VVD-lijsttrekker Hans van Baalen: Ik ben geen buikspreekpop! - Hoofdinhoud

Op internet wordt hij een volgevreten varken genoemd. En zijn achternaam zou het eerste zijn geweest wat zijn ouders riepen toen hij werd geboren. Toch kan niemand zeggen dat Europarlementariër Hans van Baalen geen ballen heeft. ‘In Nicaragua hadden ze een knokploeg op onze persconferentie afgestuurd. In een flits dacht ik: wat er ook gebeurt, ik duik niet onder de tafel.’

IN AANLOOP NAAR DE EUROPESE VER KIEZINGEN HEBBEN ZE BIJ BNN EEN

POGING GEDAAN U TE VERHIPPEN. ZEIDEN ZE NOG DINGEN ALS: ‘ZOU U NIET

EENS EEN ANDER KAPSEL NEMEN?’

‘Nee, het was puur inhoudelijk. En anders had ik dat ook geweigerd. Je bent jezelf en je blijft jezelf. Dat heb ik van Frits Bolkestein geleerd. Toen ik zijn campagneleider was, zei ik: ‘Frits, misschien zou je eens een keer een ander pak moeten dragen of een andere bril.’

Toen zei hij: ‘Waarom?’ Ik zeg: ‘Ja, dat is modern.’ Hij zegt: ‘Als het zo moet, dan hoeft het niet.’ Toen heb ik geleerd dat het daar niet om gaat.

JE HEBT TEGENWOORDIG WEL VAN DIE SPRAYS WAARMEE ZE DE KALE PLEK OP HET ACHTERHOOFD VOLSPUITEN EN HET INEENS LIJKT ALSOF JE EEN ENORME VOLLE HAARDOS HEBT.

‘Maar dat is toch allemaal onzin?’

BIJ PAUL WITTEMAN WERKT HET HEEL GOED.

‘Dat moet Paul Witteman vooral zelf weten. Ik zeg: als je weinig haar hebt, heb je weinig haar. Ik zie het ook weleens bij mensen die roken. Dan zeggen ze: ‘O, help een journalist, die mag mij niet met een sigaret zien.’ Dan zeg ik: ‘Als je rookt, dan rook je.’ Maak het nou niet zo moeilijk.’

U HEEFT DOOR UW WERK VELE GROTEN DER AARDE ONTMOET. WIE VOND U HET GAAFST?

‘Ik heb een keer in Taiwan in de lift gestaan met de Poolse oud-president Lech Walesa. Er ontstond een gesprek, en daarna zijn we koffie gaan drinken. Ik was zwaar onder de indruk. Die man is als eenvoudige elektricien vanuit de Lenin-werf over die muur geklommen. Hij had wel doodgeschoten kunnen worden. Maar hij zei gewoon: we pikken het niet langer.

En zo zijn er wel meerdere, zoals paus Johannes Paulus II, die net heilig is verklaard. En Desmond Tutu. Dat is toch ongelooflijk. Je wordt zo erg gediscrimineerd en toch blijf je voor geweldloosheid staan. Dat ik die mensen tegenkom, is een voorrecht.’

WIE VIEL TEGEN?

‘Ik heb ooit eens Yasser Arafat ontmoet. Arafat liet mensen altijd wachten en wachten en wachten. Ik was er met Frits Bolkestein, hij deed het woord. Bolkestein had tegen me gezegd: ‘Als Arafat mij wil kussen, dan moet jij ertussen gaan staan, want daar heb ik geen zin in.’ Ik had heel hoge verwachtingen van dat gesprek. Maar er kwam totaal niks uit. We hadden van 11 uur ’s avonds tot 3 uur ’s nachts zitten wachten. Eerst moeten we steeds van allerlei auto’s wisselen, zodat je niet precies wist waar je naartoe ging. En daarna volgde een enorm demasqué. Hij hield een heel lang verhaal over het Westen dat hem dwars had gezeten, en Amerika en Israël. Meer er was totaal geen dialoog mogelijk. Er zat iemand gewoon een verhaal af te ratelen.’

OP DIT MOMENT BENT U DRUK MET CAMPAGNE VOEREN VOOR DE EUROPESE

VERKIEZINGEN. BIJ EVA JINEK OP DE BANK PROBEERDE U, ZONDER SUCCES,

DREETJE HAZES EN JESSICA DURLACHER AAN HET STEMMEN TE KRIJGEN.

WAT IS NU UW BESTE ARGUMENT OM MENSEN WEL ZO VER TE KRIJGEN?

‘Je hebt recht om te stemmen, daar is hard voor gevochten. In andere delen van de wereld zitten mensen in de gevangenis, omdat ze dat recht willen. Maak daar dus gebruik van. En waarom je dan op de VVD moet stemmen? Omdat wij de enige partij zijn die echt nadenkt over wat Europa kan betekenen voor de burger. Ik wil zorgen dat het gemakkelijker wordt.

