Dag van de Mensenrechten - Hoofdinhoud
Vandaag is het de Dag van de Mensenrechten. Amnesty International organiseert jaarlijks een schrijfmarathon op deze dag om mensen die groot onrecht is aangedaan een hart onder de riem te steken. Dit jaar doe ik daar wederom aan mee, om 16 uur aan de Haagse Hogeschool. Ik houd ook een speech, waarin ik inga op de belabberde mensenrechtensituatie in Azerbeidzjan. Hieronder kun je die lezen:
‘Alle fundamentele vrijheden zijn in Azerbeidzjan gegarandeerd.’ Dat stelde de president van Azerbeidzjan, Ilham Aliyev, in juni vorig jaar. Iedereen die de mensenrechtensituatie in dit grootste en dichtst bevolkte land in de Kaukasus ook maar enigszins kent, weet wel beter.
Mensenrechtenorganisaties, waaronder Amnesty International, hebben keer op keer gewezen op het gebrek aan respect voor de mensenrechten in Azerbeidzjan. Critici van de regering worden er bedreigd, krijgen te maken met fysiek geweld of worden, na valse aanklachten, achter de tralies gezet. In de aanloop naar de Europese Spelen in hoofdstad Bakoe in juni dit jaar nam de repressie van critici van de regering bovendien in ernstige mate toe.
Een paar voorbeelden. In september werd journalist Khadija Ismayilova veroordeeld tot een gevangenisstraf van 7,5 jaar. Journalistenorganisaties en mensenrechtenorganisaties wijzen op het oneerlijke proces dat aan deze rechterlijke uitspraak vooraf ging en op verzonnen aanklachten. Daarom wordt opgeroepen tot haar vrijlating.
Een ander schrijnend voorbeeld betreft de situatie van het echtpaar Yunus. Beide mensenrechtenactivisten werden in augustus veroordeeld tot jarenlange gevangenisstraffen. Gelukkig zijn beiden nu weer op vrije voeten, vanwege gezondheidsredenen, maar dat is voorwaardelijk. Andere aanklachten lopen bovendien nog. Amnesty International heeft beiden, net als eerder de journalist Khadija Ismayilova, gewetensgevangenen genoemd. Dat betekent dat zij om niets anders dan hun legitieme mensenrechtenwerk en kritiek op de autoriteiten in Bakoe gevangen zijn gezet.
Eerder al, in april, werd mensenrechtenadvocaat Intigam Aliyev opgepakt en veroordeeld tot een jarenlange gevangenisstraf. Ook hij is een gewetensgevangene, net als tientallen anderen.
Zelf heb ik overigens ook iets meegekregen van het repressieve karakter van de huidige regering in Bakoe. Vorige maand stuurde de ambassadeur van Azerbeidzjan in Nederland een brief naar de Tweede Kamer om te protesteren tegen mijn deelname aan een seminar aan de Vrije Universiteit Amsterdam over Nagorno-Karabach, een conflictgebied in Azerbeidzjan. Daar heb ik mij uiteraard niets van aangetrokken.
Naast individuen richten de autoriteiten in Azerbeidzjan hun peilen ook op kritische ngo’s. Met nieuwe wetten wordt ervoor gezorgd dat ngo’s in juridische problemen komen. In Azerbeidzjan zijn ngo’s verplicht zichzelf en de donaties die zij ontvangen te registreren, maar de autoriteiten weigeren dit geregeld. Als ngo’s toch aan het werk gaan, overtreden ze de wet en kunnen ze gemakkelijk strafrechtelijk vervolgd worden. Zo wordt het maatschappelijk middenveld monddood gemaakt.
Eenmaal in de gevangenis lopen critici het risico gemarteld te worden. Als dit aan het ligt komt, worden daders steevast niet vervolgd. Straffeloosheid is de norm.
De SP heeft herhaaldelijk aandacht gevraagd voor de benarde mensenrechtensituatie in het land. In juni 2015 werd bijvoorbeeld een motie van mijn hand aangenomen waarin de regering wordt opgeroepen bij de autoriteiten in Bakoe te pleiten voor de vrijlating van gewetensgevangenen in Azerbeidzjan.
Ook heeft de SP herhaaldelijk aandacht gevraagd voor de rechtszaken tegen Arif en Leyla Yunus, onder meer werd door te pleiten voor de aanwezigheid van onafhankelijke waarnemers bij de processen. De mensenrechtensituatie in Azerbeidzjan kan, uiteraard, ook in de toekomst rekenen op de aandacht van de SP.