Memorie van toelichting - Vaststelling van de begrotingsstaat van het Infrastructuurfonds voor het jaar 2017 - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 34550 A - Vaststelling begroting Infrastructuurfonds 2017.

Officiële titel	Vaststelling van de begrotingsstaat van het Infrastructuurfonds voor het jaar 2017; Memorie van toelichting; Memorie van toelichting
Document­datum	20-09-2016
Publicatie­datum	20-09-2016
Nummer	KST34550A2
Kenmerk	34550 A, nr. 2
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

34 550 A Vaststelling van de begrotingsstaat van het Infrastructuurfonds voor het jaar 2017

Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

Inhoudsopgave

A.

ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

2

Wetsartikel 1

2

B.

BEGROTINGSTOELICHTING

3

1.

Leeswijzer

3

2.

Infrastructuuragenda

8

3.

Productartikelen

19

Artikel 12 Hoofdwegennet

19

Artikel 13 Spoorwegen

38

Artikel 14 Regionaal, lokale infrastructuur

58

Artikel 15 Hoofdvaarwegennet

64

Artikel 17 Megaprojecten Verkeer en Vervoer

79

Artikel 18 Overige uitgaven en ontvangsten

88

Artikel 19 Bijdragen andere begrotingen Rijk

93

4.

Bijlagen

94

Bijlage 1 Voeding van het Infrastructuurfonds en begrotingsstaat per productartikelonderdeel

94

Bijlage 2 Verdiepingsbijlage

96

Bijlage 3 Overzichtsconstructie Kustwacht

132

Bijlage 4 Instandhouding

135

Bijlage 5 ProRail

152

Bijlage 6 DBFM-conversies

154

Bijlage 7 Lijst van afkortingen

155

• A. 

  ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld.

Het wetsvoorstel strekt ertoe om de onderhavige begrotingsstaat voor het aangegeven jaar vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor dat jaar. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en ontvangsten vastgesteld. De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De Minister van Infrastructuur en Milieu, M.H. Schultz van Haegen-Maas Geesteranus

• B. 

  BEGROTINGSTOELICHTING

Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) stelt de begroting van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (Begroting hoofdstuk XII) op van de Rijksbegroting, de begroting van het Infrastructuurfonds en de begroting van het Deltafonds.

Voor u ligt de begroting van het Infrastructuurfonds.

Door een apart fonds voor infrastructuur kan beter invulling worden gegeven aan de doelstellingen zoals genoemd in de wet op het Infrastructuurfonds, te weten het bevorderen van een integrale afweging van prioriteiten en het bevorderen van continuïteit van middelen voor infrastructuur. Zo mag het fonds jaarlijkse saldi (meer of minder uitgaven in enig jaar) overhevelen - in tegenstelling tot de beleidsbegroting van IenM - waardoor (kasmatige) vertragingen en versnellingen van projecten niet hoeven te leiden tot budgettaire knelpunten.

Het Infrastructuurfonds wordt voor het grootste deel gevoed door een bijdrage uit de begroting van IenM (artikelonderdeel 26.01). Daarnaast worden voor een aantal projecten uitgaven doorberekend aan derden, zoals andere departementen, lagere overheden, buitenlandse overheidsinstanties en de Europese Unie.

• 1. 

  LEESWIJZER

Algemeen

De opzet en de structuur van de onderliggende begroting voor het Infrastructuurfonds zijn gebaseerd op de rijksbegrotingsvoorschriften van het Ministerie van Financiën.

Mede naar aanleiding van overleg met de Tweede Kamer zijn in aanvulling op deze regelgeving voor dit fonds de onderstaande punten in de begroting verwerkt.

• - 

  • • 

    Naar aanleiding van de motie van de leden Van Helvert en Van Veldhoven (Kamerstukken II 2015-2016 34 475 XII, nr. 12) worden bij alle begrotingsartikelen op het Infrastructuurfonds en Deltafonds groter dan € 1 miljard de begrotingsmutaties boven de € 5 miljoen toegelicht. Dit heeft als praktische uitwerking dat bij de artikelen tussen de € 200 miljoen en € 1 miljard de ondergrens voor technische mutaties ook neerwaarts is bijgesteld. Voor beleidsmatige mutaties was er bij de artikelen van deze omvang reeds sprake van een ondergrens van € 5 miljoen. De norm voor het toelichten van de begrotingsmutaties op het niveau van artikelonderdeel is als volgt:

  Norm bij te verklaren verschillen

  Omvang begrotingsartikel (stand ontwerpbegroting) in € miljoen

  Beleidsmatige mutaties (ondergrens in € miljoen)

  Technische mutaties (ondergrens in € miljoen)

  < 50

  1

  2

  ≥ 50 en < 200

  2

  4

  ≥ 200 < 1.000

  5

  5

  ≥ 1.000

  5

  5

• - 

  • • 

    In bijlage 1 zijn de uitgaven per modaliteit weergegeven. Daarbij is het verschil met artikel 26 Bijdrage Investeringsfondsen van de Begroting hoofdstuk XII uitgewerkt. Dit verschil betreft de overige ontvangsten van het fonds.

• - 

  • • 

    Op de productartikelen worden onder de desbetreffende tabel «budgettaire gevolgen van de uitvoering» na de begrotingsperiode extracomptabel de budgetten op het niveau van artikelonderdeel weergegeven voor de looptijd tot en met 2030.

• - 

  • • 

    Significante kasschuiven en begrotingsmutaties op de beschikbare budgetten worden in de verdiepingsbijlage op hetzelfde detailniveau (artikelonderdeel) tot en met 2030 toegelicht. Dit rekening houdend met de norm zoals hierboven is aangegeven.

• - 

  • • 

    Voor Beheer, onderhoud en vervanging is een aparte bijlage opgenomen. Specifiek voor Spoor (artikelonderdeel 13.02) geldt dat een meer uitgebreide inhoudelijke toelichting is opgenomen op de aanwending van de bijdrage aan ProRail. In deze begroting is een specificatie van de uitgaven opgenomen, conform de specificatie zoals opgenomen in het beheerplan en de jaarrekening van ProRail.

• - 

  • • 

    Er is een zichtbare aansluiting tussen de uitgaven op het Infrastructuurfonds en de uitgaven van ProRail. Dit is gedaan door de middelen voor ProRail apart zichtbaar te maken bij artikelonderdeel Aanleg (artikel 13.03) en door het opnemen van het grafische schema met financiële stromen spoorinfrastructuur.

Inzicht in budgetflexibiliteit

Naar aanleiding van een toezegging om de budgetflexibiliteit tot en met het einde van de looptijd van de fondsen inzichtelijk te maken, bevat de begroting informatie over de mate van verplichting van het budget.

• - 

  • • 

    Een groot deel van uitgavenruimte op het Infrastructuurfonds tot en met 2030 is belegd met doorlopende juridische verplichtingen die voortkomen uit langlopende geïntegreerde contractvormen voor het ontwerpen, aanleggen, financieren en onderhouden van infrastructuur (zgn. DBFM-contracten), complementaire verplichtingen voor beheer, onderhoud en vervanging en budgetten die benodigd zijn voor bekostiging van Rijkswaterstaat (RWS) en ProRail.

• - 

  • • 

    Met uitzondering van verkenning en planuitwerking, worden de budgetten op de artikelen voor aanleg als juridisch verplicht beschouwd omdat het hier projecten betreft in de realisatiefase. Bij projecten in de realisatiefase zijn er doorgaans juridisch bindende afspraken met aannemers gemaakt.

• - 

  • • 

    Voor projecten in de verkenning en planuitwerkingsfase geldt dat er doorgaans in meer of mindere mate concrete bestuurlijke afspraken zijn gemaakt. De tabellen voor programma’s en projecten die zich bevinden in de fase van verkenning of planuitwerking geven inzicht in de concreetheid van deze afspraken en daarmee over de mate van verplichting van de budgetten. Hiermee wordt de budgetflexibiliteit voor de periode tot en met 2030 inzichtelijk gemaakt.

• - 

  • • 

    Het hele programma voor verkenning en planuitwerking is daartoe per modaliteit ingedeeld in drie categorieën, te weten:

A: «Verplicht»

Hieronder vallen alle projecten/programma’s waar met (bestuurlijke) partijen concrete afspraken over zijn gemaakt over scope/tijd/geld/risico’s met het oog op de realisatie. Doorgaans worden deze neergelegd in bestuursovereenkomsten of convenanten. Daarnaast vallen projecten onder deze categorie, die onvermijdelijk zijn om aan wettelijke normen te kunnen voldoen.

B: «Gebonden»

Deze categorie is voor projecten die niet onder (A) vallen, maar waarbij taakstellende projectbudgetten zijn vastgesteld en extern gecommuniceerd (bijvoorbeeld bij Voorkeursbeslissing), moties/amendementen erover zijn aanvaard en/of globale intentie/procesovereenkomsten zijn gesloten.

C: «Bestemd»

De overige projecten, programma’s, planuitwerkingen, verkenningen, niet zijnde (A) of (B), die geacht worden bij te dragen aan de geformuleerde beleidsdoelen vallen onder deze categorie. Ook bekende risico’s, zoals gemeld in correspondentie richting de Tweede Kamer kunnen hier opgenomen worden. Kenmerkend is dat nog geen politiek vastgestelde budgetten per project beschikbaar zijn. Indien beschikbaar wordt een kostenindicatie/bandbreedte opgenomen.

Meer gedetailleerde informatie over de projecten die zich thans in de fase van verkenning, planuitwerking en realisatie bevinden kunt u vinden in de individuele projectbladen van het MIRT Overzicht 2017. Voor de projecten in de MIRT tabellen is waar mogelijk een digitale verwijzing opgenomen naar het projectblad van dat project in het MIRT Overzicht. Hiermee is een koppeling gelegd tussen de begroting en het MIRT.

Opbouw

Deze begrotingstoelichting kent een opbouw waarbij afhankelijk van de informatievraag- en behoefte verder kan worden ingezoomd. Deze verdiepingsslag is als volgt opgebouwd.

• - 

  • 1. 

    Allereerst is de begroting(wet)staat voor het Infrastructuurfonds voor het jaar 2017 opgenomen. Deze dient ter autorisatie van de mutaties die op artikelniveau in de verplichtingen-, uitgaven- en ontvangstenramingen worden voorgesteld.

• - 

  • 2. 

    In de infrastructuuragenda is vervolgens inzichtelijk gemaakt welke projecten in 2017 worden opgeleverd en bij welke projecten de uitvoering in 2017 begint.

• - 

  • 3. 

    Het laatste onderdeel van de agenda, «Begroting op hoofdlijnen», verstrekt inzicht in de belangrijkste budgettaire voorstellen die leiden tot wijziging van de begroting. Hiermee kan snel een indruk worden verkregen van de inhoud van dit wetsvoorstel.

• - 

  • 4. 

    In de artikelgewijze toelichting bij dit wetsvoorstel zijn de MIRT tabellen met de realisatieprojecten alsmede de verkenningen en planuitwerking programma’s opgenomen waarin de begrotingsmutaties op projectniveau zichtbaar zijn gemaakt. Deze MIRT tabellen zijn in ieder geval voorzien van toelichtingen indien sprake is:
  • - 

    • • 

      van een wijziging (anders dan door de verwerking van prijsbijstelling) in het taakstellend projectbudget groter dan 10% of meer dan € 10 miljoen;

  • - 

    • • 

      van een wijziging groter dan 1 jaar in de oplevering van het project.

  De stand «vorig» betreft de stand in de eerste suppletoire begroting 2016.

• - 

  • 5. 

    In de verdiepingsbijlage is door middel van een meerjarige mutatietabel op artikelonderdeelniveau de aansluiting gemaakt tussen de vorige stand van de begroting en de nu voorgestelde stand. Dit voor de volledige looptijd van het fonds.

• - 

  • 6. 

    De overige bijlagen geven voor enkele specifieke onderwerpen inhoudelijk meer toelichting of betreffen overzichtsconstructies.

Groeiparagraaf: wat is nieuw in deze begroting

Verbeteringen informatievoorziening via de begrotingscyclus

In het afgelopen jaar is er door de rapporteurs voor de begrotingscyclus vanuit de Tweede Kamer samengewerkt met vertegenwoordigers vanuit IenM om tot verbetervoorstellen voor de informatievoorziening via de begrotingscyclus te komen. In het Wetgevingsoverleg Jaarverslagen op 30 juni 2016 hebben zij over hun aanbevelingen gerapporteerd. Dit heeft aanleiding gegeven om een aantal wijzigingen in de informatievoorziening door te voeren:

• - 

  • 1. 

    In het MIRT Overzicht 2017 is bij de projecten in de planuitwerking- en realisatiefase via een tabel inzicht gegeven in de ontwikkeling van de planning en het budget. In de tabellen wordt in principe vijf jaar terug gekeken of vanaf het eerstvolgende jaar nadat er een MIRT-fasewisseling heeft plaatsgevonden. In het aankomende jaar wordt gewerkt aan het verder verbeteren van de kwalitatieve toelichting op de verschillen in budget, planning en realisatie.

• - 

  • 2. 

    In het MIRT Overzicht 2017 is bij projecten in de realisatiefase een tabel opgenomen waarin de voortgang van de realisatie zichtbaar is.

• - 

  • 3. 

    In het MIRT Overzicht 2017 is aanvullende informatie opgenomen over de financiën, voortgang, budgetflexibiliteit en scope van de onderdelen van diverse programma’s van IenM, te weten: SmartwayZ.nl (programma bereikbaarheid Zuid-Nederland), Schiphol-Almere-Amsterdam, Beter Benutten, Programma Hoogfrequent Spoor, OV SAAL, nHWBP en de Vervanging en Renovatieprogramma’s van het Hoofdwegennet, Hoofdvaarwegennet en Hoofdwatersysteem. Er is door het departement gekozen voor deze lijst omdat de programma’s aan één of meer van de volgende kenmerken voldoen: er is sprake van een substantiële financiële omvang van het totaal of de afzonderlijke onderdelen, een lange looptijd en/of er wordt separaat gestuurd op de diverse onderdelen.

• - 

  • 4. 

    Met betrekking tot de grote projecten geldt dat de aanvullende informatievoorziening blijft lopen via de voortgangsrapportages. Bij de ronde van rapportages van de grote waterprojecten dit najaar zal hierbij op advies van de rapporteurs in de aanbiedingsbrief kwalitatief expliciet worden gemaakt welke informatie nieuw is ten opzichte van voorgaande rapportages. Mocht deze werkwijze bevallen dan kan in overleg met de rapporteurs gekeken worden of deze naar meer domeinen of rapportages uitgebreid kan worden.

• - 

  • 5. 

    In de bijlage 4 Instandhouding van de Infrastructuurfonds- Deltafondsbegroting 2017 is aanvullende informatie opgenomen over DBFM contracten en meer specifiek het onderhoud van welk deel van het areaal in de contracten is ondergebracht en op welke wijze dat areaal wordt onderhouden en gefinancierd na afloop van de contracten. Op de subartikelen voor geïntegreerde contracten op het Infrastructuurfonds is een extra informatie opgenomen met daarin de einddata van de lopende DBFM contracten en de mate van verplichting van de budgetten. Op het Deltafondsbegroting staan op dit moment nog geen uitgaven voor DBFM-contracten. Richting het jaarverslag 2016 wordt onderzocht of er in het jaarverslag informatie kan worden opgenomen over de DBFM projecten die in het afgelopen jaar opgeleverd zijn, bijvoorbeeld met betrekking tot de financiële voordelen en de risicoverdeling bij meerkosten.

• - 

  • 6. 

    In de bijlage 4 instandhouding zal in de Infrastructuurfonds en Deltafondsbegroting 2018 inzicht worden geboden in de beschikbare budgetten en budgetbehoefte voor Instandhouding. RWS brengt op basis van de theoretische referentie het benodigde langjarige bedrag voor Instandhouding bij gelijkblijvend prestatieniveau in beeld. Hierover worden de komende tijd gesprekken gevoerd gelijktijdig met de nieuwe prestatieafspraken (SLA). Deze afspraken zullen in de ontwerpbegroting 2018 worden meegenomen.

• - 

  • 7. 

    In de IenM begroting is een nieuw overzicht opgenomen in de beleidsagenda waarin inzicht wordt geboden in de niet-juridisch verplichte uitgaven per begrotingshoofdstuk. Op de fondsen wordt reeds sinds enkele jaren aanvullend op de Rijksbegrotingsvoorschriften inzicht verschaft in de budgetflexibiliteit van de uitgaven die geprogrammeerd zijn voor de aanleg van infrastructuur. In de leeswijzer van het Infrastructuurfonds en het Deltafonds wordt hier nadere uitleg over gegeven.

Met de eerste wijziging hierboven wordt er ook invulling gegeven aan de toezegging van de Staatssecretaris van IenM van 23 oktober 2015 om het inzicht te vergroten in het historisch perspectief van de grote spoorprojecten waaronder de stationsverbouwingen (Kamerstukken II 2015-2016 29 984, nr. 631). Met de tweede wijziging wordt er tevens invulling gegeven aan de afspraak met de Algemene Rekenkamer om de informatie over de voortgang van de realisatie van de projecten in het vervolg vanuit IenM te publiceren. In het verleden was deze informatie enkel beschikbaar via het webdossier van de Algemene Rekenkamer zelf.

Het traject dat met de rapporteurs is meerjarig van aard. In overleg met de rapporteurs wordt er in het aankomende jaar verder gewerkt. In dit jaar wordt in ieder geval onderzocht of in het MIRT overzicht 2018 een financiële eindverantwoording kan worden geïntroduceerd voor de opgeleverde projecten in lijn met de aanbevelingen van Algemene Rekenkamer op dat vlak en of op de projectbladen de koppeling tussen project- en beleidsdoelstellingen meer expliciet gelegd kan worden.

Gemiddelde uitgaven

In de begroting op hoofdlijnen zijn de gemiddelde jaarlijkse uitgaven per productartikel in de periode vanaf het uitvoeringsjaar tot en met het einde van de looptijd van het fonds inzichtelijk gemaakt.

Agentschapsbijdrage

Om inzichtelijker te maken waarop agentschapsbijdragen betrekking hebben is de agentschapsbijdrage in het overzicht «budgettaire gevolg van uitvoering» op hoofdproductniveau expliciet aangegeven.

• 2. 

  INFRASTRUCTUURAGENDA

In de infrastructuuragenda worden de mijlpalen in het lopende infrastructuurprogramma gepresenteerd. Zo wordt inzichtelijk gemaakt welke projecten in 2017 worden opgeleverd en bij welke projecten de uitvoering in 2017 begint.

Mijlpalen en resultaten 2017

Beheer, onderhoud en vervanging

In 2017 wil IenM onder meer de volgende activiteiten in het kader van beheer, onderhoud en vervanging uitvoeren:

Beheer, onderhoud en vervanging

Modaliteit

Project

Hoofdwegen

• - 

  Verkeersmanagement waaronder inzet weginspecteurs bij incidenten, het op alle bemeten wegvakken inwinnen van betrouwbare reis en route-informatie. Deze informatie tijdig aan de NDW te leveren, het realiseren van benuttingsmaatregelen en connecting mobility.

• - 

  Beheer en onderhoud waaronder verhardingsonderhoud, onderhoud aan kunstwerken en onderhoud aan Dynamisch Verkeersmanagement (DVM) systemen.

• - 

  Uitvoering van het programma vervangingen en renovaties waaronder het programma Stalen Bruggen.

Spoorwegen

• - 

  Verkeersleiding en capaciteitsmanagement.

• - 

  Regulier beheer en onderhoud, waaronder het inspecteren en schouwen van de infrastructuur, functieherstel bij verstoringen, het saneren van geluidsschermen en het onderhouden en schoonmaken van stations.

• - 

  Groot onderhoud, waaronder het slijpen van spoorstaven en het seizoenbestendig houden van de sporen.

• - 

  Het vervangen van spoorstaven, dwarsliggers en wissels en de vervanging van andere systemen, zoals energie, transfer en treinbeveiliging en treinbeheersing.

Hoofdvaarwegen

• - 

  Verkeersmanagement waaronder activiteiten in het kader van verkeersbegeleiding, bediening van objecten en vaarwegmarkering.

• - 

  Beheer en onderhoud maatregelen om de breedte en diepte van de vaarweg te handhaven en maatregelen om de kunstwerken (sluizen en bruggen) en verkeersvoorzieningen blijvend te laten functioneren.

• - 

  Uitvoering van het programma vervangingen en renovaties waaronder NoMo achterstallig onderhoud vaarwegen programma «NoMo AOV»

Voor een nadere toelichting op de stand van zaken van beheer, onderhoud en vervanging wordt verwezen naar de toelichting op de productartikelen, het MIRT Overzicht 2017 en bijlage 4 Instandhouding van deze begroting.

Aanleg

Hieronder volgen de mijlpalen die IenM in 2017 wil halen per modaliteit.

Hoofdwegennet

Mijlpaal

Project

Openstelling

• - 

  A1 Apeldoorn Zuid-Beekbergen

• - 

  A7/A6 knooppunt Joure

• - 

  A50 Ewijk-Valburg

Start realisatie

• - 

  A4 Vlietland-N14 (onderdeel van de realisatie Rijnlandroute)

• - 

  A4/A44 RijnlandRoute

• - 

  A6 Almere (Schiphol-Amsterdam-Almere)

• - 

  A10 Knooppunten De Nieuwe Meer-Amstel

• - 

  A24 Blankenburgverbinding

• - 

  A27/A1 Utrecht Noord-knooppunt Eemnes-aansluiting Bunschoten

• - 

  N35 Zwolle-Wijthmen

• - 

  Zuidasdok

Spoorwegen

Mijlpaal

Project

Oplevering

• - 

  OV SAAL korte termijn cluster A. Keervoorziening Diemen Zuid

• - 

  Amsterdam Centraal, fietsenstalling. Stalling Zuid Oost

• - 

  NSP Breda Geluidschermen

• - 

  Schiedam-Rijswijk incl. spoortunnel Delft. Tunnel 2^e fase

• - 

  PHS: Doorstroomstation Utrecht (DSSU). Ombouw buurtsporen

• - 

  Fietsparkeren bij stations (diverse deelprojecten)

• - 

  Toegankelijkheid bij stations (diverse deelprojecten)

• - 

  Programma Kleine Functiewijzingen (diverse deelprojecten)

• - 

  PVVO; AKI plan + veiligheidsknelpunten. Onderdoorgang Tolhuislaan (onderdeel van Den Dolder, overweg Dolderseweg) en Onderdoorgang Leijenseweg te Bilthoven

• - 

  Programma UPGE. Geluidschermen Heerlen

• - 

  Maatregelen Beverwijk (tunnel)

• - 

  MJPO; Kleine faunavoorzieningen 2010-2017 (diverse deelprojecten)

• - 

  Utrecht-Harderwijk Kort Volgen (Beter Benutten)

• - 

  ATB Verbeterde versie op A2-corridor en Brabantroute

• - 

  Sporen in Assen

• - 

  Heerenveen: aanpassing bestaande overweg Rotstergaatseweg

• - 

  Zwolle-Herfte en emplacement Zwolle incl. RGS. Deel 1 Gelijktijdigheden

• - 

  Page: emplacement Delfzijl

Start realisatie

• - 

  Fietsparkeren bij stations (diverse deelprojecten)

• - 

  Toegankelijkheid bij stations (diverse deelprojecten

• - 

  Programma Kleine Functiewijzingen (diverse deelprojecten)

• - 

  LVO (diverse deelprojecten)

• - 

  Hoogeveen snelheidsverhoging (onderdeel MK)

• - 

  Drechtsteden; aanvullende veiligheidsmaatregelen Zwijndrecht-Dordrecht.

• - 

  Programma NABO: maatregelen Winsum

Hoofdvaarwegennet

Mijlpaal

Project

Openstelling

• - 

  De Zaan (Wilhelminasluis)

• - 

  Verruiming vaarweg Eemshaven-Noordzee

• - 

  Vaarweg Lemmer-Delfzijl fase 1

• - 

  Vaarweg Meppel-Ramspol (keersluis Zwartsluis)

• - 

  Projecten in het kader van Quick-wins regeling Binnenhavens

• - 

  Quick-wins Volkeraksluizen

Start realisatie

• - 

  Twentekanalen verruiming fase 2

• - 

  Capaciteitsuitbreiding ligplaatsen Beneden Lek

• - 

  Nieuwe Sluis Terneuzen

• - 

  Lichteren Buitenhaven Ijmuiden

• - 

  Capaciteitsuitbreiding Sluis Eefde

Regionale/lokale infrastructuur (> € 112,5 miljoen / > € 225 miljoen)

Voor de grote regionale en lokale infrastructuurprojecten (kosten van de meest kosteneffectieve oplossing hoger dan € 112,5 miljoen respectievelijk € 225 miljoen) ligt de verantwoordelijkheid voor voorbereiding, aanleg, beheer en onderhoud en exploitatie bij de betreffende regionale of lokale overheid. IenM is dus niet zelf verantwoordelijk, maar kan een bijdrage leveren in de aanlegkosten van een dergelijk project als nut en noodzaak zijn aangetoond en het project van (boven)regionaal belang is. In artikelonderdeel 14.01 van het Infrastructuurfonds van de Rijksbegroting zijn de grote regionale/lokale projecten nader aangeduid.

Voor een nadere toelichting over de stand van zaken voor de lopende programma’s wordt verwezen naar de toelichting op de produktartikelen, de voortgangsrapportages aan de Tweede Kamer en het MIRT Overzicht 2017.

