TTIP: Geen ‘uitverkoop’ van Europa - Hoofdinhoud

Lees hier mijn interview met NRC-Handelsblad over TTIP, het vrijhandelsverdrag waarover de EU en de VS nu onderhandelen:

‘Europa heeft al genoeg problemen’

‘Ik wil later niet het verwijt krijgen dat we TTIP zijn ingerommeld’

Door onze correspondent

Stéphane Alonso

Frans Timmermans, de nummer twee van de Europese Commissie, heeft er een kopzorg bij: partijgenoten. De PvdA-delegatie in het Europees Parlement, zo bleek vandaag, gelooft niet langer in TTIP, het handelsverdrag dat de EU uiterlijk in 2016 met de VS wil sluiten. En juist Timmermans moet de Europese sociaaldemocraten, inclusief zijn PvdA, hiervoor aan boord te krijgen.

Ook minister Liliane Ploumen (Handel) heeft nu een probleem. Zij voert momenteel een mediaoffensief vóór het verdrag, maar wat is dat waard als haar eigen mensen het niet zien zitten? Europarlementariër Agnes Jongerius (PvdA) is zich bewust van al die politieke gevoeligheden. ,,Ik maak geen problemen om problemen te maken’’, zegt de oud-voorzitter van vakbond FNV tijdens een gesprek op haar Brusselse werkkamer. ,,Maar ik wil later niet het verwijt krijgen dat we TTIP zijn ingerommeld.’’

Formeel heeft de Europese PvdA-delegatie nog geen nee gezegd. Maar de vandaag naar buiten gebrachte lijst van bezwaren tegen het verdrag is zo lang dat een ja uitgesloten lijkt. ,,Ik denk niet dat het verdrag er gaat komen’’, zegt Jongerius ronduit. Binnen de sociaaldemocratische fractie in Brussel waar de PvdA toe behoort, tekent zich een meerderheid tegen TTIP af, en zonder die S&D wordt het heel moeilijk om het verdrag door het Europarlement te loodsen.

Wat zijn jullie bezwaren?

,,Mijn hoofdbezwaar is dat we toch vrij achteloos de interne markt van Europa, waarvan we de problemen eigenlijk nog aan het verwerken zijn, met TTIP fors zouden uitbreiden. We hebben problemen genoeg, met het vrije verkeer, met mensen in de transport en in de bouw die in de knel zitten, met sociale uitbuiting, met sociale normen binnen Europa, en dan zouden we nu een nóg grotere interne markt aangaan?’’

,,Wij willen onze sociale verworvenheden en Europese standaarden op het gebied van milieu en voedselveiligheid graag handhaven. Die zijn niet door God gegeven. Daar is een lange strijd aan vooraf gegaan. Tussen de EU en de VS zijn verschillen en ik weet, vanuit mijn ervaring als FNV-onderhandelaar, dat je niet al je punten kunt binnenhalen. Ik heb het zelf in ieder geval nog nooit voor elkaar gekregen.’’

De invoering van ISDS, het omstreden arbitragemechanisme waarmee bedrijven buiten de gewone rechtsgang om kunnen procederen, is wat Jongerius betreft ook niet wenselijk. En ze wil liever ook niet dat TTIP een ,,levend verdrag’’ wordt. Een van de ideeën die circuleert is de oprichting van een speciale raad die kan besluiten om bepaalde regelgeving verder te harmoniseren, ook ná de totstandkoming van het verdrag. ,,Een kantoortje van ambtenaren midden op de transatlantische oceaan’’, noemt Jongerius dat. ,,Wie controleert dat? Ik zit niet in de politiek om democratische bevoegdheden te verspelen.’’

TTIP is het goedkoopste banenplan ooit, zegt eurocommissaris Malmström (Handel).

,,Natuurlijk hebben we banen nodig, de werkeloosheid daalt, maar wel met een slakkentempo. In Zuid-Europa dreigen verloren generaties te ontstaan, in Nederland kom je boven de vijftig moeilijk aan werk. Maar als je kijkt naar de cijfers achter dit ‘banenplan’, cijfers die de commissie zelf aanlevert, dan blijkt het te gaan om 0,5 procent extra economische groei, in tien jaar tijd. Daar ben ik nou niet bepaald van onder de indruk. Bovendien is dit de optimistische variant. Er zijn ook studies die juist uitkomen op de vernietiging van banen.”

,,Bovendien is het arbeidsrecht in de VS minder goed geregeld. De International Labour Organisation (ILO) telt acht kernconventies, de Amerikanen hebben er slechts twee geratificeerd. Zaken als het recht op organisatie en op collectief onderhandelen. Wij willen dat álle conventies worden erkend. Dat vragen we aan elk land waarmee we een handelsakkoord sluiten, dus waarom nu niet? Ongeorganiseerde werknemers verdienen in de VS beduidend minder. De agrarische sector is daar grootschaliger, dus goedkoper. Er zijn in de VS kostenvoordelen te halen die ons kunnen schaden.’’

U bent dus gewoon tegen.

,,Er zijn inderdaad momenten dat ik denk: dit komt nooit meer goed. Of: dit kost meer dan het ons gaat opleveren. Doen alsof het water altijd naar het hoogste punt loopt, is naïef. Ik geloof dat niet. Wij zeggen nu: als je onze instemming wilt, heb je hier onze lijst met punten. Kortweg komt die erop neer dat onze normen en standaarden intact moeten blijven.’’

Bezorgt u Timmermans en Ploumen niet een hoop problemen?

,,Zij hebben een andere verantwoordelijkheid dan ikzelf. Het Europees Parlement moet hier straks een eindoordeel over vellen, en daar moet een inhoudelijke afweging aan vooraf gaan, in alle openbaarheid. Wij zijn van mening dat de koers in Europa echt anders moet en TTIP is wat ons betreft heel erg business as usual. Soms moet je gewoon streep in het zand zetten.”