Debat over toetreding Montenegro tot de NAVO

Met dank overgenomen van J.H. (Han) ten Broeke i, gepubliceerd op woensdag 21 december 2016.

Plenair debat: Goedkeuring van het op 19 mei 2016 te Brussel tot stand gekomen Protocol bij het Noord-Atlantisch Verdrag inzake de toetreding van Montenegro.

Spreektekst Han ten Broeke (VVD)

Alleen het gesproken woord geldt

Voorzitter,

Voor ons ligt de goedkeuringswet over de toetreding van Montenegro tot de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie, de NAVO. Artikel 10 van het NAVO-Handvest stelt, dat verdragspartijen in unanimiteit kunnen besluiten een andere staat op het Europese continent te aanvaarden als nieuwe verdragsstaat.

In mei van dit jaar hebben de 28 NAVO-verdragspartijen het protocol getekend dat mogelijk maakt dat Montenegro toe kan treden tot onze militaire alliantie. Nu moeten de parlementen ratificeren, en tot dat moment blijft Montenegro waarnemer.

Er is een aantal kernvoorwaarden waar je aan moet voldoen: je moet Europees zijn, er moet democratische controle zijn op de krijgsmacht en er moet sprake zijn van individuele vrijheid en een rechtstaat. 1) Voorts kan ook een onopgelost grensconflict, of een frozen conflict, een reden zijn om een land niet, of nog niet, te laten toetreden.

Montenegro zit nu in het zogeheten Membership Action Plan en heeft zich vrijwel direct na de onafhankelijkheid in 2006 geassocieerd met de NAVO. Dat ging toen nog middels het Partnership for Peace-programma. In 2009 kwam Montenegro in het Membership Action Plan.

Het land telt 600.000 inwoners en een krijgsmacht van 2000 man. Dat is een kleine brigade. Internationaal doen ze ool mee. Ze dragen bij met officieren aan VN-missies in Liberia en Cyprus, de EU-missie voor de kust van Somalië, en met 25 man aan NAVO-missie Resolute Support in Afghanistan, die wij morgen in dit Huis bespreken.

De kernvraag bij een toetreding tot de NAVO is uiteindelijk of de toetreding onze collectieve veiligheid vergroot en of het toetredende land bereid is haar solidariteit militair te tonen. Op de eerste vraag hoef je eigenlijk alleen maar naar de kaart te kijken. Dan zie je dat Montenegro niet aan de rand van het NAVO-gebied ligt, maar eigenlijk nog een soort witte vlek middenin NAVO-gebied is. Immers, met uitzondering van Servië, dat een individueel partnerschap met de NAVO heeft, en Bosnië-Herzegovina en Macedonië, die voorlopig nog echt de MAP-status hebben, wordt Montenegro omringd door NAVO-verdragsstaten: Kroatië, Slovenië, Tsjechië, Slowakije, Bulgarije, Roemenië, Griekenland en Italië.

Het is om twee redenen van belang om dat vast te stellen:

  • 1. 
    De territoriale eenheid van de verdragspartijen is vanuit militair-defensief oogpunt van belang, ook voor het verplaatsen van troepen, en voor het effectief kunnen uitvoeren van NAVO-operaties op eigen grondgebied - mocht dat noodzakelijk zijn;
  • 2. 
    Omdat het ook meer politieke en militaire eenheid geeft aan hoe veiligheidsinzet en veiligheidsdoctrines op ons eigen continent worden gehanteerd, en dat geeft zekerheid en voorspelbaarheid binnen Europa. En dat kunnen we goed gebruiken met alle onzekerheid buiten Europa.

Voorzitter,

Dat zijn de inhoudelijke redenen. Maar ik wil hier ook een principiële overweging genoemd hebben. De internationale gemeenschap is het over veel oneens, maar één uitgangspunt staat centraal in de manier waarop we deze wereld hebben ingedeeld. En dat is dat landen zelf gaan over met wie ze handel drijven en zelf gaan over met wie ze afspraken maken.

Simpel gezegd: een onafhankelijk land als Montenegro moet zelf kunnen bepalen of het lid wenst te worden van een multilaterale organisatie als de NAVO, en omgekeerd moeten de diverse verdragspartijen van de NAVO zelf kunnen uitmaken wie bij de club mag komen.

Zodra we tegen een land zeggen: je gaat er niet meer zelf over, want dan maken we een derde partij boos, dan halen we dat fundamentele principe onderuit en verkopen we de soevereiniteit van een land als Montenegro aan de grootste schreeuwer. En in dit geval aan een schreeuwer met wie het land niet eens een grens deelt.

Voorzitter,

We kunnen die schreeuwers hun zin niet geven. Als bondgenootschap is het belangrijker dan ooit om eensgezind te staan voor wat wij vinden, en geen verdeeldheid te zaaien omdat een ander land diezelfde eensgezindheid op de proef wil stellen.

En constaterende dat Montenegro voldoet aan de door de NAVO-gestelde voorwaarden, dat het een lange weg heeft afgelegd sinds haar oorspronkelijke associatie in 2006, en van mening dat toetreding van dit land vanuit militair maar ook vanuit principieel oogpunt in het belang van Nederland en de rest van het bondgenootschap is, zal de VVD instemmen met deze goedkeuringswet.

Dank u wel.

  • 1) 
    Voorwaarden gesteld tijdens de NAVO-top in Rome (1991) en de Verklaring van Brussel (1994). De rest staat in het Membership Action Plan.

Meer over ...