Begroting op hoofdlijnen

Verlenging looptijd investeringsfondsen tot en met 2030

Mede ingegeven door de motie van het lid Harbers c.s. (Kamerstukken II 2015-2016 34 300, nr. 50) zijn binnen het kabinet gesprekken gevoerd over de verlenging van het Infrastructuurfonds en het Deltafonds. Via de Kamerbrief over de voortgang MIRT (Kamerstukken II 2015-2016 34 300 A, nr. 70) bent u geïnformeerd dat het kabinet heeft besloten om het Infrastructuurfonds en het Deltafonds bij de Ontwerpbegroting 2017 met twee jaar te verlengen tot en met 2030.

Budgettaire effecten van verlenging Infrastructuurfonds

Bijdrage aan Infrastructuurfonds en ontvangsten van derden

Met de verlenging tot en met 2030 komt de bijdrage aan het Infrastructuurfonds - zoals toegelicht in beleidsartikel 26 van begrotingshoofdstuk HXII - voor de jaren 2029 en 2030 beschikbaar. De jaarlijkse bijdrage bedraagt circa € 5,2 miljard. In totaal komt met deze verlenging een bijdrage van circa € 10,5 miljard beschikbaar. Naast deze bijdrage is ook sprake van structurele ontvangsten van derden die bij deze begroting geraamd worden voor de jaren 2029 en 2030 (totaal circa € 0,5 miljard). In totaal gaat het om een ruimte van circa € 10,9 miljard.

Inpassing doorlopende verplichtingen

De middelen die vrijkomen door deze verlenging worden bij voorrang ingezet voor het dekken van de doorlopende verplichtingen, zoals de uitgaven die zijn benodigd voor de instandhouding van het huidige areaal. In deze begroting is de omvang hiervan technisch bepaald door de omvang van de doorlopende verplichtingen in het begrotingsjaar 2028 als uitgangspunt te hanteren. Op basis van dit uitgangspunt is voor de jaren 2029 en 2030 samen circa € 6,8 miljard benodigd. Het komend jaar zal de onderbouwing van deze budgetten nader worden bezien, hierbij worden ook de consequenties van areaalgroei als gevolg van het huidig aanlegprogramma betrokken. Dit kan resulteren in mutaties op de gealloceerde budgetten.

Verwerking oude kabinetsafspraken

Op het Infrastructuurfonds wordt zowel de correctie verwerkt voor de rentevrijval in de periode 2021-2028 als gevolg van de aflossing van leningen van Prorail als de minregel voor de ramingsbijstelling 2015 die technisch is aangebracht bij de vorige begroting ingepast. In totaal legt dit een beslag op de ruimte in de jaren 2029 en 2030 van € 0,8 miljard (zie toelichting ad. 18 en ad. 19 hieronder).

Verdeling van de ruimte voor dit kabinet

Om de flexibiliteit binnen het Infrastructuurfonds te garanderen, heeft het kabinet besloten dat gedurende de huidige kabinetsperiode van de investeringsruimte van € 3,3 miljard die met deze verlenging tot en met 2030 ontstaat nog maximaal € 1,4 miljard mag worden bestemd voor (nieuwe) ambities en risico’s. In de verlengde ruimte wordt niet op voorhand een investeringsruimte ingericht voor Regionaal, lokale infrastructuur. Dit betekent dat op het Infrastructuurfonds de ruimte van € 1,4 miljard volledig wordt toebedeeld aan de modaliteiten Wegen, Spoor en Vaarwegen. De vaste verdeelsleutel van dit kabinet is hierop aangepast waardoor 53,5% van de ruimte ten gunste komt van Wegen, 39,5% van Spoor en 7% van Vaarwegen.

Aanwending resterende ruimte

De ruimte die resteert na aftrek van bovengenoemde posten is volledig vrij beschikbaar voor toekomstige kabinetten. Zoals het zich nu laat aanzien gaat het om een totaal bedrag van ruim € 1,9 miljard. Dit bedrag kan nog wijzigen, indien het komend jaar blijkt dat de omvang van de doorlopende verplichtingen voor de jaren 2029 en 2030 moet worden bijgesteld.

IBO flexibiliteit in infrastructurele planning

Naar het thema flexibiliteit in de infrastructurele planning is ook een Interdepartementaal Beleidsonderzoek uitgevoerd. Het kabinet zal de Kamer in september een kabinetsreactie op het IBO aanbieden, waarmee tevens wordt voorzien in een inhoudelijke reactie op de motie Harbers c.s. (Kamerstuk II 2014-2015, 34 300, nr. 50). De kabinetsreactie zal onder meer ingaan op het borgen van flexibiliteit binnen de fondsen en zal tevens een visie bieden op de wijze en het moment waarop de fondsen in de toekomst kunnen worden verlengd.

Verwerking ramingsbijstelling op het Infrastructuurfonds

Vanwege de tegenvallende ruilvoetontwikkeling acht het kabinet ook dit jaar een ramingsbijstelling noodzakelijk op de IenM begrotingen (zie mutatie 1 hieronder). De ramingbijstelling is naar rato van de begrotingsomvang in 2017 verdeeld over Hoofdstuk XII (€ 12 miljoen per jaar), het Infrastructuurfonds (€ 81 miljoen per jaar) en het Deltafonds (€ 13 miljoen per jaar). Binnen het Infrastructuurfonds wordt de ramingsbijstelling via dezelfde verdeelsleutel aan de modaliteiten toegekend als de verdeling van de beschikbare ruimte in de jaren 2029 en 2030 (oftewel 53,5% voor Wegen, 39,5% voor Spoor en 7% voor Vaarwegen).

Consequenties voor de (over)programmering

In de eerste plaats zorgt het inpassen van de ramingsbijstelling en de minregels die zijn aangebracht ten behoeve van de ingehouden prijsbijstelling tranche 2013 en 2014 voor een toename van de overprogrammering. Daarnaast zijn er in deze begroting middelen naar voren gehaald voor beheer, onderhoud en vervanging van de netwerken. Het resultaat is dat de overprogrammering (het verschil tussen programmering en budget) in de periode 2017-2021 fors is toegenomen. Omdat het niet de verwachting is dat autonome vertragingen zich in die omvang voor gaan doen is er in deze begroting voor gekozen om de overprogrammering terug te brengen. Hiervoor is gekeken naar mogelijkheden om de programmering met beperkte maatregelen aan te passen. Daarbij is besloten een beperkt aantal projecten en programma’s te temporiseren. Het gaat om de onderstaande projecten en programma’s. Daarbij is zoveel mogelijk gekozen voor een inpassing die maakt dat de temporisering geen aanpassing van de in het MIRT opgenomen mijlpaal voor de openstelling nodig maakt.

Project

Gecommuniceerde openstelling MIRT-2016

Consequentie

SAA A9 Amstelveen

2024-2026

Project kan niet versneld worden.

Openstelling 2026 blijft gehandhaafd.

A4 Passage Haaglanden

Start vanaf 2022. Geen openstelling gemeld.

Start realisatie vertraagt met 1 jaar naar 2023.

Openstelling nu verwacht in 2025-2027.

A2 ’t Vonderen-Kerensheide

2025-2027

Project kan niet versneld worden.

Openstelling voor 2027 blijft gehandhaafd.

Vaarweg Lemmer-Delfzijl

2023

Vervanging en opwaardering wordt 2 jaar uitgesteld.

Openstelling vertraagt van 2023 naar 2025.

ERTMS OV SAAL

Binnen het programma ERTMS wordt vooruitlopend op de nieuwe uitrolstrategie ERTMS oplevering van de corridor OV-SAAL met enkele jaren uitgesteld.

Belangrijkste wijzigingen

De onderstaande tabel geeft de belangrijkste wijzigingen in de uitgaven en inkomsten aan ten opzichte van de eerste suppletoire begroting 2016. Een volledig overzicht van de mutaties is terug te vinden in bijlage 2: Verdiepingsbijlage.

Begroting op hoofdlijnen (bedragen x € 1.000)

Art

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022-2028

2029-2030

Stand Ontwerpbegroting 2016

5.783.951

6.065.802

5.962.077

6.061.693

6.225.797

6.120.692

40.068.648

0

Mutaties 1^e suppletoire begroting 2016

118.186

• - 

  24.066

• - 

  2.219

4.730

10.234

23.601

174.790

50.000

Stand 1^e suppletoire begroting 2016

5.902.137

6.041.736

5.959.858

6.066.423

6.236.031

6.144.293

40.243.438

50.000

Belangrijkste mutaties Infrastructuurfonds

• - 

  115.022

• - 

  163.415

280.557

196.327

120.608

89.755

• - 

  324.137

10.688.892

Kaderrelevante mutaties IF

1

Ramingsbijstelling Infrastructuurfonds

12/13/15

• - 

  80.960

• - 

  80.960

• - 

  80.960

• - 

  80.960

• - 

  80.960

• - 

  566.720

2

Kasschuif Infrastructuurfonds

18

• - 

  100.000

100.000

3

Loon- en prijsbijstelling 2016

Div.

21.343

21.399

20.469

20.398

20.687

20.420

142.794

4

Loonruimteakkoord en herstelopslag ABP

Div.

5.220

4.525

4.525

4.525

4.525

4.525

31.675

5

Ontvangstenschuiven

Div.

• - 

  177.640

• - 

  28.162

152.097

2.407

• - 

  65.324

48.838

67.784

6

DBFM-conversies

• - 

  Zeetoegang Ijmond

15

• - 

  40.002

2.855

98.481

170.791

76.566

24.378

• - 

  404.616

• - 

  Derde kolk Beatrixsluis

15

• - 

  3.649

• - 

  37.095

• - 

  43.130

• - 

  42.410

1.850

9.983

65.815

7

Uitvoeringsbesluit Nieuwe Sluis Terneuzen

15

67.347

89.260

119.982

120.466

59.500

59.500

37.000

8

Vaststelling BOV-subsidie 2015

13

114.950

9

Bestuursovereenkomst N33 Zuidbroek-Appingedam

12

22.000

22.000

22.000

21.865

10

Ontwerptracebesluit A12/A15 Ressen-Oudbroeken

12

• - 

  18.251

• - 

  18.251

• - 

  18.251

11

Overboekingen naar PF/GF/BCF:

• - 

  Regiospecifiek Pakket Zuiderzeelijn (RSP)

14

• - 

  83.637

• - 

  Aansluiting Lelystad Airport

12

• - 

  6.671

• - 

  Actieplan Groei op het Spoor: P+R locaties

14

• - 

  4.011

12

Overboeking naar BDU/BCF: Amsterdam fietsenstalling

• - 

  23.641

13

Verlenging Infrastructuurfonds

• - 

  Bijdragen aan Infrastructuurfonds

Div.

10.471.706

• - 

  Ontvangsten van derden

12/13

477.516

14

Kasschuiven n.a.v ramingsbijstelling infrastructuurfonds

12/13/15

266.000

• - 

  266.000

15

Eenvoudig Beter

18

• - 

  1.519

3.060

1.240

480

• - 

  480

5.670

Diversen

Div.

• - 

  8.272

• - 

  10.077

6.033

• - 

  3.879

• - 

  465

• - 

  198

14.266

Mutaties binnen kader IF

16

Kasschuiven Beheer, Onderhoud en Vervanging

12/15

92.700

147.300

137.000

159.400

• - 

  9.727

• - 

  526.673

• - 

  92.700

• - 

  147.300

• - 

  137.000

• - 

  159.400

9.727

526.673

17

Inpassing minregels prijsbijstelling

Div.

94.973

70.170

57.502

63.675

58.106

72.809

• - 

  417.235

• - 

  94.973

• - 

  70.170

• - 

  57.502

• - 

  63.675

• - 

  58.106

• - 

  72.809

417.235

18

Inpassing minregel rentevrijval

18

64.000

448.000

• - 

  512.000

12/13/15

• - 

  64.000

• - 

  448.000

512.000

19

Inpassing minregel ramingsbijstelling Ontwerpbegroting 2016

18

300.000

• - 

  300.000

12/13/15

• - 

  300.000

300.000

20

Overboeking tolontvangsten

18

• - 

  18.251

• - 

  18.251

• - 

  18.251

• - 

  249.011

12

18.251

18.251

18.251

249.011

21

Verdeling investeringsruimte Regionaal, lokale infrastructuur

14

• - 

  216

• - 

  4.462

• - 

  9.568

• - 

  9.399

• - 

  12.699

• - 

  14.923

• - 

  151.748

13

216

4.462

9.568

9.399

12.699

14.453

69.245

12

470

82.503

22

Eenvoudig Beter

18

76.520

37.240

7.360

4.320

480

22.680

12/13/15

• - 

  76.520

• - 

  37.240

• - 

  7.360

• - 

  4.320

• - 

  480

• - 

  22.680

Stand Ontwerpbegroting 2017

5.787.115

5.878.321

6.240.415

6.262.750

6.356.639

6.234.048

39.919.301

10.738.892

Ad 1. Als gevolg van de tegenvallende ruilvoetontwikkeling heeft het kabinet besloten tot ramingsbijstellingen op de departementale begrotingen. Voor de IenM begrotingen gaat het om een ramingsbijstelling van € 106 miljoen per jaar. De ramingbijstelling is naar rato van de begrotingsomvang in 2017 verdeeld over Hoofdstuk XII (€ 12 miljoen per jaar), het Infrastructuurfonds (€ 81 miljoen per jaar) en het Deltafonds (€ 13 miljoen per jaar). Binnen de fondsen wordt de ramingsbijstelling opgevangen binnen de resterende investeringsruimte tot en met 2028.

Ad 2. IenM faciliteert een kasschuif van € 250 miljoen, waarvan € 150 miljoen op het Deltafonds en € 100 miljoen op het Infrastructuurfonds, uit 2017 naar 2020 ten behoeve van het generale beeld. De meerjarige programmering wordt hier niet op aangepast.

Ad 3. Jaarlijks wordt besloten of de overheidsuitgaven van de Rijksbegroting gecorrigeerd worden voor loon- en prijsontwikkelingen. Dit betreft de toegekende loonbijstelling en prijsbijstelling tranche 2016 die nader wordt toegedeeld binnen de begrotingen Hoofdstuk XII en de fondsen.

Ad 4. In het najaar van 2015 is een akkoord bereikt tussen de Minister voor Wonen en Rijksdienst en betrokken vertegenwoordigers van de vakbonden CNV Overheid, Ambtenarencentrum en CMHF voor het CAO sector Rijk 2015-2016. Dit betreft de verwerking van het loonruimteakkoord (€ 9,5 miljoen structureel, waarvan € 4,5 miljoen Infrastructuurfonds). Daarnaast heeft het ABP de premie voor 2016 verhoogd vanwege een stijging van de kosten en ten behoeve van een verbetering van de vermogenspositie van het fonds. Als gevolg hiervan wordt IenM deels gecompenseerd voor de herstelopslag ABP voor het jaar 2016 (€ 1,5 miljoen incidenteel, waarvan € 0,7 miljoen Infrastructuurfonds).

Ad 5. Dit betreft het effect op de uitgavenramingen van bijdragen van derden die in de tijd verschuiven.

Ad 6. Van de projecten Zeetoegang IJmond en 3^e Kolk Beatrixsluis is de DBFM-aanbesteding afgerond. De budgettaire reeksen van de aanlegbudgetten worden technisch omgezet om aan de beschikbaarheidsvergoedingen te kunnen voldoen. Zie voor een nadere toelichting op deze wijze van verwerking bijlage 6 DBFM conversies.

Ad 7. In 2015 is het verdrag tussen het Koninkrijk der Nederlanden en het Vlaamse gewest voor de aanleg van de Nieuwe Sluis Terneuzen getekend (Kamerstukken II 2014-2015 34 221, A/nr. 1) dat 1 maart jongstleden in werking is getreden. Begin dit jaar is het uitvoeringsbesluit genomen. In het kader hiervan worden diverse bijdragen ontvangen: een bijdrage van Vlaanderen (€ 495 miljoen), een CEF-subsidie (€ 48 miljoen) en bijdragen van de Provincie Zeeland, de gemeente Terneuzen en Zeeland Seaports (gezamenlijk € 10 miljoen).

Ad 8. ProRail zal in 2016 € 115 miljoen terugstorten aan IenM in verband met de niet bestede subsidie 2015. Een deel hiervan heeft betrekking op doorgeschoven activiteiten en wordt toegevoegd aan het BOV-budget (€ 76,3 miljoen). Een ander deel heeft betrekking op vervallen activiteiten en het afromen van de egalisatiereserve bij ProRail en wordt toegevoegd aan de investeringsruimte Spoorwegen (€ 38,7 miljoen).

Ad 9. Voor het project N33 Zuidbroek-Appingedam ontvangt IenM een bijdrage van de provincie Groningen (€ 87,9 miljoen) in de periode 2019-2022.

Ad 10. De geraamde tolgefinancierde uitgaven zijn aangepast op de planning bij het Ontwerp Tracébesluit van het project ViA15 (Kamerstukken II 2015-2016 34 300 A, nr. 17).

Ad 11. Dit betreft overboekingen naar het Provinciefonds, het Gemeentefonds en het BTW-compensatiefonds in het kader van het Regiospecifiek Pakket Zuiderzeelijn (RSP) (€ 83,6 miljoen), de aansluiting Lelystad Airport (€ 6,7 miljoen) en het Actieplan Groei op het Spoor: P+R locaties (€ 4 miljoen).

Ad 12. Dit betreft een overboeking naar de begroting Hoofdstuk artikel 25 Brede Doeluitkering en het BTW-compensatiefonds ten behoeve van de ondergrondse fietsenstalling voor Amsterdam Centraal (€ 23,6 miljoen).

Ad 13. Met de verlenging tot en met 2030 komt de bijdrage aan het Infrastructuurfonds - zoals toegelicht in beleidsartikel 26 van begrotingshoofdstuk HXII - voor de jaren 2029 en 2030 beschikbaar. De jaarlijkse bijdrage bedraagt circa € 5,2 miljard. In totaal komt met deze verlenging een bijdrage van circa € 10,5 miljard beschikbaar. Naast deze bijdrage is ook sprake van structurele ontvangsten van derden die bij deze begroting geraamd worden voor de jaren 2029 en 2030 (totaal circa 0,5 miljard). Om de flexibiliteit binnen het Infrastructuurfonds te garanderen, heeft het kabinet besloten dat gedurende de huidige kabinetsperiode van de investeringsruimte die met deze verlenging tot en met 2030 ontstaat nog maximaal € 1,4 miljard worden bestemd voor (nieuwe) ambities en risico’s.

Ad 14. Om het effect van de ramingsbijstelling Infrastructuurfonds (zie toelichting ad. 1) op de programmering te dempen wordt een kasschuif doorgevoerd van € 266 miljoen van de periode 2029-2030 naar de periode 2022-2026.

Ad 15. Voor de eenmalige uitgaven ten behoeve van het programma Eenvoudig Beter zijn middelen vrijgemaakt uit de investeringsruimten van het Infrastructuurfonds (€ 148,6 miljoen) en van het Deltafonds (€ 37,2 miljoen). Binnen het Infrastructuurfonds is dit conform de aangepaste verdeelsleutel uit de investeringsruimten van de modaliteiten vrijgemaakt. De op de investeringsfondsen vrijgemaakte middelen staan gereserveerd op artikelonderdeel 18.16 Reservering Omgevingswet van het Infrastructuurfonds en worden tranchegewijs naar de Begroting hoofdstuk XII overgeheveld. Van de reservering van € 185,8 miljoen voor het programma Eenvoudig Beter wordt bij Ontwerpbegroting 2017 € 28,7 miljoen naar de Begroting hoofdstuk XII overgeheveld. De reservering op artikelonderdeel 18.16 Reservering Omgevingswet wordt hiermee € 157,1 miljoen.

Ad 16. Een deel van de dekking voor de uitvoering van het beheer, onderhoud en vervanging op het Hoofdwegennet en het Hoofdvaarwegennet in de periode 2017-2021 staat gereserveerd in de periode na 2021. Het gaat om respectievelijk € 0,3 miljard en € 0,2 miljard. Deze middelen worden via het aanlegprogramma naar de juiste jaren geschoven.

Ad 17. In de vorige begrotingen zijn de kaseffecten van de kortingen op de prijsbijstelling tranche 2013 en 2014 zichtbaar gemaakt als minregels op de investeringsruimtes van de modaliteiten. Bij deze begroting worden deze kaseffecten ingepast binnen het aanlegartikel.

Ad 18. Met het in 2009 uitgekeerde superdividend van NS (€ 1,4 miljard) is een eeuwig lopende schuld van ProRail afgelost. De rentevrijval die door deze aflossing ontstond binnen het Infrastructuurfonds tot en met 2020 werd daarbij ingezet voor de financiering van spoorambities (Kamerstukken II 2009-2010 28 165, nr. 105). In de begroting 2015 heeft een correctie plaatsgevonden op het Infrastructuurfonds voor de rentevrijval in de periode 2021-2028 (€ 64 miljoen per jaar). Deze verlaging is technisch verwerkt via een minregel op artikel 18, met daarbij de afspraak dat bij verlenging van het Infrastructuurfonds deze minregel zal worden ingepast binnen de begroting van het Infrastructuurfonds. Het inpassen van deze minregel legt een beslag op de ruimte in de jaren 2029 en 2030 van € 0,5 miljard en vindt plaats middels een kasschuif via het aanlegprogramma van de modaliteiten (op basis van de aangepaste verdeelsleutel).

Ad 19. In de begroting 2016 is vanaf 2026 een structurele ramingsbijstelling van € 100 miljoen per jaar toegepast. Deze verlaging is toen technisch verwerkt via een minregel op artikel 18, met daarbij de afspraak dat bij verlenging van het Infrastructuurfonds deze minregel zal worden ingepast binnen de begroting van het Infrastructuurfonds. Het inpassen van deze minregel legt een beslag op de ruimte in de jaren 2029 en 2030 van € 0,3 miljard en vindt plaats middels een kasschuif via het aanlegprogramma van de modaliteiten (op basis van de aangepaste verdeelsleutel).

Ad 20. In 2015 is de Tolwet aangenomen in zowel de Tweede als de Eerste Kamer en is op 15 maart 2016 in werking getreden. Daarmee is een basis gelegd voor tolheffing bij twee aanlegprojecten: de Blankenburgverbinding en de ViA15. Met de tolontvangsten worden deze projecten bekostigd. Dit betreft een overboeking van de tolreeksen van artikel 18 Overige uitgaven en ontvangsten naar artikel 12 Hoofdwegennet.

Ad 21. In het IenM maatregelenpakket Herijking 2015 (Kamerstukken II 2015-2016 34 300 A, nr. 17, bijlage 6) is besloten om het spoordeel binnen de investeringsruimte van artikel 14 Regionaal, lokale infrastructuur leeg te boeken ten gunste van artikel 13 Spoorwegen. Zodoende is men beter in staat integrale afwegingen te maken op spoorgerelateerde uitgaven. Het wegendeel binnen de investeringsruimte op artikel 14 Regionaal/lokaal wordt toegevoegd aan de investeringsruimte op artikel 12 Hoofdwegennet. In 2013 is reeds aangegeven dat alle vrije ruimte op wegenonderdelen van het Infrastructuurfonds beschikbaar is voor de gesignaleerde bereikbaarheidsknelpunten bij lage groei op het hoofdwegennet. Hiermee wordt het zichtbaar in de begroting van het Infrastructuurfonds dat deze middelen ingezet kunnen worden voor deze bereikbaarheidsknelpunten. Daarnaast maakt de overheveling het mogelijk om een integrale afweging te maken tussen investeringen in het regionaal/lokale en landelijke wegennet.

Ad 22. Zie toelichting ad 15.

Overprogrammering

De in de begroting 2014 geïntroduceerde overprogrammering wordt uitsluitend gedurende de begrotingsperiode (de begroting tot en met het jaar 2021) toegepast op de artikelen voor aanleg. In de totale periode tot en met 2030 is het volledige programma altijd gedekt. Overprogrammering wordt vooral gebruikt op de artikelen voor verkenning- en planuitwerking. In deze projectfases is de onzekerheid rondom de planningen - en daarmee het risico op vertraging - namelijk het hoogst. In de onderstaande tabel is de omvang van deze overprogrammering weergegeven.

Overprogrammering Infrastructuurfonds (in miljarden euro’s)

t/m 2021

Vanaf 2022

Totaal

Aanlegprogramma

20,9

17,2

38,1

Aanlegbudget

18,5

19,6

38,1

Overprogrammering (-)

• - 

  2,4

2,4

0,0

Op de artikelen voor realisatie is er sprake van een beperktere overprogrammering. Zowel de omvang als het ritme hiervan is inzichtelijk gemaakt in de projecttabellen bij de realisatieartikelen van de modaliteiten. Over de begrotingsperiode (de begroting tot en met het jaar 2021) genomen is het volledige programma gedekt op de artikelen voor realisatie (oftewel de overprogrammering is per saldo nul).

Gemiddelde uitgaven

Onderstaand zijn de gemiddelde jaarlijkse uitgaven per productartikel in de periode 2016-2030 gepresenteerd.

Gemiddelde uitgaven van het Infrastructuurfonds 2016-2030 (€ 5.828 miljoen)

• 3. 

  PRODUCTARTIKELEN

Artikel 12 Hoofdwegennet

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Op dit artikel worden de producten op het gebied van Rijkswegen verantwoord. Het betreft de onderdelen verkeersmanagement, beheer, onderhoud en vervanging, aanleg, geïntegreerde contractvormen/PPS, netwerkgebonden kosten en de investeringsruimte.

Artikel 12 Hoofdwegennet op het Infrastructuurfonds is gerelateerd aan beleidsartikel 14 Wegen en Verkeersveiligheid op de Begroting hoofdstuk XII.

