D66 laakt veto over EU wet openbaarheid van bestuur - Hoofdinhoud

Europol heeft de Europese Ombudsman geweigerd inzage te geven in een rapport dat is opgevraagd door D66-Europarlementarier Sophie In ‘t Veld, vanwege een veto van de VS. Zo blijkt uit een rapportage van de Ombudsman. “Dit is overduidelijk een schending van de Europese wet op openbaarheid van bestuur en de bevoegdheden van de Europese Ombudsman, onder Amerikaanse druk”, aldus In ‘t Veld.

Inspectierapport SWIFT-verdrag

In juni 2012 vroeg In ‘t Veld Europol om openbaarheid van een rapport dat is opgesteld door Europese privacy-toezichthouders. Het rapport bevat een inspectieverslag over de uitvoering van het SWIFT-verdrag door de VS. De toezichthouders hadden geen bezwaar tegen openbaarmaking maar Europol weigerde alsnog. Daarop stapte In ‘t Veld in 2013 naar de Ombudsman. Europol weigerde de Ombudsman ook toegang tot het document, vanwege bezwaar van Amerikaanse zijde, en beroept zich op de afspraken die zijn gemaakt tussen de Amerikaanse regering en de Europese Commissie.

“Het is schokkend dat een bondgenoot de Europese Unie verbiedt om de eigen wet op openbaarheid van bestuur toe te passen. Nu beletten de Amerikanen Europol zelfs om medewerking te verlenen aan de Ombudsman bij het uitoefenen van haar wettelijke taken en bevoegdheden”, aldus In ‘t Veld. “Net zo stuitend is het dat dit het resultaat is van afspraken die de Europese Commissie heeft gemaakt met de Amerikanen, zonder daar het Europees Parlement of de Raad in te kennen. De rechten van Europese burgers en democratische controle zijn onbeschaamd weg onderhandeld”.

Europese wetgeving

Volgens In ‘t Veld laat deze kwestie eens te meer zien dat er duidelijke Europese wetgeving moet komen over de geheimhouding van officiële documenten, ook in internationale context. In ‘t Veld: “Bij een volwaardige politieke unie hoort transparantie en openbaarheid van bestuur, de tijd van geheimzinnige diplomatieke deals ligt achter ons. Mede om die reden heeft ook de Europese Ombudsman van openbaarheid van bestuur een hoofdzaak gemaakt. Op deze manier staan burgers buiten spel, dat draagt niet bij aan het vertrouwen. Als we verdragen sluiten, dan is democratische controle een absolute voorwaarde. Daar zal D66 scherp op toezien bij komende internationale verdragen. Geen controle, geen handtekening.”

Advocaat Onno Brouwer: “Deze zaak is tekenend voor de noodzaak van meer transparantie en controle door het Europees Parlement en nationale parlementen met betrekking tot hetgeen de Europese Commissie (en de EU) afspreekt met derde landen (hier de VS) in het kader van de onderhandeling van internationale verdragen. Hier spreekt de VS een veto uit over de toegang tot een stuk waarvan zelfs de makers van het stuk hebben aangegeven dat het geen geheimen bevat en gepubliceerd kan worden. En dit op basis van een door de Europese Commissie met de VS gemaakte afspraak die nooit door een parlement is gekend of goedgekeurd. Het is een schrijnend voorbeeld.”

D66-Europarlementariër Sophie in ‘t Veld strijdt al jaren voor meer openbaarheid van bestuur. Zij schreef vorig jaar het transparantie-rapport voor het Europees Parlement en won een rechtszaak tegen de lidstaten voor het Europese Hof van Justitie. Op 24 september presenteert de D66-politica een Roadmap to Transparency, met concrete plannen om tot meer openbaarheid van bestuur te komen in de Europese Unie.