Meer budget voor onderwijs aan volwassenen - Hoofdinhoud

Aansluiting op de arbeidsmarkt is een speerpunt van dit kabinet. Maar de nieuwe onderwijsbegroting straalt dat onvoldoende uit, vindt 50PLUS. “Van alle beschikbare onderwijsgelden gaat maar een belabberd klein deel naar het onderwijs voor volwassenen. En dat terwijl aansluiting hebben en houden op de arbeidsmarkt voor iedereen, ook op latere leeftijd, van toenemend en groot belang is.” Alle reden om meer budget beschikbaar te stellen voor het onderwijs aan volwassenen.

Mijn inbreng bij het debat over de begroting van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen.

“De mensen thuis kunnen dit debat volgen via internet en - wanneer ze er voor betalen - via de kabel. Want de zender NPO politiek zit ‘achter de decoder’. 50PLUS wil dat mensen zonder drempels en zonder betaling de debatten in dit huis kunnen volgen. Dat zal u toch met ons eens zijn, voorzitter. Daarom de vraag: is het kabinet bereid deze zender in het standaardzenderpakket te plaatsen en liefst ook gratis aan te bieden via Digitenne?

50PLUS maakt zich zorgen over het onderwijs aan jonge leerplichtige vluchtelingen. Met name de sterke groei van de vluchtelingenstroom brengt grote uitdagingen met zich mee. Er is weliswaar een ondersteuningsprogramma voor docenten en voor scholen, maar dat sluit overbelasting op de werkvloer niet uit. De helft van de leerkrachten in het primair onderwijs ervaart nu al een te hoge werkdruk. Met dat in het achterhoofd: kan de minister zeggen hoeveel leerplichtige vluchtelingen een reguliere school aankan zonder dat dat ten koste gaat van de belastbaarheid van de leerkracht? Of ten koste gaat van de kwaliteit van het onderwijs? Welk effect heeft de komst van leerplichtige vluchtelingen op de klassengrootte? Hoe wordt de verhouding in groepen gemeten tussen leerplichtige vluchtelingen en leerlingen met een rugzakje, ofwel het passend onderwijs?

Het budgettaire effect van het onderwijs aan leerplichtige vluchtelingen wordt geschat op enkele miljoenen. Volgens minister Bussemaker worden die ingepast in de OCW-begroting. 50PLUS wil graag horen van welke post deze miljoenen worden gehaald.

De kwestie rondom de Rembrandt-schilderijen blijft 50PLUS bezighouden. Op 15 oktober bleek uit een artikel in de Volkskrant dat het nog niet duidelijk was of Nederland twee halve of toch één heel schilderij in haar bezit zou krijgen. Altijd is gezegd dat de twee schilderijen als één kunstwerk in Nederlands-Frans bezit zou komen, maar er werd dus nog wel degelijk druk hierover onderhandeld. Daarna werd het weer stil. Graag vernemen we van de minister de huidige stand van zaken. Daarnaast wil 50PLUS graag meer weten over de (mede)financiering door particulieren. Minister Dijsselbloem van Financiën heeft aangegeven het redelijk te vinden dat het Rijksmuseum haar bijdrage aan de aankoop zou leveren, al was het maar met een symbolisch bedrag. Is hier al meer duidelijkheid over?

In de leeftijdsgroep 55 tot 65 jaar is ruim één op de vijf Nederlanders onvoldoende geletterd om zelfstandig maatschappelijk actief te kunnen zijn. Onder allochtonen van de eerste generatie is zelfs ruim één op drie laaggeletterd. Het kabinet heeft daarvoor het actieprogramma ‘Tel mee met Taal’ opgezet en dat juichen wij van harte toe. Dit programma is echter gericht op mensen tussen 16 en 65 jaar. Tot nu toe heeft de minister onvoldoende duidelijk weten te maken wat er nu precies gebeurt ter bestrijding van de laaggeletterdheid onder 65-plussers.

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek maakt tachtig procent van de 65- tot 75-jarigen wel eens gebruik van internet. Een prachtig percentage, één van de hoogste binnen de Europese Unie. Maar voor één op de vijf van deze ouderen is internet ver van hun bed. Zij worden echter wel geacht, op niet eens zo lange termijn, al hun zaken met de overheid via internet te regelen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het recente nieuws over het al heel snel verdwijnen van de blauwe envelop bij de Belastingdienst. Wat vindt de minister daarvan? Is zij voornemens te zorgen dat ook deze ouderen niet tussen wal en schip vallen?

Nog iets heel anders. 50PLUS wil graag het oordeel van deze minister horen over het overdragen van het beheer van 31 monumenten naar de Nationale Monumentenorganisatie. Eén van deze monumenten is De Vesting in Naarden. Mijn 50PLUS-collega in Gooise Meren, waar Naarden onder valt, heeft gisteren voorgesteld om De Vesting, als deze dan toch wordt afgestoten door het Rijk, onder het beheer van de gemeente te brengen. Dit vanwege het unieke karakter van dit monument. Hoe denkt de minister hierover?

Tot slot ons belangrijkste punt. Het kabinet spreekt regelmatig over het grote belang van onderwijs voor volwassenen. Daarin zijn wij het zeer met elkaar eens. In de beleidsagenda bij deze begroting wordt de vierde doelstelling voor het onderwijs van deze kabinetsperiode nog eens genoemd: aansluiting op de arbeidsmarkt.

Maar dat straalt wat 50PLUS betreft deze onderwijsbegroting onvoldoende uit. Van alle beschikbare onderwijsgelden gaat maar een belabberd klein deel naar het onderwijs voor volwassenen. En dat terwijl aansluiting hebben en houden op de arbeidsmarkt voor iedereen, ook op latere leeftijd, van toenemend en groot belang is.

Meer aandacht voor onderwijs aan volwassenen is nodig vanwege de steeds stijgende AOW-leeftijd en vanwege de werkloosheid, met name langdurig, die onder 50-plussers onverminderd en buitenproportioneel hoog is. Om- en bijscholing is een onmisbaar instrument voor deze groep om nog kans te maken op de arbeidsmarkt. Onderwijs aan volwassenen is ook nodig vanwege het feit dat in de huidige samenleving mensen niet meer jaren bij één en dezelfde baas werken. En omdat zij zichzelf willen blijven ontwikkelen, en omdat de behoeften van de arbeidsmarkt veranderen.

Eén van de mogelijkheden is het ‘Levenlanglerenkrediet’. Dat is bedoeld om het volgen van onderwijs door volwassenen te faciliteren. Waarom is hier een leeftijdsgrens van toepassing? In dit geval van 55 jaar. Een 55-jarige moet nog 12 jaar doorwerken, dat is toch reden genoeg om die leeftijdgrens te wijzigen? Waarom is hiervoor gekozen? Is een 55-plusser de investering niet meer waard? Het aanpassen van deze leeftijdsgrens zou toch veel verstandiger zijn, nu is het een gemiste kans. Graag hoor ik van minister Bussemaker of zij hiertoe mogelijkheden ziet. In tweede termijn overwegen we een motie hierover.

Er is reden te over om meer budget beschikbaar te stellen voor het onderwijs aan volwassenen. Ziet de minister kans dit op korte termijn te realiseren en erkent zij ook de noodzaak hiervan?”