Budgettaire gevolgen van de uitvoering van art. 12 Hoofdwegennet (bedragen x € 1.000)

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Verplichtingen

2.108.154

3.573.081

3.286.674

3.136.799

2.824.446

3.085.614

1.381.102

Uitgaven

2.393.669

2.294.241

2.355.030

2.491.821

2.570.318

2.644.427

2.665.457

Waarvan juridisch verplicht:

99%

12.01 Verkeersmanagement

14.510

10.302

3.638

3.638

3.639

3.638

3.635

• - 

  Waarvan bijdrage aan agentschap RWS

14.510

10.302

3.638

3.638

3.639

3.638

3.635

12.02 Beheer, onderhoud en vervanging

662.460

619.913

609.164

631.992

616.981

537.601

454.296

12.02.01 Beheer en onderhoud

433.574

512.664

524.863

506.803

513.178

499.353

442.615

• - 

  Waarvan bijdrage aan agentschap RWS

433.574

512.664

524.863

506.803

513.178

499.353

442.615

12.02.04 Vervanging

228.886

107.249

84.301

125.189

103.803

38.248

11.681

12.03 Aanleg

618.288

704.313

631.536

815.629

1.090.180

1.200.544

1.332.627

12.03.01 Realisatie

600.289

481.028

619.413

781.505

1.011.712

966.940

709.402

• - 

  Waarvan bijdrage aan agentschap RWS

31.907

36.012

30.280

30.268

20.106

10.013

0

12.03.02 Verkenningen en planuitwerkingen

17.999

223.285

12.123

34.124

78.468

233.604

623.225

• - 

  Waarvan bijdrage aan agentschap RWS

12.317

13.970

12.052

13.566

14.268

11.658

12.897

12.04 Geïntegreerde contractvormen/PPS

655.822

380.886

561.811

508.934

332.315

374.991

357.405

12.06 Netwerkgebonden kosten HWN

442.589

578.827

548.881

531.628

527.203

527.653

517.494

12.06.01 Apparaatskosten RWS

345.456

457.939

441.387

432.730

425.647

426.081

415.557

• - 

  Waarvan bijdrage aan agentschap RWS

345.456

457.939

441.387

432.730

425.647

426.081

415.557

12.06.02 Overige netwerkgebonden kosten

97.133

120.888

107.494

98.898

101.556

101.572

101.937

• - 

  Waarvan bijdrage aan agentschap RWS

97.133

105.088

93.294

92.898

92.956

92.972

93.337

12.07 Investeringsruimte

0

0

0

0

0

0

0

12.09 Ontvangsten

592.926

72.296

126.245

81.400

79.498

105.493

86.230

12.09.01 Ontvangsten

592.926

72.296

126.245

81.400

79.498

105.493

86.230

12.09.02 Tolopgave

0

0

0

0

0

0

0

Budgetflexibiliteit

Met uitzondering van verkenningen en planuitwerking, worden de budgetten in 2017 als juridisch verplicht beschouwd op de peildatum 1 januari 2017. Voor de mate van verplichting van het verkenningen en planuitwerkingsprogramma tot en met 2030 wordt verwezen naar het betreffende projectoverzicht.

Onderstaand zijn de beschikbare budgetten tot en met 2030 per jaar gepresenteerd op het niveau van artikelonderdeel. In de verdiepingsbijlage bij de begroting zijn de mutaties op hetzelfde detailniveau toegelicht voor de periode tot en met 2030.

Bedragen x € 1.000

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

12

Hoofdwegennet

Uitgaven

2.294.241

2.355.030

2.491.821

2.570.318

2.644.427

2.665.457

3.214.303

3.186.754

12.01

Verkeersmanagement

10.302

3.638

3.638

3.639

3.638

3.635

3.632

3.631

12.02

Beheer, onderhoud en vervanging

619.913

609.164

631.992

616.981

537.601

454.296

820.791

796.719

12.03

Aanleg

704.313

631.536

815.629

1.090.180

1.200.544

1.332.627

1.561.952

1.523.996

12.04

Geïntegreerde contractvormen/PPS

380.886

561.811

508.934

332.315

374.991

357.405

322.746

350.944

12.06

Netwerkgebonden kosten HWN

578.827

548.881

531.628

527.203

527.653

517.494

505.182

511.464

12.07

Investeringsruimte

0

0

0

0

0

0

0

0

12.09

Ontvangsten

Ontvangsten

72.296

126.245

81.400

79.498

105.493

86.230

143.635

39.946

Overige ontvangsten

72.296

126.245

81.400

79.498

105.493

86.230

125.349

1.412

Tolopgave

0

0

0

0

0

0

18.286

38.534

(vervolg) Bedragen x € 1.000

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

2016-2030

12

Hoofdwegennet

Uitgaven

3.011.525

2.862.442

2.498.531

2.341.392

2.386.242

1.987.413

1.975.279

38.485.175

12.01

Verkeersmanagement

3.630

3.628

3.628

3.628

3.636

3.636

3.636

61.175

12.02

Beheer, onderhoud en vervanging

800.952

801.253

773.447

746.027

735.612

735.612

735.612

10.415.972

12.03

Aanleg

1.381.070

1.228.153

898.620

653.755

470.349

217.210

217.210

13.927.144

12.04

Geïntegreerde contractvormen/PPS

322.311

324.386

317.380

434.005

214.211

214.211

214.211

5.230.747

12.06

Netwerkgebonden kosten HWN

503.562

505.022

505.456

503.977

510.783

510.783

510.783

7.798.698

12.07

Investeringsruimte

0

0

0

0

451.651

305.961

293.827

1.051.439

12.09

Ontvangsten

Ontvangsten

58.324

39.034

39.131

39.034

43.234

38.534

38.534

1.030.568

Overige ontvangsten

19.790

500

597

500

4.700

0

0

704.010

Tolopgave

38.534

38.534

38.534

38.534

38.534

38.534

38.534

326.558

12.01 Verkeersmanagement

Motivering

Met verkeersmanagement streeft IenM naar optimaal gebruik van informatie over de beschikbare infrastructuur en draagt IenM bij aan het bereiken van een voorspelbare en betrouwbare reistijd van deur tot deur. Daarmee worden de bereikbaarheid en verkeersveiligheid in Nederland, binnen de randvoorwaarden van duurzaamheid, bevorderd.

Producten

Verkeersmanagement

Bij verkeersmanagement wordt onderscheid gemaakt in de volgende maatregelcategorieën:

• - 

  • • 

    Verkeersgeleiding bij grote drukte, inclusief grootschalige evenementen en crisissituaties zoals bij een weeralarm.

• - 

  • • 

    Hulpverlening, bevorderen doorstroming en informatievoorziening bij pech en ongevallen (incidentmanagement).

• - 

  • • 

    Maatregelen ter bevordering van gedisciplineerd en sociaal weggedrag, bijvoorbeeld ter voorkoming van bumperkleven en het negeren van rode kruizen.

• - 

  • • 

    Voorlichting over rijkswegen, zoals voorlichting over de gevolgen van wegwerkzaamheden.

Verkeersmanagementmaatregelen betreffen onder andere de inzet van weginspecteurs bij incidenten, toeritdosering, bediening en gebruik van spitsstroken, maar ook verkeersinformatie op panelen boven de weg. De meeste van deze maatregelen worden ingezet vanuit vijf regionale verkeerscentrales en een landelijke verkeerscentrale. Hierbij wordt het rijkswegennet in samenhang met het regionale wegennet beschouwd door toepassing van gebiedsgericht verkeersmanagement waarbij wordt ingezet op regionale samenwerking.

Dit krijgt ook vorm in het programma Beter Benutten Vervolg. Hierin wordt samen met andere infrabeheerders, vervoersorganisaties en bedrijfsleven gewerkt aan regionale maatregelen om bestaande weg-, vaarweg-, spoor- en OV-verbindingen beter te benutten en daardoor de regionale bereikbaarheid te verbeteren. Ook wordt hierin - onder de noemer Talking Traffic - gewerkt aan innovatieve, private diensten aan weggebruikers, die in het verlengde liggen van het publieke verkeersmanagement.

Daarnaast wordt in 2017 uitvoering gegeven aan meerdere, deels internationale ITS-projecten, zoals de ITS-corridor Rotterdam-Frankfurt-Wenen, met als doel coöperatieve diensten te ontwikkelen en te realiseren. Deze diensten zijn gebaseerd op draadloze communicatie tussen voertuigen en wegkantsystemen. Daarbij gaat het concreet om het waarschuwen bij wegwerkzaamheden en het verzamelen van data uit voertuigen ten behoeve van meer veiligheid voor weggebruikers en wegwerkers. Ook de Praktijkproef Amsterdam draagt bij aan de vernieuwing van verkeersmanagement.

Voortgezet wordt het in 2013 gestarte actieprogramma «Beter geïnformeerd op weg» om in samenwerking met marktpartijen een gezamenlijke koers en een concrete agenda voor ontwikkeling en innovatie van verkeersmanagement en reisinformatie voor de komende jaren te formuleren. Het actieprogramma bestaat uit een publiek-private routekaart, waarin de strategische lijnen voor de beoogde ontwikkelingen zijn beschreven. Deze routekaart is in november 2013 naar de Tweede Kamer gestuurd en wordt concreet uitgewerkt in een uitvoeringsagenda voor de overheden en het bedrijfsleven onder de naam «Connecting Mobility». Het actieprogramma biedt een meerjarig richtsnoer (2013-2023) dat de basis legt voor publieke en private investeringen in reisinformatie en verkeersmanagement.

De activiteiten die door RWS centraal worden uitgevoerd, worden gefinancierd uit het budget voor netwerkgebonden kosten. De verdeling naar onder meer Verkeersmanagement en Beheer en Onderhoud is extracomptabel inzichtelijk gemaakt in bijlage 4 Instandhouding bij deze begroting.

Meetbare gegevens

Specificatie bedieningsareaal

Areaalomschrijving

Eenheid

2015

2016

2017

Verkeerssignalering

km op rijbaan

2.675

2.682

2.682

Verkeerscentrales

aantal

6

6

6

Spits- en plusstroken

km

338

338

338

Toelichting:

In 2016 zal de lengte van de verkeerssignalering licht toenemen door de oplevering van de A2 Passage Maastricht. Voor 2017 is geen toename van de verkeerssignalering voorzien.

In 2016 en 2017 is geen wijziging voorzien in de lengte van spits- en plusstroken.

Indicator verkeersmanagement

Eenheid

2014

2015

Streefwaarde 2016

Streefwaarde 2017

Op alle bemeten wegvakken wordt betrouwbare reis en route-informatie ingewonnen en tijdig geleverd aan de serviceproviders.

% van bemeten rijbaanlengte

89%

94%

89%

89%

Toelichting:

De indicator kent twee aspecten, namelijk de mate van beschikbaarheid van de RWS meetlocaties en de mate waarin meetgegevens tijdig (binnen 75 seconden) verstuurd zijn naar de Nationale Databank Wegverkeergegevens (NDW). De genoemde waarde is het gemiddelde van beide aspecten. In combinatie met de verkeersgegevens van andere wegbeheerders kan dit aan serviceproviders beschikbaar worden gesteld.

12.02 Beheer, onderhoud en vervanging

Motivering

Het rijkswegennet en de onmiddellijke omgeving daarvan in een dusdanige staat houden dat het vervullen van de primaire functie gewaarborgd is: het faciliteren van vlot en veilig vervoer van personen en goederen. Daarbij gelden randvoorwaarden voor milieu (natuur, lucht, geluid en duurzaamheid).

Producten

Het regulier beheer en onderhoud van rijkswegen omvat maatregelen aan verhardingen, kunstwerken zoals bruggen, tunnels en viaducten, verkeersvoorzieningen, landschap en milieu en voorzieningen voor verkeersmanagement zoals signalering en verkeerscentrales.

Vervanging en renovatie betreft het tijdig programmeren en nemen van maatregelen aan kunstwerken en wegen waarbij regulier beheer en onderhoud niet meer voldoende is. Voornamelijk in de eerste helft en vanaf de jaren 60 van de vorige eeuw zijn kunstwerken gerealiseerd die, mede door het intensieve gebruik, nu of in de komende decennia het moment van einde levensduur naderen. Op basis van onderzoek wordt concreet gemaakt voor welke kunstwerken wanneer vervanging of renovatie aan de orde is.

In bijlage 4 Instandhouding is een nadere toelichting opgenomen met betrekking tot beheer en onderhoud en vervanging van alle netwerken.

12.02.01 Beheer en Onderhoud

Voor het gebruik van het wegennet zet IenM in op een optimale beschikbaarheid, betrouwbaarheid en veiligheid over de levenscyclus van de infrastructuur van wegen, bruggen, viaducten, tunnels, aquaducten, matrixborden, verkeerscentrales en verkeersvoorzieningen. Daarbij gelden de eisen ten aanzien van het landschap en het milieu rond de rijkswegen als randvoorwaarden. Zowel het preventief als het correctief onderhoud vallen onder het beheer en onderhoud.

De uitgaven voor het beheer en onderhoud bestaan hoofdzakelijk uit:

• - 

  • • 

    Uitgaven voor onderhoud van verhardingen waaronder het herstel van vorstschade en het zoveel mogelijk voorkomen daarvan.

• - 

  • • 

    Uitgaven voor onderhoud van kunstwerken.

• - 

  • • 

    Uitgaven voor onderhoud aan DVM-systemen zoals matrixborden, informatiepanelen en verkeerscentrales.

• - 

  • • 

    Klein variabel en vast onderhoud aan verkeersvoorzieningen, zoals onderhoud aan bermen, geleiderail, bewegwijzering, geluidsschermen en verlichting.

• - 

  • • 

    Uitgaven voor geluidmaatregelen (landschap en milieu) als gevolg van naleving van geluidproductieplafonds voor zover geen onderdeel van een aanlegproject.

Meetbare gegevens

In onderstaande figuur is een verdeling gegeven van de beheer- en onderhoudskosten voor verhardingen, kunstwerken (bruggen en viaducten), DVM, verkeersvoorzieningen, landschap en milieu. Deze percentages zijn gebaseerd op een langjarig gemiddelde.

Areaal rijkswegen

Eenheid

2015

2016

2017

Rijbaanlengte

Hoofdrijbaan

km

5.800

5.795

5.799

Rijbaanlengte

Verbindingswegen en op- en afritten

km

1.616

1.625

1.625

Areaal asfalt

Hoofdrijbaan

km²

76

76

76

Areaal asfalt

Verbindingswegen en op- en afritten

km²

13

13

13

Groen areaal

km²

199

199

199

Toelichting:

• - 

  • • 

    De afname van de rijbaanlengte (hoofdrijbaan) in 2016 wordt met name verklaard door de voorgenomen overdracht van de N273 Haelen. In 2017 neemt de rijbaanlengte (hoofdrijbaan) weer toe door de oplevering van onder andere de N31 Traverse Harlingen en de A6/A7 Knooppunt Joure.

• - 

  • • 

    De toename van de rijbaanlengte (verbindingswegen en op- en afritten) in 2016 wordt met name veroorzaakt door de aanleg van de A2 Passage Maastricht. In 2017 blijft de netto lengte gelijk doordat de aanpassingen van onder andere de N31 Traverse Harlingen, de A6/A7 Knooppunt Joure en A1 Apeldoorn-Zuid-Beekbergen elkaar compenseren.

• - 

  • • 

    De verandering van het asfaltoppervlak (verbindingswegen en op- en afritten) valt binnen de afronding.

Omvang Areaal

Areaal

Eenheid

Omvang 2017

Budget

x € 1.000

2017

Beheer, onderhoud en ontwikkeling

Oppervlakte wegdek¹

km²

90

524.864

Noot ¹

Exclusief verzorgingsbanen

Indicatoren Beheer en Onderhoud

2014

2015

streefwaarde 2016

streefwaarde 2017

De verhouding verstoringen door aanleg, beheer en onderhoud ten opzichte van totale verstoringen.

4%

4%

10%

10%

Tijdsduur (%) van het jaar dat de weg veilig beschikbaar is, zonder dat rijstroken zijn afgesloten door aanlegwerkzaamheden, onderhoudswerkzaamheden, door falen infra of falen verkeersmanagement.

99%

98%

90%

90%

Voldoen aan norm voor verhardingen (stroefheid en spoorvorming) en aan norm gladheidbestrijding (binnen 2 uur preventief strooien).

96%

99%

98%

98%

12.02.04 Vervanging

De veiligheid en de beschikbaarheid van het hoofdwegennet moeten in stand worden gehouden tegen de achtergrond van een beperkte technische levensduur van kunstwerken. Het einde van de levensduur kan ontstaan door de ouderdom van het kunstwerk of door intensiever gebruik dan bij het ontwerp is voorzien. Door de intensieve aanleg in de eerste helft en voornamelijk ook vanaf de jaren 60 van de vorige eeuw valt te verwachten dat deze problematiek geleidelijk toeneemt.

Op dit artikel staan alle beschikbare budgetten voor Vervanging en Renovatie van het Hoofdwegennet. In het MIRT Overzicht¹ worden onderliggende projecten inzichtelijk gemaakt. RWS bekijkt via inspecties waar maatregelen nodig zijn. Voor een zichtperiode van ongeveer 7 jaar is dit vooruit te plannen in concrete projecten. Voor de periode daarna zijn budgetten beschikbaar, maar wordt de invulling van het programma in latere jaren concreet. Deze werkwijze staat verder toegelicht in bijlage 4 Instandhouding.

12.03 Aanleg

Motivering

Door middel van voorbereiding en uitvoering van infrastructuurprojecten wordt bereikt dat de noodzakelijke capaciteit beschikbaar is en komt, met als doel om de verwachte verkeersgroei te faciliteren en een betrouwbaar netwerk te realiseren met voorspelbare reistijden. Daarbij wordt rekening gehouden met de kaders van veiligheid en leefbaarheid.

12.03.01 Realisatie

Producten

Mijlpalen Realisatieprojecten

In 2017 wil IenM de volgende mijlpalen realiseren:

Mijlpaal

Project

Openstelling

A1 Apeldoorn Zuid-Beekbergen

A6/A7 Knooppunt Joure

A50 Ewijk-Valburg

Start realisatie

A4 Vlietland-N14 (onderdeel van de realisatie Rijnlandroute)

A4/A44 RijnlandRoute

A10 Knooppunten De Nieuwe Meer en Amstel

A24 Blankenburgverbinding

A27/A1 Utrecht Noord-knooppunt Eemnes-aansluiting Bunschoten

N35 Zwolle-Wijthmen

Overige maatregelen

Meer Veilig-3

In het servicepakket Meer Veilig-3 wordt gewerkt aan het realiseren van kosteneffectieve maatregelen waarmee locaties met een relatief hoog veiligheidsrisico worden aangepakt. Concrete voorbeelden van maatregelen zijn het aanleggen van een rotonde, plaatsen van geleiderail of het aanpassen van de belijning. Het servicepakket Meer Veilig-3 is opgedeeld in twee tranches. Van de eerste tranche zijn inmiddels 13 maatregelen gerealiseerd. Voor de overige 36 maatregelen staat de realisatie gepland in 2016 en 2017. De tweede tranche van Meer Veilig-3 bestaat uit nog eens 34 maatregelen, die deels in voorbereiding en deels in realisatie zijn en die grotendeels eveneens gerealiseerd zullen worden in 2016 en 2017. De maatregelen binnen het programma Meer Veilig dragen bij aan de verkeersveiligheid op het hoofdwegennet (bijvoorbeeld door het creëren van obstakel vrije bermen). Aangezien nog kansrijke verbetermogelijkheden resteren wordt om die reden een vervolgpakket Meer Veilig uitgewerkt voor de periode na 2017.

Maatregelpakket Verzorgingsplaatsen

Dit pakket is gericht op het oplossen van de meest acute kwantitatieve en kwalitatieve knelpunten op verzorgingsplaatsen langs (inter-)nationale vrachtcorridors. Binnen dit pakket worden landelijk ruim 300 extra parkeerplaatsen voor vrachtwagens gecreëerd en zijn nog eens ruim 400 parkeerplaatsen meerjarig gehuurd. Daarnaast wordt ingezet op een structurele kwaliteitsverbetering van naar verwachting 35 tot 40 verzorgingsplaatsen. Het totaal hiervoor beschikbare budget bedraagt € 25 miljoen. In 2017 zal de laatste tranche aan maatregelen worden uitgevoerd. In Limburg zal Grensemplacement Venlo-Zuid worden gerenoveerd. In de provincie Zuid-Holland wordt langs de A4, A12 en A15 de capaciteit met in totaal circa 60 parkeerplaatsen uitgebreid. In de provincie Noord-Brabant wordt in dit jaar op zeven verzorgingsplaatsen de kwaliteit verbeterd en wordt capaciteit uitgebreid.

Meer Kwaliteit Leefomgeving

Dit pakket betreft het Meerjarenprogramma Ontsnippering (MJPO). De geplande werkzaamheden binnen het MJPO lopen door tot en met 2018. Een voorbeeld van een ontsnipperingsproject is het plaatsen van een ecoduct of een dassentunnel. Hierdoor worden twee gescheiden natuurgebieden met elkaar verbonden. In de periode 2016-2018 wordt gewerkt aan de voorbereiding en uitvoering van de laatste tranche maatregelen. Zo zal in 2017 gestart worden met de aanleg van ecoduct Maanschoten, wordt de planvorming van de ontsnippering van het Julianakanaal in het Beneden-Geuldal verder uitgewerkt en worden er meerdere kleine faunatunnels en enkele uittreedplaatsen langs de waterwegen gerealiseerd.

Informatie over het programma, zoals de maatregelen, zijn ook te vinden op de website van het MJPO².

Belangrijkste (budgettaire) aanpassingen

• - 

  • • 

    Blankenburgverbinding: het project is overgegaan naar realisatie. Het verschil tussen raming en budget (€ 60 miljoen) in navolging op het Tracébesluit is toegevoegd aan de investeringsruimte artikelonderdeel 12.07. Bij het project Blankenburgverbinding wordt ook een KRW-maatregel uitgevoerd. Hiervoor is € 1 miljoen vanuit KRW toegevoegd.

• - 

  • • 

    Naar aanleiding van het amendement Hoogland (Kamerstukken II 2015-2016 34 300 A, nr. 20) is voor snelfietsroutes een reservering getroffen ter hoogte van € 18,5 miljoen. Dit is beschikbaar voor de door de regio ingediende snelfietsroutes (Kamerstukken II 2015-2016 34 300 A, nr. 70).

• - 

  • • 

    Binnen het programma SAA (Schiphol-Amsterdam-Almere) wordt € 89 miljoen, als gevolg van meevallers op de andere onderdelen van het programma SAA, toegevoegd aan het deeltraject A9 Amstelveen. Dit deeltraject is nog in de fase van planuitwerking (Art. 12.03.02).

• - 

  • • 

    De budgetspanning SAA is ten opzichte van vorig jaar afgenomen van € 0,3 miljard naar € 0,25 miljard. De afgenomen spanning is voor het grootste gedeelte gerealiseerd door de afname van risico’s bij het project A1/A6. Het programma SAA heeft te maken met diverse onzekerheden en nog te realiseren complexe onderdelen (aquaduct; tunnel; verdiepte liggingen; wisselstroken). Door strakke sturing op de risico’s behoort het realiseren van SAA binnen het taakstellend budget nog steeds tot de mogelijkheden.

• - 

  • • 

    ZSM 1+2 (spoedwet wegverbreding): de meevallers A28 Utrecht-Amersfoort (€ 21 miljoen), A2 Everdingen-Oudenrijn (€ 0,5 miljoen) en de lagere ontvangst knooppunt Gouwe / aansluiting Moordrecht (€ - 1,3 miljoen) zijn overgeboekt naar ZSM (programma Zichtbaar, Snel en Meetbaar) waar alle mee- en tegenvallers van de Spoedaanpak worden samengevoegd. De vrijval bij A28 Utrecht-Amersfoort is veroorzaakt door meevallers in de contractwijzigingen (geluidsmaatregelen en het waterhuishoudkundig plan) en effectieve risicobeheersing. Daarmee is er op het totale programma een meevaller van € 229 miljoen.

• - 

  • • 

    Binnen het programma Quick Wins Wegen heeft een meevaller plaatsgevonden van € 25 miljoen. Een aantal projecten zijn niet in uitvoering genomen, omdat het effect van de maatregel onvoldoende was, dan wel voor een andere oplossing is gekozen.

• - 

  • • 

    A4 Dinteloord-Bergen op Zoom: er heeft een meevaller plaatsgevonden van € 17 miljoen, omdat er minder risico’s zijn opgetreden dan waarmee rekening gehouden was.

• - 

  • • 

    Meer kwaliteit leefomgeving: in de begroting 2016 zijn per abuis de gerealiseerde uitgaven tot en met 2012 niet meegenomen.

• - 

  • • 

    Het saldo van mee- en tegenvallers van projecten binnen realisatie wordt toegevoegd aan de investeringsruimte Wegen (artikelonderdeel 12.07).

Projectoverzicht behorende bij 12.03.01: Realisatieprogramma Hoofdwegennet (Budget in € mln.)

