Tussenbalans Lubbers III

In 1991 bracht toenmalig minister van Financiën Kok (kabinet-Lubbers III) de 'Tussenbalans 1991' uit. Hierin kondigde het kabinet f 12,8 miljard aan bezuinigingen op de begroting en f 4,7 miljard aan lastenverzwaringen aan. De publicatie van de Tussenbalans, reeds enkele malen door het kabinet aangekondigd, vloeide uiteindelijk voort naar aanleiding van een verzoek van VVD-fractie-voorzitter Bolkestein tijdens een ordedebat op 29 januari 1991: 

 

De Voorzitter: Ik geef het woord aan de heer Bolkestein.

De heer Bolkestein (V.V.D.): Voorzitter! Ik zou graag een opmerking maken over de befaamde tussenbalans. De meest omvangrijke bedragen worden genoemd en de meest wilde plannen doen de ronde. De ene dag wordt bericht dat de minister-president een greep in de kas van de pensioenfondsen wil doen voor een slordige 50 miljard. De volgende dag wordt dat tegengesproken, alhoewel sommige anderen daar weer aan twijfelen. Nu wordt bericht dat er een aanslag zal worden gepleegd op de begroting van Ontwikkelingssamenwerking, voor 1 miljard gulden. Misschien wordt dat morgen weer ontkend. Onduidelijkheid is troef. Mijn fractie vindt dat daar zo spoedig mogelijk een einde aan moet komen. Mijnheer de voorzitter, mijn fractie zou dan ook graag zien dat u de regering vraagt wanneer de tussenbalans bij de Tweede Kamer wordt ingediend. Het kabinet heeft beloofd om de behandeling van de tussen-balans voor de verkiezingen van provinciale staten te laten plaatsvinden. Het spreekt van zelf dat wij ons op een gedegen wijze op dat debat willen voorbereiden. Ik denk dat de collega's hetzelfde willen doen. Kortom, het zou ons niet redelijk voorkomen, indien het kabinet de tussenbalans -laten we zeggen -de avond van 5 maart a.s. bij de Tweede Kamer indient. De minister-president heeft een keer gesproken over eind januari. Dat is deze week. De heer Kok heeft naar ik meen een keer 6 februari genoemd. Dat is volgende week. Wij weten niet waar wij aan toe zijn. Mijnheer de voorzitter, ik rond mijn bescheiden betoog af door u nogmaals te vragen om de regering te verzoeken, de Kamer onomwonden mede te delen wanneer de tussenbalans kan worden verwacht.

Tweede Kamer, vergaderjaar 1990-1991, 21 998, nr. 1

Naast Defensie en Ontwikkelingssamenwerking werd er extra bezuinigd op welzijnswerk, de gezondheidszorg en onderwijs. Ook werd er flink bezuinigd op de pensioenen. Bij de behandeling van de Tussenbalans uitte Bolkestein felle kritiek. De in de Tussenbalans voorgestelde plannen zouden de 'grootste boekhoudkundige truc van de eeuw' zijn, aldus Bolkestein. Het ombuigingsbeleid van Kok bleek er uiteindelijk wel toe te leiden dat de collectieve uitgaven daalden van 65,5 procent van het nationaal inkomen in 1983 naar 58,8% in 1994. Ook het financieringstekort ging van 8,6 procent in 1993 naar 2,9 procent in 1994. Na 1994 werd het hervormingsbeleid voortgezet, maar bleven zulke drastische bezuinigingen uit. 

Deze bijdrage verscheen in de Hofvijver van 27 oktober 2014.