105

70.105

• 2. 

  NB-deflator ten tijde van MLT 2013-2017 / Begrotingsafspraken 2014

1,0680

1,0680

• 3. 

  Reëel kader

65.641

65.641

• 4. 

  NB-deflator

1,0461

1,0378

• - 

  0,0083

• 5. 

  Overboekingen

• - 

  102

• - 

  194

• - 

  92

• 6. 

  Statistisch

0

0

0

• 7. 

  BKZ in lopende prijzen (3*4+5+6)

68.564

67.929

• - 

  634

• 8. 

  Actuele ramingen uitgaven

67.841

66.105

• - 

  1.737

waarvan begrotingsgefinancierd

7.125

7.299

174

waarvan premiegefinancierd

60.716

58.806

• - 

  1.911

• 9. 

  Over/onderschrijding BKZ (8-7)

• - 

  722

• - 

  1.825

• - 

  1.102

Tabel 5.11 Uitgaventoetsing totaalkader

(in miljoenen euro; min is onderschrijding)

MN2016

FJR 2016

Verschil

• 1. 

  Reëel kader

246.170

246.170

0

• 2. 

  NB-deflator

1,0461

1,0378

• - 

  0,0083

• 3. 

  Overboekingen

0

0

0

• 4. 

  Statistisch

• - 

  4.106

• - 

  1.116

2.990

• 5. 

  Totaal kaders in lopende prijzen (1*2+3+4)

253.408

254.362

954

• 6. 

  Actuele ramingen uitgaven

253.455

253.287

• - 

  168

• 7. 

  Over/onderschrijding totaal uitgavenkader (6-5)

47

• - 

  1.075

• - 

  1.122

Tabel 5.12 Kas-transverschillen en financiële transacties

(in miljoenen euro)

MN 2016

FJR 2016

Verschil

Ktv belastingen

490

1.691

1.202

Ktv aardgas

• - 

  400

273

673

Kasbeheer

• - 

  4.133

• - 

  8.480

• - 

  4.346

Rente-ontvangsten swaps

• - 

  1.622

• - 

  1.086

536

Beëindiging renteswaps

0

• - 

  5.371

• - 

  5.371

Verkoop staatsbezit

0

• - 

  5.696

• - 

  5.696

Studieleningen

• - 

  573

• - 

  584

• - 

  10

Ktv's en financiële transacties niet-belastingontvangsten

• - 

  6.729

• - 

  20.943

• - 

  14.214

Kasbeheer

50

1.470

1.420

Aankoop staatsbezit

0

2.463

2.463

EU afdrachten

0

2.651

2.651

OV-jaarkaart

0

791

791

Studieleningen

1.984

2.501

517

Overige ktv's en financiële transacties

527

441

• - 

  85

Ktv's en financiële transacties uitgaven

2.560

10.318

7.757

Ktv's en financiële transacties netto uitgaven

• - 

  4.168

• - 

  10.625

• - 

  6.457

Totaal ktv's en financiële transacties

• - 

  3.679

• - 

  8.934

• - 

  5.255

De aardgasbaten worden met name beïnvloed door de productie van aardgas, de hoogte van de olieprijs en de euro/dollarkoers. De olieprijs is van belang, omdat de prijs van aardgas is gerelateerd aan de prijs van olie in dollars. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de aardgasbaten. De tabel laat zien dat de aardgasbaten niet alleen op kasbasis, maar ook op transactiebasis worden geregistreerd. Dit wordt gedaan omdat het EMU-saldo - volgens Europese systematiek - wordt berekend op transactiebasis, terwijl de Rijksbegroting in enge zin op kasbasis wordt opgesteld.⁶ Conform het trendmatig begrotingsbeleid hebben mee- of tegenvallende gasbaten geen effect op het uitgaven- of lastenkader, maar leiden ertoe dat het EMU-saldo verbetert dan wel verslechtert.

Tabel 5.13 Aardgasbaten

(in miljoenen euro)

MN 2016

FJR 2016

Verschil

Olieprijs (in dollars)

60

44

• - 

  16

Beursprijs TTF-gas (eurocent per kubieke meter)

20

14

• - 

  7

Euro/dollarkoers (in dollars)

1,09

1,11

0,02

Productie (x miljard kubieke meter)

61

49

• - 

  12

Niet-belastingontvangsten

5.700

1.927

• - 

  3.773

Vennootschapsbelasting

750

200

• - 

  550

Totaal op kasbasis

6.450

2.127

• - 

  4.323

Niet-belastingontvangsten

400

• - 

  273

• - 

  673

Vennootschapsbelasting

0

50

50

Totaal kas-transverschil (ktv)

400

• - 

  223

• - 

  623

Niet-belastingontvangsten

5.300

2.200

• - 

  3.100

Vennootschapsbelasting

750

150

• - 

  600

Totaal op transactiebasis

6.050

2.350

• - 

  3.700

Bijlage 6 EMU-saldo en EMU-schuld

Tabel 6.1 Opbouw EMU-saldo collectieve sector

(in miljoenen euro, - is tekort)

MN 2016

FJR 2016

verschil

EMU-saldo centrale overheid

• - 

  11.466

• - 

  4.615

6.852

EMU-saldo sociale fondsen

2.857

7.270

4.413

EMU-saldo decentrale overheden

• - 

  1.941

268

2.209

EMU-saldo collectieve sector

• - 

  10.551

2.923

13.474

EMU-saldo collectieve sector (in procenten bbp)

• - 

  1,5

0,4

1,9

Tabel 6.2 Financieringsbehoefte Rijk

(in miljoen euro, - is uitgave)

MN 2016

FJR 2016

Netto uitgaven Rijk (zie tabel 5.3)

• - 

  155.689

• - 

  150.369

Inkomsten Rijk (zie tabel 4.2)

147.902

154.708

Bij: overbruggingskrediet Fortis/ABN Amro

950

950

Bij: derdenrekening

• - 

  756

541

Bij: mutatie begrotingsreserve

0

• - 

  34

Feitelijk financieringstekort Rijk op kasbasis

• - 

  7.593

5.796

Tabel 6.3 Opbouw EMU-schuld collectieve sector

(in miljoenen euro)

MN 2016

FJR 2016

EMU-schuld primo

457.742

441.011

Financieringsaldo Rijk

7.593

• - 

  5.796

EMU-saldo decentrale overheden

1.941

• - 

  268

EMU-saldo rest centrale overheid

0

• - 

  14

Schatkistbankieren decentrale overheden

• - 

  900

162

Propertize

0

• - 

  2.350

Overig

0

1.345

EMU-schuld ultimo

466.377

434.090

EMU-schuldquote (procent bbp)

66,2%

62,3%

Tabel 6.4 Opbouw EMU-schuldquote

(in procent bbp)

MN 2016

FJR 2016

EMU-schuld primo 2016

67,2%

65,2%

Noemereffect

• - 

  2,2%

• - 

  1,9%

EMU-saldo collectieve sector (min is overschot)

1,5%

• - 

  0,4%

Correctie EMU-saldo sociale fondsen¹

0,4%

1,0%

Kas-transverschillen en financiële transacties

• - 

  0,5%

• - 

  1,3%

Overbruggingskrediet Fortis/ABN Amro

• - 

  0,1%

• - 

  0,1%

Propertize

0,0%

• - 

  0,3%

Derdenrekening en overig

0,0%

0,1%

EMU-schuld ultimo 2016

66,2%

62,3%

Noot ¹

Het EMU-saldo van de collectieve sector wordt gecorrigeerd voor het saldo van de sociale fondsen omdat het EMU-saldo van de sociale fondsen ook onderdeel uitmaakt van de post kas-transverschillen en financiële transacties (kasbeheer).

Tabel 6.5 Opbouw EMU-schuld

(in miljoenen euro)

FJR 2016

Centrale overheid

372.327

Lokale overheid

44.191

Sociale fondsen

17.572

EMU-schuld

434.090

Bron: CBS

Tabel 6.6 Historisch overzicht EMU-saldo collectieve sector

(in miljoenen euro)

2001

2002

2003

2004

EMU-saldo centrale overheid

• - 

  1,1

• - 

  5,8

• - 

  13,6

• - 

  8,5

EMU-saldo sociale fondsen

0,3

• - 

  2,0

0,2

0,9

EMU-saldo lokale overheden

• - 

  0,9

• - 

  2,5

• - 

  1,9

• - 

  1,4

EMU-saldo collectieve sector

• - 

  1,7

• - 

  10,3

• - 

  15,3

• - 

  9,0

EMU-saldo collectieve sector (in % bbp)

• - 

  0,3%

• - 

  2,1%

• - 

  3,0%

• - 

  1,7%

2005

2006

2007

2008

EMU-saldo centrale overheid

0,6

4,6

3,3

2,8

EMU-saldo sociale fondsen

• - 

  0,6

• - 

  1,9

0,2

3,0

EMU-saldo lokale overheden

• - 

  1,4

• - 

  1,5

• - 

  2,2

• - 

  4,3

EMU-saldo collectieve sector

• - 

  1,4

1,2

1,3

1,4

EMU-saldo collectieve sector (in % bbp)

• - 

  0,3%

0,2%

0,2%

0,2%

2009

2010

2011

2012

EMU-saldo centrale overheid

• - 

  19,5

• - 

  23,1

• - 

  16,8

• - 

  18,6

EMU-saldo sociale fondsen

• - 

  8,7

• - 

  1,8

• - 

  6,6

• - 

  3,6

EMU-saldo lokale overheden

• - 

  5,2

• - 

  6,7

• - 

  4,2

• - 

  2,9

EMU-saldo collectieve sector

• - 

  33,5

• - 

  31,5

• - 

  27,6

• - 

  25,1

EMU-saldo collectieve sector (in % bbp)

• - 

  5,4%

• - 

  5,0%

• - 

  4,3%

• - 

  3,9%

2013

2014

2015

2016

EMU-saldo centrale overheid

• - 

  4,8

• - 

  7,1

• - 

  12,4

• - 

  4,6

EMU-saldo sociale fondsen

• - 

  8,4

• - 

  6,4

• - 

  0,1

7,3

EMU-saldo lokale overheden

• - 

  2,3

• - 

  1,6

• - 

  1,6

0,3

EMU-saldo collectieve sector

• - 

  15,5

• - 

  15,0

• - 

  14,1

2,9

EMU-saldo collectieve sector (in % bbp)

• - 

  2,4%

• - 

  2,3%

• - 

  2,1%

0,4%

Bron: CBS

Tabel 6.7 Historisch overzicht EMU-schuld collectieve sector

(in miljoenen euro)

2001

2002

2003

2004

EMU-schuld collectieve sector

234,5

240,1

251,8

261,3

EMU-schuld collectieve sector (in % bbp)

49,2%

48,5%

49,7%

49,9%

2005

2006

2007

2008

EMU-schuld collectieve sector

268,9

259,7

262,1

350,5

EMU-schuld collectieve sector (in % bbp)

49,3%

44,8%

42,7%

54,8%

2009

2010

2011

2012

EMU-schuld collectieve sector

351,1

374,7

396,3

428,3

EMU-schuld collectieve sector (in % bbp)

56,9%

59,3%

61,6%

66,4%

2013

2014

2015

2016

EMU-schuld collectieve sector

442,2

450,5

441,0

434,1

EMU-schuld collectieve sector (in % bbp)

67,7%

67,9%

65,2%

62,3%

Bron: CBS

Bijlage 7 Fiscale regelingen

Sinds 2002 wordt budgettaire informatie over de belastinguitgaven opgenomen in de Miljoenennota en het Financieel Jaarverslag van het Rijk. In de Miljoenennota worden ook onder andere het beleidsverantwoordelijk departement en de afgeronde en geplande evaluaties vermeld. Meer beleidsmatige informatie over belastinguitgaven wordt opgenomen in de begrotingen en jaarverslagen van de verschillende vakdepartementen. Sinds Miljoenennota 2017 wordt ook het budgettair belang gegeven van enkele andere fiscale regelingen, die strikt genomen geen belastinguitgaven zijn.

In het Financieel Jaarverslag wordt alleen het budgettair belang gegeven van de fiscale regelingen waarvan op dit moment voorlopige realisatiegegevens over 2016 beschikbaar zijn. Dit betreft de afdrachtverminderingen in de loonbelasting voor zeevaart en speur- en ontwikkelingswerk (WBSO) en de investeringsfaciliteiten in de inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting waarvoor een aanmeldingsverplichting geldt, namelijk de energie-investeringsaftrek, milieu-investeringsaftrek en willekeurige afschrijving milieu-investeringen. De voorlopige realisaties van deze regelingen worden hier vermeld. Definitieve realisaties worden pas in de loop van 2017 bekend en worden opgenomen in de Miljoenennota 2018. Voor de overige fiscale regelingen zal in de Miljoenennota 2018 een aangepaste raming voor 2016 worden opgenomen, op basis van de meest recente gegevens op dat moment.

De investeringsregelingen en de afdrachtvermindering speur- en ontwikkelingswerk zijn gebudgetteerde belastinguitgaven met een systematiek van meerjarige budgetegalisatie.