Totaal

Openstelling

Projectomschrijving

huidig

vorig

t/m 2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

later

huidig

vorig

Projecten Nationaal

Kleine projecten / Afronding projecten

62

56

10

8

23

15

6

nvt

nvt

Programma 130 km

56

56

30

6

1

3

1

1

13

-

-

Programma aansluitingen

113

113

32

5

45

29

2

nvt

nvt

Quick Wins Wegen

12

37

11

1

0

-

-

ZSM 1+2 (spoedwet wegverbreding)

1.543

1.772

1.462

14

5

0

62

2016

2016

Projecten Noordwest-Nederland

A10 Amsterdam praktijkproef FES

51

51

25

3

4

18

2018

2015-2018

A1/A6/A9 Schiphol-Amsterdam-Almere

1.587

1.587

604

65

87

104

127

67

59

473

2024-2026

2024-2026

A9 Badhoevedorp

340

340

153

53

21

8

104

2018

2018

A2 Holendrecht-Oudenrijn

1.216

1.216

1.202

4

3

7

2012

2012

A28 Utrecht-Amersfoort

202

202

194

2

7

0

2013

2013

A28 Knooppunt Hoevelaken

743

741

27

16

29

102

162

143

84

180

2023-2025

2022-2024

A1 Bunschoten-Knooppunt Hoevelaken

24

24

17

1

1

5

2015

2015

N50 Ens-Emmeloord

16

16

4

9

2

2016

2016

A7/A8 Purmerend-Zaandam-Coenplein

21

21

13

6

1

0

2015

2015

A27/A1 Utrecht.N.-knp. Eemnes-asl.Bunschoten

261

261

8

8

121

113

13

2018-2020

2018-2020

A10 Knooppunten De Nieuwe Meer en Amstel (Zuidas)

297

297

0

2

12

26

50

59

57

92

2028

2028

Projecten Zuidwest-Nederland

A24 Blankenburgtunnel (excl. tolopgave)

774

857

11

14

42

76

240

263

104

23

2022-2024

2022-2024

A4 Burgerveen-Leiden

547

548

537

2

8

2015

2015

A4/A44 Rijnlandroute

552

551

36

36

101

121

161

50

48

Regio

Regio

A4 Delft-Schiedam

658

658

577

19

6

4

4

39

3

7

2015

2015

A4 Vlietland / N14

14

14

14

Regio

Regio

N57/N59 EuroRAP (verkeersveiligheid)

11

11

0

1

0

5

4

1

2020

2020

N61 Hoek-Schoondijke

119

119

104

5

1

9

2015

2015

Projecten Zuid-Nederland

A4 Dinteloord-Bergen op Zoom

258

275

254

2

2

2014

2014

A67 Aanpak toerit Someren

6

6

5

0

1

2015

2015

A2 Maasbracht-Geleen, 1^e fase

154

154

153

1

2013

2013

A2 Passage Maastricht

678

678

651

1

26

2016

2016

A76 Aansluiting Nuth

59

59

45

14

Regio

Regio

Projecten Oost-Nederland

A50 Ewijk-Valburg

270

270

265

4

2

2017

2017

N35 Combiplan Nijverdal

321

321

312

4

5

2015

2015

N18 Varsseveld-Enschede

337

337

110

65

100

57

6

2019-2021

2019-2021

N35 Wijthmen-Nijverdal

15

15

15

2018

2018

A1 Apeldoorn Zuid-Beekbergen

31

31

1

8

14

7

0

2017

2016-2018

N35 Zwolle-Wijthmen

48

48

5

4

22

17

2018

2018

Projecten Noord-Nederland

N31 Leeuwarden (De Haak)

217

217

208

9

0

2014

2014

A7 Zuidelijke Ringweg Groningen, fase 2

670

669

17

24

58

84

85

83

84

236

2019-2021

2019-2021

Overige maatregelen

Meer kwaliteit leefomgeving

176

109

91

16

20

20

20

10

Meer veilig 3

37

37

7

10

10

10

Verzorgingsplaatsen

25

25

15

10

Reservering snelfietsroutes

19

5

5

5

5

Afrondingen

• - 

  1

1

• - 

  1

2

Totaal uitvoeringsprogramma

12.540

7.150

433

676

870

972

910

458

1.075

Realisatieuitgaven op IF 12.03.01 mbt planuitwerking

48

93

62

40

7

1

Programma Realisatie (IF 12.03.01)

481

769

932

1.012

917

459

1.075

Budget Realisatie (IF 12.03.01)

481

619

782

1.012

967

709

1.075

Overprogrammering (-)

• - 

  150

• - 

  150

50

250

Zoals in de leeswijzer beschreven, is voor projecten in bovenstaande tabel waar mogelijk een digitale verwijzing opgenomen naar de projectbladen in het MIRT Overzicht. Zodra een project is opengesteld, wordt het project in het overzicht «Gerealiseerde projecten» van het MIRT Overzicht opgenomen, waarmee het projectblad komt te vervallen. Dit jaar is in het MIRT Overzicht aanvullende informatie toegevoegd over de ontwikkeling van planning en budget in de afgelopen vijf jaar en de financiële voortgang van de projecten. Na openstelling vinden er in de regel nog (na)betalingen plaats, waardoor het project wel opgenomen blijft in bovenstaande tabel.

12.03.02 Verkenningen en Planuitwerkingen

Belangrijkste (budgettaire) aanpassingen

• - 

  • • 

    Beter Benutten: op artikel 18 Overige uitgaven en ontvangsten waren de middelen voor het vervolgprogramma Beter Benutten gereserveerd. Het vervolgprogramma Beter Benutten, dat loopt van 2015 tot en met 2017, heeft inmiddels meer vorm gekregen en volgens het zwaartepunt principe zijn deze middelen toegewezen aan artikel 12 Hoofdwegennet, waar grotendeels de middelen van Beter Benutten I staan.

• - 

  • • 

    Het studiebudget externe kosten planuitwerkingen is via het saldo mee- en tegenvallers opgehoogd conform afspraken uit de begroting 2016 bij de omzetting kerntaken RWS.

• - 

  • • 

    SAA A9 Amstelveen: de meevallers bij andere projectonderdelen van SAA zijn toegevoegd aan dit deeltraject. Voor de toekomstvaste aanleg van de A9 is daarnaast het budget met € 23 miljoen opgehoogd.

• - 

  • • 

    A13/A16 Rotterdam: in oktober 2015 is de Inpassingovereenkomst A13/16 gesloten met de regiopartners waarin nadere afspraken zijn gemaakt over de besteding van de regionale bijdrage aan enkele inpassingmaatregelen. De regio zal vanuit de eerder toegezegde middelen (€ 100 miljoen, prijspeil 2010) voor € 14 miljoen zelf maatregelen verrichten die geen onderdeel uitmaken van het Tracébesluit. De regionale bijdrage (budget en ontvangst in de begroting) wordt daarom in deze begroting verlaagd. Het budget is daarnaast geïndexeerd naar prijspeil 2016. Per saldo daalt het budget in de rijksbegroting daardoor met € 5 miljoen.

• - 

  • • 

    Blankenburgverbinding: het project is overgegaan naar realisatie. Het verschil tussen raming en budget bij de overgang naar realisatie (€ 60 miljoen) is toegevoegd aan de investeringsruimte artikelonderdeel 12.07. De rijksbijdrage aan het kwaliteitsprogramma Blankenburgverbinding (€ 26 miljoen) blijft apart gereserveerd op artikelonderdeel 12.03.02 en wordt na het onherroepelijk worden van het Tracébesluit beschikbaar gesteld aan de regio.

• - 

  • • 

    ViA15: Het taakstellend budget van dit project is conform bestuurlijke afspraken uit november 2015 bij het Ontwerp Tracébesluit (OTB) per saldo verlaagd met € 15 miljoen. De bijdrage van de provincie Gelderland aan het project is met € 35 miljoen verlaagd om maatregelen te nemen op het onderliggend wegennet. Daarnaast is, conform de bestuurlijke afspraken uit 2013, de aanbestedingsmeevaller van € 20 miljoen bij het project A12 Ede-Grijsoord toegevoegd aan het taakstellend budget van de ViA15.

• - 

  • • 

    A27 Houten-Hooipolder: het budget is met € 48 miljoen opgehoogd om aan te sluiten bij de huidige raming van het vastgestelde OTB. Bij uitwerking van het OTB bleek dat op delen van het traject de eerdere versobering teveel impact heeft gehad, en er aanvullend budget nodig is om een robuust ontwerp te kunnen realiseren voor een goede doorstroming en veiligheid.

• - 

  • • 

    N35 Nijverdal-Wierden: begin 2015 zijn afspraken gemaakt met de regio Oost-Nederland over de beschikbare middelen bij de N35 Nijverdal-Wierden, in totaal € 122 miljoen. Naast de aanleg van de N35 betreft dit een bijdrage aan de kosten voor de verkenning, bijdrage N35 Salland-Twentetunnel om deze voor te bereiden op het project N35 Nijverdal-Wierden en interne kosten RWS. Het taakstellend budget voor de aanleg van de N35 Nijverdal-Wierden bedraagt € 104 miljoen. De overige middelen zijn overgeboekt naar de desbetreffende artikelonderdelen en de investeringsruimte voor zover deze activiteiten al waren gedekt.

• - 

  • • 

    Naar aanleiding van bestuurlijke afspraken in het najaar van 2015 zijn de projecten A15 Papendrecht-Sliedrecht en Programma Bereikbaarheid Zuid-Nederland (onderdelen: InnovA58, ITS en Smart Mobility, A67) in de begroting opgenomen.

• - 

  • • 

    Programma Bereikbaarheid Zuid-Nederland (InnovA58): voor de aanpak van de A58 is naar aanleiding van de bestuurlijke afspraken en het geselecteerde voorkeursalternatief een taakstellend budget opgenomen van € 400 miljoen (Kamerstukken II 2015-2016 34 300 A, nr. 16). De middelen voor Beheer en Onderhoud door deze areaalgroei zijn specifiek op de begroting gereserveerd (€ 11 miljoen).

• - 

  • • 

    Reservering Caribisch Nederland: met Bonaire en St. Eustatius is een afspraak vastgelegd in de meerjarenprogramma’s dat IenM een eenmalige impuls beschikbaar stelt voor de wegen (in totaal € 9 miljoen). Hiervoor is een reservering getroffen. In overleg met BZK en de eilandbesturen worden de middelen beschikbaar gesteld.

• - 

  • • 

    N33 Zuidbroek-Appingedam: de bijdrage van de provincie Groningen aan het project is opgenomen in de begroting (€ 88 miljoen). Het budget is daarnaast verlaagd omdat de planstudiekosten en apparaatskosten RWS reeds gedekt zijn op de artikelonderdelen 12.03.02 en 12.06.

• - 

  • • 

    In het verleden is € 187 miljoen gereserveerd voor de naleving van SWUNG. Daarvan staat € 120 miljoen op het artikelonderdeel 12.02. De resterende € 67 miljoen is nog een reservering bij het artikelonderdeel 12.03.02. Deze reservering van € 67 miljoen wordt nu verhoogd met € 12 miljoen. De verhoging is een risicoreservering voor het geval geluidsproductieplafonds eerder worden gehaald dan gedacht na de snelheidsverhogingen. Het betreft hier mogelijke meerkosten tot en met 2028. Bij vaststelling van de nieuwe SLA zal bekeken worden of het nodig is om deze middelen toe te voegen aan het budget voor Beheer en Onderhoud. De meerkosten van de door de Kamer gevraagde (motie Visser/Hoogland 34 300 XII, nr. 18) snelheidsverhoging op de A2 tussen Maarssen/Holendrecht worden betaald uit de reservering. In de reeds gereserveerde middelen (€ 187 miljoen) zijn de mogelijke meerkosten voor in het verleden doorgevoerde snelheidsverhogingen ter grootte van € 11 miljoen gedekt.

Projectoverzicht behorende bij 12.03.02: Verkenningen en planuitwerkingen Hoofdwegennet (Budget in x € mln.)

Budget

Planning

Projectomschrijving

huidig

vorig

TB

Openstelling

Verplicht

Realisatieuitgaven op IF12.03.01 mbt planuitwerkingsprojecten

• - 

  250

• - 

  267

nvt

Projecten Nationaal

Beter Benutten

475

285

nvt

Geluidsaneringprogramma - weg

260

260

nvt

Lucht - weg (NSL hoofdwegennet)

196

196

nvt

Bijdrage aan agentschap t.b.v. externe kosten planuitwerkingen

192

109

nvt

Projecten Noordwest-Nederland

A1/A6/A9 Schiphol-Amsterdam-Almere, deeltraject A9 Amstelveen (deel 4)

709

685

2017

2024-2026

A27/A12 Ring Utrecht

1.141

1.138

2017

2024-2026

Rijksbijdrage aan de Noordelijke Randweg Utrecht

166

166

nvt

Regio

Stedelijke Bereikbaarheid Almere

26

26

nvt

nvt

Projecten Zuidwest-Nederland

A16 Rotterdam

974

979

2016

2021-2023

A58 aansluiting Goes

9

9

nvt

nvt

A15 Papendrecht-Sliedrecht

6

0

2017

2018-2020

Rijksbijdrage aan kwaliteitsprogramma Blankenburgverbinding

26

26

nvt

nvt

Projecten Zuid-Nederland

A2 ‘t Vonderen-Kerensheide

262

261

2017

2025-2027

A27 Houten-Hooipolder

860

810

2017

2023-2025

N65 Vught-Haaren¹

46

46

nvt

2023-2025

Programma Bereikbaarheid Zuid-Nederland: InnovA58

401

435

nnb

2022-2024

Programma Bereikbaarheid Zuid-Nederland: ITS en Smart Mobility

30

0

nvt

nvt

Projecten Oost-Nederland

A12/A15 Ressen-Oudbroeken (excl. tolopbrengsten) (ViA15)

541

555

2017

2021-2023

Terugbetaling regiobijdrage ViA15 (maatregelen OWN)

35

0

nvt

nvt

N35 Nijverdal-Wierden

104

122

2018

2022-2024

A1 Apeldoorn-Azelo

424

424

2017

Fase 1: 2019-2021

Fase 2: 2026-2028

Projecten Noord-Nederland

N33 Zuidbroek-Appingedam

96

11

2018

2021-2023

Gebonden

Projecten Nationaal

Reserveringen voor LCC

150

127

nvt

Tolreservering Blankenburgverbinding en ViA15

108

108

nvt

Reservering Nalevingskosten SWUNG

79

67

nvt

Projecten Noordwest-Nederland

A7/A8 Corridor Amsterdam-Hoorn

300

300

Landzijdige Bereikbaarheid Lelystad Airport

49

51

Reservering BenO A6 aansluiting Lelystad

1

0

nvt

Projecten Zuidwest-Nederland

A4 Haaglanden (passage en poorten & inprikkers)

448

447

Reservering BenO A15 Papendrecht-Sliedrecht

2

0

nvt

Projecten Zuid-Nederland

A67/A73 Knooppunt Zaarderheiken

5

5

Programma Bereikbaarheid Zuid-Nederland: A67 Leenderheide-Zaarderheiken

150

0

Landzijdige Bereikbaarheid Eindhoven Airport

25

25

Reservering BenO InnovA58

11

0

nvt

Projecten Oost-Nederland

Reservering BenO A1 Apeldoorn-Azelo

19

19

nvt

Reservering BenO N35 Nijverdal-Wierden

1

1

nvt

Reservering Terugbetaling voorfinanciering A1 Apeldoorn-Azelo

29

29

nvt

Projecten Noord-Nederland

Reservering BenO N33 Zuidbroek-Appingedam

4

4

nvt

Bestemd

324

350

Projecten in voorbereiding

Projecten Nationaal

Studiebudget Verkenningen / MIRT onderzoeken

Projecten Zuidwest-Nederland

A20 Nieuwerkerk-Gouwe

Overige projecten in voorbereiding

Gesignaleerde Risico’s

Totaal programma planuitwerking en verkenning

8.434

Begroting IF 12.03.02

8.434

Legenda:

TB = Tracébesluit

Noot ¹

Dit is exclusief de € 10,6 miljoen die RWS heeft gereserveerd voor maatregelen op en langs de N65 conform het convenant tussen RWS en Vught van 13 juni 2007.

Zoals in de leeswijzer beschreven, is voor projecten in bovenstaande tabel waar mogelijk een digitale verwijzing opgenomen naar de projectbladen in het MIRT Overzicht. Zodra een project is opengesteld, wordt het project in het overzicht «Gerealiseerde projecten» van het MIRT Overzicht opgenomen, waarmee het projectblad komt te vervallen. Dit jaar is op het MIRT blad voor planuitwerkingprojecten aanvullende informatie toegevoegd over de ontwikkeling van planning en budget in de afgelopen vijf jaar.

Onderstaand is de budgetflexibiliteit voor de periode 2016-2030 weergegeven voor aanleg planuitwerkingen en verkenningen door inzicht te verstrekken in de opbouw van de MIRT-budgetten tot en met 2030.

12.04 Geïntegreerde contractvormen/PPS

Motivering

Infrastructuurprojecten die via een DBFM (Design, Build, Finance en Maintain) contract worden aanbesteed, hebben als kenmerk dat sprake is van de overdracht van de integrale onderdelen van een bouwproject (ontwerp, bouw, onderhoud en financiering) aan een private opdrachtnemer. In plaats van een product wordt een dienst uitgevraagd, te weten de beschikbaarheid van de infrastructuur. De betaling voor deze dienst vindt plaats aan de hand van de overeengekomen prestatie die wordt afgezet tegen de daadwerkelijk geleverde prestatie, de beschikbaarheid. De beschikbaarheidsvergoeding wordt pas uitgekeerd na oplevering van het project; tijdens de bouw dient de DBFM-opdrachtnemer daarom zelf de financiering te regelen. Omdat het project gefinancierd is door banken en/of institutionele beleggers, is sprake van een sterke druk vanuit de financiers op de private opdrachtnemer om de afgesproken prestatie ook te leveren: op tijd en binnen de geraamde kosten. Een lager prestatieniveau leidt tot lagere betalingen, die op hun beurt de terugbetaling van de financiering moeten zekerstellen. In de bouwfase is doorgaans wel sprake van een gedeeltelijke betaling (de partiële beschikbaarheidsvergoeding) als sprake is van de uitbreiding van een bestaande weg die ook tijdens de verbouwing beschikbaar moet blijven voor het wegverkeer. Bij openstelling van de weg wordt overgegaan naar een volledige beschikbaarheidsvergoeding. Het afronden van een aanbesteding resulteert in een meerjarige verplichting van zowel aanleg als ook beheer en onderhoud op het desbetreffende project. Op dit begrotingsartikel bestaat daarmee geen enkele budgetflexibiliteit. Slechts bij onderpresteren van de DBFM-opdrachtnemer kunnen boetes en kortingen worden aangebracht. Tot dusver is dat bij ieder project wel eens gebeurd, zij het niet van een omvang die expliciet zichtbaar wordt op dit begrotingsartikel. Afgezet tegen de maximale beoogde beschikbaarheidsvergoeding volgens het contract varieert de werkelijk geleverde beschikbaarheid gemiddeld rond de 99%. De verplichting aan de DBFM-opdrachtnemer vervalt aan het einde van de looptijd van het contract waarna het beheer en onderhoud van deze wegvakken terugkomen bij RWS en de bijbehorende budgetten gaan vallen onder het reguliere onderhoudsartikel (artikelonderdeel 12.02 Beheer, Onderhoud en Vervanging). In bijlage 4 Instandhouding is inzichtelijk gemaakt welke bedragen hiermee gemoeid zijn.

De Brief Prioritering Investeringen Mobiliteit en Water (Kamerstukken II 2010-2011 32 500 A, nr. 83, bijlage 3) bevat een lijst van in totaal 20 potentiële DBFM-projecten op het hoofdwegennet. Al deze projecten worden getoetst aan kwalitatieve criteria en op mogelijke financiële meerwaarde. In de Voortgangsrapportage DBFM(O) wordt periodiek gerapporteerd over de DBFM-dealflow op langere termijn (meest recente voortgangsrapportage DBFM(O): Kamerstukken II 2014-2015 28 753, nr. 35).

Producten

De projecten N31 Leeuwarden-Drachten, A59 Rosmalen-Geffen, A12 Lunetten-Veenendaal, 2^e Coentunnel en N33 Assen-Zuidbroek zijn opengesteld en verkeren in de exploitatiefase. Deze projecten zijn op tijd en binnen budget opgeleverd. In de DBFM(O) Voortgangsrapportage wordt nader ingegaan op de prestaties die bij deze projecten middels de DBFM-contractvorm zijn bereikt. De looptijd van deze contracten varieert; in onderstaand projectenoverzicht is zichtbaar wanneer de contracten eindigen.

De projecten A15 Maasvlakte Vaanplein, A12 Veenendaal-Ede-Grijsoord, en twee deelprojecten van SAA (Schiphol-Amsterdam-Almere) verkeren in de bouwfase. De beschikbare budgetten voor de (al dan niet partiële) beschikbaarheidsvergoedingen van al deze projecten zijn te vinden in onderstaand projectoverzicht.

Momenteel lopen DBFM-aanbestedingen van de N18 Varsseveld-Enschede, SAA A6 Almere en de A27/A1 Utrecht Noord-Eemnes-Bunschoten. De DBFM-conversie, overheveling van de begrotingsbedragen vanuit de budgetten voor aanleg (artikelonderdeel 12.03) en onderhoud (artikelonderdeel 12.02) naar dit begrotingsartikel, zal plaatsvinden na «Financial close» van deze contracten. Na afloop van het DBFM-contract (zie looptijd in onderstaande tabel) zal het budget voor Beheer en Onderhoud weer worden toegevoegd aan artikelonderdeel 12.02. Beheer, Onderhoud en Vervanging. Bij verlenging van de periode van het Infrastructuurfonds worden deze budgetten gezien als een doorlopende verplichting.

Voor 2017 en 2018 is voorzien dat de aanbesteding zal starten van de Blankenburgverbinding, de A13/A16 Rotterdam en de A12/A15 Ressen-Oudbroeken (ViA15).

Belangrijkste (budgettaire) aanpassingen

De tolgefinancierde uitgaven zijn in deze begroting opgenomen op dit artikelonderdeel (Art. 12.04). Deze waren in de vorige begroting weergegeven op productartikel 18 Overige uitgaven en ontvangsten. De tolprojecten Blankenburgverbinding en ViA15 worden met een DBFM-contract op de markt gezet (de aannemer wordt betaald voor de beschikbaarheid van de nieuwe weg). Een deel van de beschikbaarheidsvergoedingen wordt bekostigd vanuit tol. De tolgefinancierde uitgaven zijn hiermee nu begroot op het artikelonderdeel van waar de uitgaven zullen worden verricht. De tolopgave wordt jaarlijks geïndexeerd en bedraagt € 316 miljoen voor de Blankenburgverbinding en € 286 miljoen voor de ViA15 (in netto contante waarde op prijspeil 2016).

Projectoverzicht behorende bij 12.04: Geïntegreerde contractvormen/PPS Hoofdwegennet (Budget in € mln.)

Totaal

Openstelling

Eind

Projectomschrijving

huidig

vorig

t/m 2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

later

huidig

vorig

contract

Projecten Noordwest-Nederland

Aflossing tunnels

1.239

1.237

523

53

53

54

55

56

57

389

-

-

A10 Tweede Coentunnel

2.223

2.221

1.005

62

51

51

51

51

51

900

2013

2013

2037

A1/A6/A9 Schiphol-Amsterdam-Almere (deeltraject A1/A6)

1.737

1.731

111

47

297

94

68

106

59

954

2019

2019

2042

A1/A6/A9 Schiphol-Amsterdam-Almere (deeltraject A9 Gaasperdammerweg)

1.068

1.066

14

27

22

201

52

51

84

616

2021

2021

nnb

A12 Lunetten-Veenendaal

642

641

272

27

24

24

24

24

24

223

2012

2012

2033

Projecten Zuidwest-Nederland

A15 Maasvlakte-Vaanplein

2.060

2.058

1.020

139

55

54

52

52

52

635

2015

2015

2035

Projecten Zuid-Nederland

A59 Rosmalen-Geffen, PPS

288

288

267

1

1

1

1

6

12

2005

2005

Projecten Oost-Nederland

A12 Ede-Grijsoord

166

166

13

6

16

10

9

9

9

92

2016

2016

2032

Projecten Noord-Nederland

N31 Leeuwarden-Drachten

166

166

119

6

6

6

6

6

6

11

2007

2007

2022

N33 Assen-Zuidbroek

350

350

72

14

37

13

13

13

13

174

2014

2014

2034

Afrondingen

• - 

  1

1

1

1

2

Tolgefinancierde uitgaven

NCW

Tolgefinancierde uitgaven A24 Blankenburgtunnel

316

506

nvt

nvt

nvt

Tolgefinancierde uitgaven A12/A15 Ressen-Oudbroeken (ViA15)

286

457

nvt

nvt

nvt

Totaal

10.541

3.416

381

562

509

332

375

357

4.969

Zoals in de leeswijzer beschreven, is voor projecten in bovenstaande tabel waar mogelijk een digitale verwijzing opgenomen naar de projectbladen in het MIRT Overzicht. Zodra een project is opengesteld, wordt het project in het overzicht «Gerealiseerde projecten» van het MIRT Overzicht opgenomen, waarmee het projectblad komt te vervallen. Dit jaar is op het MIRT blad voor de realisatieprojecten aanvullende informatie toegevoegd over de ontwikkeling van planning en budget in de afgelopen vijf jaar en de financiële voortgang van de projecten. Bij DBFM projecten worden na de openstelling de beschikbaarheidsvergoedingen betaald, waardoor het project wel opgenomen blijft in bovenstaande tabel.

12.06 Netwerkgebonden kosten Hoofdwegennet

Motivering

Op dit artikelonderdeel worden de aan het netwerk te relateren apparaatskosten (inclusief afschrijving en rente) van RWS en de overige netwerkgebonden kosten geraamd. De overige netwerkgebonden kosten komen ten goede aan verkeersmanagement, beheer, onderhoud, vervanging, aanleg en DBFM, en betreffen taken die gecentraliseerd binnen RWS worden opgepakt. Het gaat bij deze zogeheten landelijke taken onder meer om het verzamelen van basisinformatie, onderhouden van ICT systemen, het inspecteren van het areaal en de ontwikkeling van kennis en innovatie. Er is gekozen voor centrale uitvoering met het oog op enerzijds uniformiteit in werkwijze en anderzijds kostenbesparing.

12.07 Investeringsruimte

Motivering

Op dit artikelonderdeel wordt de voor dit artikel beschikbare investeringsruimte tot en met 2030 verantwoord. De investeringsruimte betreft de budgettaire ruimte waarvoor nog geen bestuurlijke of juridische verplichtingen zijn aangegaan. Deze ruimte is onder meer beschikbaar voor het kunnen opvangen van (toekomstige) risico’s en de in het najaar van 2013 aangekondigde MIRT-onderzoeken (Kamerstukken II 2013-2014 33 750 A, nr. 25).

