De keuze is aan u... toch? - Hoofdinhoud
In dit verkiezingsjaar moet elke Nederlander in elk geval één belangrijke keuze maken. Maar ook op het internet dringt de vraag zich op: wie regeert? Wie bepaalt welke informatie wel en niet zichtbaar is? Hoe waarborgen we vrije meningsuiting, eerlijke concurrentie en innovatie? Het zijn de keuzes waar niet alleen politici, maar elke internetgebruiker mee te maken krijgt. Als we niet oppassen, worden grote technologie bedrijven alleenheersers, en verliest de rechtsstaat haar betekenis online.
Begin januari censureerde Facebook een foto van een naakt standbeeld in Italië. Het eeuwenoude beeld zou te 'sexueel expliciet' zijn. Facebook als hoeder van de moraal, het klinkt absurd maar we dreigen wel die kant op te gaan. Na de commotie over het verwijderen van de historische foto van het huilende ‘Napalmmeisje’, genomen tijdens de oorlog in Vietnam, zou je denken dat Facebook zorgvuldiger omgaat met het verwijderen van iconische foto’s.
De impact van algoritmes en gebruikersovereenkomsten van internetbedrijven zoals Facebook maar ook Google, en hun invloed op onze vrijheden, wordt steeds groter. Maar ook de tegenbeweging wordt steeds groter. Die is nodig als we niet willen dat ´Big Tech´ bepaalt wat acceptabele expressie is en wat niet, wat geoorloofde kunst is en wat niet, wat een echte terreuraanslag is en wat niet. Universele rechten en fundamentele vrijheden moeten ook online betekenis houden, en een grond principe als eerlijke concurrentie moet in een omgeving van steeds verfijndere algoritmen ook gehandhaafd.
De politieke druk op de grote technologie bedrijven groeit, om hun verantwoordelijkheid te nemen voor het verspreiden van artikelen vol ongefundeerde claims, en het faciliteren van haatpraat. Bedrijven als Facebook en YouTube hebben altijd benadrukt dat ze slechts een neutraal doorgeefluik zijn voor wat hun gebruikers online zetten. Is die claim wel terecht? Er wordt natuurlijk zorgvuldig gewerkt aan winst maximalisatie, en de neutraliteitsclaim staat in contrast met een gedragscode waarin bedrijven juist beloven om haat zaaien en terreurpropaganda snel te verwijderen.
Dergelijke maatregelen mogen internetbedrijven nooit in censuurmachines transformeren. Maar als we kijken naar de plannen die nu op tafel liggen voor de hervorming van het auteursrecht, dan is waakzaamheid nodig. Aanbieders van webhosting en platforms zouden volgens die voorstellen software moeten installeren dat door auteursrecht beschermd materiaal detecteert. Die verplichting komt erop neer dat gebruikers voortdurend preventief in de gaten worden gehouden, en dat is buitenproportioneel. Ook kan het niet de bedoeling zijn dat technologie bedrijven de arbiters worden van wat ‘echt’ of ‘vals’ nieuws is. Feit van fictie onderscheiden vereist toezicht en onafhankelijke journalistiek, de wetenschap of het recht.
Zo is 2017 niet alleen een spannend politiek jaar, maar ook een belangrijk jaar voor het open internet. De keuzes die bepalen welke regels online gelden, kunnen niet alleen aan politici of Big Tech zelf overgelaten worden. Ook internetgebruikers, en zeker diegenen die om hun rechten en vrijheden geven, kunnen met elke klik een keus maken. We zijn allemaal verantwoordlijk om te voorkomen dat het internet het terrein wordt van alleenheersers.