7.1 Afdrachtverminderingen in de loonbelasting

Tabel 7.1.1 laat de voorlopige (geschatte) realisaties van de betreffende afdrachtverminderingen over 2016 zien. De realisaties zijn gebaseerd op geaggregeerde informatie vanuit de loonaangiften.

Tabel 7.1.1 Gegevens afdrachtverminderingen over 2016 (stand april 2017 in miljoenen euro)

Afdrachtvermindering

Raming 2016 (MN 2017)

Voorlopige realisatie 2016

Zeevaart

116

112

Speur- en ontwikkelingswerk (WBSO)

1.143

1.200

Het totale beschikbare budget voor de afdrachtvermindering speur- en ontwikkelingswerk voor het jaar 2016, na integratie met de Research & Developmentaftrek (RDA), bedroeg € 1.143 miljoen. De voorlopige geschatte realisatie is € 1.200 miljoen. Met deze realisatie is er een overschrijding van € 57 miljoen, die conform de geldende systematiek gedekt dient te worden in 2018. De hogere realisatie is met name het gevolg van een toename van het verzilveringspercentage. De verhoogde verzilvering is in lijn met de doelstelling van de samenvoeging van WBSO en RDA per 2016. Een tweede verklaring ligt in de toename van het aantal S&O-uren door bedrijven.

7.2 Investeringsfaciliteiten

Tabel 7.2.1 bevat voorlopige realisatiegegevens over het jaar 2016 voor de investeringsfaciliteiten waarvoor een aanmeldingsverplichting geldt.

Tabel 7.2.1 Gegevens investeringsfaciliteiten over 2016 (stand april 2017 in miljoenen euro)

Regeling

Budget 2016 (MN 2017)

Voorlopige realisatie 2016

Willekeurige afschrijving milieu-investeringen (VAMIL)

40

20

Energie-investeringsaftrek (EIA)

161

144

Milieu-investeringsaftrek (MIA)

97

108

In 2016 was er sprake van overschrijding bij de MIA en onderuitputting bij de EIA en de VAMIL. Het gerealiseerde budgettaire belang van de MIA is € 11 miljoen hoger dan het budget. Een verklaring hiervoor is dat veel werd geïnvesteerd in duurzame bouw. Het tekort kan worden opgevangen door de budgetreserve uit eerdere jaren.

Wat betreft de EIA blijkt uit de voorlopige realisatiecijfers dat van het beschikbare budget van € 161 miljoen circa € 144 miljoen is benut. Er zijn vooral extra investeringen van kleinere omvang gemeld door ondernemers. Grotere investeringen met een hoger budgettair belang blijven thans achter bij de verwachting. Naar verwachting zal de budgetuitputting de komende jaren dichter bij het beschikbare budget komen te liggen door de aantrekkende economie. Het budget van de EIA is in 2016 geïntensiveerd met € 60 miljoen, waarbij het aftrekpercentage omhoog ging van 41,5% naar 58%.

Van het beschikbare budget voor de VAMIL van € 40 miljoen is volgens de voorlopige cijfers € 20 miljoen benut. In reactie op een flinke overschrijding in 2013, is per 2014 € 8 miljoen budget van de MIA naar de VAMIL geschoven om in de loop der jaren het tekort te compenseren. Vanaf 2014 is er elk jaar een onderuitputting van de VAMIL gebleken. Inmiddels is het tekort weggewerkt, dus de onderuitputting in 2016 leidt tot de opbouw van een budgetreserve van € 20 miljoen. Een belangrijke reden voor de onderuitputting is het vervallen van een paar codes van de Milieulijst, waardoor het niet meer mogelijk was voor deze investeringen VAMIL toe te passen. Deze codes lagen op het gebied van asbest en duurzame gebouwen, waar eerder veel gebruik van werd gemaakt voor de VAMIL.

Achtergrond

Op basis van de VAMIL mag willekeurig worden afgeschreven op aangewezen milieu-investeringen. Deze regeling leidt in principe, evenals de andere regelingen voor vervroegde afschrijving, tot een liquiditeits- en rentevoordeel voor de belastingplichtige. Het budgettair belang wordt berekend met de netto contante waarde-methode gebaseerd op het gemelde investeringsbedrag.

Het budgettaire belang van de EIA en MIA wordt gebaseerd op gemelde investeringsbedragen, in principe volgens de volgende formule: budgettair belang = (investeringsbedrag -/- correctiepercentage) * aftrekpercentage faciliteit * gemiddeld marginaal belastingtarief.

Bijlage 8 Verticale toelichting

De Verticale Toelichting geeft voor alle begrotingen een overzicht van- en een toelichting op de belangrijkste mutaties. Voor een meer gedetailleerde toelichting wordt verwezen naar de suppletoire begrotingswetten.

Leeswijzer

De mutaties zijn gesplitst in drie categorieën:

• - 

  • 1) 

    Mee- en tegenvallers;

• - 

  • 2) 

    Beleidsmatige mutaties;

• - 

  • 3) 

    Technische mutaties.

De laatste categorie omvat alle overboekingen, desalderingen, statistische correcties en mutaties die niet onder een ijklijn vallen. Mutaties worden toegelicht indien ze een bepaalde ondergrens overschrijden. De ondergrens is afhankelijk van de omvang van de begroting en verschilt voor de verschillende categorieën mutaties. De post diversen bevat de mutaties die onder de ondergrens vallen en wordt in principe alleen toegelicht indien zich bijzonderheden voordoen.

De totalen per begroting worden in eerste instantie gepresenteerd exclusief de bedragen die onder de Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS) vallen. Door middel van een aansluitregel wordt het deel van de begroting dat onder de HGIS valt zichtbaar gemaakt. De laatste regel geeft per begroting de totaalstand inclusief HGIS aan. De mutaties die optreden binnen het HGIS-deel van de begroting worden gepresenteerd en toegelicht in de Verticale Toelichting van alle HGIS uitgaven.

De bedragen in de tabellen zijn in miljoenen euro’s. Door afrondingen kan het totaal afwijken van de som der onderdelen.

Samenvattend overzicht mutaties sinds Miljoenennota 2016

Bedragen in miljoenen euro’s

Mutaties uitgaven

Mutaties ontvangsten

Departementale begrotingen

I

De Koning

0,8

0,0

IIA

Staten Generaal

3,9

0,1

IIB

Hoge Colleges van Staat

5,4

0,3

III

Algemene Zaken

• - 

  3,8

• - 

  0,2

IV

Koninkrijksrelaties

39,2

21,1

V

Buitenlandse Zaken

999,2

• - 

  1.267,2

VI

Veiligheid en Justitie

1.741,2

858,3

VII

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

220,0

164,0

VIII

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

1.840,1

• - 

  18,8

IXA

Nationale Schuld

• - 

  56,1

8.267,0

IXB

Financiën

2.674,1

6.108,3

X

Defensie

96,4

75,6

XII

Infrastructuur en Milieu

• - 

  291,1

• - 

  4,4

XIII

Economische Zaken

149,3

• - 

  3.586,3

XV

Sociale Zaken en Werkgelegenheid

• - 

  103,1

148,0

XVI

Volksgezondheid, Welzijn en Sport

636,0

836,6

XVII

Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

0,0

0,0

XVIII

Wonen en Rijksdienst

448,2

326,1

Overige

Sociale Zekerheid

• - 

  749,1

122,4

Budgettair kader Zorg

• - 

  1.701,6

34,9

Gemeentefonds

786,2

0,0

Provinciefonds

333,2

0,0

Infrastructuurfonds

• - 

  546,3

4,5

Diergezondheidsfonds

0,9

0,9

Accres Gemeentefonds

• - 

  246,7

0,0

Accres Provinciefonds

• - 

  26,0

0,0

BES fonds

8,7

0,0

Deltafonds

• - 

  64,1

62,9

Prijsbijstelling

• - 

  436,8

0,0

Arbeidsvoorwaarden

• - 

  1.094,7

0,0

Koppeling Uitkeringen

• - 

  199,0

• - 

  1,2

Aanvullende Post Algemeen

• - 

  1.011,1

0,0

Consolidatie

348,9

348,9

Homogene Groep Internationale Samenwerking

415,8

137,8

De Koning

I DE KONING: UITGAVEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

40,6

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

0,0

0,0

Beleidsmatige mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

0,1

0,1

Technische mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

0,6

0,6

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

0,8

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

41,4

Totaal Internationale samenwerking

0,0

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

41,4

I DE KONING: NIET-BELASTINGONTVANGSTEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

0,0

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

0,0

0,0

Beleidsmatige mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

0,0

0,0

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

0,0

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

0,0

Totaal Internationale samenwerking

0,0

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

0,0

Staten-Generaal

IIA STATEN-GENERAAL: UITGAVEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

139,6

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

• - 

  0,1

• - 

  0,1

Beleidsmatige mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

• - 

  0,7

• - 

  0,7

Technische mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

4,7

4,7

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

3,9

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

143,4

Totaal Internationale samenwerking

0,0

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

143,4

IIA STATEN-GENERAAL: NIET-BELASTINGONTVANGSTEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

5,2

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

1,0

1,0

Technische mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

• - 

  0,9

• - 

  0,9

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

0,1

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

5,2

Totaal Internationale samenwerking

0,0

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

5,2

Diversen (Beleidsmatige mutaties - uitgaven)

Onder de post diversen vallen activiteiten die de Tweede Kamer in het kader van het Nederlands EU-voorzitterschap in 2016 heeft ondernomen. Daarnaast heeft een aantal overlopende verplichtingen geleid tot onderuitputting bij de Eerste Kamer (0,1 mln.) en Tweede Kamer (1,2 mln.). Ook vond er een kasschuif plaats (1,2 mln.) naar 2017 omdat wijzigingen in de projectuitvoering voor Dienst Automatisering ervoor zorgden dat de activiteiten pas in 2017 hun vervolg krijgen.

Diversen (Technische mutaties - uitgaven)

Hieronder valt onder meer de uitkering van de loon- en prijsbijstelling tranche 2016. Deze tranche bestaat uit een vergoeding voor sociale werkgeverslasten en de contractloonontwikkeling. Daarbovenop ontving de Staten-Generaal bij de loonbijstelling incidentele compensatie voor een deel van de kosten voor werkgevers van de herstelopslag van het ABP voor 2016.

Tot slot werden CAO middelen van de Aanvullende Post overgemaakt naar de begrotingen. Overheidswerkgevers en drie centrales van overheidspersoneel hebben een bovensectorale overeenkomst loonruimte publieke sector gesloten. Ter financiering van de afspraak is 400 mln. gereserveerd op de Aanvullende Post.

Diversen (Mee- en tegenvallers en technische mutaties - Ontvangsten)

Dit betreft incidentele meerinkomsten uit het restaurant en ontvangsten van de Eerste Kamer voor doorbelaste kosten voorzitterschap EU. De technische mutatie betreft een structurele aanpassing van de ontvangstenraming van de Eerste Kamer in verband met een ramingsbijstelling.

Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten

IIB OVERIGE HOGE COLLEGES VAN STAAT EN KABINETTEN: UITGAVEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

109,3

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

• - 

  2,2

• - 

  2,2

Beleidsmatige mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

3,0

3,0

Technische mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

4,6

4,6

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

5,4

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

114,7

Totaal Internationale samenwerking

0,0

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

114,7

IIB OVERIGE HOGE COLLEGES VAN STAAT EN KABINETTEN: NIET-BELASTINGONTVANGSTEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

5,7

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

• - 

  0,4

• - 

  0,4

Technische mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

0,7

0,7

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

0,3

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

6,0

Totaal Internationale samenwerking

0,0

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

6,0

Diversen (Mee- en tegenvallers uitgaven)

De grootste post onder diversen is een verlaging van de raming van het aantal zaken bij de Vreemdelingenkamer. De hoogte van deze meevaller is 1,2 mln.

Diversen (Beleidsmatige mutaties - uitgaven)

Door de introductie van het programma Kwaliteit en Innovatie in de rechtspraak (KEI) is de Raad van State verplicht tot aanvullende investeringen op het terrein van de digitalisering 1,8 mln.

Voor de begroting van 2016 hebben de kabinetten van Curaçao, Aruba en Sint Maarten te maken met een lage begrotingskoers. Dit wisselkoers verlies is niet geheel op te vangen binnen de huidige middelen. In totaal gaat het om een bedrag van 1,3 mln. dat generaal is gecompenseerd.

Diversen (technische mutaties - uitgaven/ontvangsten)

Dit betreft onder meer diverse desalderingen van in totaal 0,6 mln., voor ontvangen subsidies voor uitgevoerde projecten in het buitenland, de uitvoering van het adviespunt klokkenluiders tot 1 juli en voor klachtenbehandeling voor provincies, waterschappen en gemeenten.