De in de begroting 2016 opgenomen stand van de beschikbare investeringsruimte tot en met 2028 bedroeg € 679 miljoen. Door de hieronder vermelde belangrijkste (budgettaire) aanpassingen bedraagt deze ruimte in de ontwerpbegroting 2017 nu € 1.051 miljoen tot en met 2030.

• - 

  • • 

    Om de flexibiliteit binnen het Infrastructuurfonds te garanderen, heeft het kabinet besloten dat gedurende de huidige kabinetsperiode van de investeringsruimte die met de verlenging tot en met 2030 ontstaat nog maximaal € 1,4 miljard mag worden bestemd voor (nieuwe) ambities en risico’s. Hiervan is € 749 miljoen toebedeeld aan Wegen.

• - 

  • • 

    Opvangen van de ramingsbijstelling Infrastructuurfonds (- € 520 miljoen).

• - 

  • • 

    Bijdrage aan de rijksbrede taakstelling Veiligheid en Justitie en Migratie (- € 5 miljoen).

• - 

  • • 

    Bijdrage aan Eenvoudig Beter (- € 80 miljoen).

• - 

  • • 

    Bijdrage aan de Topsector Logistiek (- € 17 miljoen).

• - 

  • • 

    Saldo prijsbijstelling 2016 (+ € 10 miljoen).

• - 

  • • 

    Het project Verkeersruit Eindhoven (€ 272 miljoen) wordt niet doorgezet. Een deel (€ 180 miljoen) wordt conform bestuurlijke afspraken in november 2015 beschikbaar gesteld voor het Programma bereikbaarheid Zuid-Nederland. Het overige deel gaat terug naar de investeringsruimte (+ € 92 miljoen).

• - 

  • • 

    Het wegendeel binnen de investeringsruimte op artikel 14 Regionaal/lokaal wordt toegevoegd aan de investeringsruimte op artikel 12 Hoofdwegennet (+ € 83 miljoen). In 2013 is reeds aangegeven dat alle vrije ruimte op wegenonderdelen van het Infrastructuurfonds beschikbaar zijn voor de gesignaleerde bereikbaarheidsknelpunten bij lage groei op het hoofdwegennet. De overheveling maakt het mogelijk om een integrale afweging te maken tussen investeringen in het regionaal/lokale en landelijke wegennet.

• - 

  • • 

    Toevoeging budget voor Verkeersmanagement en Beheer en Onderhoud: Inwinning verkeersgegevens NDW (- € 4 miljoen), Schaderijden (- € 16 miljoen), Duurzaamheid (- € 5 miljoen), kosten BenO door areaalgroei (- € 23 miljoen). Eén van de risico’s waarvoor de investeringsruimte beschikbaar is, zijn de hogere uitgaven binnen artikel 12.02 Beheer en Onderhoud als gevolg van areaalgroei. Vanwege de faseovergang van een aantal projecten (van planuitwerking naar realisatie) is in het lopende jaar € 23 miljoen toegevoegd aan Beheer en Onderhoud. Voor deze projecten was nog geen specifieke reservering getroffen.

• - 

  • • 

    Verwerking bestuurlijk afspraken bij de planuitwerkingen N35 Nijverdal-Wierden (+ € 7 miljoen) en N33 Zuidbroek-Appingedam (+ € 1 miljoen). Deze kosten zijn op andere artikelonderdelen gedekt (studiebudget en apparaatskosten RWS).

• - 

  • • 

    Verwerking van resultaat grondopbrengst in het kader van Integrale ontwikkeling tussen Delft en Schiedam (+ € 2,5 miljoen).

• - 

  • • 

    De reservering nalevingskosten SWUNG is opgehoogd met € 12 miljoen. Zie de toelichting bij artikel 12.03.

• - 

  • • 

    Wijzigingen bij aanlegprojecten: zie toelichting bij artikel 12.03. Betreft A24 Blankenburgverbinding (+ € 60 miljoen), SAA A9 Amstelveen (- € 23 miljoen), amendement fietssnelpaden (- € 18,5 miljoen), overboeking meevaller A12 Ede-Grijsoord naar project ViA15 (- € 20 miljoen), A27 Houten-Hooipolder (- € 48 miljoen), Capaciteitsverruiming A15 Papendrecht-Sliedrecht (- € 4 miljoen) en Caribisch Nederland (- € 9 miljoen).

• - 

  • • 

    Verwerking van het saldo van mee- en tegenvallers binnen het realisatieprogramma (zie Art. 12.03.01) (+ € 172 miljoen). In dit saldo is een meevaller meegenomen van € 229 miljoen vanuit het programma ZSM (spoedwetprojecten). Het saldo is verminderd met een ophoging van het studiebudget «externe kosten planuitwerkingen» op artikelonderdeel 12.03.02 (conform afspraken uit de begroting 2016 bij de omzetting kerntaken RWS).

12.07 Investeringsruimte Hoofdwegennet (bedragen x € 1.000)

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

Investeringsruimte

0

0

0

0

0

0

0

0

Totaal

0

0

0

0

0

0

0

0

(vervolg) 12.07 Investeringsruimte Hoofdwegennet (bedragen x € 1.000)

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

2016-2030

Investeringsruimte

0

0

0

0

451.651

305.961

293.827

1.051.439

Totaal

0

0

0

0

451.651

305.961

293.827

1.051.439

Artikel 13 Spoorwegen

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Op dit artikel worden de producten op het gebied van Spoorwegen verantwoord.

Het productartikel Spoorwegen is gerelateerd aan de beleidsdoelstellingen en beleidsinstrumenten zoals beschreven in de Begroting hoofdstuk XII over 2017 bij beleidsartikel 16 Openbaar Vervoer en Spoor.

Budgettaire gevolgen van de uitvoering van art. 13 Spoorwegen (bedragen x € 1.000)

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Verplichtingen

2.727.356

2.711.785

2.021.156

2.147.479

2.766.441

1.416.993

1.535.517

Uitgaven

1.999.985

2.260.947

2.228.915

2.141.096

2.098.259

2.158.124

2.257.190

Waarvan juridisch verplicht:

92%

13.02 Beheer, onderhoud en vervanging

1.225.522

1.221.082

1.245.661

1.226.826

1.192.105

1.213.190

1.215.680

13.03 Aanleg

625.037

843.329

735.505

674.583

676.245

705.775

769.580

13.03.01 Realisatieprogramma personenvervoer

540.437

597.379

556.087

438.210

403.545

317.993

209.317

13.03.02 Realisatieprogramma goederenvervoer

57.291

15.964

50.097

71.323

88.642

68.839

27.648

13.03.04 Verk. en planuitw. personenvervoer

22.441

103.336

126.178

163.900

181.130

318.317

512.615

13.03.05 Verk. en planuitw. goederenvervoer

4.868

126.650

3.143

1.150

2.928

626

20.000

13.04 Geintegreerde contractvormen/PPS

132.285

169.512

158.806

159.508

162.083

169.070

169.882

13.07 Rente en aflossing

17.141

17.021

48.362

16.597

16.597

16.597

16.597

13.08 Investeringsruimte

0

10.003

40.581

63.582

51.229

53.492

85.451

13.08.01 Programmaruimte

0

10.003

40.581

63.582

51.229

53.492

85.451

13.08.02 Beleidsruimte

0

0

0

0

0

0

0

13.09 Ontvangsten

240.852

301.540

185.262

314.308

200.642

195.736

200.651

Budgetflexibiliteit

Met uitzondering van verkenning en planuitwerking, worden de budgetten in 2017 als juridisch verplicht beschouwd op de peildatum 1 januari 2017. Voor de mate van verplichting van het verkenningen en planuitwerkingsprogramma tot en met 2030 wordt verwezen naar het betreffende projectoverzicht.

Onderstaand zijn de beschikbare budgetten tot en met 2030 per jaar gepresenteerd op het niveau van artikelonderdeel. In de verdiepingsbijlage bij de begroting zijn de mutaties op hetzelfde detailniveau toegelicht voor de periode tot en met 2030.

Bedragen x € 1.000

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

13

Spoorwegen

Uitgaven

2.260.947

2.228.915

2.141.096

2.098.259

2.158.124

2.257.190

1.955.805

1.817.813

13.02

Beheer, onderhoud en vervanging

1.221.082

1.245.661

1.226.826

1.192.105

1.213.190

1.215.680

1.207.073

1.209.904

13.03

Aanleg

843.329

735.505

674.583

676.245

705.775

769.580

481.374

339.676

13.04

Geïntegreerde contractvormen/PPS

169.512

158.806

159.508

162.083

169.070

169.882

169.803

171.057

13.07

Rente en aflossing

17.021

48.362

16.597

16.597

16.597

16.597

16.597

16.597

13.08

Investeringsruimte

10.003

40.581

63.582

51.229

53.492

85.451

80.958

80.579

13.09

Ontvangsten

Ontvangsten

301.540

185.262

314.308

200.642

195.736

200.651

205.474

208.284

(vervolg) Bedragen x € 1.000

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

2016-2030

13

Spoorwegen

Uitgaven

1.734.609

1.947.495

1.734.154

1.775.987

1.496.639

1.975.289

1.966.330

29.548.652

13.02

Beheer, onderhoud en vervanging

1.190.864

1.229.572

1.228.591

1.298.154

1.178.499

1.178.499

1.178.499

18.214.199

13.03

Aanleg

304.448

469.912

262.030

237.502

83.743

229.463

290.173

7.103.338

13.04

Geïntegreerde contractvormen/PPS

172.787

173.656

174.177

173.103

168.132

168.132

168.132

2.527.840

13.07

Rente en aflossing

16.597

16.597

16.597

16.597

16.597

16.597

16.597

281.144

13.08

Investeringsruimte

49.913

57.758

52.759

50.631

49.668

382.598

312.929

1.422.131

13.09

Ontvangsten

Ontvangsten

194.705

319.852

201.398

201.419

201.440

200.224

200.224

3.331.159

13.02 Beheer, onderhoud en vervanging

Motivering

Op grond van richtlijn 91/440/EEG i van de Raad van de Europese Gemeenschap van 29 juli 1991 kan een beheerder voor de spoorweginfrastructuur worden aangewezen en kunnen lidstaten financiële middelen verstrekken aan de beheerder om te voldoen aan zijn taken. De Minister van IenM heeft op 14 december 2014 aan ProRail een concessie verleend voor het beheer van de hoofdspoorweginfrastructuur in de periode 2015 tot en met 2024. In de beheerconcessie staan de afspraken tussen de overheid en ProRail over het beheer van de hoofdspoorweginfrastructuur. Deze afspraken gaan onder meer over de beschikbaarheid, betrouwbaarheid en kwaliteit van de hoofdspoorweginfrastructuur en de daarmee samenhangende voorzieningen, maar ook over de kwaliteit van de informatievoorziening. Jaarlijks wordt aan ProRail subsidie verstrekt voor de instandhouding van de hoofdspoorweginfrastructuur, overeenkomstig het bepaalde in de Wet en het Besluit Infrastructuurfonds.

De beheerconcessie geeft invulling aan de beleidsambities uit de Lange Termijn Spooragenda deel 2 (LTSA 2), namelijk scherpere sturing door de concessieverlener en de positionering van ProRail als publieke dienstverlener. Hiertoe bevat de concessie instrumenten als prestatie-indicatoren, programma’s en maatregelen, audits en reviews, verplichtingen om informatie aan IenM te verstrekken en/of besluiten voor te leggen en verplichtingen met betrekking tot samenwerking en transparantie. De ruggengraat van de concessie is de jaarcyclus waarmee in het beheerplan jaarlijks afspraken worden gemaakt tussen de Minister van IenM en ProRail over de te bereiken prestaties en de te nemen maatregelen. De Minister van IenM geeft jaarlijks in de beleidsprioriteitenbrief aan welke prestaties het komende jaar van ProRail worden verwacht. ProRail stelt op basis van de beleidsprioriteitenbrief een beheerplan op. ProRail consulteert belanghebbenden over de hoofdlijnen van het ontwerp beheerplan.

Nadat de Minister van IenM heeft ingestemd met het beheerplan, wordt deze toegezonden aan de Tweede Kamer. Na afloop van het jaar legt ProRail verantwoording af in het jaarverslag en de jaarrekening. Zodra deze zijn vastgesteld door de aandeelhouder (Minister van IenM) worden ook deze aan de Tweede Kamer toegezonden.

Producten

De beheer-, onderhoud- en vervangingsactiviteiten zijn gericht op het realiseren van de in het beheerplan opgenomen prestaties per prestatiegebied zoals opgenomen in de beheerconcessie. Onderdeel hiervan zijn de activiteiten van ProRail die samenhangen met verkeersleiding en capaciteitsmanagement. In het beheerplan zelf wordt jaarlijks een uitgebreide beschrijving opgenomen van de belangrijkste activiteiten die voor dat jaar zijn gepland. ProRail ontvangt voor de uit te voeren activiteiten een bijdrage van het Rijk. Bij de vaststelling van de rijksbijdrage voor beheer, onderhoud en vervanging wordt rekening gehouden met de inkomsten van de gebruiksvergoeding die ProRail ontvangt van de vervoerders en eventuele bijdragen van andere partijen voor onderhoudsactiviteiten.

Het Beheerplan 2017 wordt in november 2016 door ProRail ingediend en wordt in december 2016 (na instemming door IenM) aan de Tweede Kamer toegezonden.

Uitgaven

ProRail ontvangt van IenM gemiddeld € 1,2 miljard subsidie per jaar (inclusief btw) ter dekking van de instandhoudingskosten van de hoofdspoorweginfrastructuur. Daarnaast ontvangt ProRail van vervoerders (gebruiksvergoeding) en andere derden (doorbelaste onderhoudskosten) gemiddeld € 0,4 miljard per jaar, waarmee het totale budget voor de jaarlijkse instandhoudingskosten voor ProRail uitkomt op € 1,6 miljard inclusief btw.

Uit een in 2015 door PwC uitgevoerde doorlichting van de financiële meerjarenreeksen van ProRail (Kamerstukken II 2015-2016 29 984, nr. 621) blijkt dat de reeksen in grote lijnen op orde zijn. Na doorvoering van enkele correcties naar aanleiding van het onderzoek op deze reeksen resteert een verschil tussen de meerjarenreeksen van ProRail en de beschikbare middelen op het Infrastructuurfonds van circa € 475 miljoen inclusief btw (prijspeil 2014) in de periode 2018 tot en met 2028. Hierbij is rekening gehouden met de herverdeling van de taakstelling apparaat tussen onderhoud en aanleg. Door PwC zijn kostenreducerende maatregelen geïdentificeerd om het verschil tussen de benodigde en beschikbare middelen op te lossen. Het gaat dan bijvoorbeeld om het stimuleren van toetreding van nieuwe leveranciers, het reduceren van levensduurkosten, meer onderhoud overdag, langere trein vrije perioden en het aanpassen van de gebruiksvergoeding systematiek. Met de eerste twee genoemde maatregelen is ProRail reeds gestart. Vervolgens zullen gefaseerd de overige maatregelen worden uitgewerkt en ingevoerd. Dit gebeurt in overleg met diverse belanghebbenden. Met de brief van 16 juni 2016 (Kamerstukken II 2015-2016 29 984, nr. 669) is de Tweede Kamer nader geïnformeerd over de visie en aanpak toekomstbestendig en efficiënt spooronderhoud en de bijbehorende spoorbudgetten voor beheer, onderhoud en vervanging. Eind 2016 zal besluitvorming plaatsvinden over de te nemen kostenreducerende maatregelen.

Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar Bijlage 4 Instandhouding en Bijlage 5 ProRail.

13.03 Aanleg Spoor

IenM is verantwoordelijk voor de uitbreiding van de hoofdspoorweginfrastructuur. Deze wordt in belangrijke mate gefinancierd met middelen uit de Rijksbegroting. Op dit artikelonderdeel worden alle uitgaven begroot die noodzakelijk zijn voor:

• - 

  • • 

    door ProRail uit te voeren planuitwerkingen en verkenningen;

• - 

  • • 

    door IenM uit te voeren planuitwerkingen en verkenningen;

• - 

  • • 

    voorbereiding van de uitvoering van nieuwbouwprojecten Spoor;

• - 

  • • 

    uitvoering van deze projecten.

13.03.01 Realisatieprogramma personenvervoer spoor

Afgesloten projecten

Onderstaande projecten zijn afgesloten en indien noodzakelijk zijn de resterende werkzaamheden toegevoegd aan het projectbudget Nazorg gereedgekomen lijnen en halten:

• - 

  • • 

    NSP Den Haag

• - 

  • • 

    Reistijdverbetering

• - 

  • • 

    ERTMS-pilot Amsterdam-Utrecht (deel ProRail)

• - 

  • • 

    Station Barneveld Zuid (onderdeel post Kleine Stations)

• - 

  • • 

    Punctualiteits- en capaciteitsknelpunten: Spooruitbreiding Amersfoort

• - 

  • • 

    Punctualiteits- en capaciteitsknelpunten: Sporen in Den Bosch

• - 

  • • 

    Regionet: Maatregelen Westpoort- Westhavenweg

• - 

  • • 

    Regionet: Station Halfweg

• - 

  • • 

    MJPO 1^e tranche

• - 

  • • 

    Sporendriehoek Noord Nederland: Zwolle rijtijdverhoging 60/80

• - 

  • • 

    MJPG: Gilze-Rijen geluidswerende voorzieningen

Nieuw opgenomen projecten

In het nota overleg MIRT van 23 november 2015 is besloten geld vrij te maken voor onderstaande projecten (zie ook bijlage 6 van Kamerstukken II 2015-2016 34 300 A, nr. 17):

Beter en Meer

Om de groei op het spoor te faciliteren wordt gewerkt naar hoogfrequent rijden op drukke trajecten in Nederland. Naar aanleiding van de winterproblematiek (2010-2012) en de treinbotsing in Amsterdam is geconcludeerd is dat de betrouwbaarheid van het spoor eerst omhoog moet voordat frequentieverhoging op de drukke corridors kan plaatsvinden. Dit wordt ondervangen in het verbeterprogramma Beter en Meer. Dit programma is opgedeeld in onderstaande deelprogramma’s en kent een gefaseerde aanpak. De eerste fase richt zich op het mogelijk maken van een frequentieverhoging op de A2 corridor.

A: Be- en Bijsturing toekomst

Be- en Bijsturing van de Toekomst heeft als doel het logistieke bijsturingproces tijdens verstoringen beter uit te voeren. Hiertoe wordt een Centraal Monitorings- en Beslisorgaan (CMBO) opgericht waar de besluitvorming met betrekking tot dienstregelingsaanpassingen wordt ondergebracht. Ook worden er vooraf gedefinieerde bijsturingmaatregelen (VGB’s) ontworpen. Deze maatregelen leggen vast welke stappen er qua bijsturing genomen moeten worden (in dienstregelingsoplossingen) in het geval van een (gedeeltelijke) versperring op een specifiek baanvak. Dit heeft tot doel de maatregelen bij een versperring vooraf goed te hebben afgewogen met alle partijen (ProRail en alle vervoerders, reizigersorganisaties, goederenvervoerders en aannemers) en de afhandeling op het moment van de versperring te versnellen. Het CMBO en de VGB’s worden continue getoetst op uitvoerbaarheid van het bijsturingplan en verbetering in de manier van werken.

B: Verbeteraanpak trein op corridor Amsterdam-Eindhoven

De Verbeteraanpak Trein heeft als doel de uitvoeringsbetrouwbaarheid op lastige plekken en tijdstippen structureel te verbeteren op de drukke trajecten zodat meer klanten snel, rechtstreeks en betrouwbaar kunnen reizen. De Verbeteraanpak Trein bestaat uit vijf onderdelen:

• - 

  • • 

    Infrastructuur: Dit onderdeel richt zich op het verminderen van door infrastructuur veroorzaakte verstoringen op de A2-corridor. Het doel is om met het verbeteren van wissels en treindetectie een 20% reductie te bewerkstelligen in treinvertragingminuten veroorzaakt door infraverstoringen.

• - 

  • • 

    Materieel: Dit onderdeel richt zich op het verminderen van door materieel veroorzaakte verstoringen op de A2-corridor. Het doel is 15% reductie treinvertragingminuten veroorzaakt door materieelverstoringen. De bijbehorende aanpak richt zich op twee onderdelen; enerzijds de verbetering van de betrouwbaarheid van het materieel, anderzijds op de bedieningsinterface tussen mens en machine

• - 

  • • 

    Op tijd Reizen: Dit onderdeel richt zich op het meer laten rijden van treinen volgens de dienstregeling. Het doel is het realiseren van 40% spreiding in de uitvoering door:
  • - 

    • - 

      Het opleiden van personeel;

  • - 

    • - 

      Het nemen van maatregelen zoals hulpmiddelen om snellere instaptijden in treinen te realiseren (via Intelligent Platform Bars);

  • - 

    • - 

      Het beter informeren van de reiziger over het vertrekproces.

• - 

  • • 

    Regioaanpak: Dit onderdeel richt zich op het op orde krijgen van de operationele basis in de regio’s waarbij ketenpartners er gezamenlijk in slagen om continu operationele problemen (sneller) op te lossen.

• - 

  • • 

    Monitoring en Toetsing: Dit onderdeel richt zich op het valideren of de doelstellingen van het programma worden behaald. Om dit inzichtelijk te maken wordt een A2 prestatiedashboard opgesteld, het uitvoeren van deelbeproevingen van maatregelen en een integrale beproeving in 2017 van de frequentieverhoging.

C: Verbeteraanpak Stations

Stations vormen belangrijke schakels in het spoornetwerk. Ook zijn het belangrijke overstappunten voor al het openbaar vervoer in Nederland. Daarmee vormen stations een wezenlijk onderdeel van de deur tot deur reis van de reiziger en van de infrastructurele keten. Het groeiend aantal reizigers moet op stations voldoende gefaciliteerd kunnen worden. De Verbeteraanpak Stations is erop gericht de ervaring en waardering van de reiziger op en rondom het station blijvend te verbeteren en vervoerders in staat te stellen hun klanten beter van dienst te zijn door middel van beter informatievoorziening en wayfinding op stations

Toelichting op de gewijzigde bedragen Maatregelenpakket versus Begroting.

Het totale budget zoals nu opgenomen in het realisatieprogramma bedraagt € 85 miljoen in plaats van de in het maatregelenpakket opgenomen € 87 miljoen. Vooruitlopend op de besluitvorming is de tranche 2015 (studiekosten, analyses, etc.) gefinancierd via de in 2015 verstrekte subsidiebeschikking Beheer, onderhoud en vervanging.

Daarnaast is er sprake van een verschuiving tussen de benodigde middelen voor Be- en Bijsturing toekomst en Verbeteraanpak Trein. De bedragen die «Beter en Meer» begin 2015 heeft ingediend voor de herijking zijn een kosteninschatting geweest op basis van de toen beschikbare informatie, overeenkomend met de zogenaamde menukaart Beheer, onderhoud en vervanging 2015.

Eind 2015 bleek uit voorschrijdend inzicht dat de verdeling van de middelen tussen Be- en Bijsturing Toekomst en Verbeteraanpak Trein afweek van de bedragen zoals deze destijds ingediend zijn. De oorzaken zijn:

• - 

  • - 

    De opgave voor Beter en Meer ten behoeve van de dienstregeling 2018 op corridor Amsterdam-Eindhoven (Verbeteraanpak Trein) in de herijking is gebaseerd op een gemiddelde investering per corridor. Voor alle corridors gezamenlijk was € 180 miljoen ingediend, gemiddeld komt dat per corridor uit op € 45 miljoen.

• - 

  • - 

    De eerste corridor betreft een leertraject waarbij ervaringen opgedaan worden om te komen tot een succesvolle verbeteraanpak die landelijk uitgerold kan worden. Op basis van de planuitwerkingsfase zijn nu de benodigde verbetermaatregelen verder uitgewerkt en is gebleken dat voor het onderdeel Verbeteraanpak Trein meer benodigd is dan met de herijking is ingeschat.

• - 

  • - 

    Voor Be- en Bijsturing Toekomst is na de planuitwerkingsfase gebleken dat er voor de periode tot en met 2018 minder financiële middelen benodigd zijn om de verandering in de Be- en Bijsturing te bewerkstelligen dan in de herijking geraamd.

De extra benodigde middelen voor Verbeteraanpak Trein worden opgevangen door het deel wat teveel was geraamd voor Be- en Bijsturing Toekomst.

Opstellen Reizigerstreinen: Korte termijn

Het materieelpark van de Nederlandse Spoorwegen groeit als gevolg van de toename van reizigers op het spoor. Als gevolg van instroom van extra materieel en hogere frequenties is er op korte termijn behoefte aan extra opstelcapaciteit. Doel is uiterlijk 2020 een adequate oplossing voor de meest urgente korte termijn opstelbehoefte gereed te hebben.

Vervolgfase Beter en Meer/Opstelcapaciteit

In het maatregelpakket herijking is na overleg met de sector en de regio een pakket investeringsmaatregelen genomen van € 32 miljoen voor de vervolgfase Beter en Meer en de vervolgfase opstelcapaciteit. Een onderverdeling hiervan is afhankelijk van de aangekondigde studies naar opstellen lange termijn en de studie en ervaringen met de eerste maatregelen van Beter en Meer en de ervaringen op de A2 corridor.

