AO Verlenging Nederlandse bijdrage MINUSMA - Hoofdinhoud

Algemeen Overleg commissie over de Verlenging van de Nederlandse bijdrage MINUSMA, de United Nations Multidimensional Integrated Stabilisation Missions in Mali

Meer informatie op tweedekamer.nl

Media

NOS.nl, 22-12-2016

Zorgen in Kamer om wegvallen luchtsteun Mali

AD.nl, 21-12-2016

'Weg uit Mali als Duitsers niet met helikopters komen'

de Volkskrant, 22-12-2016

Kamer twijfelt over Mali-missie (Blendle)

Spreektekst Han ten Broeke (VVD)

Alleen het gesproken woord geldt

Voorzitter,

Bij de aanvang van de Nederlandse bijdrage aan MINUSMA in 2014 noemden wij Mali een draaischijf van ellende, terreur, mensensmokkel een wapenhandel. Een land ten zuiden van de Sahara waar islamitisch extremisme ruim baan kreeg en dat zich tot een tweede Libië kon ontpoppen.

Maar toen kwamen de Fransen, gevolgd door de VN. En wij zijn de VN gaan helpen. Met “ogen en oren”, zoals de minister van Defensie dat noemde. Of zoals Defensie het zelf zou noemen: “ASIFU en CSR”.

Deze missie zou plug & play moeten zijn. Geen gebiedsverantwoordelijkheid, geen opvolgingsproblematiek. Geen discussie over end date versus end state.

Voor de VVD is de kern van deze missie altijd geweest om te proberen de VN, de MINUSMA-missie, succesvoller te maken. Het doel was en is om inlichtingen te leveren waarmee de force commander zíjn doelstelling van het stabiliseren van Mali kan behalen. De stabilisering, democratisering of civilisering van Mali zelf is dus niet ons doel. Laat dat ook helder zijn.

Voorzitter,

Er is vooruitgang geboekt in Mali. In 2013 nationale verkiezingen. In 2015 een vredesakkoord. In 2016 lokale verkiezingen. Maar tegelijkertijd is dit de meest gevaarlijke VN-operatie die op dit moment loopt, met regelmatig aanslagen of aanvallen op konvooien door bijvoorbeeld Ansar al-Din. En helaas ook met slachtoffers. Al bij aanvang van de missie voorspelden wij: dit wordt geen Kuifje in Afrika.

Ook Nederlandse militairen hebben het zwaarste offer moeten brengen. Recent zijn er nog twee doden en een zwaargewonde gevallen na een ongeluk bij een mortieroefening: sergeant eerste klasse Henry Hoving en korporaal Kevin Roggeveld. Ik wil ook bij dit AO nogmaals mijn condoleances uitspreken naar de nabestaanden, en de collega’s van Defensie.

Voorzitter,

Het is een gevaarlijke missie. Ik kom daar straks bij de operationele vragen op terug. Maar het is ook een missie die met steun van en op uitdrukkelijk verzoek van mijn fractie niet alleen bijdraagt aan een inlichtingenpositie om terreur te bestrijden, maar ook de bestrijding van mensensmokkel en ongewenste migratie tegen te gaan.

Mede door het vredesakkoord zijn er nu 450.000 ontheemden teruggekeerd. Maar vanuit en via Mali komen nog steeds forse aantallen migranten richting Europa.

Mali is geen tweede Libië geworden - en dat is goed. Maar Mali behoort tot de allerarmste landen, nummer 179 van de 188 landen op de Human Development Index, en heeft nog steeds alle factoren in huis om voor ellende te zorgen. Een belangrijke vraag is: wat kunnen we meer doen aan migratie, nu Mali nog altijd een belangrijk transitland is?

Vraag aan de minister van Defensie: u stelt nu voor om onze best getrainde eenheden, special forces, van bijvoorbeeld het Korps Commandotroepen, te vervangen door langeafstandsverkenners, infanteristen en luchtmobiele inzet.

Ook onze Apaches, die met sensoren voor zeer goede inlichtingen zorgen, en de Cougars, die het bereik van onze patrouilles enorm heeft uitgebreid, zullen op korte termijn worden weggehaald.