Daarnaast valt hieronder de uitkering van de loon- en prijsbijstelling tranche 2016 (1,8 mln.). Deze tranche bestaat uit een vergoeding voor sociale werkgeverslasten en de contractloonontwikkeling. Daarbovenop ontvangen departementen bij de loonbijstelling incidentele compensatie (0,1 mln.) voor een deel van de kosten voor werkgevers van de herstelopslag van het ABP voor 2016.

Tot slot worden CAO (1,0 mln.) middelen van de Aanvullende Post overgemaakt naar de begroting van de Hoge Colleges van Staat en kabinetten. Overheidswerkgevers en drie centrales van overheidspersoneel hebben een bovensectorale overeenkomst loonruimte publieke sector gesloten.

Algemene Zaken

III ALGEMENE ZAKEN: UITGAVEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

63,2

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

• - 

  1,3

• - 

  1,3

Beleidsmatige mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

• - 

  1,2

• - 

  1,2

Technische mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

• - 

  1,4

• - 

  1,4

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

• - 

  3,8

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

59,3

Totaal Internationale samenwerking

0,0

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

59,3

III ALGEMENE ZAKEN: NIET-BELASTINGONTVANGSTEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

6,8

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

0,0

0,0

Beleidsmatige mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

• - 

  0,2

• - 

  0,2

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

• - 

  0,2

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

6,6

Totaal Internationale samenwerking

0,0

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

6,6

Diversen (mee- en tegenvallers, beleidsmatige- en technische mutaties - uitgaven en ontvangsten)

Er zijn minder uitgaven gedaan op het personele budget bij de CTIVD en het kerndepartement AZ. Verder zijn er uitgaven gedaan voor categoriemanagement. Daarnaast is er per saldo een tegenvaller aan de ontvangstenkant.

Koninkrijksrelaties

IV KONINKRIJKSRELATIES: UITGAVEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

257,5

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

3,5

3,5

Beleidsmatige mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Saldo wisselkoersreserve naar 2017

• - 

  11,9

Wisselkoers

12,0

Diversen

• - 

  2,8

• - 

  2,7

Technische mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

8,7

Niet tot een ijklijn behorend

Lopende inschrijving curacao 2016

29,7

38,4

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

39,2

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

296,7

Totaal Internationale samenwerking

0,0

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

296,7

IV KONINKRIJKSRELATIES: NIET-BELASTINGONTVANGSTEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

36,5

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

• - 

  0,6

• - 

  0,6

Beleidsmatige mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

1,8

1,8

Technische mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

14,0

Niet tot een ijklijn behorend

Diversen

5,9

19,9

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

21,1

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

57,6

Totaal Internationale samenwerking

0,0

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

57,6

Diversen (uitgaven, mee- en tegenvallers)

Dit betreft onder andere een overschrijding van het budget bij de recherchecapaciteit en het gemeenschappelijke hof door hogere uitzendkosten (3,0 mln).

Saldo wisselkoersreserve naar 2017 (uitgaven, beleidsmatige mutaties)

De wisselkoersreserve wordt gebruikt om schommelingen in de dollarkoers op te vangen. Er is 11,9 mln. over van deze reserve dat volledig kan worden meegenomen naar het volgende begrotingsjaar. Deze reserve heeft namelijk een eindejaarsmarge van 100%.

Wisselkoers (uitgaven, beleidsmatige mutaties)

Op de gehele KR-begroting en het BES-fonds is sprake van gevoeligheid voor wisselkoersontwikkelingen. Hiervoor is een wisselkoersreserve gecreëerd. Voor deze reserve is incidenteel 12,0 mln. vrijgemaakt vanuit Financiën. Wisselkoerstegenvallers worden betaald uit de reserve, wisselkoersmeevallers worden toegevoegd aan de reserve.

Diversen (uitgaven, beleidsmatige mutaties)

Betreft diverse uitgaven waaronder overboekingen vanuit en naar de wisselkoersreserve. Daarnaast bevat het een versterking (1,5 mln.) van de rechtshandhaving op Sint Maarten voor de periode 2016-2018.

Diversen (uitgaven, technische mutaties)

Bevat onder andere de uitkering van de loon- en prijsbijstelling tranche 2016. Deze tranche bestaat uit een vergoeding voor sociale werkgeverslasten en de contractloonontwikkeling. Daarbovenop ontvangen departementen bij de loonbijstelling incidentele compensatie voor een deel van de kosten voor werkgevers van de herstelopslag van het ABP voor 2016.

Lopende inschrijving Curaçao 2016 (uitgaven, technische mutaties)

De landen Curaçao en Sint Maarten hebben op grond van de rijkswet Financieel toezicht de mogelijkheid om, via een lopende inschrijving met Nederland, leningen voor investeringen aan te gaan. De geldleningen waarop Nederland inschrijft, dienen te voldoen aan de normen en criteria van de rijkswet, zoals een positief advies van het College financieel toezicht. Curaçao is op 6 juni 2016 een lening aangegaan middels de lopende inschrijving bij Nederland. De lening is ten behoeve van de financiering van onder andere wegeninfrastructuur en de nieuwbouw en renovatie van schoolgebouwen.

Diversen (niet-belastingontvangsten, technische en beleidsmatige mutaties)

Dit betreft onder andere de definitieve afrekening (1,8 mln.) uit de Stichting Ontwikkeling Nederlandse Antillen (SONA) en de terugontvangst (4 mln.) van een deel van de Nederlandse bijdrage aan Fondo Desaroyo Aruba (FDA).

Buitenlandse Zaken

V BUITENLANDSE ZAKEN: UITGAVEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

7.650,8

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

• 09. 

  correctie overige ontvangsten

441,5

• 10. 

  correctie toerekening afdrachtsoorten

59,3

• 11. 

  realisatie 2016

• - 

  149,8

351,0

Beleidsmatige mutaties

Rijksbegroting in enge zin

• 1. 

  tweede terugbetaling naheffing 2014

• - 

  268,7

• 2. 

  restitutie bruto nabetaling 2015

• - 

  66,2

• 3. 

  restitutie invoerrechten

• - 

  37,6

• 4. 

  restitutie additionele overige inkomsten

• - 

  69,0

• 5. 

  teruggave surplus 2015

• - 

  62,3

• 6. 

  voorjaarsraming ec en aanpassing raming invoerrechten

144,0

• 7. 

  omboeken nederlandse korting

1.007,3

Diversen

0,7

648,2

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

999,2

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

8.650,0

Totaal Internationale samenwerking

1.456,3

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

10.106,3

V BUITENLANDSE ZAKEN: NIET-BELASTINGONTVANGSTEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

2.402,9

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

• 09. 

  correctie overige ontvangsten

441,5

• 10. 

  correctie toerekening afdrachtsoorten

59,3

• 11. 

  realisatie 2016

• - 

  20,8

480,0

Beleidsmatige mutaties

Rijksbegroting in enge zin

• 6. 

  voorjaarsraming ec en raming perceptiekostenvergoeding

17,9

• 7. 

  omboeken nederlandse korting

1.007,3

Diversen

• - 

  14,0

1.011,2

Technische mutaties

Rijksbegroting in enge zin

• 8. 

  vijfde aanvullende begroting ec 2016 perceptiekostenvergoeding

• - 

  40,8

• 8. 

  vijfde aanvullende begroting ec 2016 verschuiven nl korting

• - 

  2.717,7

• - 

  2.758,5

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

• - 

  1.267,2

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

1.135,7

Totaal Internationale samenwerking

103,8

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

1.239,5

Algemeen

De omvang van de Nederlandse afdrachten wordt bepaald door de omvang van de Europese begroting en door de relatieve omvang van de Nederlandse economie (uitgedrukt in BNI) ten opzichte van de overige lidstaten. De EU ontvangt haar inkomsten uit de afzonderlijke afdrachten van de lidstaten. Dit zijn de invoerrechten, BTW-afdrachten en BNI-afdrachten (uitgaven voor Nederland). Deze EU-inkomsten worden ook wel de «eigen middelen» van de EU genoemd. Nederland ontvangt op de EU-afdrachten een jaarlijkse korting. Deze korting is opgebouwd uit een lager tarief voor BTW-afdrachten en een vaste korting (lumpsum) op de BNI-afdrachten. Hieronder vindt u verschillende mutaties op de raming van het Nederlandse deel van de EU-afdrachten, die in begrotingsjaar 2016 hebben plaatsgevonden.

• 1. 

  Tweede terugbetaling naheffing 2014

De tweede terugbetaling van de nacalculatie over 2014 is, door de vertraging van de aanname van de achtste aanvullende EU-begroting 2015 (Draft Amending Budget 8 DAB8), in 2016 verwerkt. Door valuta-effecten (samenhangend met de wisselkoers van de Britse Pond) is de tweede terugbetaling uitgekomen op 269 mln.

• 2. 

  Restitutie bruto nabetaling 2015

Met de nacalculatie zijn in 2015 de grondslagen van de BTW- en BNI-afdrachten opnieuw bijgesteld. De bijstellingen van de BNI grondslagen vloeiden grotendeels voort uit de bronnenrevisie die in 2014 plaatsvond en uit een nieuwe herziening door het CBS in samenwerking met de Nederlandsche Bank, waardoor de nationale rekeningen en de betalingsbalans beter op elkaar aansluiten. Dit heeft voor Nederland in 2015 geleid tot een bruto nabetaling. Omdat voor de EU-begroting de nacalculatie per saldo altijd neutraal is, worden de nabetalingen van de lidstaten herverdeeld over alle lidstaten op basis van de BNI-sleutel. Voor Nederland resulteerde de herverdeling in een restitutie van 66 mln. euro op de nacalculatie die reeds gedaan was. Door de vertraagde aanname van de DAB8 ontving Nederland de bijbehorende restitutie van de nacalculatie 2015 in 2016.

• 3. 

  Restitutie invoerrechten

Door de vertraagde aanname van DAB8 ontving Nederland het Nederlands aandeel in de hoger dan eerder geraamde invoerrechten in 2016 in plaats van in 2015.

• 4. 

  Restitutie additionele overige inkomsten

Door de vertraagde aanname van de DAB8 ontving Nederland het Nederlandse aandeel in o.a. de hogere boete-inkomsten van de Europese Commissie in 2016 in plaats van in 2015.

• 5. 

  Teruggave surplus 2015

Op 15 april 2016 presenteerde de Europese Commissie het surplus over de Europese begroting van 2015. Dit surplus is gerestitueerd aan de lidstaten. De Nederlandse afdrachten zijn zodoende in 2016 verlaagd met 62 mln. euro.

• 6. 

  Voorjaarsraming EC en aanpassing raming invoerrechten (uitgaven en niet-belastingontvangsten)

De voorjaarsraming (Spring Forecast) 2016 van de Europese Commissie (EC) is verwerkt in de Nederlandse afdrachten. Bij de voorjaarsraming werden geen nieuwe EU-uitgaven geautoriseerd, maar vonden verschuivingen plaats in de financiering door actualisatie van BNI-grondslagen, de BTW-grondslag en de invoerrechten. Deze actualisatie wijzigde de omvang van de afdrachten van de lidstaten. Voor Nederland volgde uit de actualisatie een opwaartse bijstelling van de Nederlandse afdracht voor 2016 en verder. Dit onder andere naar aanleiding van een verhoging van de raming van de invoerrechten, een hogere BTW-grondslag en een hogere BNI-grondslag.

Daarnaast zijn de niet-belastingontvangsten aangepast. Mede naar aanleiding van de voorjaarsraming van de EC is de raming van de invoerrechten en de daaraan gekoppelde perceptiekostenvergoeding in de Nederlandse afdrachten per saldo met ca. 18 mln. in 2016 verhoogd.

• 7. 

  Omboeken Nederlandse korting (uitgaven en niet-belastingontvangsten)

De Nederlandse korting over de jaarlijkse afdrachten wordt doorgaans verrekend met de maandelijkse betalingen aan de Europese begroting. In de begroting is de korting daarom verrekend met de afzonderlijke componenten (lagere afdrachten) en niet als niet-belastingontvangst verwerkt. Bij Miljoenennota 2017 werd verwacht dat de ratificatie van het Eigen Middelenbesluit in het najaar van 2016 zou worden afgerond. De mogelijkheid om de korting over 2016 laat in het jaar nog te verrekenen met de maandelijkse betalingen leek onwaarschijnlijk. Daarom is de korting over 2016 omgeboekt van de uitgavenzijde (artikel 3.1) naar de niet-belastingontvangsten (artikel 3.10).

• 8. 

  Vijfde aanvullende begroting EC 2016: perceptiekostenvergoeding en verschuiven Nederlandse korting (niet-belastingontvangsten)

Het Eigen Middelenbesluit is per 1 oktober 2016 in werking getreden.⁷ Dit heeft twee effecten voor Nederland gehad die onderstaand worden toegelicht. Het kabinet heeft besloten om het kader te corrigeren voor deze effecten, aangezien de omvang van het bedrag, in combinatie met de mate waarin het kabinet hierop nog kon sturen, op gespannen voet stond met het uitgangspunt dat de begrotingsregels bestuurlijke rust, eenvoud en duidelijkheid vooraf moeten bieden. Het betreffen daarom technische mutaties.

