Han ten Broeke - 10 vuistregels voor realistisch buitenlands beleid - Hoofdinhoud
“I’m an idealist without illusions”, zei John F. Kennedy. Die uitspraak drukt de essentie uit van een realistisch buitenlands beleid zoals dat door Nederland gevoerd zou moeten worden. Een buitenlands beleid waarin de wereld zoals die is en niet zoals die zou moeten zijn, centraal staat. De 19de-eeuwse Duitse politicus August Ludwig von Rochau formuleerde Realpolitik minder prozaïsch, maar trof in wezen dezelfde kern:
“The Realpolitik does not move in a foggy future, but in the present's field of vision, it does not consider its task to consist in the realization of ideals, but in the attainment of concrete ends, and it knows, with reservations, to content itself with partial results, if their complete attainment is not achievable for the time being. Ultimately, the Realpolitik is an enemy of all kinds of self-delusion.”
Een realistisch buitenlands beleid wordt gedreven door de overtuiging dat machtspolitiek en pragmatisme in de internationale betrekkingen meer opleveren dan een morele beschouwing van de internationale verhoudingen. Daarbij hoort ook het besef dat het maken van zogenoemde ‘vuile handen’ soms onvermijdelijk is (bekend als het ‘dirty hands-problem’). Anders gezegd is het soms noodzakelijk tegen eigen, diepgewortelde morele waarden in te handelen, om op die manier het grootste goed te behartigen. Zoals de Amerikaanse politicoloog Michael Walzer het in 1973 treffend formuleerde als een paradox: “the politician must sometimes do wrong to do right”. Zonder de bereidheid vuile handen te maken zal de veiligheid van een land worden geofferd en daarmee uiteindelijk ook vrijheid en welvaart. Vrij naar voormalig Secretary of State Henry Kissinger, bereikt een land dat streeft naar morele perfectie op den duur perfectie noch veiligheid.
Een realistische benadering van buitenlandpolitiek is overigens niet iets uit de theorieboeken of het verleden, maar belangrijker dan ooit. Juist nu dient een land als Nederland, zoals Halbe Zijlstra al betoogde in Liberaal Reveil, zich bewust te zijn van wat zijn - zeer relatieve - positie in de wereld is, om vervolgens helder te definiëren waar de eigen kracht ligt. Alleen dan kan een effectief buitenlandbeleid, waarbij Nederland zijn vrijheid, veiligheid en welvaart behoudt of zelfs verbetert, vorm krijgen.
In dit artikel worden tien vuistregels voor een realistisch buitenlands beleid beschreven, voorzien van context, illustraties en aanbevelingen.