Als verkiezingswaarnemer hou ik mijn meningen nog even voor me - Hoofdinhoud

Ik ben in Dar es Salaam, de hoofdstad van Tanzania, als hoofd van de Europese waarnemingsmissie voor de verkiezingen van zondag 25 oktober. Dit is mijn eerste bezoek, een kennismaking met onder andere de lokale autoriteiten, met politieke partijen en de kiesraad. Tien jaar geleden was ik ook al in deze stad, maar toen stonden er nog geen wolkenkrabbers. Nu wel.

Wolkenkrabbers in Dar es Salaam

Ik ben een onafhankelijk waarnemer en dus heb ik geen voorkeur voor wie de verkiezingen wint of verliest. We zijn door de Tanzaniaanse regering uitgenodigd om de verkiezingen in Tanganyika (het vaste land van Tanzania) en op het eiland Zanzibar bij te wonen. Met 140 waarnemers van de Europese Unie kun je niet 72.000 stembureaus bezoeken, maar je kunt wel een goede analyse maken van de campagne, de voorbereiding voor de verkiezingen, de stand van de media, de rust bij het het stemmen en het tellen. De Tanzanianen staan en beetje dubbel tegenover internationale waarnemers en blijven benadrukken dat we ons niet met de loop van de verkiezingen mogen bemoeien. Logisch. Geen probleem. Ik hou mijn meningen even voor me.

Revolutionaire Staatspartij

Tanzania wordt al sinds de onafhankelijkheid in de jaren zestig bestuurd door één partij, CCM, Chama Cha Mapinduzi (in het Nederlands Revolutionaire Staatspartij). Dat lijkt op de situatie in meer Zuid- en Oost-Afrikaanse landen, Mozambique bijvoorbeeld, waar ik vorig jaar waarnemer was. En net zoals daar, is de bevolking niet blij met de huidige situatie in het land. Dat is netjes gezegd voor schrijnende armoede en honger onder de bevolking.

De bevolking wil wat anders. Er zijn dus oppositiepartijen, en die maken meer kans dan vroeger. De grootste oppositiepartij, Chadema, wordt geleid door Edward Lowasse. Hij deed enige maanden terug nog mee in de race rond het voorzitterschap van regeringspartij CCM. Hij mocht uiteindelijk niet mee doen met de interne partijverkiezingen voor hun presidentskandidaat en zocht zijn heil elders. Dus de twee presidentskandidaten van de grootste partijen werkten decennia lang samen in dezelfde partij. Same same?

Kou is luxe

De secretaris-generaal van Chadema ontvangt ons ver buiten de stad in een gloednieuw hoofdkantoor. De airconditioning staat op zeventien graden en de stroom valt regelmatig uit. Tanzanianen houden van kou. Kou is luxe. En de stroom valt overal regelmatig uit. Ook in het chique hotelrestaurant waar ik at samen met Europese ambassadeurs, terwijl de vicepresident van Zanzibar zijn toespraak hield bij het licht van de cameralamp van de lokale televisiezender. De secretaris-generaal van Chadema is overtuigd van winst. De peilingen die anders vertellen, kloppen niet. Maar ook dat hoor ik vaker.

Ook bij CCM, waar een afspraak afgezegd werd terwijl al ik in hun wachtkamer van vijftien graden zat te rillen, weten ze zeker dat ze gaan winnen. De presidentskandidaat John Magufuli was minister voor transport en wegenbouw. Hij bouwde er veel en staat daarmee goed bekend. De huidige president, van CCM natuurlijk, Jakay Kikwete, stopt na twee termijnen. Dat moeten we op waarde schatten. Denk aan buurland Burundi waar nu een burgeroorlog op uitbreken staat nadat de president besloot dat hij recht had op een derde termijn.

ACT weet dat ze niet gaan winnen

Er is nog een derde partij, ACT, met een presidentskandidaat, een vrouw zelfs, van activisten die vertrokken uit de oppositiepartij Chadema toe die opeens in zee ging met de afgewezen kandidaat van de regeringspartij. Dat vonden zij geen goed idee. De universiteitsdocent die in zijn vrije tijd hoofd beleid is van ACT, zou zo bij het Tanzaniaanse Buitenhof als duider aan de slag kunnen: Hij weet dat ze niet gaan winnen. Hij wil graag een aardige fractie in het parlement en hoopt zo werk maken van een meerpartijendemocratie in Tanzania.

Ik begin me een beeld te vormen van de situatie. Het is verleidelijk om alles te relateren aan mijn ervaringen in Mozambique, maar dat is te simpel. Dit was pas dag één van dit bliksembezoek aan Tanzania. Ik ben van hot naar her gesleept. Ik weet weer veel van registratie van stemgerechtigden met vingerafdrukken, van nijd tussen de partijen, van verborgen agenda's en van officials in kantoren met kamerbreed tapijt. Morgen ga ik naar het eiland Zanzibar.

Ik ben een waarnemer, en door waar te nemen vorm ik me een opinie. Maar die opinie, die krijg je pas na de verkiezingen.