Met het nieuwe Eigen Middelenbesluit is de verlaging van de perceptiekostenvergoeding voor de invoerrechten per 1 oktober 2016 ingevoerd. Daardoor had Nederland in de maanden oktober tot en met december recht op 20% vergoeding in plaats van 25%. Dit zorgde in het laatste kwartaal van 2016 voor lager dan verwachte perceptiekostenvergoedingen en netto hogere Nederlandse afdrachten van 41 mln.

Daarnaast zijn met de ratificatie van het Eigen Middelenbesluit de kortingen op de nationale afdrachten geëffectueerd. De nationale afdrachten die hierdoor gewijzigd zijn, zijn door de Europese Commissie verwerkt in de vijfde aanvullende begroting 2016. De aanname van deze aanvullende begroting door het Europees parlement heeft laat in 2016 plaatsgevonden, waardoor de feitelijke kasontvangst van de Nederlandse korting doorgeschoven is naar 2017.

• 9. 

  Correctie overige ontvangsten (uitgaven en niet-belastingontvangsten)

Op aangeven van de Auditdienst Rijk is de verlaging van de afdrachten die samenhing met de vertraagde aanname van DAB8 2015 en de tweede terugbetaling uit hoofde van de nacalculatie 2014 van in totaal 441 mln. verschoven van de BNI-afdracht naar de niet-belastingontvangsten. Het betreft een boekhoudkundige correctie. De mutatie heeft per saldo geen effect op de hoogte van de Nederlandse afdracht in 2016.

• 10. 

  Correctie toerekening afdrachtsoorten (uitgaven en niet-belastingontvangsten)

Bij Slotwet is gebleken dat de Nederlandse korting 2016 preciezer aan de verschillende afdrachtsoorten (BTW-afdracht, BNI-afdracht en perceptiekostenvergoeding) kan worden toegerekend. De mutaties hebben per saldo geen effect op de hoogte van de Nederlandse afdracht in 2016.

• 11. 

  Realisatie 2016 (uitgaven en niet-belastingontvangsten)

De Nederlandse afdrachten komen per saldo 129 mln. lager uit dan geraamd bij 2^e suppletoire begroting. De realisaties hebben betrekking op alle afzonderlijke afdrachten: de BTW-afdrachten, de BNI-afdrachten en de invoerrechten.

Veiligheid en Justitie

VI VEILIGHEID EN JUSTITIE: UITGAVEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

11.411,6

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Correctie verdeling budget apparaat

• - 

  18,5

Diversen

• - 

  39,3

• - 

  57,8

Beleidsmatige mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Asiel: coa

659,7

Asiel: correctie toerekening

• - 

  31,0

Asiel: gemeentelijk versnellingsarrangement

39,8

Asiel: ind

83,5

Asiel: nidos

133,5

Asiel: oda-toerekening

• - 

  290,0

Asiel: politie vreemdelingen

48,5

Cao politie

92,4

Dji van werk naar werk

• - 

  25,0

Extra middelen openbaar ministerie

15,0

Extra middelen rechtspraak

20,0

Incidentele meevallers dji

• - 

  40,4

Investering prestaties nationale politie

96,0

Inzet lpo

• - 

  21,5

Kasschuif aflossing egalisatieschuld rvb

180,3

Diversen

143,6

1.104,4

Technische mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Asiel: inzet asielreserve

173,5

Frictiekosten huisvesting masterplan dji

58,0

Loonbijstelling

186,9

Middelen cao-akkoord

70,1

Nabetaling coa-afrekening 2015

65,0

Teruggave rvb-middelen 2016

130,6

Diversen

10,6

694,7

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

1.741,2

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

13.152,8

Totaal Internationale samenwerking

39,2

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

13.192,1

VI VEILIGHEID EN JUSTITIE: NIET-BELASTINGONTVANGSTEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

1.517,1

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Aanpassing kasritme eu-vergoeding relocatie asielzoekers

• - 

  27,0

Afpakken openbaar ministerie

• - 

  33,3

Diversen

23,0

• - 

  37,3

Beleidsmatige mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Boeten en transacties maatregelen

26,5

Eu-vergoeding relocatie asielzoekers

27,0

Herijking huurverlaging rvb

40,0

Intrekken verhoging griffierechten

• - 

  24,1

Inzet asielreserve

238,9

Opbrengst grote schikkingen

358,0

Tegenvaller boeten en transacties

• - 

  140,7

Tegenvaller griffierechten

• - 

  23,8

Verlaging eigen bijdrage strafproces

• - 

  27,0

Diversen

30,0

504,8

Technische mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Asiel: inzet asielreserve

173,5

Asielreserve ontrekking coa-afrekening 2015

65,0

Teruggave rvb-middelen 2016

130,6

Diversen

21,7

390,8

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

858,3

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

2.375,4

Totaal Internationale samenwerking

0,0

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

2.375,4

Correctie verdeling budget apparaat

Er wordt hier gecorrigeerd voor een onjuiste verdeling van het budget voor apparaatskosten door een administratieve fout. Dit heeft o.a. betrekking op het budget voor de kosten van nieuwbouw en op huisvestingskosten van de Hoge Raad.

Diversen (mee- en tegenvallers)

Betreft verschillende autonome mutaties bij het afsluiten van het jaar, zoals een tegenvaller van 13 mln. op de nieuwbouw en huisvestingskosten Hoge Raad en meerkosten dienstencentrum. Er was ook een meevaller op vrijwilligerswerk gedetineerden van 3,2 mln. Ook zijn er meevallers bij de uitgaven aan eigen personeel en externe inhuur van respectievelijk 4,1 mln. en 3,9 mln. Dit is het gevolg van een vertraging van de reorganisatie bij DGPol en de strakke toetsing bij het aannemen van externen.

Asiel algemeen

Bij ontwerpbegroting 2016 werd uitgegaan van een instroom van 26.000 asielzoekers in 2016. Op basis van nieuwe inzichten is de instroomraming bij voorjaarsnota 2016 bijgesteld naar 58.000. Na het sluiten van de Turkijedeal nam de instroom sterk af, waarna bij Najaarsnota 2016 de begrotingsraming is verlaagd naar 32.000. Zowel de verhoging als de verlaging van de instroomraming heeft geleid tot verschillende mutaties in de begroting.

Asiel: coa

Bij Voorjaarsnota 2016 is de raming van de asielinstroom in 2016 bijgesteld naar 58.000 (t.o.v. 26.000 bij ontwerpbegroting 2016). Hierdoor stijgt de raming van de kosten van de opvang van asielzoekers.

Asiel: correctie toerekening

Op een herrekening van de ODA-toerekening van eerstejaars opvangkosten asiel volgde een correctie (verlaging) op de toerekening 2015 en 2016. Het bedrag is overgeboekt van de VenJ-begroting naar de begroting van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (BHOS). Als dekking is onderuitputting op het Gemeentelijk Versnellingsarrangement (GVA) ingezet.

Asiel: gemeentelijk versnellingsarrangement

In de migratiebijlage bij Najaarsnota 2015 (Kamerstuk 34 350, nr. 1) is aangekondigd dat er door het afgesloten bestuursakkoord met medeoverheden in 2016 middelen beschikbaar komen voor gemeenten en woningcorporaties. Het GVA maakt hier onderdeel van uit. Het GVA is inzetbaar door gemeenten als individuele, tijdelijke huisvestingsoplossing als permanente huisvesting niet mogelijk is. Het budget is via het COA bij gemeenten terechtgekomen.

Asiel: ind

In verband met de verhoogde asielinstroom heeft de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) extra kosten voor het behandelen van asielaanvragen. In deze post is de doelmatigheidstaakstelling van 7 mln. in 2016 verwerkt, waartoe bij Najaarsnota is besloten.

Asiel: nidos

Door de verhoogde asielinstroom heeft Nidos extra kosten voor de voogdij en opvang van alleenstaande minderjarige vreemdelingen.

Asiel: oda-toerekening

Als gevolg het verlagen van de instroomraming bij Najaarsnota 2016 (van 58.000 naar 32.000), moest VenJ een deel van de ODA-toerekening voor de eerstejaarsopvang van asielzoekers terugboeken naar de begroting BHOS. Dit is gedekt door meevallers bij COA, IND, Nidos en DT&V. Het resterende tekort is. opgevangen door inzet van de asielreserve (zie ook Ontvangsten - Asiel: inzet asielreserve).

Asiel: politie vreemdelingen

De politie maakte in 2016 extra kosten in verband met de hogere asielinstroom in 2015 en 2016, zowel voor de eerste identificatie van asielzoekers, als voor de inzet als gevolg van verstoringen van de openbare orde.

Cao politie

Binnen de reservering uit de begrotingsbrief van 20 november 2015 (Kamerstuk 34 300 VI, nr. 23) is voor 2016 43 mln. beschikbaar ter dekking van de in 2015 afgesloten CAO Nationale Politie. De beschikbare middelen voor de Politie-CAO in 2015 (49,4 mln.) zijn in dat jaar niet tot uitbetaling gekomen, maar door middel van een kasschuif doorgeschoven naar 2016.

Dji van werk naar werk

De kasbehoefte bij de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) voor het Van-Werk-naar-Werk-beleid (VWNW) was in 2016 lager dan het beschikbare budget. Dat komt deels doordat de uitstroom in de vrijwillige fase voorspoediger gaat dan geraamd. Daarnaast is een deel van de uitgaven reeds in 2015 gefinancierd uit het resultaat van DJI. Middels deze mutatie wordt het beschikbaar budget met de behoefte in lijn gebracht.

Extra middelen openbaar ministerie

Naar aanleiding van de begrotingsbrief van november 2015 is er in een nota van wijziging structureel 15 mln. beschikbaar gesteld op de begroting van VenJ voor investeringen ICT bij het Openbaar Ministerie (OM). De investeringen worden ingezet om de werkprocessen beter te stroomlijnen en het kwaliteits- en serviceniveau te verbeteren.

Extra middelen rechtspraak

In de begrotingsbrief van november 2015 is er structureel 25 mln. (20 mln. in 2016) beschikbaar gesteld op de begroting van VenJ voor de Raad voor de Rechtspraak voor de financiering van het digitaliseringsprogramma Kwaliteit en Innovatie (KEI). KEI moet ervoor zorgen dat de procedures waar o.a. rechtzoekenden mee te maken krijgen sneller, eenvoudiger en toegankelijker worden.

Incidentele meevallers dji

Diverse incidentele meevallers bij DJI, waarvan het merendeel een vrijval binnen het VWNW-budget betrof, leidde tot een incidentele meevaller van 40,4 mln. bij de Najaarsnota 2016. Reden hiervoor is een vertraging in de uitbetaling aan DJI.

Investering prestaties nationale politie

Dit is een structurele investering waarmee de Nationale Politie de ontwikkeling van haar organisatie en het presterend vermogen kan waarmaken, zoals opgenomen in het inrichtingsplan en de herijkingsnota. Voor 2016 is de 96 mln. gedekt uit de reservering uit de begrotingsbrief van 20 november 2015.

Inzet lpo

De prijsbijstelling 2016 is ingezet ter dekking van problematiek op de VenJ-begroting.

Kasschuif aflossing egalisatieschuld rvb

De resterende egalisatieschuld voor de VenJ-organisaties moet worden afgelost aan het Rijksvastgoedbedrijf (RVB). Om deze af te lossen wordt gebruik gemaakt van een meerjarige kasschuif. In 2016 is hiertoe 180 mln. toegevoegd aan de VenJ-begroting. Dit budget wordt in de aankomende jaren beschikbaar gesteld aan de organisaties die een factuur van het RVB zullen ontvangen.

Diversen (beleidmatige mutaties)

De post diversen geeft het saldo van verschillende mee- en tegenvallers weer, waaronder een overschrijding van 8 mln. bij het OM. De overschrijfding is een gevolg van vertraging van het project USB⁸ en door het MH-17 dossier. Ook is er een overschrijding op de gerechtskosten van 5,5 mln. De overschrijding is te wijten aan een incidentele toename in grote zaken.In deze categorie vallen ook extra middelen t.b.v. de aanbevelingen van de Commissie Hoekstra (10 mln. structureel) en extra middelen voor innovatie en ontwikkeling voor het Nederlands Forensisch Instituut (5 mln. structureel) in het kader van de begrotingsbrief van november 2015. Ook extra kosten voor asiel (rechtsbijstand en Vluchtelingenwerk Nederland) vallen onder deze post (respectievelijk ca. 14 mln. en 1 mln.). Bij begrotingsbrief van november 2015 is aangekondigd dat het wetsvoorstel verhoging griffierechten wordt ingetrokken (zie ook Ontvangsten - intrekken verhoging griffierechten). Hier treedt een besparingsverlies op van 8 mln. structureel. Daarnaast bestaat deze post uit verschillende kleine mutaties kleiner dan 5 mln.