Overige wijzigingen

Kleine Stations

Het projectbudget zoals opgenomen in het Infrastructuurfonds 2016 (€ 78 miljoen) bestond voor € 32 miljoen uit gerealiseerde uitgaven voor opgeleverde stations, voor € 3,2 miljoen uit gerealiseerde en nog te realiseren uitgaven voor het Station Barneveld en voor € 42,8 miljoen als reservering voor bijdragen aan toekomstige nieuwe stations. Het station Barneveld is gereed. Het bij dit project behorende projectbudget, alsmede de projectbudgetten van eerder gerealiseerde stations, maken vanaf deze begroting geen onderdeel meer uit van het totale budget voor kleine stations.

Toegankelijkheid Stations

Uit het door Prorail opgestelde Actualisatierapport Toegankelijkheid 2015 blijkt een verwachte meevaller van € 31 miljoen. Tegelijk wordt door ProRail een voorstel tot scopeaanpassing gedaan van in totaal € 14 miljoen. Het gaat daarbij om onderstaande no-regretmaatregelen, die ervoor moeten zorgen dat de doelstelling «alle treinstations per 2030 toegankelijk» daadwerkelijk gehaald wordt:

• - 

  • • 

    extra liften of hellingbanen als gevolg van te verwachten opheffing van overwegen in een stationsomgeving, bijvoorbeeld wanneer een nieuwe tunnel wordt aangelegd, waardoor loopstromen vanaf twee kanten van het station ontstaan (rekening is gehouden met opheffing van 20 overwegen tot 2030): € 6,1 miljoen.

• - 

  • • 

    aanpassing van evenementenstations (liften op stations Thialf, PSV, Feyenoord): € 2,4 miljoen.

• - 

  • • 

    maatregelen bij stations waarbij het perron alleen via niet-actief beveiligde overpaden bereikt kan worden (betreft 15 stations): € 3,6 miljoen.

• - 

  • • 

    maatregelen voor bijzondere inpassingssituaties bij stations. Het betreft reservering om in te spelen op ruimtelijke- en mobiliteitsontwikkelingen: € 1,6 miljoen.

• - 

  • • 

    mitigerende maatregelen binnen het deelprogramma «Kleine maatregelen» naar aanleiding van het niet obstakelvrij kunnen maken van smalle perrons (betreft objectmarkering op smalle perrons): € 0,5 miljoen.

De resterende meevaller komt hiermee op € 16,9 miljoen. Deze gelden zijn toegevoegd aan de investeringsruimte (artikelonderdeel 13.08).

Nazorg gereedgekomen lijnen en halten

Op basis van een inventarisatie van de nog te verwachten activiteiten, kosten en risico’s kan het budget voor deze post verlaagd worden met € 2 miljoen. Dit bedrag is toegevoegd aan de investeringsruimte (artikelonderdeel 13.08).

Meerjarenprogramma Ontsnippering

Als gevolg van onbenodigd onvoorzien is het budget van het deelproject Ontsnippering 1^e tranche verlaagd met € 3,2 miljoen. Binnen het totale projectbudget Ontsnippering was nog een vrije ruimte van € 0,9 miljoen. Aangezien alle maatregelen zijn uitgevoerd is deze € 0,9 miljoen evenals de bovengenoemde € 3,2 miljoen toegevoegd aan de investeringsruimte (artikelonderdeel 13.08).

Programma Kleine functiewijzigingen

In het voorstel voor de Herijking (zie bijlage 6 van Kamerstukken II, 2015-2016 34 300 A, nr. 17), dat besproken is in het Notaoverleg MIRT van 23 november is er voor gekozen om vanuit dit programma:

• - 

  • • 

    € 29,6 miljoen over te boeken naar het realisatieprogramma Goederenvervoer voor de realisatie van het project Venlo Multimodaal knooppunt;

• - 

  • • 

    € 22,3 miljoen toe te voegen aan het planstudiebudget PHS gelet op de opgave om PHS op de corridor Den Haag-Rotterdam te realiseren;

• - 

  • • 

    € 81 miljoen in te zetten voor de financiering van het maatregelenpakket pakket Herijking.

Kleine projecten personenvervoer

De aanleg van ERTMS op het grensbaanvak Maastricht-Visé maakt onderdeel uit van de post «kleine projecten personenvervoer». Mede als gevolg van de veranderingen in het regionale openbaar vervoer in Limburg, met een andere vervoerder, dienstregeling en materieeltype, is de aanleg van het systeem ATB-EG (Automatische TreinBeïnvloeding Eerste Generatie) op dit traject doelmatiger dan ERTMS (European Railway Traffic Management System). Aan ProRail is verzocht een subsidie-aanvraag in te dienen voor de aanleg van ATB-EG, in plaats van ERTMS, op dit traject.

De toename van het budget wordt veroorzaakt door de toevoeging van het project Schiphol maatregelen korte termijn aan deze post. Op Schiphol zijn een aantal kleine maatregelen noodzakelijk gebleken om veiligheid en comfort van reizigers op de perrons van station Schiphol te kunnen waarborgen. Deze maatregelen betreffen meer en betere reisinformatie en aanpassingen aan trappen en roltrappen. Een deel van de maatregelen die gericht zijn op betere reisinformatie worden bekostigd door NS. Dekking van het ProRail aandeel heeft plaatsgevonden vanuit de investeringsruimte (artikelonderdeel 13.08).

OV SAAL

Het realisatieproject OV SAAL KT bestaat uit de twee deelprojecten OV SAAL Cluster A Flevolijn en OV SAAL Cluster C Zuidtak. Binnen het deelproject OV SAAL Cluster A Flevolijn is sprake van een gerealiseerde aanbestedingsmeevaller alsmede een voorspoedig verlopen bouwproces met weinig tegenvallers. Op basis van een inschatting van de huidige risico’s is het mogelijk gebleken het projectbudget onvoorzien te verlagen met € 24,2 miljoen. Daarnaast is het op basis van een inschatting van de huidige risico’s binnen het deelproject OV SAAL Cluster C Zuidtak mogelijk om het projectbudget onvoorzien te verlagen met € 12,1 miljoen. Per saldo is € 36,3 miljoen toegevoegd aan de investeringsruimte (artikelonderdeel 13.08).

Amsterdam CS Fietsenstalling

Er is een overeenkomst gesloten tussen Rijk, stadsregio en gemeente voor de realisatie van 7.000 fietsparkeerplekken. Het hiervoor gereserveerde budget van € 23,6 miljoen is toegevoegd aan de BDU en het BCF. De nieuwe fietsenstalling vormt onderdeel van het project De Entree, waarvoor een integraal bouwcontract wordt aangegaan. De stalling wordt uiterlijk met de oplevering van het gehele project De Entree in 2023 geopend. De verwachting is dat dit eerder - in 2020 - het geval zal zijn. Medio 2017 wordt, na de gunning, de uitvoeringsplanning van het project De Entree bekend.

Rijswijk-Schiedam

De luchtdrukproblematiek die zich heeft voorgedaan bij de openstelling van de spoortunnel te Delft op 28 februari 2015 heeft geleid tot het opleggen van een tijdelijke snelheidsbeperking. Om deze tijdelijke snelheidsbeperking op te kunnen heffen zijn er op korte termijn maatregelen nodig voor een bedrag van € 3,4 miljoen. De maatregelen omvatten onder meer het versterken van de draaideuren, het plaatsen van extra vluchtdeuren en het aanbrengen van ontluchtingskleppen in de overstek van de bovengrondse stationshal. De snelheid van het treinverkeer wordt daarbij verhoogd van nu 80 naar 100 en later (in 2017) naar 120 kilometer per uur. Indien uit de effecten van deze korte termijn maatregelen blijkt dat deze ontoereikend zijn, worden er mogelijk openingen in de westelijke tunnelbuis gemaakt voor het aanbrengen van luchtschachten (geschatte kosten circa € 6 miljoen). Onderzoek moet uitwijzen of deze aanvullende maatregelen daadwerkelijk nodig zijn.

In het addendum bij de Bestuurlijke Uitvoeringsovereenkomst (BUOK) Spoorzone Delft van 9 juli 2008 is tussen gemeente Delft en het Rijk overeengekomen dat de gemeente zich zal inspannen om middels een treasurybeleid haar bijdrage van € 117 miljoen (exclusief btw, prijspeil 2008) aan de realisatie van het spoorse deel van het project Spoorzone Delft te verhogen tot een bedrag van € 129 miljoen. Inmiddels is duidelijk dat de verwachte opbrengst uit het treasurybeleid door de gemeente Delft uitblijft. Het Rijk is hierdoor genoodzaakt om € 11 miljoen extra bij te dragen aan de bouw van de spoortunnel Delft. Het optredend tekort op de dekking is hierbij overeenkomstig de afspraken in het addendum op de BUOK gedeeld naar rato van ieders bijdrage aan het spoorse deel van het project Spoorzone Delft. Zie ook Kamerstukken II 2015-2016 34 300 XII, nr. 66.

Tevens is een externe audit uitgevoerd op het project. De conclusie van de auditors is dat een budgetaanpassing van € 39,3 miljoen op het spoorse deel noodzakelijk is. De belangrijkste oorzaak is het harder stijgen van de prijzen in de markt ten opzichte van de gebruikelijke prijsindexatie (IBOI) die het Ministerie van IenM jaarlijks ontvangt en verstrekt aan ProRail (circa € 30,2 miljoen). Het projectbudget is in dit geval niet meegegroeid met de (exogene) prijsstijgingen. Daarnaast adviseren de auditors om een beperkte additionele risicoreservering in het projectbudget op te nemen (€ 9,1 miljoen). Dekking van de € 39,3 miljoen vindt plaats vanuit de investeringsruimte (artikelonderdeel 13.08).

Projectoverzicht behorende bij artikelonderdeel 13.03.01 Spoorwegen personenvervoer; realisatie (Budget in € mln.)

Totaal

Oplevering

Projectomschrijving

huidig

vorig

t/m 2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

later

huidig

vorig

Projecten Nationaal

Benutten, betrouwbaarheid en capaciteit

ERTMS-pilot Amsterdam-Utrecht en ERTMS expertisecentrum¹

9

9

6

2

1

2012-2015

2012-2015

Geluidsanering Spoorwegen

629

628

25

8

16

32

67

90

90

301

divers

divers

Uitvoeringsprogramma geluid emplacementen (UPGE)

29

29

12

0

5

8

4

divers

divers

Be- en bijsturing toekomst

15

5

5

4

2

2019

nvt

Verbeteraanpak trein

54

10

21

19

5

2018-2019

nvt

Verbeteraanpak stations

13

6

5

1

1

2018

nvt

Opstellen Reizigerstreinen Korte termijn

45

1

3

6

15

15

5

2020

nvt

Vervolgfase Beter en Meer / Opstelcapaciteit

32

1

2

9

9

9

1

divers

nvt

Programma Hoogfrequent Spoorvervoer

PHS Meteren-Boxtel

10

10

6

4

2017

2017

PHS DSSU (incl. voorinvestering)

314

314

144

64

42

32

32

2017

2017

PHS Overweg Klompersteeg Veenendaal

9

9

0

0

1

1

4

2

1

2019

2019

PHS Rijswijk-Rotterdam

9

9

9

2023

2023

PHS Spooromgeving Geldermalsen

56

56

3

6

12

16

16

3

1

2021

2021

PHS Diezebrug

2

2

2

2013

2013

Stations en stationsaanpassingen

Cameratoezicht op stations

13

13

1

10

3

2017

2017

Kleine stations

17

73

0

0

7

6

4

1

divers

divers

Toegankelijkheid stations

488

504

131

35

37

42

43

40

25

134

divers

divers

Overige projecten/programma’s /lijndelen etc.

AKI-plan en veiligheidsknelpunten

392

392

340

9

30

4

4

4

divers

divers

Niet Actief Beveiligde Overwegen (NaBo’s)

10

10

2

4

4

2017 e.v.

nvt

Fietsparkeren bij stations

222

222

41

14

14

14

14

14

14

97

divers

divers

Nazorg gereedgekomen lijnen/halten

36

38

10

7

7

7

5

divers

divers

Ontsnippering

79

82

28

9

14

11

6

4

4

4

divers

divers

Programma Kleine Functiewijzigingen

374

507

110

32

35

24

22

25

30

97

divers

divers

Punctualiteits-/capaciteitsknelpunten

179

183

157

13

5

4

1

divers

divers

Aanleg ATBvv op A2 corridor en Brabantroute

20

19

0

6

10

2

1

2017

2017

Kleine projecten personenvervoer

24

18

6

4

8

4

1

divers

divers

Projecten Noordwest-Nederland

Amsterdam-Almere-Lelystad

OV SAAL korte termijn

742

777

462

116

50

51

37

26

2016

2016

OV SAAL Naarden Bussum

24

1

1

2

15

4

2

2019

2019

Stations en stationsaanpassingen

Amsterdam CS, Cuypershal

26

26

15

2

5

2

2

2014-2018

2014-2016

Amsterdam CS, Fietsenstalling

11

35

5

6

1

2016-2019

2016-2019

OV-terminal stationsgebied Utrecht (VINEX/NSP)

411

411

315

34

50

12

1

2016

2016

Overige projecten/lijndelen etc.

Regionet (inclusief verkeersmaatregelen Schiphol)

189

189

163

10

4

4

4

4

divers

divers

Spoorwegovergang Soestdijkseweg te Bilthoven

30

31

30

0

2013-2015

2013-2015

Vleuten-Geldermalsen 4/6 sporen (incl. RSS)

930

930

782

65

42

22

10

9

2005 e.v.

2005 e.v.

Projecten Zuidwest-Nederland

Stations en stationsaanpassingen

Den Haag CS perronsporen 11 en 12

38

38

7

2

1

1

11

11

6

2020-2022

2020-2021

Overige projecten/lijndelen etc.

Rijswijk-Schiedam incl. spoorcorridor Delft

606

553

553

31

22

2015-2017

2015-2017

Projecten Zuid-Nederland

Stations en stationsaanpassingen

Breda Centraal (t.b.v. NSP)

88

88

77

9

2

2016-2017

2016-2017

Projecten Oost Nederland

Utrecht-Arnhem-Zevenaar

Arnhem Centraal (t.b.v. NSP)

108

108

104

2

2

2011-2015

2011-2015

Traject Oost uitv. Convenant DMB

234

233

50

17

35

35

30

25

21

20

divers

divers

Overige projecten/lijndelen etc.

Regionale lijnen Gelderland

17

17

10

5

1

1

divers

divers

Projecten Noord Nederland

Partiële spooruitbreiding Groningen-Leeuwarden

49

49

12

11

18

7

divers

divers

Sporendriehoek Noord-Nederland

135

135

44

9

17

26

27

12

divers

divers

Afrondingen

• - 

  2

• - 

  2

1

2

• - 

  1

Totaal ProRail projecten

6.718

3.627

578

523

421

390

317

209

656

Overige (niet ProRail) projecten

Intensivering Spoor in steden (I)

244

244

205

16

15

9

Spoorzone Ede

42

42

11

24

7

Totaal overige (niet ProRail) Projecten

286

216

40

22

9

0

0

0

0

Totaal uitvoeringsprogramma

7.004

3.843

618

545

430

390

317

209

656

Realisatieuitgaven op IF 13.03.01 mbt planuitwerking

7

1

2

2

1

Programma Realisatie (IF 13.03.01)

625

546

432

392

318

209

656

Budget Realisatie (IF 13.03.01)

597

556

438

404

318

209

656

Overprogrammering (-)

• - 

  28

10

6

12

Noot ¹

Van het totale budget is € 6 miljoen aan ProRail beschikt. De overige kosten zijn voornamelijk bestemd voor ombouw materieel, opleidingskosten en de ontwikkeling van een referentiesysteem.

13.03.02 Realisatieprogramma goederenvervoer spoor

Afgesloten projecten

Onderstaande projecten zijn afgesloten en indien noodzakelijk zijn de resterende werkzaamheden toegevoegd aan het projectbudget Nazorg gereedgekomen projecten:

• - 

  • • 

    Emplacement Maasvlakte West (onderdeel Spooraansluiting 2^e Maasvlakte)

• - 

  • • 

    D4 aslasten cluster III: Realisatie duikers

Nieuw opgenomen projecten

Venlo Logistiek multimodaal knooppunt

In de oksel van de snelwegen A67 en A73 bij Venlo wordt Trade Port Noord (TPN) ontwikkeld, een logistiek bedrijventerrein met multimodale aansluitingen. Onderdeel van TPN is een nieuwe railterminal die door ProRail wordt aangesloten op de hoofdsporen van de spoorlijn Eindhoven-Venlo. De spooraansluiting van de railterminal zal bestaan uit een tweezijdige ontsluiting, Venlo en Eindhoven. In het Bestuurlijk overleg MIRT, najaar 2015 is vastgesteld dat IenM 50% van de investeringskosten financiert met een maximum van € 30 miljoen. De bijdrage van IenM wordt ter beschikking gesteld aan de Provincie Limburg.

Programma emplacementen op Orde

Op spooremplacementen zijn op dit moment verschillende soorten veiligheidsmaatregelen en middelen aanwezig die bij een incident kunnen worden ingezet. Dit leidt in de praktijk tot onduidelijkheden bij veiligheidsdiensten over de voorzieningen die ze concreet op een emplacement mogen verwachten. In een landelijk project bepalen vertegenwoordigers van gemeenten, veiligheidsregio’s, omgevingsdiensten, ProRail en IenM uniforme normen voor veiligheidsmaatregelen op spooremplacementen. Deze normen zijn onder andere gebaseerd op maatgevende scenario’s van mogelijke soorten incidenten en op de bevolkingsdichtheid in de omgeving. Daarnaast worden op emplacementen voorzieningen aangebracht en verbeterd waardoor treinpersoneel zich op een veilige manier van en naar de trein kan begeven. ProRail heeft hiervoor een plan opgesteld dat de komende vier jaar uitgevoerd moet gaan worden.

Projectoverzicht behorende bij artikelonderdeel 13.03.02 Spoorwegen goederenvervoer; realisatie (Budget in € mln.)

Totaal

Oplevering

Projectomschrijving

huidig

vorig

t/m 2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

later

huidig

vorig

ProRail Projecten

Projecten nationaal

PAGE risico reductie

19

18

8

0

2

3

2

3

divers

divers

Optimalisering Goederencorridor Rotterdam-Genua¹

174

173

100

12

9

20

10

3

6

14

2014 e.v.

2014 e.v.

Programma Emplacementen op orde

58

6

6

8

8

4

27

2020

nvt

Kleine projecten goederenvervoer

4

1

2

1

divers

divers

Projecten Zuidwest-Nederland

Geluidmaatregelen Zeeuwselijn

27

27

11

1

6

5

4

2014-2017

2014-2017

Spooraansluiting 2^e Maasvlakte achterlandverbinding*

218

217

70

3

3

12

36

39

16

39

2014 e.v.

2014 e.v.

Projecten Zuid-Nederland

Venlo Logistiek multimodaal knooppunt

30

6

8

11

2

0

2

2019

2019

Projecten Oost Nederland

Uitv.progr Goederenroute Elst-Deventer-Twente (NaNov)*

138

138

65

10

18

13

17

14

2

2020

2018

Overige projecten

Nazorg gereedgekomen projecten

1

2

1

0

0

0

divers

divers

Afrondingen

1

Totaal ProRail Projecten

669

255

27

51

69

89

69

28

82

Overige (niet ProRail) Projecten

0

0

0

0

0

0

0

Totaal uitvoeringsprogramma

669

255

27

51

69

89

69

28

82

Uitgaven mbt planuitwerking op IF 13.03.05

• - 

  7

• - 

  2

Programma Realisatie (IF 13.03.02)

20

49

69

89

69

28

82

Budget Realisatie (IF 13.03.02)

16

50

71

89

69

28

82

Overprogrammering (-)

• - 

  4

1

2

Noot ¹

Inclusief uitgaven met betrekking tot planuitwerking verantwoord op IF 13.03.05

13.03.04 Planuitwerking personenvervoer spoor

Nieuw opgenomen projecten

Reizigersfonds

Volgens artikel 24 van de vervoerconcessie moet NS een geldsom (boete) voldoen indien een of meer bodemwaarden of streefwaarden die in de concessie zijn opgenomen niet worden gehaald, tenzij voor het niet halen van de bodem- of streefwaarde een rechtvaardigheidsgrond bestond. De hoogte van deze geldsom volgt uit de vervoerconcessie en is direct opeisbaar.

De vervoerconcessie bepaalt verder dat de geldsom die NS betaalt, in samenspraak met de consumentenorganisaties, door concessieverlener zal worden bestemd en worden ingezet voor de reizigers op het hoofdrailnet in lijn met de doelen van de Lange Termijn Spooragenda.

Op 7 april 2016 heeft IenM in het Landelijk Overleg Consumentenbelangen Openbaar Vervoer (Locov) met de consumentenorganisaties afgesproken dat het beschikbare bedrag niet per se meteen besteed hoeft te worden. Het zou ook opgenomen kunnen worden in een «spaarpot», een reizigersfonds. Boetes kunnen daarin in de loop der jaren opgespaard worden, zodat er mogelijkheden ontstaan om - in overleg met consumentenorganisaties - op enig moment grotere bedragen uit te geven aan nuttige zaken voor de reizigers.

De consumentenorganisaties kunnen op elk moment een voorstel kunnen doen voor een besteding van de beschikbare middelen. In deze begroting is de boete van 2015 opgenomen (€ 0,5 miljoen).

Overige wijzigingen

Grensoverschrijdend Spoorvervoer

Met de provincie Limburg is overeenstemming bereikt over de vaststelling van twee no regret-maatregelen op het traject Heerlen-grens, waardoor het mogelijk wordt een extra treindienst van Heerlen naar Duitsland te bieden. Het gaat om dubbelspoor tussen Heerlen en Landgraaf en om seinverdichting van Landgraaf tot de grens. De maatregelen worden gecofinancierd door IenM vanuit het resterend budget voor de optimalisering van de verbinding van Heerlen naar de grens (Aken; € 10,4 miljoen) en het bij IenM gereserveerde budget voor de aanleg van de Avantislijn (€ 9 miljoen). Het gezamenlijke budget van IenM en provincie Limburg, aan te vullen met een TEN-T-subsidie voor de realisatie, maakt de start van de planuitwerking mogelijk.

Kleine spoorgerelateerde uitgaven

In het Notaoverleg MIRT van 23 november is besloten om € 2,6 miljoen vrij te maken voor een aantal specifiek benoemde studies. Daarnaast is het budget opgehoogd met € 3,8 miljoen ter dekking van overige spoorgerelateerde studieopdrachten voor de komende jaren.

Zwolle-Herfte

De regionale bijdrage van Overijssel voor de aanleg van een 2^e perronspoor te Zwolle is aan het projectbudget toegevoegd.

Programma Hoogfrequent Spoor (PHS)

In het voorstel voor de Herijking, dat besproken is in het Notaoverleg MIRT van 23 november, is er voor gekozen om vanuit het programma kleine functiewijzigingen € 22,3 miljoen toe te voegen aan het planstudiebudget PHS gelet op de opgave om PHS op de corridor Den Haag-Rotterdam te realiseren. Daarnaast is het projectbudget opgehoogd met € 3,5 miljoen naar aanleiding van de in de op 17 februari 2016 gesloten Bestuurovereenkomst Spooromgeving Geldermalsen opgenomen bijdrage van de gemeente Geldermalsen.

OV SAAL

Vanuit de binnen dit projectbudget opgenomen reservering voor beheer, onderhoud en vervanging voor OV SAAL KT is € 29 miljoen overgeboekt naar Beheer, Onderhoud en Vervanging (IF 13.02).

Quick scan decentraal spoor Oost-Nederland

Het projectbudget is opgehoogd met € 2,2 miljoen naar aanleiding van de financiële bijdrage van de provincie Gelderland ten behoeve van het deelproject Valleilijn (RVM 1).

Projectoverzicht behorende bij 13.03.04: Planuitwerkingsprogramma personenvervoer (Budget in € mln.)

Budget

Planning

Projectomschrijving

huidig

vorig

PB of TB

Indienststelling

Verplicht

Realisatieuitgaven op IF13.03.01 mbt planuitwerkingsprojecten

• - 

  14

• - 

  31

Projecten Nationaal

Kleine projecten Personenvervoer

8

5

divers

Reservering opbouw compensatie NS

159

158

divers

Reizigersfonds

1

nvt

Projecten Oost-Nederland

Quick scan decentraal spoor Oost-Nederland

18

16

2011-2018

Zwolle-Herfte¹

197

193

2016

2017-2021

Gebonden

Projecten Nationaal

Grensoverschr. Spoorvervoer

61

60

divers

Beter Benutten Decentraal Spoor (Decentraal Spoor, fase 2 (NMCA))

64

64

divers

Progr.Hoogfreq.Spoor (PHS)

2.440

2.410

divers

Landelijk Verbeterprogramma Overwegen (LVO)

193

193

divers

Projecten Noordwest-Nederland

OV Schiphol-Amsterdam-Almere-Lelystad MLT

352

404

divers

Projecten Oost-Nederland

Bestemd

24

10

Projecten in voorbereding

Projecten Nationaal

Overige projecten in voorbereiding

Gesignaleerde risico’s

Totaal planuitwerkingsprogramma

3.503

Begroting (IF 13.03.04)

3.503

Legenda:

PB = Projectbesluit

TB = Tracébesluit

Noot ¹

Bedrag is exclusief bijdrage regio van € 36 miljoen.

Onderstaand is de budgetflexibiliteit voor de periode 2016-2030 weergegeven voor aanleg planuitwerkingen en verkenningen door inzicht te verstrekken in de opbouw van de MIRT-budgetten tot en met 2030.

13.03.05 Planuitwerkingsprogramma Goederenvervoer Projectoverzicht behorende bij 13.03.05: Planuitwerkingsprogramma goederenvervoer (Budget in € mln.)

