Kamerleden in opspraak

De Nederlandse landelijke politiek kent betrekkelijk weinig spraakmakende integriteitskwesties. Toch kwamen er wel Kamerleden in opspraak. Vaak ging het daarbij om (vermeende) vermenging van politieke en zakelijke belangen, maar ook schending van geheimhouding, het in aanraking komen met justitie of een opgerakeld verleden.

Deze affaires leidden geregeld tot het aftreden van een Kamerlid en soms tot non-activiteit. Een enkele keer werd een Kamerlid zelfs tot een gevangenisstraf veroordeeld. Er zijn echter ook Kamerleden die een affaire 'overleefden' en die geheel werden gerehabiliteerd.

In onderstaand overzicht zijn voorbeelden van affaires opgenomen tijdens de huidige Tweede Kamerperiode. Neem contact op met de redactie van PDC voor een volledig overzicht sinds 1945.

Ook voor 1950 kwam het enkele keren voor dat Kamerleden moesten aftreden. In de tijd van het districtenstelsel werden met name Limburgse en Brabantse kandidaten er nog wel eens van beschuldigd dat zij kiezers hadden 'omgekocht'. Meestal ging het daarbij overigens om het aanbieden van 'vrij' drinken. Het bekendste geval was het Eerste Kamerlid Lodewijk Pincoffs¹⁰, die in 1879 betrokken was bij fraude.

Een veroordeling door de rechtbank van Den Haag wegens fraude was in 1916 reden voor het liberale Tweede Kamerlid W. Dolk¹¹ om ontslag te nemen. Het Tweede Kamerlid en uitgever W.H. de Buisonjé¹² verliet in 1921 de politiek, toen hij betrokken was geraakt bij mislukte speculaties. Ook hij vertrok naar het buitenland en werd bij terugkeer (in 1925) gearresteerd. In 1922 kreeg de liberaal J. Gerritzen¹³ een plaats op de kandidatenlijst van de Liberalen, omdat een onderneming dat als voorwaarde had gesteld voor een gift aan de verkiezingscampagne van 25.000 gulden. Dat werd echter pas veel later onthuld.

Er zijn niet veel (actieve) politici tot een gevangenisstraf veroordeeld. Deels ging het om socialistische en communistische Kamerleden, die de wet overtraden bij politieke activiteiten. Enkele (oud-)Kamerleden maakten zich schuldig aan economische delicten.

Meer over

• 1. 

  Thierry Baudet (1983) is fractievoorzitter van Forum voor Democratie (FVD) in de Tweede Kamer. Hij is lid van de Tweede Kamer sinds 23 maart 2017, met een onderbreking van drie maanden in 2025. De rechtsfilosoof Baudet is publicist, journalist en opiniemaker. Hij was oprichter-directeur van Popup University en voorzitter van de denktank Forum voor Democratie en daarna partijvoorzitter. Als eurokritische denker was hij betrokken bij Burgerforum EU en bij de campagne voor een raadgevend referendum over het EU-associatieverdrag met Oekraïne. Van 6 februari tot 29 maart 2023 was hij tevens Statenlid in Noord-Holland.
   
• 2. 

  Gom van Strien (1951) is sinds 7 juni 2011 Eerste Kamerlid voor de PVV. Hij was directeur van de faculteit diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht en algemeen directeur van Universiteit Utrecht Holding BV. Hij is voorzitter van de Eerste Kamercommissie voor de Verzoekschriften. De heer Van Strien is financieel woordvoerder van de PVV-fractie. In november 2023 was hij twee dagen 'verkenner' in de kabinetsformatie.
   
• 3. 