Asiel: inzet asielreserve

Als gevolg van het verlagen van de instroomraming 2016 bij najaarsnota, moest VenJ een deel van de ODA-toerekening voor de eerstejaarsopvang van asielzoekers terugboeken naar de begroting van BHOS, terwijl een deel van de besparingen die daarmee samenhangen pas later optreedt. Via de asielreserve is dit probleem in timing opgevangen (zie ook Ontvangsten: inzet asielreserve).

Frictiekosten huisvesting masterplan dji

Voor de uitvoering van het Masterplan DJI zijn er middelen (t.b.v. frictiekosten vastgoed) van de Aanvullende Post overgeheveld naar de begroting van VenJ.

Loonbijstelling

De loonbijstelling tranche 2016 is overgemaakt naar de departementale begrotingen. Deze tranche bestaat uit een vergoeding voor sociale werkgeverslasten en de contractloonontwikkeling. Daarbovenop ontvingen departementen bij de loonbijstelling incidentele compensatie voor een deel van de kosten voor werkgevers van de herstelopslag van het ABP voor 2016.

Middelen cao-akkoord

Overheidswerkgevers en drie centrales van overheidspersoneel hebben een bovensectorale overeenkomst loonruimte publieke sector gesloten. Ter financiering van de afspraak is 400 mln. gereserveerd op de Aanvullende Post. Deze middelen zijn naar rato overgemaakt naar de departementale begrotingen.

Nabetaling coa-afrekening 2015

Als gevolg van de verhoogde asielinstroom in 2015 heeft er een nabetaling plaatsgevonden voor de kosten van het COA.

Teruggave rvb-middelen 2016

Een nieuw kostprijsmodel van het rijksvastgoedbedrijf leidt voor de periode 2016-2020 tot lagere tarieven. Voor VenJ betekende dit voor 2016 een extra ontvangst van 130,6 mln. (zie ook: Ontvangsten - Teruggave rvb-middelen 2016).

Diversen (technische mutaties)

Verschillende technische mutaties bij de afsluiting van 2016, waaronder een overboeking van 13 mln. naar het Gemeentefonds voor de bed, bad, broodvoorziening.

Aanpassing kasritme eu-vergoeding relocatie asielzoekers

Volgens Europese afspraken ontvangt Nederland in 2016 en 2017 een vergoeding voor de relocatie (herplaatsing) van vluchtelingen. Het gerealiseerde aantal herplaatsers in 2016 wijkt af van het kasritme dat in de begroting is opgenomen, het totaalaantal herplaatsingen dat wordt verwacht blijft gelijk (zie ook: Ontvangsten - Eu-vergoeding relocatie asielzoekers).

Afpakken openbaar ministerie

In 2016 is er op reguliere afpakontvangsten 33,3 mln. minder gerealiseerd dan geraamd. Daar staat tegenover dat er een forse incidentele ontvangst in verband met de schikking Vimpelcom (zie ontvangsten, Opbrengst grote schikkingen)

Diversen (mee- en tegenvallers)

Diverse kleinere mee- en tegenvallers, waaronder meevallers 3,8 mln. op de post versterking vreemdelingenketen en 9,8 mln. voor de ontvangsten op eigen personeel, een tegenvaller bij Nidos opvang van 10,5 mln. en tegenvallende griffieontvangsten van 6,3 mln.

Boeten en transacties maatregelen

Bij voorjaarsnota 2016 zijn diverse maatregelen op het terrein van verkeershandhaving genomen om het dreigende tekort op de ontvangsten bij Boeten en Transacties bij te sturen. De tegenvallende ontvangsten zijn deels te wijten aan verminderde handhaving door de Nationale Politie en vernieuwing van het materieel. Alle betrokken partijen zetten in optimale verkeershandhaving (zie ook: Ontvangsten- tegenvaller boeten en transacties).

Eu-vergoeding relocatie asielzoekers

Nederland ontvangt een Europese vergoeding voor de relocatie van vluchtelingen die gelijk wordt gedeeld tussen de VenJ- (2016) en BHOS-begroting (2017). In de begrotingsbrief van november 2015 is opgenomen dat het VenJ-deel wordt ingezet ter dekking van de extra middelen voor de IND en Nidos die bij Najaarsnota 2015 zijn toegekend. De inzet van het BHOS-deel wordt toegelicht bij het onderdeel HGIS.

Herijking huurverlaging rvb

Een herijking van de tarieven van het Rijkshuisvestingssysteem leidt tot een meevaller in de huurlasten. Deze meevaller is als dekking ingezet in de begrotingsbrief van november 2015.

Intrekken verhoging griffierechten

In de begrotingsbrief van november 2015 is aangekondigd dat het wetsvoorstel aanpassing griffierechten wordt ingetrokken. Hierdoor treedt een besparingsverlies op van 24 mln.

Inzet asielreserve

Bij het ophogen van de asielraming naar 58.000 is een deel van de hogere kosten gedekt door inzet van de asielreserve. Omdat de asielreserve een begrotingsreserve is die aangehouden wordt bij het Ministerie van Financiën, komen deze middelen als ontvangst binnen op de begroting van VenJ (zie ook Uitgaven - Asiel: coa).

Opbrengst grote schikkingen

In de zaak met het telecombedrijf Vimpelcom is er in 2016 een schikking getroffen van 358 mln. Ten opzichte van de raming voor 2016 voor schikkingen groter dan 10 mln., (100 mln.) is 258 mln. meer ontvangen. Dit bedrag komt ten gunste van het generale beeld. In de begrotingsbrief van november 2015 is opgenomen dat (gelet op de ontwikkeling van grote schikkingen in de laatste jaren) voor schikkingen groter dan 10 mln. een aparte post ad. 100 mln. wordt opgenomen op de begroting van VenJ. Omdat de voorspelbaarheid per jaar zeer beperkt is, is besloten dat afwijkingen in de realisatie op dit onderdeel niet ten laste of ten gunste van de begroting van VenJ komen, maar binnen het rijksbrede uitgavenkader worden opgevangen.

Tegenvaller boeten en transacties

In 2016 heeft zich in totaal een tegenvaller van 140 mln. bij boetes en transacties voorgedaan. De tegenvaller wordt o.a. verklaard door het lagere aantal boetes dat ten opzichte van de raming is opgelegd door de teams Verkeer en de basisteams van de politie en het aantal strafbeschikkingen dat is opgelegd. Voor de teams Verkeer van de politie geldt dat er een relatief hoog vacaturepercentage is, die door de reorganisatie tijdelijk niet konden worden ingevuld. Daarnaast heeft er in het voorjaar een software-update van de mobiele radarsets plaatsgevonden, waardoor deze een periode niet konden worden gebruikt. Ook werken de na-ijleffecten van de CAO-acties van de politie nog enige tijd door en hebben de basisteams van de politie andere prioriteiten gekregen.

Tegenvaller griffierechten

Bij de griffieontvangsten wordt een lagere instroom van zaken verwacht dan eerder geraamd.

Verlaging eigen bijdrage strafproces

In de begrotingsbrief van november 2015 is aangekondigd dat het wetsvoorstel Eigen bijdrage strafproces wordt verzacht. De forfaitaire bedragen worden met 25% verlaagd ten opzichte van het eerdere wetsvoorstel.

Diversen (beleidmatige mutaties)

De post diversen is een optelling van verschillende mee- en tegenvallers, waaronder een schikking met automobielhandel Pon van ca. 12 mln. die grotendeels vrijvalt t.b.v. het generale beeld.

Andere mutaties zijn het intrekken van de Wet eigen bijdrage detentie (9,7 mln. structureel) in het kader van de begrotingsbrief in november 2015 en een terugvordering bijzondere bijdragen van 12,4 mln. bij de Nationale Politie.

Asiel: inzet asielreserve

Als gevolg van het verlagen van de instroomraming 2016 bij najaarsnota, moest VenJ een deel van de ODA-toerekening voor de eerstejaarsopvang van asielzoekers terugboeken naar de begroting van BHOS, terwijl een deel van de daarmee samenhangende besparingen pas later optreedt. Via de asielreserve wordt dit probleem in timing opgevangen (zie ook: Ontvangsten - technische mutaties - Asiel: inzet asielreserve).

Asielreserve onttrekking coa-afrekening 2015

De subsidieafrekening 2015 met het COA wordt betaald uit de asielreserve. Daartoe komt deze eerst als ontvangst op de begroting van VenJ binnen.

Teruggave rvb-middelen 2016

Een nieuw kostprijsmodel van het rijksvastgoedbedrijf leidt voor de periode 2016-2020 tot lagere tarieven. Voor VenJ betekende dit voor 2016 een extra ontvangst van 130,6 mln. (zie ook: Uitgaven - Teruggave rvb-middelen 2016).

Diversen (technische mutaties)

De post diversen is een optelling van verschillende mee- en tegenvallers, waaronder een desaldering van 15 mln. bij JustID (zie ook: Uitgaven - Diversen technische mutaties).

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

VII BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES: UITGAVEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

683,1

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Voorlopige realisatie

• - 

  16,2

Diversen

0,1

• - 

  16,1

Beleidsmatige mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Doorbelastingsopgave gdi

• - 

  24,8

Ejm hxviii

• - 

  102,4

Referendum oekraïne

31,5

Diversen

7,4

• - 

  88,3

Technische mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Bijdrage gf referendum 6 april

• - 

  30,0

Bijdrage sso fmh

47,6

Dva ontvangsten

65,0

Ejm huurtoeslag 2015

132,5

Diversen

109,4

324,5

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

220,0

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

903,1

Totaal Internationale samenwerking

0,2

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

903,3

VII BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES: NIET-BELASTINGONTVANGSTEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

42,0

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Voorlopige realisatie

• - 

  19,7

Diversen

1,6

• - 

  18,1

Technische mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Dva ontvangsten

65,0

Diversen

67,0

Niet tot een ijklijn behorend

Herfasering vut-fonds

50,0

182,0

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

164,0

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

206,0

Totaal Internationale samenwerking

0,0

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

206,0

Voorlopige realisatie (Uitgaven, mee- en tegenvallers)

Dit betreft voornamelijk de lagere uitgaven op centraal apparaat, waaronder externe inhuur en uitgaven voor ICT. Daarnaast zijn er op een aantal beleidsbudgetten, zoals Pensioenen en uitkeringen Politieke ambtsdragers, lagere uitgaven.

Doorbelastingsopgave GDI (uitgaven, beleidsmatige mutaties)

De departementen die betrokken zijn bij de Generieke Digitale Infrastructuur boekten hun aandeel in de doorbelastingsopgave voor 2017 en 2018 reeds in 2016 over naar de begroting van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (totaal 24,8 mln.).

Eindejaarsmarge H18 (uitgaven, beleidsmatige mutaties) en Eindejaarsmarge huurtoeslag 2015 (uitgaven, technische mutaties)

Dit betreft de eindejaarsmarge van Hoofdstuk XVIII - Wonen en Rijksdienst. De eindejaarsmarge van Hoofdstuk XVIII wordt ontvangen op Hoofdstuk VII en vervolgens doorverdeeld naar Hoofdstuk XVIII.

Referendum Oekraïne (uitgaven, beleidsmatige mutaties)

De totale kosten voor het referendum over het associatieverdrag met Oekraïne bedragen 35 mln. Aan de begroting van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) wordt hiervoor een bedrag van 31,5 mln. toegevoegd.

Diversen (uitgaven, beleidsmatige mutaties)

Dit betreft onder meer structurele kosten in verband met het instellen van een Huis voor de Klokkenluiders, kosten voor Operatie Basisregistratie Personen en inzet van het surplus eigen vermogen van de voormalige onderdelen van het Rijksvastgoedbedrijf.

Bijdrage gf referendum 6 april (uitgaven, technische mutaties)

Dit betreft een bijdrage aan het Gemeentefonds (GF) voor de organisatie van het referendum over het associatieverdrag met Oekraine van 6 april.

Bijdrage sso fmh (uitgaven, mutaties)

In het kader van het programma Herinrichting Governance Bedrijfsvoering worden voorstellen uitgewerkt voor een effectieve aansturing van de SSO’s (Shared Service Organisaties). Na P-Direkt vorig jaar is FMHaaglanden de tweede SSO waar het centraal opdrachtgeverschap is belegd bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Om centraal opdrachtgeverschap mogelijk te maken zijn ook de middelen van verschillende begrotingen centraal bij BZK belegd.

Diversen (uitgaven, technische mutaties)

De post diversen bestaat uit een groot aantal kleine mutaties. Hieronder valt onder meer de doorverdeling van de loon- en prijsbijstelling, eindejaarsmarge en CAO-middelen. Daarnaast heeft Doc-Direkt gedurende het jaar inkomsten (21,2 mln.) van overige departementen en derden ontvangen. Deze inkomsten zijn ter dekking van de personele en materiële uitgaven. Deze inkomsten worden gedesaldeerd met de uitgaven.

Voorlopige realisatie (niet-belastingontvangsten- Mee- en tegenvallers -)

Dit betreft voornamelijk lagere ontvangsten op centraal apparaat doordat de betalingen van de SSO’s in het kader van de Dienstverleningsovereenkomsten (DVA’s), net over de jaargrens zijn ontvangen. Daarnaast zijn er lagere ontvangsten bij Doc-Direkt en de ABD.

