Weeklog: Waarden - Hoofdinhoud

Rondom de tragische gebeurtenissen in Parijs klonk het van verschillende kanten: dit is een aanval op onze Europese waarden. In mijn ogen trappen we hiermee in de val die de zogenaamde IS voor ons open zet: het is geen aanval op onze Europese waarden, het is een aanval op universele waarden. Waarden waar de internationale gemeenschap in het kader van de Verenigde Naties tientallen jaren over heeft vergaderd en die zijn neergelegd in een rijk scala aan internationale verdragen. De terreur van de zogenaamde IS is geen terreur tegen het westen, of tegen Europa, zoals ze het zelf graag zien, maar terreur tegen de hele wereld.

Het is een doordacht plan van eurofielen: ze proberen de eenheid in Europa te verankeren door consequent te spreken van de Europese waardengemeenschap. Dat is tekenend: niet alleen willen ze af van de nationale tradities en verschillen tussen lidstaten, ze staan ook met hun rug naar de rest van de wereld. Andere landen zijn concurrenten of vijanden, of hooguit bondgenoten als we voordeel van ze hebben. En dat allemaal omdat we in het Verdrag van Lissabon ook een paar mensenrechten hebben opgenomen: een parafrase van de internationale mensenrechtenverdragen, waarbij vooral de sociale rechten er bekaaid vanaf komen.

Het heeft lang geduurd, voordat de internationale gemeenschap overeenstemming bereikte over een juridisch kader waarin de mensenrechten werden vastgelegd. De eerste generatie VN-verdragen op dit gebied werden pas in de loop van de jaren zestig aangenomen. In die tijd waren we er trots op dat het in de ook toen sterk verdeelde wereld toch lukte over beginselen overeenstemming te bereiken. Mensenrechtenorganisaties putten er hoop uit en gebruikten ze tegen onderdrukkende regimes.

Ik heb geen enkele behoefte aan Europese waarden, zeker niet als die op sociaal gebied slechts een flauw aftreksel zijn van verdragen die in breder kader zijn overeengekomen. Een neoliberaal Europa houdt niet van sociale rechten, want die kosten geld. Maar nog belangrijker vind ik het dat we ons niet moeten afzetten tegen de rest van de wereld: onze Europese waarden zijn ontleend aan de waarden van de internationale gemeenschap. De morele strijd tegen de zogenaamde IS kunnen we alleen winnen, als we duidelijk maken dat het geen strijd is tussen deze terroristische organisatie en ons, maar een strijd tussen hen en de rest van de wereld. Laten we dan ook stoppen met het prediken van Europese waarden en werken aan herbevestiging van de universele waarden door alle VN-lidstaten. In die zin is het bemoedigend dat ook landen als China zich nu duidelijk hebben uitgesproken tegen de terreur van de zogenaamde IS. Als universele waardengemeenschap staan we sterk, als Europese waardengemeenschap zwak.