  Gideon van Meijeren (1988) is sinds 31 maart 2021 lid van de Tweede Kamerfractie van Forum voor Democratie (FVD). Op 29 januari 2025 werd hij voor twee maanden fractievoorzitter. Hij was eerder (tot maart 2023) fractievoorzitter van FVD in Provinciale Staten van Zuid-Holland en medewerker van de FVD-Tweede Kamerfractie. Hij was tot 2024 tevens lid van de gemeenteraad van Den Haag. Als Tweede Kamerlid houdt de heer Van Meijeren zich bezig met binnenlandse zaken, defensie, justitie en veiligheid en landbouw, natuur en voedselveiligheid. Tevens is hij lid van de enquêtecommissie corona.
   
• 4. 

  Frederik Jansen (1992) was van 31 maart 2021 tot 16 januari 2024 Tweede Kamerlid voor FVD. Hij was eerder beleidsmedewerker bij de FVD-Tweede Kamerfractie en voorzitter van de Jongerenvereniging Forum voor Democratie (JFVD). De heer Jansen hield zich als Kamerlid vooral bezig met infrastructuur en waterstaat, sociale zaken en werkgelegenheid en onderwijs, cultuur en wetenschap.
   
• 5. 

  Khadija Arib (1960) was vanaf 19 mei 1998 tot 4 november 2022, met een onderbreking van 30 november 2006 tot 1 maart 2007, lid van de Tweede Kamer voor de PvdA. Van 13 januari 2016 tot 7 april 2021 was zij voorzitter van de Tweede Kamer. Mevrouw Arib is van Marokkaanse afkomst en kwam op haar vijftiende naar Nederland. Zij was voor zij Kamerlid werd onder meer waarnemend hoofd en senior-beleidsmedewerker Maatschappelijke Opvang en Gezondheidszorg van de gemeente Amsterdam. In de Tweede Kamer hield zij zich bezig met gezondheidszorg, medisch-ethische vraagstukken, bestrijding van mensenhandel en zedenwetgeving. Zij was voorzitter van de algemene commissie voor Jeugdzorg en gedurende korte tijd van de tijdelijke commissie corona.
   
• 6. 

  Pepijn van Houwelingen (1980) is sinds 1 april 2025 Tweede Kamerlid voor FVD. Eerder was hij dat van 31 maart 2021 tot 6 december 2023 en van 18 januari tot 19 november 2024. De heer Van Houwelingen was sinds 2010 als onderzoeker verbonden aan het Sociaal en Cultureel Planbureau en medeorganisator van het Oekraïne-referendum. De heer Van Houwelingen houdt zich als Tweede Kamerlid onder meer bezig met binnenlandse zaken, Europese zaken, landbouw, natuur en voedselkwaliteit, sociale zaken en werkgelegenheid en volksgezondheid, welzijn en sport. Eerder was hij lid van de enquêtecommissie corona.
   
• 7. 

  Spreekvaardig, strijdbaar en kleurrijk Tweede Kamerlid in de periode 2021-2023. Werd gekozen voor Volt, maar kwam na een jaar in conflict met haar partij, waarna zij als eenling verder ging. Zij was tot de verkiezingen van 2021 eigenaresse van een adviesbureau. Als Tweede Kamerlid van Volt hield zij zich met name bezig met financiën, volksgezondheid, welzijn en sport, en onderwijs, cultuur en wetenschap. Als eenling keerde zij zich in felle bewoordingen tegen online bedreigingen waarmee zij en andere Kamerleden te maken hadden.
   
• 8. 

  Gijs van Dijk (1980) was van 23 maart 2017 tot 15 februari 2022 Tweede Kamerlid voor de PvdA. Hij was vicevoorzitter van de FNV en eerder bestuurder en afdelingshoofd bij de Algemene Onderwijsbond. Daarvoor werkte hij bij de HBO-raad. De heer Van Dijk woont in Den Burg (Texel). Hij hield zich als Kamerlid bezig met sociale zaken en werkgelegenheid, defensie, financiën, binnenlandse zaken, buitenlandse handel, wonen en rijksdienst en Koninkrijksrelaties.
   
• 9. 