Dva ontvangsten (uitgaven en ontvangsten- technische mutaties)

De ontvangsten en uitgaven die voortvloeien uit de Dienstverleningsovereenkomsten 2016 (DVA) betreffen de dienstverlening van het kerndepartement aan de agentschappen en de dienstverlening onderling.

Diversen (niet-belastingontvangsten - technische mutaties)

Hieronder valt onder meer de uitkering van de loon- en prijsbijstelling tranche 2016. Deze tranche bestaat uit een vergoeding voor sociale werkgeverslasten en de contractloonontwikkeling. Daarbovenop ontvangen departementen bij de loonbijstelling incidentele compensatie voor een deel van de kosten voor werkgevers van de herstelopslag van het ABP voor 2016. Tot slot worden CAO middelen van de Aanvullende Post overgemaakt naar de departementale begrotingen. Overheidswerkgevers en drie centrales van overheidspersoneel hebben een bovensectorale overeenkomst loonruimte publieke sector gesloten.

Herfasering VUT-fonds (niet-belastingontvangsten - technische mutaties)

De liquiditeitsbehoefte van het VUT-fonds is afhankelijk van het moment dat naar verwachting gebruik wordt gemaakt van de regeling Flexibel Pensioen en Uittreden (FPU). De uitgaven en ontvangsten fluctueren met het verwachte gebruik. In 2016 lost het VUT-fonds haar lening volledig af, wat resulteert in hogere ontvangsten.

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

VIII ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP: UITGAVEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

36.792,8

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Autonome raming studiefinanciering

• - 

  56,7

Referentieraming 2016

69,9

Subsidies po

• - 

  31,1

Diversen

• - 

  43,3

• - 

  61,2

Beleidsmatige mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Aanschaf rembrandts

80,0

Digitale taken rijksarchieven (dtr)

43,6

Eindejaarsmarge (inzet)

• - 

  325,9

Eindejaarsmarge (toevoeging)

325,9

Herstelopslag abp 2016

36,4

Instroom asielzoekers

62,0

Kasschuif (dtr)

• - 

  43,6

Kasschuif ov-kaart

391,1

Lumpsum- en subsidietaakstelling

• - 

  46,8

Diversen

10,8

533,5

Technische mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Loonbijstelling

757,1

Prijsbijstelling

56,4

Diversen

36,7

Niet tot een ijklijn behorend

Autonome raming studiefinanciering nr

477,1

Diversen

40,4

1.367,7

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

1.840,1

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

38.633,0

Totaal Internationale samenwerking

62,8

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

38.695,8

VIII ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP: NIET-BELASTINGONTVANGSTEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

1.337,2

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Rente studiefinanciering

• - 

  65,5

Diversen

• - 

  7,3

• - 

  72,8

Beleidsmatige mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

5,6

5,6

Technische mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

37,9

Niet tot een ijklijn behorend

Diversen

10,5

48,4

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

• - 

  18,8

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

1.318,4

Totaal Internationale samenwerking

0,0

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

1.318,4

Autonome raming studiefinanciering

De bijstelling van het autonome, kaderrelevante deel van de uitgaven aan studiefinanciering gebeurt aan de hand van periodieke realisatiecijfers. Onder deze post vallen o.a. de omzettingen van de basisbeurs, de aanvullende beurs en de ov-studentenkaart in een gift. Dit gebeurt na het afstuderen van studenten. Daarnaast vallen hier de kwijtscheldingen van studieleningen onder. Al deze posten laten een meevaller zien.

Referentieraming 2016

De referentieraming is de jaarlijkse raming van leerlingen- en studentenaantallen. Uit de referentieraming 2016 blijkt dat in het primair en voortgezet onderwijs de leerlingenaantallen hoger zijn dan eerder verwacht. Dit komt onder andere door toegenomen immigratie. Ook in het wetenschappelijk onderwijs is het aantal studenten hoger, voornamelijk door een hogere instroom van buitenlandse studenten.

Subsidies po

Bij de subsidies in het primair onderwijs is sprake van onderuitputting op o.a. de middelen uit het sectorakkoord voor de Lerarenbeurs en voor School aan Zet.

Diversen (mee- en tegenvallers)

Dit betreft het saldo van diverse kleinere mee- en tegenvallers. Voorbeelden hiervan zijn tegenvallers in het voortgezet onderwijs door een correctie van de doorrekening van de referentieraming (12,8 mln.). Ook draagt een aanpassing van de wijze waarop lwoo- en pro-leerlingen bekostigd worden bij aan deze tegenvaller. Verder valt de doorwerking van de instroom van asielzoekers en vreemdelingen, die via open-einde regelingen extra worden bekostigd, onder deze post(23,4 mln.). Daartegenover staan meevallers bij de bekostiging in het primair onderwijs (- 14 mln.), de subsidies in het voortgezet onderwijs (- 5 mln.) en het mbo (- 5,2 mln.), en binnen het artikel arbeidsmarkt- en personeelsbeleid (- 8,7 mln., voornamelijk op de impuls tekortvakken en de Lerarenbeurs). In het beroepsonderwijs is er daarnaast een meevaller van 19 mln. op de regeling voortijdig schoolverlaten.

Aanschaf Rembrandts

De betaling van de twee schilderijen van Rembrandt (80 mln.) heeft plaats gevonden in 2016. De middelen waren beschikbaar gesteld in 2015 en zijn via de eindejaarsmarge meegenomen naar 2016.

Digitale Taken Rijksarchieven (DTR)

Er wordt van 2017 tot en met 2020 in totaal 43,6 mln. ingezet ter dekking van de apparaatskosten van het programma Digitale Taken Rijksarchieven (DTR) bij het Nationaal Archief. Dit bedrag kwam beschikbaar in 2016 (uit de eindejaarsmarge 2015) en is doorgeschoven naar de betreffende jaren.

Eindejaarsmarge (toevoeging en inzet)

De eindejaarsmarge 2015 is toegevoegd aan de OCW begroting en daarna doorverdeeld over de artikelen.

Herstelopslag ABP 2016

36,4 mln. is ingezet voor een eenmalige extra loonbijstelling in 2016 voor het werkgeversdeel van de herstelopslag voor pensioenpremie in 2016. Dit is de helft van de totale extra loonbijstelling. De andere helft dekt OCW uit een compensatie die ook aan andere departementen is verstrekt (zie Loonbijstelling).

Instroom asielzoekers

Scholen met asielzoekerskinderen kunnen een beroep doen op regelingen voor aanvullende bekostiging. Door de toename van het aantal minderjarige asielzoekers neemt dit toe.

Kasschuif (DTR)

Dit betreft de kasschuif van de middelen voor de apparaatskosten van het DTR programma (zie Digitale Taken Rijksarchieven). Dit bedrag stond gereserveerd in 2016 en is doorgeschoven naar de betreffende jaren.

Kasschuif OV-kaart

Ter optimalisatie van het kasritme van de staat is een deel van de betalingen aan de vervoersbedrijven, die een vergoeding krijgen voor het vervoeren van studenten met een ov-studentenkaart verschoven. Van wat in 2017 betaald zou worden, is nu een deel reeds in 2016 gedaan en zal een ander deel in 2018 gedaan worden.

Lumpsum- en subsidietaakstelling

Met deze lumpsum- en subsidietaakstelling is in 2016 dekking gevonden voor de ruilvoetproblematiek. Daarnaast is hiermee de begroting van OCW sluitend gemaakt.

Diversen (beleidsmatige mutaties)

Dit betreft voornamelijk het saldo van kasschuiven. Het gaat dan om verplichtingen in 2016 die in andere jaren tot uitgaven zullen leiden en verplichtingen uit andere jaren die in 2016 tot uitgaven hebben geleid. Dit gebeurt op diverse artikelen. Een voorbeeld is een kasschuif van 17,2 mln. vanuit 2016 naar 2018-2020 om de raming van het project Flexibel Hoger Onderwijs voor Volwassen in overeenstemming te brengen met de verwachte realisatie. Verder bevat deze post de intensivering in de cultuursector van 10 mln. in 2016 als gevolg van het amendement 34 000 VIII, nr. 118.

Loonbijstelling

De loonbijstelling tranche 2016 van 480 mln. is toegevoegd aan de OCW begroting. Deze bestaat uit een vergoeding voor sociale werkgeverslasten en voor de contractloonontwikkeling. Daarbovenop hebben departementen een compensatie ontvangen voor een deel van de werkgeverskosten, die door de herstelopslag bij het ABP in 2016 zijn gestegen. Tenslotte is er tussen overheidswerkgevers en drie vakcentrales van overheidspersoneel een bovensectorale overeenkomst loonruimte publieke sector gesloten. De afspraak van een loonstijging van 5,05% over 2015 en 2016 is hierin vastgelegd. Het deel voor leraren is naar de OCW begroting overgeboekt en bedraagt 232 mln.

Prijsbijstelling

Dit betreft de toevoeging van de prijsbijstelling tranche 2016 aan de begroting van OCW.

Diversen (technische, kaderrelevante mutaties)

Deze diversenpost is voornamelijk het saldo van overboekingen van en naar andere departementen. Ook vallen hier terugstortingen in het Participatiefonds onder. Uit dit fonds worden de werkloosheidsuitgaven in het primair onderwijs gedaan. De terugstorting wordt gedaan omdat er middelen bij scholen zijn teruggevorderd als gevolg van onterechte declaraties van wachtgeldkosten (25 mln.). Daarnaast wordt het mediabudget met 9 mln. opgehoogd, doordat de raming van de reclameopbrengsten van de STER met hetzelfde bedrag is gestegen.

Autonome raming studiefinanciering (niet-kaderrelevant)

Studieleningen vallen onder de niet-kaderrelevante uitgaven van de studiefinanciering. Deze post laat een tegenvaller zien, doordat meer studenten zijn gaan lenen. Daarnaast gaat ook het gemiddeld geleende bedrag per student omhoog.

Diversen (technische, niet-kaderrelevante mutaties)

Hieronder valt de budgettaire verwerking van de niet-kaderrelevante prijsbijstelling tranche 2016 (18,5 mln.) en het niet-kaderrelevante deel van de referentieraming 2016 voor het artikel studiefinanciering (21,9 mln.). Daarnaast is de autonome raming van de uitgaven aan de basisbeurs omhoog bijgesteld, doordat meer studenten dan aanvankelijk verwacht nog aanspraak kunnen maken op deze beurs door het overgangsrecht. In het mbo is het aantal toekenningen van de aanvullende beurs iets gestegen evenals de uitgaven aan de ov-studentenkaart.

Rente studiefinanciering

Er is een lager bedrag aan rente op studieleningen ontvangen, vanwege de lage rentestand.

Diversen (mee- en tegenvallers niet-belastingontvangsten)

Dit betreft het saldo van diverse mee- en tegenvallers aan de kant van de niet-belastingontvangsten. Onder andere subsidies onder de artikelen primair onderwijs (4,1 mln.) en arbeidsmarkt- en personeelsbeleid (6,3 mln.) vallen hieronder. Daartegenover staan minder terugvorderingen op onterecht ontvangen studiefinanciering (- 13,6 mln.).

Diversen (beleidsmatige mutaties niet-belastingontvangsten)

De hogere ontvangsten zijn het gevolg van de terugbetaling van subsidies door o.a. CITO, SLO en ITS.

Diversen (technische, kaderrelevante mutaties niet-belastingontvangsten)

Dit betreft een optelsom van o.a. een hogere raming van reclameopbrengsten van de STER (9 mln.) en terugvorderingen bij scholen als gevolg van onterechte declaraties van wachtgeldkosten (25 mln.). Deze zijn teruggestort in het Participatiefonds.

Diversen (technische, niet-kaderrelevante mutaties niet-belastingontvangsten)

Deze post bestaat bijna volledig uit hogere terugontvangsten op de hoofdsom van de studieleningen (ca. 11 mln.), onder andere veroorzaakt door de extra inzet van DUO op de invordering van schulden.

Nationale Schuld (Transactiebasis)

IXA NATIONALE SCHULD (TRANSACTIEBASIS): UITGAVEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

9.150,4

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

• - 

  5,7

• - 

  5,7

Technische mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

• - 

  2,1

Niet tot een ijklijn behorend

Mutatie in rekening-courant en deposito

120,0

Rentelasten vaste schuld

• - 

  390,0

Verstrekte leningen

200,3

Diversen

21,4

• - 

  50,4

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

• - 

  56,1

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

9.094,3

Totaal Internationale samenwerking

0,0

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

9.094,3

IXA NATIONALE SCHULD (TRANSACTIEBASIS): NIET-BELASTINGONTVANGSTEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

7.068,1

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

0,0

0,0

Technische mutaties

Niet tot een ijklijn behorend

Aflossingen op leningen

587,3

Beeindiging rentederivaten

5.371,1

Mutatie in rekening-courant en deposito

2.659,2

Rente derivaten lang

• - 

  535,3

Rente vlottende schuld

162,2

Diversen

22,5

8.267,0

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

8.267,0

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

15.335,0

Totaal Internationale samenwerking

0,0

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

15.335,0

Diversen (rijksbegroting in enge zin, mee- en tegenvallers, technische mutaties - uitgaven en ontvangsten)

Dit betreffen restposten van onder andere rentelasten van RWT’s (Rechtspersonen met een wettelijke taak) en decentrale overheden.