Budget

Planning

Projectomschrijving

huidig

vorig

PB of TB

Indienststelling

Verplicht

Planuitwerkingskosten op realisatieprogramma IF 13.03.02

9

9

Projecten Nationaal

Kleine projecten Goederenvervoer

12

17

divers

Gebonden

Projecten Zuidwest-Nederland

Calandbrug

159

158

2020

Bestemd

Projecten in voorbereiding

Overige projecten in voorbereiding

Gesignaleerde Risico’s

Totaal planuitwerkingsprogramma

180

Begroting (IF 13.03.05)

180

Legenda:

PB = Projectbesluit

TB = Tracébesluit

Onderstaand is de budgetflexibiliteit voor de periode 2016-2030 weergegeven voor aanleg planuitwerkingen en verkenningen door inzicht te verstrekken in de opbouw van de MIRT-budgetten tot en met 2030.

13.04 Geïntegreerde contractvormen/PPS

Motivering

De Staat betaalt voor de beschikbaarheid van de HSL-infrastructuur, zoals deze door het consortium Infraspeed is ontworpen, gebouwd (enkel de bovenbouw) en wordt onderhouden (onder- en bovenbouw) tot en met 2031, volgens de contractuele overeenkomst tussen beide partijen. Het contractbeheer wordt uitgevoerd door ProRail, onder regie van IenM.

Projectoverzicht behorende bij 13.04: Geïntegreerde contractvormen/PPS Spoorwegen (Budget in € mln.)

huidig

vorig

t/m 2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

later

Beschikbaarheidsvergoeding¹

3.626

3.626

1.339

150

150

151

154

161

164

1.357

Rente- en belastingaanpassingen²

• - 

  56

• - 

  56

• - 

  108

15

3

3

3

3

3

22

Overgedragen restwerkzaamheden³

13

13

10

2

1

Diverse afrekeningen etc.⁴

53

55

11

2

5

5

5

5

3

17

Afrondingen

1

1

Totaal

3.636

1.252

170

159

160

162

169

170

1.396

Begroting (IF 13.04)

170

159

160

162

169

170

1.396

Noot ¹

De beschikbaarheidsvergoeding is inclusief de verwachte toekomstige indexeringen.

Noot ²

Rente wordt halfjaarlijks verrekend op basis van de werkelijke Euribor-stand; de belastingwijziging is een technische, voor de Staat budgetneutrale, correctie die bij de Belastingdienst leidt tot even grote ontvangsten.

Noot ³

Dit betreft met name de uitgaven aan de pilot geluid die oorspronkelijk waren begroot op artikelonderdeel 17.03.

Noot ⁴

Dit betreft diverse nog door te voeren wijzigingen op de HSL-Zuid infrastructuur, waarvan aanpassing van het ERTMS-systeem (voor de Intercity Nieuwe Generatie) de grootste is.

13.07 Rente en Aflossing

Motivering

Onder deze categorie uitgaven vallen de rente en aflossing van de bij ProRail uitstaande leningen, waarmee in het verleden spoorinfrastructuur gefinancierd is.

Producten

Het uitstaand saldo van de leningen per eind 2016 bedraagt nog € 313 miljoen. Hiervan moet ProRail in 2017 € 166 miljoen aflossen, in 2020 € 75 miljoen en in 2027 € 72 miljoen. Er is nog niet besloten of tot herfinanciering of schuldreductie wordt overgegaan. Om deze reden zijn voor deze leningen de rentekosten structureel in de begroting opgenomen.

Voor de aflossing per eind 2012 was € 32 miljoen vrijgemaakt op de begroting, maar is uiteindelijk gedekt binnen de reeds bij ProRail beschikbare middelen. Deze € 32 miljoen blijft vooralsnog beschikbaar voor toekomstige aflossingen.

Uitgaven

Bedragen x € 1 miljoen

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Rente leningen

17

17

17

17

17

17

Aflossing leningen

166

75

Herfinanciering leningen

• - 

  135

• - 

  75

Totaal

17

48

17

17

17

17

13.08 Investeringsruimte

Motivering

Op dit artikelonderdeel wordt de voor dit artikel beschikbare investeringsruimte tot en met 2030 verantwoord. De investeringsruimte betreft de budgettaire ruimte waarvoor nog geen bestuurlijke of juridische verplichtingen zijn aangegaan. Deze ruimte is onder meer beschikbaar voor het kunnen opvangen van (toekomstige) risico’s en kan deels ingezet worden voor het financieren van prioritaire ambities.

Zoals nader toegelicht in de begroting op hoofdlijnen wordt in deze begroting binnen de investeringsruimte onderscheid gemaakt tussen programmaruimte en beleidsruimte. De programmaruimte betreft ruimte die reeds in de huidige kabinetsperiode ingezet kan worden voor ambities en risico’s. De beleidsruimte betreft ruimte waarover de besluitvorming wordt overgelaten aan een volgend kabinet. Op artikelonderdeel 18.11 wordt nader ingegaan op de totale beleidsruimte op de begroting van het Infrastructuurfonds.

Programmaruimte

De in de begroting 2016 opgenomen stand van de beschikbare programmaruimte tot en met 2028 bedroeg € 906 miljoen. Door de hieronder vermelde belangrijkste (budgettaire) aanpassingen bedraagt deze ruimte in de ontwerpbegroting 2017 nu € 1.022 miljoen tot en met 2030.

• - 

  • - 

    Om de flexibiliteit binnen het Infrastructuurfonds te garanderen, heeft het kabinet besloten dat gedurende de huidige kabinetsperiode van de investeringsruimte die met de verlenging tot en met 2030 ontstaat nog maximaal € 1,4 miljard mag worden bestemd voor (nieuwe) ambities en risico’s. Hiervan is € 553 miljoen toebedeeld aan Spoor.

• - 

  • - 

    Opvangen van de ramingsbijstelling Infrastructuurfonds (- € 384 miljoen).

• - 

  • - 

    Bijdrage aan de rijksbrede taakstelling Veiligheid en Justitie en Migratie (- € 4 miljoen).

• - 

  • - 

    Bijdrage aan Eenvoudig Beter (- € 59 mijloen).

• - 

  • - 

    Bijdrage aan de Topsector Logistiek (- € 13 miljoen).

• - 

  • - 

    Saldo prijsbijstelling 2016 (+ € 15 miljoen).

• - 

  • - 

    Toevoeging investeringsruimte Regionaal/Lokaal (deel OV) zoals genoemd in het Maatregelenpakket Herijking (+ € 118 miljoen).

• - 

  • - 

    Toevoeging verlaging programma Kleine functiewijzigingen en programma kleine stations zoals genoemd in Maatregelenpakket Herijking (+ € 100 miljoen).

• - 

  • - 

    Toevoeging vanuit Begroting hoofdstuk XII van de gereserveerde middelen naar aanleiding van het coalitieakkoord Balkenende IV in verband met de afloop van het Actieprogramma Regionaal Openbaar Vervoer (+ € 250 miljoen).

• - 

  • - 

    Vrijval BOV naar aanleiding van de subsidievaststelling 2014/2015 (+ € 74, miljoen), programma Toegankelijkheid (+ € 17 miljoen), OV SAAL (+ € 36 miljoen), NSP Utrecht (+ € 1 miljoen), Sporen in Den Bosch (+ € 6 miljoen), Ontsnippering (+ € 3 miljoen), Nazorg (+ € 2 miljoen).

• - 

  • - 

    Compensatie NS Geluideis ICNG (+ € 10 miljoen).

• - 

  • - 

    Dekking maatregelen zoals opgenomen in maatregelenpakket Herijking (Beter en Meer, emplacementen op orde, etc.) (- € 211 miljoen).

• - 

  • - 

    Meerkosten Breda (- € 5 miljoen).

• - 

  • - 

    Nazorg Betuweroute in verband met trillingen (- € 3 miljoen).

• - 

  • - 

    Naar productartikel 17 Zuidas (- € 4 miljoen).

• - 

  • - 

    Naar 13.03.04 dekking studies en opdrachten (- € 4 miljoen).

• - 

  • - 

    Rijswijk-Schiedam: dekking treasuryresultaat Delft (- € 11 miljoen) en luchtdrukproblematiek Spoortunnel (- € 3 miljoen) en ophoging projectbudget naar aanleiding van conclusie externe audit (- € 39 miljoen).

• - 

  • - 

    Naar productartikel 14 dekking actieplan P+R (- € 5 miljoen).

• - 

  • - 

    Toevoegen reservering indexatie 2014/2015 aan de BOV middelen (- € 291 miljoen).

• - 

  • - 

    Schiphol maatregelen korte termijn (- € 6 miljoen).

De genoemde mee- en tegenvallers op de specifieke projecten zijn eveneens toegelicht bij het betreffende artikelonderdeel van waaruit het project gefinancierd wordt.

Beleidsruimte

In de ontwerpbegroting 2016 was op dit artikel geen beleidsruimte opgenomen. In de ontwerpbegroting 2017 is de beleidsruimte nieuw en bedraagt € 400 miljoen. Dit betreft investeringsruimte die ontstaat als gevolg van het ramen van doorlopende concessieontvangsten (HRN/HSL) voor de verlengde jaren (2029 en 2030). Omdat dit kabinet niet meer dan € 1,4 miljard wenst te bestemmen voor ambities en risico’s wordt de ruimte die door deze concessieontvangsten ontstaat apart gehouden voor toekomstige kabinetten. Op artikelonderdeel 18.11 wordt nader ingegaan op de totale beleidsruimte op de begroting van het Infrastructuurfonds.

13.08 Investeringsruimte Spoorwegen (bedragen x € 1.000)

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

Programmaruimte

10.003

40.581

63.582

51.229

53.492

85.451

80.958

80.579

Beleidsruimte

0

0

0

0

0

0

0

0

Totaal

10.003

40.581

63.582

51.229

53.492

85.451

80.958

80.579

(vervolg) 13.08 Investeringsruimte Spoorwegen (bedragen x € 1.000)

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

2016-2030

Programmaruimte

49.913

57.758

52.759

50.631

49.668

182.374

112.705

1.021.683

Beleidsruimte

0

0

0

0

0

200.224

200.224

400.448

Totaal

49.913

57.758

52.759

50.631

49.668

382.598

312.929

1.422.131

13.09 Ontvangsten

Motivering

Dit artikelonderdeel bevat de verantwoording van de bijdragen van derde partijen rechtstreeks aan IenM voor spooruitgaven. ProRail int de gebruiksvergoeding van vervoerders en het grootste deel van de onderhoudsbijdragen van derde partijen, deze zijn daarom gesaldeerd met de uitgaven opgenomen in de begroting onder artikelonderdeel 13.02 Verrekeningen (subsidievaststellingen) met ProRail die betrekking hebben op afgesloten jaren zijn niet gesaldeerd met de uitgaven voor het lopende jaar, maar zijn gedesaldeerd opgenomen in de ontvangsten en uitgaven.

Concessievergoedingen

Producten

Deze zijn de Concessieprijs die NS betaalt voor de vervoerconcessie hoofdrailnet (artikel 66 van de Concessie HRN 2015-2025) en de HSL-heffing die NS betaalt ter dekking van de uitgaven voor de aanleg van de HSL-Zuid infrastructuur (Besluit HSL-heffing 2015), alsmede de betaling van de uitgestelde concessievergoeding HSL-Zuid 2009-2014 (Onderhandelakkoord IenM/NS 2011).

Projectbijdragen decentrale overheden

Deze betreffen de bijdragen van decentrale overheden aan (MIRT-)projecten.

Afrekeningen ProRail/Havenbedrijf

Deze betreffen de afrekeningen van subsidies voor aanlegprojecten en beheer, onderhoud en vervanging over afgesloten begrotingsjaren en de aan het Havenbedrijf doorbelaste onderhoudskosten Tweede Maasvlakte.

Ontvangsten

Bedragen x € 1 miljoen

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Concessieprijs HRN 2015-2024

80

86

86

86

86

86

Verrekening beheervergoeding reisinformatie

• - 

  8

• - 

  8

• - 

  8

• - 

  8

• - 

  8

• - 

  8

Verrekening compensatie treindiensten België

• - 

  3

• - 

  3

• - 

  3

• - 

  3

• - 

  3

• - 

  3

HSL-heffing 2015-2024

57

59

68

76

82

88

Uitgestelde betalingen HSA 2009-2014

41

40

39

39

38

37

Compensatie geluidseis ICNG

10

0

0

0

0

0

Boetes prestaties NS

1

0

0

0

0

0

Concessievergoedingen

178

174

182

190

195

200

Bijdragen decentrale overheden

2

10

131

10

0

0

Afrekening subsidies ProRail/Havenbedrijf

121

1

1

1

1

1

Totaal

301

185

314

201

196

201

Artikel 14 Regionaal, lokale infrastructuur

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Op dit artikel worden de producten op het gebied van regionale/lokale infrastructuur, de impulsen inzake de Regionale Mobiliteitsfondsen en het Regiospecifiek Pakket Zuiderzeelijn (RSP-ZZL) toegelicht. De producten van dit artikel zijn gerelateerd aan de beleidsdoelstellingen en beleidsinstrumenten zoals beschreven in de Begroting hoofdstuk XII 2017 bij beleidsartikel 16 Openbaar Vervoer en Spoor.

Budgettaire gevolgen van de uitvoering van art. 14 Regionaal, lokale infrastructuur (bedragen x € 1.000)

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Verplichtingen

2.994

203.274

52.695

141.119

68.473

63.549

31.032

Uitgaven

134.964

150.750

216.332

332.243

184.395

146.541

110.356

Waarvan juridisch verplicht:

89%

14.01 Grote regionaal/lokale projecten

128.658

101.225

132.863

173.577

109.630

85.923

88.162

14.01.02 Planuitw. Progr. Reg/lok

25

5.498

23.750

23.750

25.815

1.607

1.605

14.01.03 Realisatieprogr reg/lok

128.633

95.727

109.113

149.828

83.816

84.316

86.557

14.01.04 Investeringsruimte

0

0

0

0

0

0

0

14.02 Regionale Mob. Fondsen

0

0

0

0

0

9.128

0

14.03 RSP - ZZL: Pakket Bereikbaarheid

6.306

49.525

83.469

158.666

74.765

51.490

22.194

14.03.01 RSP - ZZL: RB projecten

6.306

13.475

33.563

109.425

16.014

18.506

22.194

14.03.02 RSP - ZZL: RB mob fondsen

0

36.050

33.700

33.034

42.544

16.308

0

14.03.03 RSP - ZZL: REP

0

0

16.206

16.207

16.207

16.676

0

14.09 Ontvangsten

844

0

0

0

0

0

0

Budgetflexibiliteit

Met uitzondering van verkenning en planuitwerking worden de budgetten in 2017 als juridisch verplicht beschouwd op de peildatum 1 januari 2017. Voor de mate van verplichting van het verkenningen en planuitwerkingsprogramma tot en met 2030 wordt verwezen naar het betreffende projectoverzicht.

Onderstaand zijn de beschikbare budgetten tot en met 2030 per jaar gepresenteerd op het niveau van artikelonderdeel. In de verdiepingsbijlage bij de begroting zijn de mutaties op hetzelfde detailniveau toegelicht voor de periode tot en met 2030.

Bedragen x € 1.000

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

14

Regionaal, lokale infrastructuur

Uitgaven

150.750

216.332

332.243

184.395

146.541

110.356

52.210

34.854

14.01

Grote regionaal/lokale projecten

101.225

132.863

173.577

109.630

85.923

88.162

52.210

34.854

14.02

Regionale mobiliteitsfondsen

0

0

0

0

9.128

0

0

0

14.03

RSP-ZZL: pakket bereikbaarheid

49.525

83.469

158.666

74.765

51.490

22.194

0

0

14.09

Ontvangsten

0

0

0

0

0

0

0

0

(vervolg) Bedragen x € 1.000

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

2016-2030

14

Regionaal, lokale infrastructuur

uitgaven

1.606

9.336

9.335

9.336

9.426

0

0

1.266.720

14.01

Grote regionaal/lokale projecten

1.606

9.336

9.335

9.336

9.426

0

0

817.483

14.02

Regionale mobiliteitsfondsen

0

0

0

0

0

0

0

9.128

14.03

RSP-ZZL: pakket bereikbaarheid

0

0

0

0

0

0

0

440.109

14.09

Ontvangsten

Ontvangsten

0

0

0

0

0

0

0

0

14.01 Grote regionale/lokale projecten

Motivering

Binnen dit artikel zijn de budgetten opgenomen voor de aanlegprojecten, waarvoor een aparte projectsubsidie wordt of is verleend. Om in aanmerking te komen voor een aparte projectsubsidie moeten de kosten van de meest kosteneffectieve oplossing hoger zijn dan € 225 miljoen indien dat project geheel of gedeeltelijk wordt gerealiseerd binnen één of meer van de samenwerkingsgebieden, waarin de gemeente Amsterdam, de gemeente Rotterdam of de gemeente ‘s-Gravenhage is gelegen, of € 112,5 miljoen, indien dat project geheel in een ander gebied wordt gerealiseerd. Het project moet passen binnen de beleidsdoelstellingen voor regionale bereikbaarheid, zoals verwoord in de Begroting hoofdstuk XII 2017 en beleidsartikel 16 Openbaar Vervoer en Spoor en de Lange Termijn Spooragenda (LTSa).

Producten

Algemeen

Regionale lokale projecten worden uitgevoerd onder de verantwoordelijkheid van de regionale overheid. IenM levert een bijdrage in de aanlegkosten van die projecten. Dit betekent ook dat de uitvoeringsperiode van een project niet gelijk hoeft te lopen met de periode waarin de rijksbijdrage beschikbaar komt in het MIRT.

Verkenningen

Voor regionale/lokale infrastructuurprojecten wordt geen apart verkenningenprogramma opgenomen in het MIRT. In de begroting zijn dan ook geen middelen voor dit product opgenomen. De verkenningen worden onder verantwoordelijkheid van de regionale overheid uitgevoerd en pas na toetsing en besluitvorming door IenM al dan niet opgenomen in het planuitwerkingsprogramma.

14.01.02 Planuitwerkingsprogramma Regionaal/lokaal

Van een project dat in de planuitwerkingstabel is opgenomen worden de kosten van de meest kosteneffectieve variant als basis voor de rijksbijdrage aangemerkt (onder aftrek van de eigen bijdrage van € 112,5 miljoen respectievelijk € 225 miljoen).

Wijzigingen

Het project Verkeersruit Eindhoven is niet voortgezet. In 2015 heeft de Minister van IenM met de provincie Noord-Brabant afspraken gemaakt over het programma Bereikbaarheid Zuid-Nederland, en daarmee de inzet van deze middelen (Kamerstukken II 2015-2016 34 300 A, nr. 16).

Projectoverzicht behorende bij 14.01.02: Planuitwerkingsprogramma Regionaal/lokale infrastructuur (Budget in € mln.)

Budget

Planning

Projectomschrijving

huidig

vorig

PB of TB

Openstelling

Verplicht

Gebonden

Projecten Noordwest-Nederland

Ombouw Amstelveenlijn

77

77

2020

Bestemd

48

47

Projecten in voorbereiding

Overige projecten in voorbereiding

Gesignaleerde risico’s

Totaal programma planuitwerking en verkenning

125

Begroting 14.01.02

125

Legenda:

PB = Projectbesluit

TB = Tracébesluit

Onderstaand is de budgetflexibiliteit voor de periode 2016-2030 weergegeven voor aanleg, planuitwerkingen en verkenningen door inzicht te verstrekken in de opbouw van de MIRT-budgetten tot en met 2030.

14.01.03 Realisatieprogramma Regionaal/lokaal

Hieronder vallen de uitgaven (subsidies) voor de realisatie van grote regionale/lokale infrastructuurprojecten die door regionale overheden worden aangelegd.

Wijzigingen

De projectbudgetten van de Rotterdamsebaan, A12/A20 Parallelstructuur Gouweknoop, RandstadRail en Noord/Zuidlijn zijn bijgesteld als gevolg van de indexatie naar prijspeil 2016.

Projectoverzicht behorende bij 14.01.03 Regionaal/lokale infrastructuur; realisatie (Budget x € mln.)

Totaal

Oplevering

Projectomschrijving

huidig

vorig

t/m 2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

later

huidig

vorig

Projecten Nationaal

Actieplan Groei op het Spoor P+R

1

5

1

Projecten Noordwest-Nederland

Noord/Zuidlijn Noord-WTC

1.186

1.185

1.111

43

30

1

2017

2017

Utrecht, Tram naar de Uithof

110

110

37

4

40

29

2018

2018

Projecten Zuidwest-Nederland

A12/A20 Parallelstructuur Gouwe

108

107

48

39

11

10

regio

2019-2021

HOV-NET Zuid-Holland Noord (vh Rijn-Gouwelijn)

203

203

33

21

47

33

34

36

2020

2018

Rotterdamsebaan

306

305

7

63

51

51

51

83

regio

2020-2022

Randstadrail (incl. voorbereidingskosten en aanlanding RR op Den Haag HSE)

894

894

885

9

2006-2016

2006-2016

Afrondingen

• - 

  1

1

Programma Realisatie (IF 14.01.03)

2.808

2.114

96

109

150

84

84

87

84

Budget Realisatie (IF 14.01.03)

96

109

150

84

84

87

84

Overprogrammering (-)

14.01.04 Investeringsruimte

Motivering

Op dit artikelonderdeel wordt de totale voor artikel 14 beschikbare investeringsruimte tot en met 2030 verantwoord.

De in de begroting 2016 opgenomen stand van de beschikbare investeringsruimte tot en met 2028 bedroeg € 201 miljoen. De algemene investeringsruimte Regionaal/Lokaal (deel OV) van € 118 miljoen is toegevoegd aan de Investeringsruimte Spoorwegen (artikelonderdeel 13.08) conform het Maatregelenpakket Herijking dat 13 november 2015 aan de Kamer is aangeboden. De resterende Investeringsruimte Regionaal/Lokaal (deel Wegen) van € 83 miljoen is toegevoegd aan de Investeringsruimte Hoofdwegennet (artikelonderdeel 12.07). In lijn met besluitvorming over de resterende vrije ruimte op het Infrastructuurfonds is alle vrije ruimte op de wegenonderdelen beschikbaar voor de voorziene knelpunten bij lage groei. Hiervoor is IenM verschillende MIRT-onderzoeken gestart conform nieuwe aanpak bereikbaarheid, waarbij breed wordt gekeken naar de opgave en oplossingen.

Indien een regio aanspraak wil maken op een subsidie voor een groot regionaal/lokaal project zal dit worden afgewogen tegenover andere investeringen vanuit de productartikelen Hoofdwegennet (productartikel 12) en Spoor (productartikel 13). De projecten moeten een bijdrage leveren aan het realiseren van de beleidsdoelstellingen uit de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) en de LTSa die voor regionale bereikbaarheid zijn geformuleerd. Het betreft zowel wegenprojecten op het niveau van het Onderliggend Wegennet als Openbaar Vervoer projecten. Dit hoofdproduct zal derhalve bij een komende begroting komen te vervallen.

14.02 Regionale mobiliteitsfondsen

Motivering

Over heel Nederland worden verschillende Regionale Mobiliteitsfondsen (RMf) gebruikt. Deze fondsen zijn gevoed op basis van de volgende impulsen:

• - 

  • • 

    Bereikbaarheidsoffensief Randstad;

• - 

  • • 

    Amendement Dijsselbloem;

• - 

  • • 

    Amendement Van der Staaij;

• - 

  • • 

    Regionale bereikbaarheid (Kwartje van Kok);

• - 

  • • 

    Amendement Van Hijum;

• - 

  • • 

    Quick Wins NWA eerste en tweede tranche;

• - 

  • • 

    Sluiskiltunnel.

Producten

De rijksmiddelen in het kader van het Bereikbaarheidsoffensief Randstad, de amendementen Dijsselbloem, Van der Staaij en Van Hijum, Regionale bereikbaarheid en Quick Wins NWA zijn volledig uitgekeerd. Alleen voor de Sluiskiltunnel, die inmiddels is opgeleverd, resteert een gereserveerd bedrag voor onvoorziene omstandigheden. Naar verwachting hoeft deze investering niet te worden aangesproken.

14.03 RSP Zuiderzeelijn, pakket Regionale Bereikbaarheid

Motivering

Betreft het RSP-convenant Rijk-Regio (Kamerstukken II 2007-2008 27 658, nr. 43). Het pakket omvat projecten ter verbetering van de regionale bereikbaarheid in Noord-Nederland (concrete bereikbaarheidsprojecten en regionaal mobiliteitsfonds) en een Ruimtelijk-economisch programma (REP), tevens ten behoeve van Noord-Nederland.

Binnen de projecten ter verbetering van de regionale bereikbaarheid gaat het in totaal om vijf concrete bereikbaarheidsprojecten, zie 14.03.01. De rijksbijdrage voor de A7 Zuidelijke Ringweg Groningen fase 2 en de N50 Ramspol-Ens zijn inmiddels overgeheveld naar artikel 12 Hoofdwegen.

In 2009 is het RMf RSP opgericht voor Noord-Nederland. De instelling van het RMf RSP volgt uit het Convenant RSP Zuiderzeelijn d.d. 23 juni 2008. Het totale budget RMf RSP is € 970 miljoen. Dit bestaat uit € 500 miljoen bijdrage van het Rijk en € 470 miljoen bijdrage van de regio. Binnen het RMf RSP is € 100 miljoen gereserveerd als bijdrage aan de concrete projecten; zie 14.03.02. Deze bijdrage vervalt als na realisatie van de concrete projecten is gebleken dat deze bijdrage niet nodig is en blijft beschikbaar voor het RMf RSP. De inzet van middelen uit het RMf RSP is een decentrale verantwoordelijkheid. Het RMf RSP is beschikbaar voor projecten, die kunnen worden gerealiseerd vóór 2020.

