Referendumblog (1): Ik stem voor Mustafa - Hoofdinhoud

Als ik op zes april in het stemhokje sta, kies ik niet alleen vóór het samenwerkingsverdrag met Oekraïne. Ik stem ook vóór alle Oekraïners die zelf de toekomst van hun land willen bepalen. Zoals Mustafa Nayyem, die een oproep op Facebook deed en daarmee geschiedenis schreef.

Ik ontmoette Mustafa in het voorjaar van 2014, in de periode tussen de annexatie van de Krim en het neerhalen van de MH17. Als kritisch journalist van Afghaanse afkomst en initiatiefnemer van een internet-televisiekanaal was hij in eigen land al bekend. Maar wat zijn oproep op Facebook op 21 november 2013 teweeg zou brengen, had hij nooit kunnen bedenken. Het was de dag dat president Janoekovitsj, na een bezoek uit Moskou, aankondigde de associatieovereenkomst met de EU toch niet te ondertekenen.

Ik kan me mijn eigen verbazing uit die periode nog goed herinneren. Want in de voorafgaande maanden hadden diverse Oekraïense delegaties, waaronder één met belangrijkste adviseurs van president zelf, de Tweede Kamer bezocht om ons voor het samenwerkingsverdrag te winnen. Wij hadden destijds nog veel vragen, maar zij waren al zeer overtuigd van de voordelen die het akkoord zou bieden. Het was voor iedereen dus direct duidelijk dat de onverwachtse koerswijziging door het Kremlin was opgelegd.

Uit boosheid schreef Mustafa die avond op zijn Facebook-pagina een oproep om te verzamelen op het Plein van de Onafhankelijkheid in Kiev. Het was steenkoud en slechts enkele tientallen bekenden kwamen opdagen. Maar de volgende dag waren ze al met honderden en weer een dag later met duizenden. Daarna ging het hard en barstte de Maidan-protesten tegen de slappe knieën van Janoekovitsj en voor een onafhankelijke koers voor het land in alle hevigheid los. De rest is geschiedenis: het plein won van de president.

Toen ik Mustafa een half jaar na die gebeurtenissen sprak, vroeg ik hem of hij hoopte dat Oekraïne nu ook kans maakte om ooit lid van de EU te worden. Hij vond dat niet zo interessant. Zijn doel was dat zijn eigen land zou hervormen tot een vrije en welvarende samenleving, zonder de corruptie van oligarchen of de inmenging van Poetin. Grappend zei hij dat het zijn ambitie was dat Oekraïne op een dag zo succesvol zou zijn dat wij dan in Kiev zouden aankloppen met de vraag of de EU zich alsjeblieft bij hen mocht aansluiten.

Inmiddels is Mustafa al weer ruim een jaar lid van het Oekraïense parlement. Als één van de tientallen Maidan-activisten probeert hij de idealen van het plein nu vanuit de politiek te realiseren. Omdat het hem niet hard genoeg gaat, is hij een echte luis in de pels van de huidige regering. Zoals dat hoort in een democratie. Om dezelfde reden is hij fervent voorstander van het associatieakkoord. Ook dat helpt zijn hervormingsagenda en biedt bovendien tegenwicht aan het voortdurende gestook vanuit Moskou.

Ik hoop dat Mustafa en al die anderen slagen in hun missie. Dat is in het belang van Oekraïne en in ons eigen Europese en Nederlandse belang. Om die reden stem ik op 6 april dus vóór Mustafa en vóór het samenwerkingsverdrag met Oekraïne.

In aanloop naar het referendum op 6 april gaan de argumenten van voor- en tegenstanders stevig over tafel. Dat is goed, maar mij valt wel op dat er nauwelijks over de Oekraïners zelf wordt gesproken. Hoe hebben zij de afgelopen roerige jaren in hun land ervaren? Naar welke toekomst zien zij uit? In de komende weken wil ik daarom verhalen onder de aandacht brengen van de mensen die ik de afgelopen jaren als buitenlandwoordvoerder ontmoet heb.