Mutatie in rekening-courant en deposito

De inleg van sociale fondsen is gewijzigd als gevolg van mutaties in de premieontvangsten en premiegefinancierde uitgaven. Bij het schatkistbankieren voor de RWT’s is er sprake van een stijging van het saldo op de rekeningen-courant.

Rentelasten vaste schuld

De rentelasten op de vaste schuld zijn 390 mln. lager uitgevallen dan in de ontwerpbegroting werd voorzien. De belangrijkste reden hiervoor is dat de rentetarieven waartegen de Staat in 2016 heeft geleend lager waren dan de rentes waarmee ten tijde van het opstellen van de begroting (de rekenrentes van het CPB) werd gerekend. Daarnaast is minder geleend op de kapitaalmarkt dan destijds werd begroot.

Verstrekte leningen

Gewijzigde inzichten in het leengedrag van agentschappen en RWT’s leiden tot een aanpassing van de voorziene uitgaven. Er zijn minder leningen verstrekt dan begroot.

Aflossingen op leningen

Gewijzigde inzichten in het leengedrag van agentschappen en RWT’s leiden tot een aanpassing van de ontvangsten. Er zijn meer leningen afgelost dan geraamd.

Beëindiging rentederivaten

Er zijn rentederivaten voortijdig beëindigd. Bij het beëindigen van een rentederivaat wordt de actuele marktwaarde van het derivaat verrekend tussen beide partijen. De in 2016 beëindigde rentederivaten hadden per saldo een voor de Staat positieve marktwaarde, waardoor er sprake is van eenmalige ontvangsten. Daar staat tegenover dat op een beëindigd rentederivaat meerjarig geen rente meer wordt ontvangen.

Mutatie in rekening-courant en deposito

De inleg van sociale fondsen is gewijzigd als gevolg van mutaties in de premieontvangsten en de premiegefinancierde uitgaven. De saldi op de rekening-courant van de sociale fondsen zijn gestegen. Ook bij het schatkistbankieren voor de RWT’s is er sprake van een stijging van het saldo op de rekeningen-courant. Daar staat tegenover dat het saldo dat de decentrale overheden in de schatkist aanhouden minder is toegenomen dan in de begroting werd geraamd.

Rente derivaten lang

Als gevolg van de voortijdige beëindiging van derivaten dalen de rentebaten uit derivaten. Doordat op de nu beëindigde derivaten netto rente werd ontvangen dalen de ontvangsten uit rente derivaten. Daarnaast is bij voorjaarsnota de raming bijgewerkt op basis van de rekenrentes uit de CEP-raming.

Rente vlottende schuld

De realisatie van de rentelasten vlottende schuld wijkt af van de raming doordat de rente op de geldmarkt lager dan geraamd was.

Financiën

IXB FINANCIEN: UITGAVEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

6.547,2

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Bijstelling bcf

69,6

Ict apparaat

• - 

  28,7

Schade uitkering ekv

• - 

  21,7

Vrijval reserving bir

• - 

  15,3

Diversen

• - 

  30,6

• - 

  26,7

Beleidsmatige mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Afdrachten staatsloterij

98,7

Belasting- en invorderingsrente

• - 

  91,3

Bijstelling bcf

58,6

Inhuur externen

54,8

Overig apparaat

• - 

  88,5

Reservering bir

55,6

Schade-uitkering ekv

• - 

  34,9

Sso's apparaat

18,1

Storting begrotingsreserve

157,4

Tekort spoor ii

15,5

Vrijval reserving bir

• - 

  30,0

Diversen

36,7

250,7

Technische mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Investeringsagenda

166,7

Loonbijstelling

46,5

Diversen

65,1

Niet tot een ijklijn behorend

Afdrachten staatsloterij

76,4

Overdracht schuldtitels propertize

2.386,5

Uitkering winst griekenland

• - 

  85,3

Diversen

18,2

2.674,1

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

2.898,2

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

9.445,3

Totaal Internationale samenwerking

522,2

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

9.967,5

IXB FINANCIEN: NIET-BELASTINGONTVANGSTEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

3.104,5

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

26,7

26,7

Beleidsmatige mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Afdrachten staatsloterij

98,7

Belasting- en invorderingsrente

• - 

  76,3

Boetes en dwangsommen dnb

21,5

Dividenden en afdrachten staatsdeelnemingen

361,5

Kosten vervolging

• - 

  20,0

Premies ekv

44,6

Schaderestituties ekv

38,4

Winstafdracht dnb

• - 

  160,0

Diversen

27,0

335,4

Technische mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

• - 

  16,6

Niet tot een ijklijn behorend

Afdrachten staatsloterij

76,4

Dividend financiele instellingen

378,9

Overdracht schuldtitels propertize

2.386,5

Verkoop aandelen propertize

849,6

Verkoop aandelen tweede tranche abn amro

1.326,0

Verkoop eerste tranche asr

1.057,1

Winstafdracht dnb

• - 

  331,0

Diversen

19,3

5.746,2

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

6.108,3

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

9.212,8

Totaal Internationale samenwerking

4,1

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

9.216,8

Bijstelling BCF (mee- en tegenvallers en beleidsmatige mutaties)

De bijdrage aan gemeenten en provincies uit het Btw-compensatiefonds (BCF) is hoger uitgevallen. Dit betreft een autonome mutatie omdat aan het eind van het jaar bekend is hoeveel gemeenten en provincies declareren aan btw. De overschrijding komt conform de bestaande afspraak ten laste van het gemeente- en provinciefonds.

ICT Apparaat (mee- en tegenvallers)

De uitgaven van de Belastingdienst voor ICT apparaat vallen 28,7 mln. lager uit. Dit wordt hoofdzakelijk verklaard doordat de Belastingdienst heeft geprioriteerd op uitgaven om zo de uitgaven voor projecten voor de Investeringsagenda te dekken binnen de reguliere budgetten.

Schade-uitkering EKV (mee- en tegenvallers)

Er zijn minder schade-uitkeringen voor de exportkredietverzekeringen uitgegeven omdat bepaalde schadedreigingen zich niet hebben gematerialiseerd.

Vrijval reservering BIR en reservering BIR (mee- en tegenvallers en beleidsmatige mutaties)

Bij Voorjaarsnota 2016 is een reservering (55,6 mln.) getroffen voor een mogelijke tegenvaller op de Belasting- en Invorderingsrente (Kamerstuk 34 485, nr. 1). Een groot gedeelte van de reservering (45,3 mln.) komt te vervallen, omdat de tegenvaller zich niet heeft voorgedaan. Een deel van de reservering (11 mln.) is ingezet ter financiering van de Generieke Digitale Infrastructuur (GDI).

Diversen (mee- en tegenvallers)

Dit betreft een som van mutaties van o.a. minder uitgaven op apparaat en op munten in circulatie.

Afdrachten Staatsloterij (mee- en tegenvallers, beleidsmatige mutatie - uitgaven en ontvangsten)

De Nederlandse loterij is ontstaan door een fusie van Staatsloterij en Lotto. Omdat in de Wet op de Kansspelen staat dat de opbrengsten van de «Staatsloterij» toekomen aan de Staat wordt boekhoudkundig de opbrengst van de Staatsloterij voor de Staat opgeboekt. Deze ontvangst wordt vervolgens teruggestort aan de Nederlandse loterij. Vervolgens wordt de daadwerkelijke dividendontvangst ontvangen van de Nederlandse loterij. De verrekening is opgenomen als technische post bij de uitgaven en ontvangsten. De ontvangst na verrekening is opgenomen onder de post dividend staatsdeelnemingen.

Belasting- en invorderingsrente (uitgaven en ontvangsten)

Bij de Belasting- en Invorderingsrente zijn de uitgaven voor 91,3 mln. naar beneden bijgesteld en bij de ontvangsten met 76,3 mln. naar beneden bijgesteld op basis van de realisaties over het jaar 2015.

Inhuur externen (mee- en tegenvallers)

De Belastingdienst heeft in 2016 hogere uitgaven dan begroot voor externe inhuur. Deze hogere uitgaven houden met name verband met de noodzakelijke inzet van externe krachten op innovatieve projecten in het kader van de Investeringsagenda. Daarnaast waren aanvullend uitzendkrachten nodig in het primaire proces voor bezwaren en inning om o.a. ongewenste achterstanden te voorkomen/reduceren.

Schade-uitkering EKV, storting begrotingsreserve, premieontvangsten en schaderestituties (uitgaven en ontvangsten)

Via de exportkredietverzekeringen worden Nederlandse exporteurs en hun financiers gedekt tegen het politieke en commerciële risico dat zij lopen bij middellange en langlopende exportcontracten naar landen met een (ver)hoog(d) risico en/of buitenlandse afnemers met een relatief hoog risicoprofiel. De schade-uitkeringen bij de exportkredietverzekeringen zijn lager uitgevallen dan eerder begroot (- 34,9 mln.). Daarnaast treden er meevallers op bij de premieontvangsten (50 mln.) en schaderestituties (38,8 mln.). Deze meevallers (in totaal 123,7 mln.) komen ten gunste aan de begrotingsreserve die getroffen is voor uitstaande risico’s.

SSO apparaat

De kosten van de Belastingdienst voor SSO’s apparaat zijn in 2016 18,1 mln. hoger dan geraamd. Dit komt met name door hogere uitgaven voor huisvesting en P-direkt.

Tekort Spoor II

Een deel van de voorgenomen besparingen door vereenvoudiging van fiscale wetgeving uit het regeerakkoord (het zogenaamde spoor II traject) is niet gerealiseerd. Het besparingsverlies in 2016 wordt gedekt door het inzetten van onder andere de eindejaarsmarge.

Diversen (beleidsmatige mutaties, technische mutaties, rijksbegroting enge zin en niet tot een ijklijn behorend, uitgaven en ontvangsten)

Dit betreft een som van mutaties van onder andere extra kosten voor de Belastingdienst vanwege uitvoeringskosten voor fiscale wet- en regelgeving en kosten voor de generieke digitale infrastructuur (GDI) en hogere ontvangsten door meer examenafname van het Centrale Examenbank (CDFD).

Investeringsagenda (technische mutaties, rijksbegroting enge zin)

Vanuit de Aanvullende Post zijn na beoordeling door het Investment Committee middelen vrijgegeven voor verschillende ICT-projecten, de uitstroomregeling en het aannemen van nieuw personeel in het kader van de Investeringsagenda (TK 31 066-236).

Loonbijstelling

De loonbijstelling tranche 2016 is overgemaakt naar de departementale begrotingen. Deze tranche bestaat uit een vergoeding voor sociale werkgeverslasten en de contractloonontwikkeling. Daarbovenop ontvangen departementen bij de loonbijstelling incidentele compensatie voor een deel van de kosten voor werkgevers van de herstelopslag van het ABP voor 2016.

Afdrachten staatsloterij (niet tot een ijlijn behorend - uitgaven en ontvangsten)

De overdracht van het eigen vermogen van de Staatsloterij naar de nieuwe fusieorganisatie Nederlandse Loterij is een niet-geldelijke betaling en wordt in de begroting opgenomen als technische post bij zowel uitgaven als ontvangsten (beide 76,4 mln.).

Overdracht schuldtitels Propertize (niet tot een ijklijn behorend - uitgaven en ontvangsten)

De Staat heeft de uitstaande staatsgegarandeerde schuld van Propertize overgenomen met een waarde van 2,35 mld. De koper stort via Propertize eenzelfde bedrag aan de Staat, vermeerderd met de opgelopen rente. De staatsgarantie op de financiering van Propertize komt daarmee te vervallen. De schuldtitels worden vervolgens in beheer gegeven bij het Agentschap (begroting IXA), waardoor er een uitgave wordt geboekt die even hoog is als de ontvangst (TK 33 532-60).

Uitkering winst Griekenland

Op 24 mei 2016 is de Eurogroep een pakket schuldmaatregelen voor Griekenland overeengekomen. Een van de afspraken is dat vanaf begrotingsjaar 2017 de toekomstige SMP- en ANFA-winsten, conform de afspraak uit het tweede leningenprogramma, weer kunnen worden doorgegeven aan Griekenland. Dit betekent dat de SMP- en ANFA-winsten uit 2016 niet uitgekeerd zullen worden aan Griekenland.

Boetes en dwangsommen DNB

Dit betreft opbrengsten uit verbeurde dwangsommen en opgelegde bestuurlijke boetes door de toezichthouders (AFM en DNB) aan onder toezicht staande financiële instellingen uit de financiële sector. Deze opbrengsten komen voor een deel (surplus boven de 2,5 mln.) ten gunste aan de Staat (TK 33 957-19).