Als je als bedrijf wilt exporteren, moet dat eenvoudiger kunnen, dat levert ook geld en banen op in Nederland. Studenten moeten makkelijk over de grens kunnen studeren. Vrachtwagens moeten niet in de wacht hoeven te staan in Duitsland omdat daar andere regels over rust- en reistijden gelden. Leon de Winter zat trouwens ook bij Eva Jinek op de bank en die zei dat hij wel ging stemmen. Op mij als VVD- lijsttrekker.’

JA, MAAR DIE KENT U TOCH PERSOONLIJK?

‘Hij is weleens bij mij in Brussel langs geweest, inderdaad. Toen heeft hij anderhalve dag met me meegelopen. Hij wil een soort House of Cards van Brussel schrijven. Hij vroeg mij ook: ‘Kijk jij naar die series, zoals Borgen?’ Ik zeg: ‘Nee, want ik zit al in zo’n serie.’

IS UW WERK NIET VEEL SAAIER?

‘Er worden geen politieke moorden gepleegd, ook geen mensen van het balkon gegooid, maar mensen proberen elkaar natuurlijk wel de voet dwars te zetten. Het Europees Parlement heeft bijna 751 leden. Daar zitten drie VVD’ers bij. En wie niet sterk is, moet slim zijn. Dus ik moet eerst mijn andere liberale, niet-VVD- collega’s, overtuigen, want dan ben ik ineens met 85. Maar dat is hard lobbyen. Het komt voor dat mensen een grondige hekel aan elkaar hebben en je ze gewoon niet aan één tafel krijgt. Of dat iemand ineens tegen een motie is, omdat zijn naam er niet onder staat. Heel kinderachtig.’

DOET U ZELF WELEENS IETS VALS?

‘Ik zeg altijd: je moet elke ochtend in de spiegel kunnen kijken en je afvragen: vind je het nog leuk wat je in de spiegel ziet? Zolang dat zo is, doe je niks fout. Wat je doet, moet op de voorpagina van De Telegraaf kunnen staan. Maar ik zorg bijvoorbeeld weleens dat ik eerder in een televisieprogramma zit. Ik bel een journalist altijd meteen terug. Daarna gaan we kijken: wat is het onderwerp? Er zijn collega’s die de persaanvragen via voorlichting laten lopen, maar ik pak het allemaal zelf aan en dan ben je sneller. Dat is niet vals, dat is slim. In de politiek moet je beslissingen nou eenmaal vaak in een split second nemen.’

WAS DE BESLISSING OM SAMEN MET DE BELGISCHE GUY VERHOFSTADT OP

HET ONAFHANKELIJKHEIDSPLEIN IN KIEV DE MENIGTE TOE TE SPREKEN OOK

ZO’N SPLIT SECOND BESLISSING?

‘Ik kom daar al 25 jaar dus ik ken daar heel veel mensen, en ik werd op een gegeven moment door een paar opgebeld die zeiden: ‘Het wordt hier heel gevaarlijk. De veiligheidspolitie begint mensen gewoon af te knallen. Sluipschutters schieten vanuit huizen mensen op straat neer. En we hebben het idee dat dat niet gebeurt als er buitenlanders zijn. Dus alsjeblieft, kom!’ Ik heb toen drie keer geslikt, want het is nogal wat om op dat plein te gaan staan. Ik heb het tegen mijn vrouw gezegd, die zei: ‘Weet goed wat je doet, want ze zien vanaf de daken niet wie buitenlands is en wie niet.’ Vervolgens heb ik tegen Verhofstadt gezegd: ‘Laten we samen gaan.’ Want hij kent daar ook veel mensen. Eenmaal daar zei de coördinator: ‘We hebben jullie nodig, maar het is wel gevaarlijk.’ Toen keken we elkaar aan en zeiden: ja, dan gaan we niet weglopen. En dat is dus in een split second. Dat is je hart.’

HADDEN JULLIE IN HET VLIEGTUIG AL WEL SAMEN ZITTEN OEFENEN? ZO VAN:

‘DAN ZEG JIJ EERST: ‘WE HAVE WON, WE HAVE WON,’ EN DAN KOP IK ER

LATER IN: ‘IN THE END A DICTATOR NEVER WINS.’

‘Nee. Verhofstadt had wel wat op een papiertje geschreven, maar ik doe het altijd uit mijn hoofd. Het ging ook allemaal te snel. Daar lagen gewoon dode mensen. En dan zeg ik: dan scheiden de bokken zich van de schapen. Wij moeten nu achter die mensen gaan staan. En dat is gewaardeerd.’

ER WAS OOK DE NODIGE KRITIEK. BIJVOOR BEELD DAT ‘WE HAVE WON, WE HAVE WON’, EEN TIKKIE VOORBARIG WAS...

‘Maar waar zit die kritiek? Die kritiek zit vooral bij mensen die thuis zitten. Die riepen ook dat we daar voor een bende extreem-rechtse nationalisten stonden. Dan denk ik: ben je er zelf geweest? Heb jij die mensen gesproken? Of heb je alleen met een zak chips op de bank gezeten?’

