Reguleer de wietteelt voor coffeeshops - Hoofdinhoud

Rechters reguleren softdrugs in reactie op de gekkigheid van een systeem waarin je wiet wel mag verkopen, maar niet telen, schreven Jan Paternotte en Vera Bergkamp in het Parool.

De rechterlijke macht is het Nederlandse drugsbeleid beu. Afgelopen week kwam een Amsterdamse politierechter weer tot een zogenaamd rechterlijk pardon: de verdachte wordt wel schuldig bevonden omdat hij veel wiet aanwezig heeft, maar de rechter legt de veroordeelde geen straf op. Waarom? Omdat duidelijk is dat die wiet bestemd was voor zijn coffeeshops. En die coffeeshops, die mogen in het Nederlandse systeem gewoon bestaan, zolang maar niemand weet waar de wiet die ze verkopen vandaan komt.

Het is inmiddels een trend: rechters zien zich in wietzaken genoodzaakt naar het middel van een rechterlijk pardon te grijpen. Het toont de kromheid van het Nederlandse softdrugsbeleid aan: je mag wel wiet verkopen, maar niet telen. Niemand is er ooit in geslaagd een niet-Nederlander uit te leggen waarom we dit halve gedoogbeleid eigenlijk hebben. In deze rechterlijke uitspraken is de teneur hetzelfde: rechters vinden het hypocriet om wiettelers die zich netjes aan de regels houden, alle denkbare veiligheidsmaatregelen nemen en belasting afdragen te straffen. Ze lopen daarmee voor op de politiek.

Niet alleen de rechtspraak is in Nederland in beweging. Jarenlang voerden conservatieve politici in Amerika een ‘war on drugs’, waarbij iedere gebruiker - softdrugs of harddrugs - als crimineel werd behandeld en vaak in de cel kwam. De afgelopen weken zeiden Republikeinse politici als Chris Christie dat drugsgebruik ‘een ziekte, geen misdrijf’ is. Het Britse opinieblad the Economist schreef deze week dat ‘wereldwijd de argumenten vóór legalisering van wiet hebben gewonnen’.

De belangrijkste oorzaak van deze ontwikkeling is het perspectief: drugs worden niet langer gezien als een zaak voor politie en justitie, en meer als een zaak die met gezondheidszorg te maken heeft. En als gezondheid het doel is, wordt niet meer gekeken naar de vraag of iets verboden is, maar wat de baten of schade voor de gebruiker inhouden.

Andersom speelde gezondheid ook de hoofdrol bij de vervolging van de man die twee jaar geleden witte heroïne verkocht op straat in Amsterdam. Doordat de klanten dachten cocaïne te kopen vielen vier dodelijke slachtoffers. De officier van justitie rekent het de man die witte heroïne verkocht zwaar aan dat hij het dodelijke spul niet heeft getest. Kortom: als je al illegaal waar verkoopt, zorg dan in ieder geval dat het is getest om onnodige slachtoffers te voorkomen. Deze aanklager stopt niet met nadenken op het moment dat drugshandel en drugsgebruik worden geconstateerd. Drugs verkopen is illegaal, maar áls je dan drugs verkoopt heb je ook een zorgplicht voor wat je een ander laat gebruiken. Dit is precies de zorgplicht voor gezondheid waar D66 al jaren op wijst.

Het is namelijk niet de taak van de overheid om mensen precies te vertellen wat men wel en niet kan gebruiken. Het is de taak van de overheid om alle chemische rotzooi te weren en mensen zo goed mogelijk voor te lichten over het gebruik, de gevolgen en de gevaren. D66 komt daarom dit jaar met een initiatiefwet om cannabisteelt voor coffeeshops te reguleren. De wiet die dan verkocht wordt, is getest, gecontroleerd en gericht op verantwoord gebruik.

Lokaal zetten politici van allerlei kleuren goede stappen. VVD-wethouder Eric van der Burg opent in Amsterdam bijvoorbeeld een extra testlocatie voor XTC, geleid door de GGD. De Zwijndrechtse burgemeester Schrijer (PvdA) reguleert wietteelt onder de noemer van een wetenschappelijk experiment gericht op het verlagen van de THC-gehaltes.

Temidden van die ontwikkelingen kent politiek Den Haag al vijf jaar totale stilstand. Hoewel de PvdA een ander geluid laat horen in debatten lukt het ze niet om tijdens de kabinetsdeelname ook maar iets te bereiken op dit dossier. Minister van der Steur (VVD) heeft de obsessie van zijn voorganger Ivo Opstelten overgenomen om als law∨der beschermheer in de boeken te willen gaan. Zo komt er als het aan van der Steur ligt nooit gereguleerde wietteelt. Dat standpunt heeft steeds ernstiger gevolgen voor de volksgezondheid. In Nederland kan een wietteler nog ongestoord bestrijdingsmiddelen gebruiken en is de hoogte van THC soms bizar hoog.

Steeds meer Amerikaanse staten, Uruguay en sinds kort Canada hebben Nederland al ingehaald door wietteelt helemaal te legaliseren. Rechters geven steeds meer ruimte aan brave wiettelers die zich aan alle regels houden. Lokale politici van alle kleuren willen vooruit. Nu alleen het Kabinet nog.

Dit opiniestuk verscheen op 10 maart in het Parool.