Dividenden en afdrachten staatsdeelnemingen

De realisatie van de reguliere staatsdeelnemingen is per saldo hoger dan eerder was geraamd. Meerjarige meevallers doen zich voor bij o.a. TenneT, Schiphol en Holland Casino.

Kosten vervolging

Doordat minder kosten van vervolging konden worden doorbelast in het kader van de Kostenwet 2016 is er 20 mln. minder ontvangen dan eerder was geraamd.

Winstafdracht DNB (rijksbegroting enge zin en niet tot een ijklijn behorend - ontvangsten)

DNB heeft een meerjarige voorziening getroffen, een zogenaamde general risk provision van jaarlijks circa 500 mln. voor de risico’s van kwantitatieve verruiming. Het vormen van deze voorziening gaat ten laste van de winstafdracht aan de Staat.

Dividend financiële instellingen

De onder beheer van NLFI staande financiële deelnemingen ABN AMRO, ASR, SNS Bank en Propertize hebben allemaal de jaarcijfers gepresenteerd. Als gevolg van deze cijfers is de realisatie van de dividenden van de financiële instellingen hoger dan aanvankelijk was geraamd.

Verkoop aandelen Propertize

De Nederlandse Staat heeft 28 juni j.l. een koopovereenkomst getekend met Lone Star Funds voor de verkoop van Propertize. Lone Star neemt, met haar consortium partner J.P. Morgan, Propertize over voor 895,3 mln., inclusief een voorwaardelijk bedrag van 22,5 mln. en een rentebetaling van 29 mln.

Verkoop aandelen tweede tranche ABN AMRO

Op 17 november 2016 is een 2e tranche aandelen van ABN Amro naar de beurs gebracht (7%). Deze transactie heeft 1,3 mld. opgeleverd (Kamerstuk 31 789, nr. 86).

Verkoop eerste tranche ASR

De opbrengst van de eerste tranche van de beursgang van ASR is 1.057 mln. De staat heeft 36,3% van de aandelen in ASR verkocht.

Defensie

X DEFENSIE: UITGAVEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

7.852,4

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Bijstellen budget investeringen

• - 

  143,3

Bijstellen voorlopige rekening

• - 

  43,4

Diversen

• - 

  4,5

• - 

  191,2

Beleidsmatige mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Bijstellen voorlopige rekening

19,2

Biv trekkingsrechten def

51,5

Ejm exploitatie

50,1

Ejm investeringen

79,4

Financiering brigade speciale beveiligingsopdr (bsb)

20,8

Hogere uitgaven voor instandhouding

17,0

Intensivering basisgereedheid

• - 

  89,6

Intensivering basisgereedheid doorverdeling

89,6

Intensivering grensbewaking kmar

25,0

Kasschuif herijking dip

• - 

  200,0

Kasschuif sbk

• - 

  28,0

Reservering valutaschommelingen

40,0

Diversen

• - 

  10,8

64,2

Technische mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Doorwerking ontvangsten

34,9

Loonbijstelling tranche 2016

88,9

Uitkeren cao middelen

39,4

Diversen

26,1

Niet tot een ijklijn behorend

Diversen

34,2

223,5

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

96,4

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

7.948,8

Totaal Internationale samenwerking

293,6

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

8.242,4

X DEFENSIE: NIET-BELASTINGONTVANGSTEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

241,8

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

• - 

  4,0

• - 

  4,0

Beleidsmatige mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Bijstellen ontvangsten voorlopige rekening

18,3

Diversen

0,0

18,3

Technische mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Bijstellen ontvangsten

39,3

Diversen

1,8

Niet tot een ijklijn behorend

Diversen

20,1

61,2

Totaal mutaties sinds Miljoenennota 2016

75,6

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016 (subtotaal)

317,4

Totaal Internationale samenwerking

55,3

Stand Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016

372,7

Bijstellen budget investeringen

In 2016 vindt er onderuitputting plaats op artikel 6 Investeringen. Dit komt enerzijds door vertraging in projecten, zoals verbetering bewapening van de gevechtshelikopter Apache, Verwerving F-35 en de maritieme helikopter NH-90. Daarnaast is de reserve voor valutaschommelingen in 2016 nog niet ingezet.

Bijstellen voorlopige rekening (Mee- en tegenvallers)

Er is onderrealisatie vanwege lagere veteranenuitkeringen en lagere uitgaven doordat de compensatie in verband met de reparatie van het AOW-gat nog niet in 2016, maar waarschijnlijk in 2017 wordt uitbetaald. Daarnaast is er een per saldo meevaller op de uitgaven aan formatie en instandhouding.

Diversen (Mee- en tegenvallers)

Deze daling komt onder andere door lagere uitgaven voor instandhouding van de walradar.

Bijstellen voorlopige rekening (Beleidsmatige mutaties)

Bij Defensie Materieel Organisatie (DMO) zijn facturen versneld betaald waardoor de budgetten in 2016 overschreden worden, maar evenredig dalen in 2017. De versnelde betalingen betreffen onder andere een factuur van voor munitie voor de CV-90, een factuur voor de verwerving van generieke communicatiemiddelen en een eerder dan verwachte betaling van oefenmunitie voor de Apache gevechtshelikopter.

Biv trekkingsrechten def

Dit betreft de financiering van activiteiten die de inzet bij vredesmissies of fragiele staten ondersteunen. Het gaat om zogeheten enablers zoals transportvliegtuigen en aan missies verbonden (na)zorgkosten voor uitgezonden defensiepersoneel. Deze activiteiten worden door de defensieonderdelen uitgevoerd.

Ejm exploitatie

Een bedrag van 50,1 mln. wordt via de eindejaarsmarge vanuit 2015 meegenomen en toegevoegd aan het exploitatiebudget in 2016.

Ejm investeringen

Een bedrag van 79,4 mln. wordt via de eindejaarsmarge vanuit 2015 meegenomen en toegevoegd aan het investeringsbudget in 2016.

Financiering brigade speciale beveiligingsopdr (bsb)

Er wordt vanuit het BIV (onderdeel van de trekkingsrechten van BHOS) jaarlijks 20,8 mln. overgeheveld naar de begroting van Defensie. Defensie verzorgt daarmee op verzoek van Buitenlandse Zaken de beveiliging van diplomaten en ambassades in gebieden waar dat noodzakelijk is.

Hogere uitgaven voor instandhouding

Bij de Commando Zeestrijdkrachten (CZSK) (7 mln.) en de Commando Luchtstrijdkrachten (CLSK) (10 mln.) zijn initieel geannuleerde instandhoudingsoefeningen alsnog uitgevoerd, waarbij dekking is gevonden in onderrealisatie bij andere defensieonderdelen.

Intensivering basisgereedheid en Intensivering basisgereedheid doorverdeling

Defensie verbetert stapsgewijs de basisgereedheid van de krijgsmacht in de komende jaren door de personele en materiële gereedheid alsmede de geoefendheid te verhogen. Ook wordt geïnvesteerd in de ondersteuning en de bedrijfsvoering, onder meer in verwerving en IT. De bijdragen aan de Very High Readiness Joint Taskforce (VJTF) van de NAVO en de verdere verdieping van internationale samenwerking worden verhoogd. De middelen zijn eerst op artikel 12 Nominaal en Onvoorzien toegevoegd aan de begroting. Vanuit daar zijn de middelen doorverdeeld naar de verschillende onderdelen van Defensie.

Intensivering grensbewaking KMar

Het kabinet zet naar aanleiding van de groei van de migratiestromen eenmalig extra geld in. Dit wordt besteed aan de inzet van de Koninklijke Marechaussee (KMar) voor bewaking van de Nederlandse grenzen.

Kasschuif herijking dip

De ramingen voor de investeringsprojecten (zoals verwerving F-35 en Verbeterd Operationeel Soldaat Systeem (VOSS)) worden periodiek herijkt, passend bij de laatste ontwikkelingen en behoeftes. Een kasschuif is nodig om het aangepaste verloop van de uitgaven mogelijk te maken.

Kasschuif sbk

De ramingen van pensioenen en uitgaven aan het Sociaal Beleidskader (SBK) zijn aangepast, als gevolg van verbeterde ramingsmethodiek. Een kasschuif is nodig om het verloop van de uitgaven daarop aan te passen.

Reservering valutaschommelingen

Het kabinet heeft in 2016 eenmalig 40 mln. vrijgemaakt om een reservering voor valutaschommelingen bij Defensie-investeringen aan te leggen. Hierdoor ontstaat er meer stabiliteit in de planningsprocessen. Deze reservering is ten tijde van Najaarsnota aan de defensiebegroting toegevoegd. De reservering is nog niet ingezet in 2016.

Diversen (Beleidsmatige mutaties)

Dit zijn diverse kleine mutaties waaronder het aandeel van Defensie ten behoeve van migratieproblematiek, de bijdrage aan de begroting van Veiligheid en Justitie en een herijking van de te ontvangen rente voor een lening van Defensie aan het ABP bij overgang naar het kapitaaldekkingsstelsel in 2001.

Doorwerking ontvangsten

Defensie verhuurt de locatie in Soesterberg van het Nationaal Militair Museum aan de Koninklijke Stichting Defensie Musea. Defensie (CDC) betaalt een gebruiksvergoeding aan het consortium dat verantwoordelijk is voor de locatie. Dit betekent voor het CDC dat zowel de ontvangsten (huur, betaald door het museum aan CDC) als de uitgaven (gebruiksvergoeding aan het consortium) stijgen. Daarnaast is er doorwerking van ontvangsten door verkoop van goederen, waarvan de opbrengst ter beschikking komt van investeringen. Bovendien betreft deze mutatie de bijstelling van verkoopopbrengsten van overtollig strategisch materieel (o.a. een vervroegde ontvangst uit de verkoop van tanks aan Finland van 12,1 mln.), de bijstelling als gevolg van de verkoopopbrengsten van vastgoed en de bijstelling als gevolg van de businesscase civiele dienstpersonenauto’s (niet-militaire dienstauto’s worden in een sneller tempo vervangen; dit levert extra verkoopopbrengsten op).

Loonbijstelling tranche 2016 & uitkeren cao middelen

Ter dekking van het bovensectoraal akkoord en de ontwikkeling sociale lasten en pensioenlasten zijn de loonbijstelling tranche 2016 en de additionele middelen voor het bovensectoraal akkoord uitgekeerd aan de defensieonderdelen.

Diversen (Technische mutaties, Rijksbegroting in enge zin)

Dit zijn diverse kleine mutaties waaronder de prijsbijstelling, bijdrage aan de kustwacht, BTW compensatie van TNO projecten en een bijdrage voor de exploitatiekosten c-2000 (landelijk communicatiesysteem hulpverleningsdiensten).

Diversen (Technische mutaties, Niet tot de ijklijn behorend)

Dit betreft voor het overgrote deel de herijking van de lening aan het ABP en de daar bijhorende rente. De Staat is met het ABP een lening overeengekomen om de kapitaal-dekking van de militaire ouderdomspensioenen te financieren. De ramingen voor opname en aflossing van de lening zijn hierop aangepast. Per saldo neemt het budget voor pensioenen in 2016 toe. De afname van het budget in verband met aflossing vindt plaats in latere jaren. Het overige deel van deze post is loonbijstelling.

Diversen (Niet-belastingontvangsten, Mee- en tegenvallers)

Dit betreft onder andere extra ontvangsten van de NCTV en van het Ministerie van Veiligheid en Justitie voor politietrainingen. Daarnaast zijn er lagere BTW ontvangsten en lagere ontvangsten van zorgdeclaraties.

Bijstellen ontvangsten voorlopige rekening

Dit zijn hogere verkoopopbrengsten vanwege een gewijzigd betaalschema doordat Estland eerder haar betalingen doet voor de geleverde CV 90’ers gevechtsuitvoering.

Bijstellen ontvangsten

Zie doorwerking ontvangsten.

Diversen (Niet-belastingontvangsten, Technische mutaties, Rijksbegroting in enge zin)

Dit betreft voornamelijk het doorschuiven van ontvangsten naar 2017 tot en met 2019 in verband met de vertraging van de renovatie Centraal Militair Hospitaal.

Diversen (Niet-belastingontvangsten, Technische mutaties, Niet tot de ijklijn behorend)

Dit betreft de ontvangen rente voor een lening van Defensie die is verstrekt aan het ABP bij overgang van het omslagstelsel naar het kapitaaldekkingsstelsel in 2001.

Infrastructuur en Milieu

XII INFRASTRUCTUUR EN MILIEU: UITGAVEN

2016

Stand Miljoenennota 2016 (excl. IS)

8.155,7

Mee- en tegenvallers

Rijksbegroting in enge zin

Diversen

• - 

  20,1

• - 

  20,1

Beleidsmatige mutaties

Rijksbegroting in enge zin

Dbfm-conversie zeetoegang ijmond versnellingskosten

• - 

  35,6

Huisvesting

• - 

  16,0

Toekenning eindejaarsmarge 2015

27,7

Diversen

• - 

  12,3