Opinie in NRC: Linksom de crisis uit - Hoofdinhoud

Hierbij mijn bijdrage aan de opiniepagina van NRC-Handelsblad van 30 juni

Tijd om linksom te gaan, en met meer democratie graag

Wat leert de Griekse kwestie ons? Niet de euro maar de aanpak van de crisis is mislukt, betoogt Paul Tang. Tijd voor robuuste stappen.

De Griekse tragedie beleeft deze week zijn zoveelste dramatische dieptepunt. Hoe het ook afloopt, een staaltje van verantwoorde politiek wordt het nooit meer. Het blijft voortmodderen met de euro, van crisis naar crisis.

Feit blijft dat met een Grexit niemand is gediend. Maar ook als er op het allerlaatste moment nog een akkoord komt, blijven we met een dubbel ongemak achter. Ongemak omdat een eventueel akkoord niet gaat helpen ons geleende geld terug te krijgen. Zullen na 25 procent economische krimp extra bezuinigingen Griekenland niet verder de grond indrukken? Van een kale kip kun je niet plukken. Ongemak ook omdat we hebben zitten peuren in de binnenlandse keuzes van de Grieken. Stel je voor dat wij worden gedwongen om het lage btw-tarief naar het hoge op te trekken?

Het Griekse drama is exemplarisch voor hoe we omgaan met de eurocrisis. De politiek durft niet te kiezen voor een echte Europese aanpak. We blijven pappen en nathouden. Met alle kostbare gevolgen van dien.

Als project is de euro mislukt. De euro zou ons beschermen tegen de grillen van de financiële markten. De economieën van de deelnemende landen zouden naar elkaar toegroeien. Niets van dat alles is gebeurd. Door de crisis is de kloof tussen noord en zuid alleen maar verdiept.

Dat is niet de schuld van de munt. Het is de aanpak van de crisis die heeft gefaald. Natuurlijk leidt een gezamenlijke munt tot minder economische flexibiliteit. Vóór de intrede van de euro streken wisselkoersen de economische verschillen tussen landen plat. Maar dit tekort aan flexibiliteit hadden we goed moeten maken door meer souplesse te kiezen bij ons economisch en begrotingsbeleid.

Nu we in de eurozone aan elkaar vastgeklonken zijn met één munt, moeten we ook economisch beleid aan elkaar vastklinken. Met meer solidariteit, minder regeldrift. Niet democratisch gekozen politici staan aan het roer, maar Brusselse technocraten lezen ons de les. Met een 3 procent begrotingsnorm, die in tijden van crisis zorgt dat we nog verder in het moeras zakken. Vastklinken van beleid gaat gepaard met bezwaren over soevereiniteit, maar die zijn even hol als achterhaald. Het besef moet er zijn dat één munt één beleid vraagt.

Ik ben niet de enige met dit besef. Het Europees Parlement stemde vorige week over aanbevelingen om het Europees economisch bestuur te verbeteren. Ook de Eurotop sprak erover. Op tafel lag het vorige week gepubliceerde rapport van de vijf Europese ‘Presidenten’: commissievoorzitter Juncker, Eurotop-voorzitter Tusk, Parlementsvoorzitter Schulz, ECB-president Draghi en voorzitter Dijsselbloem van de Eurogroep. Hun stuk valt te lezen als een schuldbekentenis. Voor de goede lezer.

Het is nu de tijd linksom te gaan. In plaats van alsmaar te hameren op extra bezuinigingen moet Europa kiezen voor stabilisatie, zodat landen met een tekort financieel een duwtje in de rug krijgen. Laten we niet alleen kijken naar welke hervormingen we verwachten van landen met tekorten, maar ook kijken wat landen met overschotten kunnen doen. Tegenover de eis dat Griekenland haar pensioenen versobert, moeten ook loonsverhogingen in de productieve landen als Nederland en Duitsland staan. Dat helpt de economie vooruit. Zoals ook meer investeringen, bijvoorbeeld in de aanleg van een duurzame infrastructuur, het economisch herstel in de hele eurozone zullen versterken.

De euro vraagt om een gedegen én een democratisch Europees bestuur. Het Europees parlement, de nationale parlementen en de sociale partners moeten daarom meer te zeggen krijgen. Om te waken en te sturen, dat de euro doet waarvoor we dit project begonnen zijn: economische en sociale vooruitgang voor iedereen.

Als we alleen maar doorgaan met het technocratisch opleggen van regeltjes betekent dit niet alleen het failliet van Griekenland, maar ook het failliet van Europa. Het is dus tijd voor robuuste stappen. Het is te hopen dat ook de regeringsleiders eindelijk deze les uit de crisis trekken. Want een herhaling van het Griekse drama is het laatste waarop we zitten te wachten.