Binnen het REP wordt onderscheid gemaakt tussen een rijksdeel en een regionaal deel. Zowel voor het rijksdeel als voor het regionaal deel is € 150 miljoen rijksbudget beschikbaar gesteld. Het rijksdeel valt onder regie van het Ministerie van Economische zaken (EZ). Het betreffende rijksbudget werd tot en met 2012 verantwoord op de EZ-begroting, nadat in 2012 het resterende deel via het Provinciefonds is gedecentraliseerd. Het regionale deel, in totaal € 250 miljoen, valt onder regie van de regio. De rijksbijdrage voor het regionale deel, € 150 miljoen, wordt verantwoord op de begroting Infrastructuurfonds; zie 14.03.03. Ook de regio heeft € 100 miljoen beschikbaar voor het regionale deel van het REP.

De voorwaarden voor het RSP zijn beschreven in het op 23 juni 2008 ondertekende convenant Rijk-Regio (Kamerstukken II 2008-2009 21 700 A, nr. 19). Over de voortgang wordt de Tweede Kamer jaarlijks met een voortgangsrapportage (in het najaar) geïnformeerd.

Projectoverzicht Regiospecifiek Pakket Zuiderzeelijn (14.03) (Budget in € mln.)

Totaal

Oplevering

Projectomschrijving

huidig

vorig

t/m 2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

later

huidig

vorig

Projecten Noord-Nederland

Regiospecifiek Pakket Zuiderzeelijn¹

14.03.01 Concrete bereikbaarheidsprojecten^{2 3}

249

332

35

13

34

109

16

19

22

14.03.02 Regionaal Mobiliteitsfonds

535

534

373

36

34

33

43

16

14.03.03 Ruimtelijk economisch programma

65

65

16

16

16

17

Afrondingen

• - 

  1

1

• - 

  1

1

• - 

  1

Begroting (IF 14.03)

848

931

408

50

83

159

75

51

22

Overige afspraken

LMCA Spoor: spoordriehoek⁴

135

134

44

9

17

26

27

12

Totaal rijksbijdrage Noord-Nederland

983

1.065

452

59

100

185

102

63

22

Noot ¹

Bijdragen regio zijn prijspeil 2007.

Noot ²

Het betreft de volgende projecten: A7 Zuidelijke Ringweg Groningen (ZRG) fase 2; Bereikbaarheid Leeuwarden; Bereikbaarheid Assen; N50 Ramspol-Ens en Openbaar vervoer/spoor. De totale rijksbijdrage is inclusief € 200 miljoen uit het MIRT ten behoeve van de A7 ZRG fase 2.

Noot ³

Uit het regionaal mobiliteitsfonds wordt een bijdrage van € 100 miljoen (prijspeil 2007) geleverd aan de concrete projecten. Deze bijdrage vervalt, indien na realisatie van de concrete projecten is gebleken dat deze bijdrage niet nodig is.

Noot ⁴

Betreft Pakket Noorden, hetgeen op artikel 13 is opgenomen.

Artikel 15 Hoofdvaarwegennet

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Op dit artikel worden de producten op het gebied van Rijksvaarwegen verantwoord. Dit betreffen de onderdelen verkeersmanagement, beheer, onderhoud en vervanging, aanleg, geïntegreerde contractvormen/PPS, netwerkgebonden kosten en de investeringsruimte.

De doelstellingen van het onderliggende beleid zijn terug te vinden in de Begroting hoofdstuk XII over 2017 en vinden hun oorsprong in de SVIR en de Nota Mobiliteit (NoMo) (Kamerstukken II 2004-2005 29 644, nr. 6).

Het artikel Hoofdvaarwegennet op het Infrastructuurfonds is gerelateerd aan beleidsartikel 18 Scheepvaart en havens op de Begroting hoofdstuk XII.

Budgettaire gevolgen van de uitvoering van art. 15 Hoofdvaarwegennet (bedragen x € 1.000)

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Verplichtingen

1.660.126

1.321.301

802.092

1.095.873

1.039.793

1.010.725

729.175

Uitgaven

871.615

986.457

872.578

1.030.406

1.125.865

958.327

839.431

Waarvan juridisch verplicht:

96%

15.01 Verkeersmanagement

7.545

8.428

8.428

8.428

8.428

8.428

8.428

• - 

  Waarvan bijdrage aan agentschap RWS

7.545

8.428

8.428

8.428

8.428

8.428

8.428

15.02 Beheer, onderhoud en vervanging

401.328

425.647

366.969

382.587

326.299

298.791

236.016

15.02.01 Beheer en onderhoud

208.340

312.611

277.635

277.821

290.874

262.896

192.410

• - 

  Waarvan bijdrage aan agentschap RWS

204.205

307.117

272.959

273.137

268.348

259.026

188.541

15.02.04 Vervanging

192.988

113.036

89.334

104.766

35.425

35.895

43.606

• - 

  Waarvan bijdrage aan agentschap RWS

80.140

25.080

21.457

6.161

1.192

7.347

339

15.03 Aanleg

210.556

199.697

186.361

302.555

285.586

203.503

262.811

15.03.01 Realisatie

196.320

177.827

150.668

262.798

277.202

200.400

240.393

15.03.02 Verkenningen en planuitwerkingen

14.236

21.870

35.693

39.757

8.384

3.103

22.418

• - 

  Waarvan bijdrage aan agentschap RWS

14.236

4.358

2.090

375

327

301

689

15.04 Geintegreerde contractvormen/PPS

679

45.216

10.904

40.448

211.999

155.058

41.970

15.06 Netwerkgebonden kosten HVWN

251.507

307.469

299.916

296.388

293.553

292.547

290.206

15.06.01 Apparaatskosten RWS

225.494

278.244

272.771

269.285

266.416

265.409

262.750

• - 

  Waarvan bijdrage aan agentschap RWS

225.494

278.244

272.771

269.285

266.416

265.409

262.750

15.06.02 Overige netwerkgebonden kosten

26.014

29.225

27.145

27.103

27.137

27.138

27.456

• - 

  Waarvan bijdrage aan agentschap RWS

26.014

29.225

27.145

27.103

27.137

27.138

27.456

15.07 Investeringsruimte

0

0

0

0

0

0

0

15.09 Ontvangsten

213.179

99.041

93.675

120.617

127.927

100.240

59.500

Budgetflexibiliteit

Met uitzondering van verkenning en planuitwerking, worden de budgetten in 2017 als juridisch verplicht beschouwd op de peildatum 1 januari 2017. Voor de mate van verplichting van het verkenningen en planuitwerkingsprogramma tot en met 2030 wordt verwezen naar het betreffende projectoverzicht.

Onderstaand zijn de beschikbare budgetten tot en met 2030 per jaar gepresenteerd op het niveau van artikelonderdeel. In de verdiepingsbijlage bij de begroting zijn de mutaties op hetzelfde detailniveau toegelicht voor de periode tot en met 2030.

Bedragen x € 1.000

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

15

Hoofdvaarwegennet

Uitgaven

986.457

872.578

1.030.406

1.125.865

958.327

839.431

754.235

681.957

15.01

Verkeersmanagement

8.428

8.428

8.428

8.428

8.428

8.428

8.428

8.428

15.02

Beheer, onderhoud en vervanging

425.647

366.969

382.587

326.299

298.791

236.016

289.618

297.966

15.03

Aanleg

199.697

186.361

302.555

285.586

203.503

262.811

129.801

47.165

15.04

Geïntegreerde contractvormen/PPS

45.216

10.904

40.448

211.999

155.058

41.970

41.334

40.709

15.06

Netwerkgebonden kosten HVWN

307.469

299.916

296.388

293.553

292.547

290.206

285.054

287.689

15.07

Investeringsruimte

0

0

0

0

0

0

0

0

15.09

Ontvangsten

Ontvangsten

99.041

93.675

120.617

127.927

100.240

59.500

37.000

0

(vervolg) Bedragen x € 1.000

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

2016-2030

15

Hoofdvaarwegennet

Uitgaven

658.156

656.553

821.696

821.774

694.356

631.609

630.022

12.163.422

15.01

Verkeersmanagement

8.428

8.428

8.428

8.428

8.428

8.428

8.428

126.420

15.02

Beheer, onderhoud en vervanging

249.914

191.986

192.714

191.160

225.710

225.710

225.710

4.126.797

15.03

Aanleg

71.256

128.735

293.559

237.894

103.816

28.420

28.420

2.509.579

15.04

Geïntegreerde contractvormen/PPS

40.102

39.653

39.077

38.514

37.961

37.961

37.961

858.867

15.06

Netwerkgebonden kosten HVWN

288.456

287.751

287.918

288.535

291.161

291.161

291.161

4.378.965

15.07

Investeringsruimte

0

0

0

57.243

27.280

39.929

38.342

162.794

0

15.09

Ontvangsten

Ontvangsten

0

0

0

0

0

0

0

638.000

15.01 Verkeersmanagement

Motivering

De activiteiten binnen verkeersmanagement worden uitgevoerd om een vlot, betrouwbaar en veilig scheepvaartverkeer op het hoofdvaarwegennet te realiseren.

15.01.01 Verkeersmanagement

Producten

Bij verkeersmanagement gaat het voornamelijk om de volgende activiteiten:

• - 

  • • 

    Verkeersbegeleiding, bediening van objecten en vaarwegmarkering;

• - 

  • • 

    Monitoring en informatieverstrekking;

• - 

  • • 

    Vergunningverlening en handhaving;

• - 

  • • 

    Crisisbeheersing en preventie.

In het goederenvervoer over water is een groei voorzien, die deels met verkeersmanagement wordt gefaciliteerd. Daarnaast moet de betrouwbaarheid en reistijd op orde worden gebracht. Beleidsdoelstellingen op het gebied van verkeersmanagement zijn:

• - 

  • • 

    Het zoveel mogelijk beperken van de gemiddelde structurele wachttijd bij sluizen in de hoofdvaarwegen;

• - 

  • • 

    Het afstemmen van de bediening van bruggen en sluizen op de vraag vanuit de markt.

De activiteiten die door RWS centraal worden uitgevoerd, worden gefinancierd uit de budgetten voor netwerkgebonden kosten. De verdeling naar onder meer Verkeersmanagement en Beheer en Onderhoud is extracomptabel inzichtelijk gemaakt in bijlage 4 Instandhouding van deze begroting.

Na overleg met de verschillende regio’s is vanaf 2014 de versobering voor de bediening van sluizen en beweegbare bruggen doorgevoerd. De belangrijkste verbindingen op het internationaal kernnet goederenvervoer en de hoofdvaarwegen uit de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR), waarover de grootste volumes worden vervoerd, zijn hierbij ontzien. Het Rijk heeft tevens in overleg met de verschillende regio’s een vergezicht voor een «robuust bediend» vaarwegennet in Nederland opgesteld en eind 2015 naar de Kamer gestuurd. Dit vergezicht geeft perspectief op een toekomstvast bedieningsregime en handelingsruimte om andere serviceniveaus te bereiken. Dit vergezicht wordt gebruikt om nadere maatwerkafspraken te maken of bestaande afspraken waar nodig en mogelijk te optimaliseren.

Met verschillende partijen zijn afspraken gemaakt over de invoering van vraaggestuurd bedienen of bediening op afstand waarbij samenwerking tussen beheerders of gezamenlijk investeren is overeengekomen. Begin 2016 zijn bijvoorbeeld nadere afspraken gemaakt met de provincie Overijssel om met behulp van bijdragen van de regio te komen tot een verbeterd bedieningsregime van de Twentekanalen. Met Limburg en Noord-Brabant zijn eerder al soortgelijke afspraken gemaakt. Alle gemaakte versoberingsafspraken worden in 2017 gemonitord en waar nodig en mogelijk bijgestuurd.

Ook is vanaf 2014 een begin gemaakt met de versobering op de verkeersbegeleiding.

Waar mogelijk en zinvol wordt samen met de andere overheden naar centrale bediening op vaarroutes overgeschakeld. Vanzelfsprekend wordt getracht om de bediening zodanig in te richten, dat wachttijden en stremmingen zo veel mogelijk worden beperkt. Een goede informatievoorziening hierover aan gebruikers is daarbij van groot belang, waarbij rekening gehouden wordt met de sterk toegenomen beschikbaarheid van AIS (Automatic Identification System). Met het toezicht op het water dat door RWS (onder andere samen met de Politie) wordt uitgevoerd, wordt beoogd de veiligheid voor de gebruikers te borgen. Dit toezicht heeft ook een preventieve werking. Met de inwerkingtreding van de nieuwe Binnenvaartwet is meer nadruk komen te liggen op bestuursrechtelijke handhaving door IenM (in plaats van strafrechtelijke handhaving door de Politie). In geval van calamiteiten, zoals schade en verontreinigingen, wordt hierover bericht en adequaat opgetreden. Hiervoor is een calamiteitenorganisatie operationeel.

Meetbare gegevens

Specificatie bedieningsareaal

Areaalomschrijving

Eenheid

2015

2016

2017

Begeleide vaarweg

km

594

594

594

Bediende objecten

aantal

245

244

242

Toelichting:

Alleen de vaarwegen die vanuit vaste verkeersposten worden begeleid, zijn in het hierboven opgenomen areaal meegeteld. De vaarwegen in beheer bij RWS die met patrouillevaartuigen worden bestreken zijn derhalve niet meegerekend. Het aantal bediende objecten zal eind 2017 iets zijn afgenomen.

De indicator passeertijden sluizen is opgenomen in beleidsartikel 18 Scheepvaart en havens in de Begroting hoofdstuk XII.

15.02 Beheer, onderhoud en vervanging

Motivering

Beheer en onderhoud wordt uitgevoerd om het Hoofdvaarwegennet in een staat te houden, die noodzakelijk is voor het faciliteren van vlot, betrouwbaar, veilig en duurzaam vervoer van goederen.

Producten

Het regulier beheer en onderhoud van rijksvaarwegen omvat maatregelen aan bodems, oevers, kunstwerken zoals sluizen en bruggen, verkeersvoorzieningen, landschap en milieu en voorzieningen voor verkeersmanagement, zoals verkeerscentrales.

Vervanging en renovatie betreffen het tijdig programmeren en nemen van maatregelen aan kunstwerken en vaarwegen waarbij regulier beheer en onderhoud niet meer voldoende zijn. Voornamelijk in de eerste helft en vanaf de jaren 60 van de vorige eeuw zijn er kunstwerken gerealiseerd die, mede door het intensieve gebruik, nu of in de komende decennia het moment van einde levensduur naderen. Op basis van onderzoek wordt concreet gemaakt voor welke kunstwerken wanneer vervanging of renovatie aan de orde is.

Voor zover de activiteiten centraal vanuit RWS worden ingezet, worden de kosten centraal gefinancierd uit de budgetten voor netwerkgebonden kosten. De verdeling naar ondermeer Verkeersmanagement en Beheer en Onderhoud is extracomptabel inzichtelijk gemaakt in de bijlage instandhouding bij deze begroting.

In bijlage 4 Instandhouding is een nadere toelichting opgenomen met betrekking tot Beheer en Onderhoud en Vervanging.

15.02.01 Beheer en Onderhoud

Een voorwaarde voor het optimaal gebruiken van het vaarwegennet is de bedrijfszekerheid van de infrastructuur van de vaarwegen. Deze kan alleen worden gegarandeerd, als de infrastructuur preventief wordt beheerd en onderhouden. Daarnaast vindt correctief onderhoud plaats, waarbij de beheerder geconfronteerd kan worden met onverwacht functieverlies, waardoor aan de gebruiker ongewild minder service kan worden geboden (stremmingen, beperkingen). Zowel het preventief als het correctief onderhoud valt onder Beheer en Onderhoud.

De activiteiten zijn erop gericht, om de scheepvaart (beroeps- en recreatievaart) zo goed mogelijk te faciliteren. Het betreft maatregelen om de breedte en diepte van de vaarweg te handhaven. Daarnaast betreft het maatregelen om de kunstwerken (sluizen en bruggen) en verkeersvoorzieningen te laten functioneren. Om verkeersoverlast tot een minimum te beperken, worden de werkzaamheden goed afgestemd; zowel onderling als met de werkzaamheden die voortkomen uit het aanlegprogramma en/of het hoofdwatersysteem.

Kustwacht

De Kustwacht Nederland is een organisatie met eigen taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden. De directeur Kustwacht maakt jaarlijks een Activiteitenplan en Begroting (APB) en legt dit voor aan de Raad voor de Kustwacht. De ministerraad stelt het APB vervolgens vast.

De directeur Kustwacht heeft onvoorwaardelijke zeggenschap over vier schepen, die (vrijwel) full time kustwachttaken uitvoeren. Daarnaast heeft de directeur trekkingsrechten voor een aantal dagen per jaar op schepen van de Rijksrederij en helikopters. Tevens stelt het Ministerie van Defensie twee vliegtuigen ter beschikking.

De Minister van IenM is als coördinerend Minister voor Noordzee-aangelegenheden verantwoordelijk voor het proces van totstandkoming van geïntegreerd beleid en het APB voor de Noordzee. De overzichtsconstructie Kustwacht is als bijlage 3 aan deze begroting toegevoegd.

Overdracht Brokx-Nat

De nog over te dragen vaarwegen in het kader van Brokx-nat zijn in beeld gebracht in een eindbalans, op basis waarvan de Tweede Kamer in 2002 is geïnformeerd (Kamerstukken II 2002-2003 28 600 XII, nr. 17). Op dit artikel wordt de betaling aan provincies en gemeenten voor het onderhoud aan kanalen in Drenthe, haven Oudeschild en wegen en paden Texel verantwoord.

Meetbare gegevens

In onderstaande figuur is een verdeling gegeven van de beheer- en onderhoudskosten voor kunstwerken oevers, bodems en verkeersvoorzieningen. Deze percentages zijn gebaseerd op een meerjarig gemiddelde.

Areaal Beheer en Onderhoud

Eenheid

Omvang 2017

Budget x € 1.000

2017

Vaarwegen

km

6.994¹

278.802

Noot ¹

Peildatum ultimo 2017

Toelichting:

Het areaal bestaat enerzijds uit de hoofdtransportassen (HTA), hoofdvaarwegen (HVW) en overige vaarwegen (OVW), die voor de binnenvaart in beheer zijn bij RWS en die in totaal 3.450 kilometer meten en anderzijds het aantal kilometer zeevaartweg van in totaal 3.544 kilometer.

Als gevolg van de overdracht van de Noordervaart in 2017 zal de lengte vaarweg met 10 kilometer afnemen.

Indicatoren Beheer en Onderhoud

Indicator

2014

2015

streefwaarde 2016

streefwaarde 2017

uren gestremd

Technische Beschikbaarheid (gehele areaal)

99,3%

98,9%

99,0%

99%

n.v.t.

Geplande stremmingen (gehele areaal)

0,2%

0,9%

0,8%

0,8%

3.365

Ongeplande stremmingen (gehele areaal)

0,5%

0,2%

0,2%

0,2%

711

Toelichting:

De technische beschikbaarheid geeft aan in welke mate het vaarwegennet beschikbaar is voor veilig gebruik. De geplande en ongeplande stremmingen geven een beeld van de betrouwbaarheid en beschikbaarheid van de sluizen en bruggen op deze vaarwegen. De percentages zijn berekend door de stremmingen af te zetten tegen de totale bedientijd van deze objecten. De streefwaarden voor 2017 zijn gelijk aan 2016.

15.02.04 Vervanging

De veiligheid en de beschikbaarheid van het hoofdvaarwegennet moeten in stand worden gehouden tegen de achtergrond van een beperkte technische levensduur van kunstwerken. Het einde van de levensduur kan ontstaan door de ouderdom van het kunstwerk of door intensiever gebruik dan bij het ontwerp is voorzien. Door de intensieve aanleg in de eerste helft en voornamelijk ook vanaf de jaren 60 van de vorige eeuw valt te verwachten dat deze problematiek geleidelijk toeneemt. De projecten zijn opgenomen in het MIRT Overzicht³.

Vervangingen en renovaties van kunstwerken worden ondergebracht binnen het programma Vervanging en Renovatie. De scope van het programma omvat alle kunstwerken waar zich binnen de duur van het programma een levensduurproblematiek voordoet met mogelijke ernstige gevolgen voor de veiligheid en beschikbaarheid van het hoofdvaarwegennet. De projecten in het programma Vervanging en Renovatie verlengen de levensduur van de kunstwerken, zodat de veiligheid en de beschikbaarheid van de bestaande infrastructuur in stand wordt gehouden.

Het resterende deel van het programma Nota Mobiliteit Achterstallig Onderhoud Vaarwegen (NoMo AOV) is niet in het programma Vervanging en Renovatie opgenomen maar wel onderdeel van 15.04.02. Daarom staat in onderstaande tabel een overzicht van objecten NoMo AOV-onderdelen die niet voor 2016 zijn afgerond.

Overzicht objectenprogramma Vervangingen en renovaties

Vaarweg

Objecten/maatregel

gereed

Zeeland

Modernisering Object Bediening Zeeland (MOBZ, deel 1)

2017

Zeeland

Onderhoud damwanden en vaarwegen Zeeland

2017

Oost-Nederland

Onderhoud vaargeulen NederRijn, Ijssel, Twentekanalen/Meppelerdiep en Zwarte Water

2018/ 2020

Noord-Holland

Aanpassing bodembescherming, sluizen en bruggen en overige kunstwerken in verband met hogere belasting Noord-Holland

2017¹

Limburg en Ijsselmeergebied

Renovatie kunstwerken Limburg en Ijsselmeergebied

gereed²

Utrecht

Renovatie stalen boogbruggen Amsterdam-Rijnkanaal (KARGO)

gereed

Utrecht

Oevers Amsterdam-Rijnkanaal (damwanden en meerplaatsen)

gereed

Brabantse kanalen

Onderhoud oevers en bodems Brabantse kanalen

gereed

Maasroute

Onderhoud Oevers en bodems Maasroute

gereed

Zuid-Holland

Onderhoud Oevers en bodems vaarwegen Zuid-Holland

gereed

Diverse

Achterstallig basisonderhoud diverse regio’s

Gereed

Noot ¹

Het verwerken van de nieuwe inzichten op het besturingssysteem van objecten in het Noordzeekanaal leidt tot extra werkzaamheden. In combinatie met meerdere werkzaamheden rond de sluizen bij IJmuiden en een beperkt seizoen waarin werkzaamheden kunnen worden uitgevoerd, schuift de oplevering van de Noord-Hollandse maatregelen van 2016 naar 2017.

Noot ²

Op verzoek van o.a. de gemeente Stein worden onderhoudswerkzaamheden aan de brug Berg eerder uitgevoerd. De maatregelen aan de brug Urmond in het pakket van Limburgse maatregelen worden hiervoor getemporiseerd. Met uitzondering van deze werkzaamheden zijn renovaties van kunstwerken in IJsselmeergebied en Limburg afgerond.

15.03 Aanleg

Motivering

Onder dit programma vallen alle activiteiten die noodzakelijk zijn voor de aanleg- en planuitwerking activiteiten bij het hoofdvaarwegen netwerk.

15.03.01 Realisatie

Producten

In 2017 wil IenM de volgende mijlpalen realiseren:

Mijlpaal

Project

Openstelling

De Zaan (Wilhelminasluis)

Verruiming vaarweg Eemshaven-Noordzee

Vaarweg Lemmer-Delfzijl fase 1

Vaarweg Meppel-Ramspol (keersluis Zwartsluis)

Projecten in het kader van Quick-wins regeling Binnenhavens

Quick-wins Volkeraksluizen

Start realisatie

Twentekanalen verruiming fase 2

Capaciteitsuitbreiding ligplaatsen Beneden Lek

Nieuwe Sluis Terneuzen

Lichteren Buitenhaven Ijmuiden

Capaciteitsuitbreiding Sluis Eefde

De belangrijkste (budgettaire) aanpassingen

• - 

  • • 

    Het project Lekkanaal (3^e Kolk Beatrixsluis en verbreding kanaalzijde en uitbreiding ligplaatsen) is met de DBFM-conversie in deze begroting overgegaan van het realisatieprogramma (15.03.01) naar Geïntegreerde contractvormen (15.04).

• - 

  • • 

    De projecten capaciteitsuitbreiding Sluis Eefde en Twentekanalen verruiming (fase 2) zijn van planuitwerking overgegaan naar de realisatiefase. De kosten zijn gestegen door onverwacht hogere kosten voor damwanden, erosiebeschermende maatregelen en vastgoedkosten. Het budget is aangevuld vanuit de investeringsruimte (15.07).

• - 

  • • 

    Binnen het project Amsterdam-Rijnkanaal (verwijderen keersluis Zeeburg) heeft zich een aanbestedingsmeevaller voorgedaan.

• - 

  • • 

    Bij de Zuid-Willemsvaart (Maximakanaal en opwaardering tot Veghel) is sprake van een aanbestedingsmeevaller.

• - 

  • • 

    Het project Nieuwe Sluis Terneuzen is in deze begroting van planuitwerking naar de realisatiefase gegaan. Voor dit project worden diverse bijdragen ontvangen: een bijdrage van Vlaanderen (€ 495 miljoen), een CEF-subsidie (€ 34 miljoen⁴) en bijdragen van de Provincie Zeeland, de gemeente Terneuzen en Zeeland Seaports (gezamenlijk € 10,0 miljoen). Daarnaast is de bijdrage aan Vlaanderen voor de extra kosten voor kanaalaanpassingen aan dit project toegevoegd (€ 165 miljoen).

• - 

  • • 

    Het project Toekomstvisie Waal/deelproject Tuindorp en het project capaciteitsuitbreiding ligplaatsen Beneden-Lek zijn in deze begroting van planuitwerking naar de realisatiefase gegaan.

Projectoverzicht behorende bij 15.03.01: Realisatieprogramma Hoofdvaarwegennet (Budget in € mln.)

Totaal

Openstelling

Projectomschrijving

huidig

vorig

t/m 2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

later

huidig

vorig

Projecten Nationaal

Quick Wins Binnenhavens

61

65

59

1