Naheffing Apple: zeer terecht en moreel juist - Hoofdinhoud

Hierbij de tekst van mijn bijdrage aan de opiniepagina van NRC:

De belastingdeal tussen Apple en Ierland is overduidelijk illegale staatssteun, schrijft Paul Tang. “Stop deze verwennerij’.

De naheffing van 13 miljard euro aan de elektronicagigant Apple is een zeer terechte keuze van de Europese Commissie. De Ierse regering - zelf nog een paar jaar geleden aan het infuus van Europa om de economische crisis door te komen - mag ook niet aarzelen deze blauwe enveloppe alsnog naar de nazaten van Steve Jobs te sturen. Het is niet alleen moreel meer dan een terechte keuze, ook de gekozen argumentatie is logisch.

Neelie Kroes - oud-Eurocommissaris, nu onder meer commissaris bij taxipiraat Uber en de Amerikaanse softwaregigant Salesforce - slaat in haar opiniestuk in de Britse Guardian dan ook volledig de plank mis. De redenering van de VVD-politica, dat de huidige Deense eurocommissaris Margrethe Vestager de zeer lucratieve belastingdeals van Apple met de Ierse regering niet als ‘illegale staatssteun’ mag zien, is klinkklare onzin.

Volgens de EU-regels is sprake van ‘illegale staatssteun’ als een lidstaat een ‘selectief economisch voordeel’ geeft aan een bedrijf. De Ieren sloten met Apple een belastingdeal, waardoor de belastingdruk op 0,005% neerkwam. Een diepe knieval van de Ierse overheidsdienaren voor de slimme belastingenconsulenten van het Amerikaanse bedrijf. Andere bedrijven in Ierland kunnen niet op zo’n coulante behandeling rekenen. Is dit ‘illegale staatssteun’ of niet? Wat mij betreft overduidelijk. Ik kan me niet voorstellen dat rechters daar ander over zouden oordelen.

Natuurlijk heeft ook de Ierse regering boter op zijn hoofd. Die sloot immers de belastingdeals. Maar binnen Europa bestaat de afspraak dat de EU-landen elkaar niet beconcurreren met schimmige belastingconstructies. In de praktijk komt van deze afspraak weinig terecht, dus was het een zeer logische keuze van de Deense eurocommissaris Vestager om als Europese Commissie in te grijpen.

Dat ze in de VS op hun achterste benen staan was te verwachten. De redenering dat bedrijven als Apple hun eerlijke deel aan belastingen in de VS betalen raakt kant noch wal. ‘Tick the Box” heet het systeem waarbij de buitenlandse winsten van multinationals als Apple onbelast blijven. In die constructie wordt van de fictie uitgegaan dat over winsten, geparkeerd in belastingparadijzen, uiteindelijk wel belasting zal worden betaald. In de praktijk gebeurt dat niet en zo heeft een bedrijf als Apple een dubbel belastingvoordeel. In de VS - en via zijn lucratieve belastingdeals - ook in Europa.

Het is dus hoog tijd dat Europa breekt met deze Amerikaanse verwennerij van het bedrijfsleven. Het idee van ongemoeid schuiven met winsten kan niet meer in deze tijd. Het principe van belasting betalen waar de winst wordt gemaakt, wint aan kracht. De tijd van belastingparadijzen moet tot een eind komen. Scherpere internationale regels - ook in OESO-verband - zijn in de maak. Ook het Europees Parlement trekt aan die kar.

Maar voor het zover is kunnen we bestaande misstanden niet aan ons voorbij laten gaan. Zullen ze zich bij Apple nooit eens achter hun oor hebben gekrabd toen ze beseften dat ze uiteindelijk maar 0,005 procent aan belasting afdroegen? Realiseren zij zich dan niet, dat de miljarden aan winstbelasting die de Europese belastingdiensten met deze belastingdeals mislopen, opgehoest moet worden door andere bedrijven en burgers?

Dat de Europese Commissie Ierland aanspreekt op haar absurde belastingconstructies met multinationals is terecht, politiek en moreel. Dat de weg van ‘illegale staatssteun’ wordt gekozen is niet meer dan logisch. Maar ondertussen moeten we wel verder doorwerken aan andere initiatieven in de strijd tegen belastingontwijking, zoals gelijktrekken van regels, grondslagen en meer transparantie.

Maar Apple - een van de rijkste bedrijven op aarde - nu verder in de watten leggen kan echt niet. Dat zou zelfs Neelie Kroes moeten begrijpen.