Wetenswaardigheden Eerste Kamerleden

Wat is er te zeggen over Eerste Kamerleden¹ in het verleden, bijvoorbeeld over het jongste eerste Kamerlid, het oudste Eerste Kamerlid of de eerste vrouw in de Eerste Kamer?

Meer over

• 1. 

  De Eerste Kamer bestaat uit 75 parlementariërs: volksvertegenwoordigers die op basis van evenredige vertegenwoordiging voor een periode van vier jaar worden gekozen via de kieslijst van een politieke partij. De leden worden indirect gekozen: eerst kiezen burgers leden van de Provinciale Staten. Zij kiezen daarna de Eerste Kamerleden.
   
• 2. 

  Tussentijds vertrek komt geregeld voor, maar dat is niet altijd vanwege het aanvaarden van een ander ambt. Incidenteel wordt een Eerste Kamerlid minister, staatssecretaris of Tweede Kamerlid. Ook een conflict of integriteitskwestie kan aan vertrek ten grondslag liggen.
   
• 3. 

  Vroeger was het veel gebruikelijker dat leden langdurig lid bleven. Op dit moment is de gemiddelde ervaring van alle (huidige) Eerste Kamerleden 4 jaar, 2 maanden en 8 dagen. Het huidige Kamerlid met de meeste ervaring in de Eerste Kamer is Niko Koffeman.
   
• 4. 

  Eerste Kamerleden zijn gemiddeld ouder dan hun collega's in de Tweede Kamer. Ook zijn er minder jongeren te vinden dan in de Tweede Kamer.
   
• 5. 

  Hoewel oud-minister-presidenten als Abraham Kuyper, Hendrik Colijn, Willem Schermerhorn, Jan de Quay en Piet de Jong en een oud-fractievoorzitter als Jaap Burger er deel vanuit maakten, kon de Eerste Kamer lang toch moeilijk als een instituut met veel politieke kopstukken worden gekenschetst. Opvallender was veeleer het ontbreken van oud-premiers of oud-politiek leiders.
   
• 6. 

  De Eerste Kamer telt op dit moment 30 vrouwen. Dit aantal is verdeeld over 11 fracties. De SP, SGP, het FVD, 50PLUS en OPNL hebben geen vrouwelijke leden.
   
• 7. 

  Eerste vrouw in de Eerste Kamer, die door haar optreden en kennis spoedig de argwaan overwon waarmee veel mannelijke collega's haar bij intrede in de Senaat tegemoet traden. Dochter van een welgestelde Amsterdamse middenstander. Werd al jong via het onderwijs door het socialisme gegrepen. Als hoofdredactrice van De proletarische vrouw had zij veel invloed in de SDAP. Schreef honderden pamfletten en brochures en een boek waarin zij het huwelijk verdedigde. Antimilitariste, die anders dan de meerderheid van haar partij na 1936 bleef vasthouden aan de strijd voor nationale ontwapening. Echtgenote van een Amsterdams raadslid en schoonmoeder van PvdA-politicus Gerard Nederhorst.
   
• 8. 

  In beide Kamers komt het weinig voor dat leden anders stemmen dan de meerderheid van hun fractie, maar in de Eerste Kamer wel meer dan in de Tweede. Slechts zelden is dat doorslaggevend voor het lot van een wetsvoorstel, maar in de gevallen dat het zo was zorgde het soms voor grote politieke problemen. Het bekendste voorbeeld daarvan was de crisis na de 'Nacht van Wiegel' in 1999, toen de stem van VVD-senator Hans Wiegel ertoe leidde dat de Grondwet niet werd gewijzigd. Die wijziging had het correctief referendum mogelijk moeten maken.
   
• 9. 

  Een 'gewoon' Eerste Kamerlid ontvangt per 1 januari 2025 een bruto vergoeding van ruim 37.000 euro op jaarbasis, inclusief eindejaarsuitkering. Daar komen vervolgens nog wel enkele onkostenvergoedingen bij. De voorzitter van de Eerste Kamer ontvangt een aanzienlijk hogere honorering, omdat deze gebaseerd is op een halve werkweek.
   
• 10. 

  Voor zowel leden van de Eerste als Tweede Kamer is het mogelijk om nevenfuncties te hebben naast het Kamerlidmaatschap. Er is echter een groot verschil in hoe dit ingevuld kan worden. Eerste Kamerleden besteden gewoonlijk slechts één dag per week aan de werkzaamheden in de Eerste Kamer. Zij hebben hierdoor voldoende tijd om ernaast een ander beroep uit te oefenen. Het Eerste Kamerlidmaatschap wordt soms zelfs gezien als nevenfunctie naast andere werkzaamheden.
   
• 11. 

  Er is een tijd geweest dat de combinatie burgemeester-Eerste Kamerlid vaak voorkwam. Zelfs de burgemeesters van Rotterdam en Amsterdam deden dat, en tot in de tweede helft van de twintigste eeuw. Hun aantal nam wel af en later zaten in de Eerste Kamer alleen burgemeesters van middelgrote of kleinere gemeenten, zoals Amstelveen, Kampen of Sint-Michielsgestel.
   
• 12. 

  De Nederlandse landelijke politiek kent betrekkelijk weinig spraakmakende integriteitskwesties. Toch kwamen er wel Kamerleden in opspraak. Vaak ging het daarbij om (vermeende) vermenging van politieke en zakelijke belangen, maar ook schending van geheimhouding, het in aanraking komen met justitie of een opgerakeld verleden.
   
• 13. 

  Er zijn niet veel (actieve) politici tot een gevangenisstraf veroordeeld. Deels ging het om socialistische en communistische Kamerleden, die de wet overtraden bij politieke activiteiten. Enkele (oud-)Kamerleden maakten zich schuldig aan economische delicten.