Meer aandacht voor mantelzorg - Hoofdinhoud

In maart 2015 vroeg 50PLUS om een debat in de Tweede Kamer over mantelzorgers. We hebben er in Nederland liefst 4 miljoen en de hoeveelheid werk die zij op hun schouders nemen is onvoorstelbaar. Vandaag werd het overleg gehouden en omdat 50PLUS de initiator was, mocht ik de eerste spreker zijn.

Mijn inbreng bij het overleg over de positie van mantelzorgers met staatssecretaris Martin van Rijn van Volksgezondheid, Welzijn en Sport:

“We mogen ons in Nederland gelukkig prijzen met 4 miljoen mantelzorgers. Fantastisch, 4 miljoen mensen die naar een ander omkijken en voor anderen zorgen. Maar 1 op de 10 mantelzorgers voelt zich overbelast. 400.000 mensen dus! En het dubbele aantal - 800.000 mensen - geeft aan niet méér te kunnen doen.

Laat deze cijfers even op u inwerken. Onvoorstelbaar hoeveel werk mantelzorgers op hun schouders nemen. Dat verdient waardering! Maar de grote vraag is of zij die waardering wel genoeg ontvangen.

Letterlijk en figuurlijk wordt steeds meer op mantelzorgers gerekend. De samenleving gaat steeds zwaarder leunen op hun inzet. Té zwaar! 10% voelde zich in 2014 al overbelast, hoe hoog zal dat percentage zijn als er gemeten wordt over 2015?

Mantelzorgondersteuning wordt dus steeds belangrijker. Een rondje langs gemeentelijke websites leert dat dit in veel gemeenten serieus wordt opgepakt. Ook in de Toekomstagenda worden mooie initiatieven beschreven. Maar er is meer nodig.

50PLUS stelt voor een vorm van landelijke, uniforme registratie van mantelzorgers in het leven te roepen. Dit zou kunnen worden belegd bij gemeenten. Zij zijn immers nu al verantwoordelijk voor mantelzorgondersteuning. Om dat goed te kunnen doen, is het wel belangrijk om in beeld te hebben wie de mantelzorger is. De criteria wie wel en niet mantelzorger is, kunnen in overleg worden vastgesteld. Is staatssecretaris Van Rijn bereid in overleg te treden met de VNG om te bezien wat er mogelijk is op dit punt?

Als duidelijk is wie mantelzorger is, kun je ook gaan kijken of hier in brede zin iets aan gekoppeld zou kunnen worden. Een fiscale regeling bijvoorbeeld, die tot dusver vaak stukliep omdat niet duidelijk is wie er mantelzorger is. Of een verklaring waarmee iemand aantoonbaar mantelzorger is.

50PLUS maakt zich nog steeds zorgen over oude mantelzorgers. Zij worden in toenemende mate belast en deze groep zal alleen maar groter worden. Hoe houden we hen overeind, vraag ik de staatssecretaris? Welke concrete acties worden ondernomen naar aanleiding van de aanbevelingen in de Toekomstagenda? WMO-voorzieningen die verlichting kunnen bieden zijn hier en daar zo duur geworden dat sommigen er noodgedwongen vanaf zien. Dagbesteding bijvoorbeeld. Dat kan toch niet de bedoeling zijn. Hoe denkt staatssecretaris Van Rijn dit te ondervangen?

Ongeveer de helft van de mantelzorgende ZZP’ers geeft aan in de problemen te komen. Tijdgebrek veelal. Het combineren van arbeid en zorgtaken is een zaak van werkgever en werknemer, stelt de staatssecretaris op 24 april vorig jaar. Maar voor een ZZP’er gaat dat niet op. Steeds meer mensen worden ZZP’er, vaak noodgedwongen. Zoals 45-plussers, die weinig kans maken op een nieuwe baan. En dit is nu juist de categorie die het meeste mantelzorg verleent. Hoe kunnen zij ondersteund worden bij het verlenen van mantelzorg? Kan de zojuist voorgestelde registratie daaraan bijdragen? Is minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid bereid dit te agenderen voor de landelijke bijeenkomst Zorg en arbeid komend voorjaar?

In het Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken lazen we vorige week de constatering van het Sociaal Cultuur Planbureau dat de meerderheid van de Nederlanders graag zelf voor de kinderen zorgt, maar de zorg voor onze ouders een taak van de overheid vindt. In het overheidsbeleid is dit echter precies andersom. Voorzichtig stellen de onderzoekers dat dit elkaar mogelijk gaat bijten. Een verontrustende gedachte, waarop 50PLUS graag de reactie van staatssecretaris Van Rijn hoort.

Nog één belangrijke vraag: veel mantelzorgers weten niet dat zij bij hun gemeente terechtkunnen voor mantelzorgondersteuning. Is de staatssecretaris bereid om te bezien hoe voorlichting hierover geoptimaliseerd kan worden? Want tussen alle plannen om mantelzorgers goed te ondersteunen, moet preventie van overbelasting de hoogste prioriteit hebben!

Tot slot wil ik van de gelegenheid gebruik maken iedereen die mantelzorg verleent uit de grond van mijn hart te bedanken!”