Gaat de inlichtingentaak veranderen nu de commando’s worden vervangen door de langeafstandsverkenners? En wordt het ASIFU-concept nu volledig door de VN omarmd?

Hebben we nu een force commander die hier het belang van inziet en bereid is het ook rechtstreeks aan te sturen?

Wordt het concept waar Nederland nu naam mee heeft gemaakt in de VN ook verbreed naar andere regio’s? Klopt het dat de Zweden het in Timboektoe al kopiëren?

Dan de enablers. De Duitsers die het van ons gaan overnemen zijn veel minder bekend met ASIFU en CSR; met die inlichtingentaak. Ze lijken daar ook veel meer militairen voor nodig te hebben. Daarvoor moet ook Kamp Castor worden uitgebreid.

Ook lijkt het erop alsof Nederland meer militairen moet aanhouden om die overdracht mogelijk te maken. Is dat mede een verklaring voor het feit dat we er nog met 290 militairen, wat ik een relatief fors aantal vind, blijven zitten?

En ik zie het toch goed dat er een gat is tussen het terughalen van de Apache-gevechtshelikopters rondom 1 maart en de Duitse Tigre die pas rond 1 mei binnenkomt? Dat noem ik niet naadloos.

Maar van de CdS begrijp ik dat het verlies aan luchtsteun en vuurkracht wordt opgevangen door een mortiereenheid mee te sturen en dat het verlies aan Apache’s door Duitse UAV’s wordt overtroffen als het gaat om de sensorcapaciteit. Kan de minister mijn fractie toezeggen dat militairen die op een lange patrouille gaan niet zonder luchtsteun of in ieder geval adequate steun komen te zitten? Is mortiersteun daarvoor een adequate vervanging?

Maar op de transporthelikopters is onze eis bindend. Kan ik hier de absolute, keiharde garantie krijgen dat als onze Chinooks zijn vertrokken, en er nog geen Duitse NH90’s beschikbaar zouden zijn, er geen enkele militair de poort uitgaat, zonder de garantie dat hij binnen een uur medisch geëvacueerd kan worden en op de operatietafel ligt?

Hoe zeker is die Duitse toezegging nu? Hoe komt het dat die Duitsers hun aflossing in 2018 wel hebben geregeld bij de VN en wij tot op de dag van vandaag geen sluitende garantie hebben voor onze “naadloze” aansluiting?

Dan aan de minister van Buitenlandse Zaken: ik ben blij met uw inspanningen om de grondslag voor het mandaat ook naar migratiedoelstellingen uit te breiden.

We hebben allemaal uw inzet afgelopen zaterdag vernomen, waarbij Mali zich nu als een van de eerste landen committeert om dat te doen waar het Verdrag van Cotounou hen al toe verplicht: namelijk het terugnemen van migranten.

Uw communiqué is wel ondertekend door Mali, maar is niet juridisch bindend. Wat kunt u de VVD-fractie concreet bieden dat onze verlenging, nadrukkelijker dan tot nu toe het geval is geweest, ook echt mede in het teken van ongewenste migratie komt te staan?

Ik wil ook verwijzen naar de briefing van uw DGIS, die wees op het gevaar van migratie, vooral uit het westen van Mali, terwijl we in het noorden steeds meer transitmigratie zien.

Tot slot wil ik nog kort ingaan op de maatregelen die dit kabinet treft om de zogeheten ‘grondoorzaken’ van migratie en instabiliteit aan te pakken. In de antwoorden op de feitelijke vragen geeft het kabinet geen overzicht van voorbeelden van projecten die in dit kader bijvoorbeeld uit het Emergency Trust Fund for Africa worden gefinancierd. Een van de voorbeelden is het professionaliseren van de cashewnootketen in Mali met een bedrag van 13,5 miljoen euro.

Voorzitter,

Dat is veel cash voor een keten. En de VVD ziet liever dat dat geld wordt gestoken in het tegengaan van de mensenhandelketen.

Kunnen we niet beter de migratiecomponent uitbreiden door bijvoorbeeld, zoals we in Libanon doen, te helpen bij het verstrekken van reisdocumenten? Daar liggen immers de echte prioriteiten.

Dank u wel.