  Sidney Smeets (1975) was van 31 maart tot 16 april 2021 Tweede Kamerlid voor D66. Hij was eerder onder meer van 1998 tot 2001 persoonlijk medewerker van Tweede Kamerlid Erica Terpstra (VVD). Van 2001 tot aan zijn verkiezing was hij werkzaam als advocaat en in juni 2021 pakte hij dat beroep weer op.
   
• 10. 

  Rotterdamse koopman en Eerste Kamerlid die vooral bekend werd, doordat hij in 1879 na een faillissement, met achterlating van een schuld van f 8 miljoen naar Amerika moest vluchten. Richtte in 1873 de Rotterdamsche Handelsvereeniging (RHV) op die nieuwe haventerreinen zou exploiteren. Was daarnaast betrokken bij de Afrikaansche Handelsvereeniging (AHV). Onttrok geld van de RHV om de AHV te financieren, hetgeen uiteindelijk niet lukte. Was in Rotterdam een leidende liberaal en tevens zeer actief op charitatief en cultureel gebied. Ondanks zijn zakelijke mislukking een belangrijke figuur in de ontwikkeling van Rotterdam als havenstad.
   
• 11. 

  Gefortuneerd liberaal Tweede Kamerlid voor het district Den Haag II (binnenstad). Was in Den Haag advocaat en gemeenteraadslid, en daarnaast actief in het bibliotheekwezen en het onderwijs. Volgde in 1902 als Kamerlid de waterstaatsdeskundige Conrad op. Hield zich als parlementariër ook met dat onderwerp bezig. Was tevens één van de liberale onderwijswoordvoerders, maar minder vooraanstaand dan bijvoorbeeld Roodhuyzen en Otto. Kalme, gematigde afgevaardigde. Moest zich in 1916 noodgedwongen terugtrekken als Kamerlid.
   
• 12. 

  Adjunct-directeur van een uitgeverij, die in 1918 als afgevaardigde van de Economische Bond in de Tweede Kamer kwam. Was tevens wethouder van Sloten bij Amsterdam en actief op het gebied van bedrijfsreclame. Sprak in de Tweede Kamer onder meer bij de behandeling van de Lager-Onderwijswet 1920. Moest vrij plotseling de Kamer (en later zelfs het land) verlaten vanwege zakelijke problemen. Werd bij terugkeer in 1925 gearresteerd, maar enige maanden later vrijgesproken.
   
• 13. 

  Koloniaal-woordvoerder van de liberalen, die uitsluitend oog had voor de belangen van ondernemers in Nederlands-Indië. Werd kandidaat gesteld door de Vrijheidsbond als tegenprestatie voor een donatie door het Indische bedrijfsleven. Tegenstander van de ethische politiek en van het beleid van Gouverneur-Generaal Van Limburg Stirum. Had daarvoor zelfs niet altijd de steun van zijn fractievoorzitter Dresselhuys. Was zelf in Indië advocaat en bankier en later bestuurder van tinonderneming Billiton.
   
• 14. 

  Wanneer Kamerleden regels overtreden, kunnen zij - net als andere burgers - worden bestraft. Dit kan bij een ambtsmisdrijf door de Hoge Raad, maar ook op kleinere schaal door het ingrijpen van de Kamervoorzitter, het Presidium, de Kamer of de eigen politieke partij.
   
• 15. 

  Integriteit van bestuurders is een terugkerend thema, maar over bewindslieden gaat het zelden. Het aantal affaires waarbij Nederlandse bewindslieden betrokken waren, is dan ook gering. Sinds 1848 kwam het slechts enkele keren voor dat een minister of staatssecretaris werd beschuldigd van het bevoordelen van relaties, belangenverstrengeling, grensoverschrijdend gedrag of omkoping.
   
• 16. 

  Er is in de Nederlandse politiek regelmatig aandacht voor de integriteit van Kamerleden en bewindslieden. Vaak gaat het hierbij om (vermeende) vermenging van politieke en zakelijke belangen, maar ook schending van geheimhouding, het in aanraking komen met justitie of een opgerakeld verleden.