VOND U DAN DAT HET HELEMAAL PERFECT GING?

‘Ja.’

AYAAN HIRSI ALI ZEI OVER U: ‘HANS VAN BAALEN OPEREERT ZONDER ANGST.’ KLOPT DAT?

‘Ja. Je moet nooit bang zijn. Het heeft helemaal geen zín om bang te zijn. Maar zij is veel moediger dan ik. Want zij werd met de dood bedreigd, en niet door één iemand. En zo zijn er wel meer mensen te bedenken. Anderen zijn veel moediger. Ik steun de moedigen.’

U HEEFT VOOR EEN POLITICUS VEEL HEFTIGE DINGEN MEEGEMAAKT...

‘Ja, het ligt ook aan je functie. Ik ben tot voor kort voorzitter van de Liberale Internationale geweest. En dan kom je in moeilijke plaatsen. Je komt in Nicaragua waar je voor Castro-supporters mensen een speech moet houden. Ik ben in Thailand geweest, daar speelde hetzelfde. In Bulgarije. In Zuid-Afrika. In Israël waar de bommen vielen. En toen dacht ik: ja, ik kan nu snel de schuilkelder in. Maar ik kan ook bij de mensen in dat hospitaal blijven

die de schuilkelder niet in kunnen.’

LIEP HET U TIJDENS DE MISLUKTE MOORD AANSLAG TIJDENS EEN PARTIJCONGRES IN BULGARIJE, WAAR U GETUIGE VAN WAS, STIEKEM OOK NIET EEN BEETJE DUN DOOR DE BROEK?

‘Nee. Dat gaat zo snel, daar denk je nauwelijks over na. Je ziet iemand ineens voorbijlopen, je ziet een pistool op iemand gericht worden en voordat je het hebt gedacht, blijkt dat pistool niet af te gaan en ligt de dader op de grond. Het mooie van die Bulgaren vond ik dat ze na een uur alweer doorgingen met hun vergadering. Dat vond ik wel stoer. Ik heb daarna ook gewoon mijn verhaal gehouden. Pas dan merk je: poe... Dat was niet makkelijk.’

BENT U WELEENS IN EEN SITUATIE GEWEEST DIE U ECHT ENG VOND?

‘Nou, achteraf denk je weleens: oeps. Ik was een keer in Zuid-Afrika, in Kaapstad. Ik ging ’s avonds een ommetje maken. En ineens staat er een man met een enorm mes voor mijn neus. Die dacht: dat is een toerist. Daar zal wel wat te halen zijn. Als je zo één op één met iemand staat die een mes in zijn handen heeft, die zweet en waarvan je niet weet wat zijn plan is, weet je ook niet wat slim is om te doen. Ik zei: ‘I have no money.’ Daarna holde hij ervandoor. Toen heb ik wel even een glaasje gedronken. Ik heb het mijn vrouw, met wie ik daar was, bewust pas de volgende ochtend verteld.’

UW KLEUTERJUF ZEI DAT U VROEGER ALS JONG JOCHIE AL NIET BANG WAS, U

NAM ALTIJD DE LEIDING.

‘Ja, ik heb dat misschien van mijn grootmoeder. Zij zei: ‘Als je gepest wordt, moet je de grootste jongen keihard aanpakken. Ook al word je zelf bont en blauw geslagen. Maar dan doen ze het nooit meer.’ Dat heb ik een keer gedaan en het werkte inderdaad. Mijn grootmoeder was een heel sterke vrouw.’

WAS U EEN MOLLIGE KLEUTER?

‘Nee, ik was een dunne kleuter. Maar dat neemt niet weg dat mijn oude gymleraar een keer zei toen ik hem tegenkwam: ‘Ik heb je qua gymnastiek nooit veel kunnen bijbrengen. Maar in ieder geval hebben we je kaakspieren getraind,’ haha. Maar dat je gepest wordt, kan iedereen gebeuren. Dat heb ik wel meegemaakt. En daar word je ook wel door gevormd. En nog steeds zit het in mijn hoofd van: stel je sterk op. Geef een grote mond wanneer je verbaal wordt aangepakt. En als je fysiek wordt aangevallen, dan sla je terug en hard ook.

Toen ik in Nicaragua was en een knokploeg op onze pers conferentie af werd gestuurd schoot als een flits door mijn hoofd: wat er ook gebeurt, ik duik niet onder tafel. Een Nederlandse burgemeester heeft dat eens gedaan toen die bekogeld werd. Dat gaat bij mij niet gebeuren. Ik sta altijd sterker door strijd. Dan krijg ik maar een klap, maar ik ga niet onder tafel. Hetzelfde geldt voor kritiek. Die treed ik tegemoet, ik laat me er niet door in een hoek drijven.’

BAALT U ER WEL VAN DAT ER KRITIEK OP U WAS, OMDAT U TIJDENS EEN

VERGADERING IN HET EUROPEES PARLEMENT IN SLAAP VIEL?

‘Nee. Wat een gezeur. Er is nog nooit iemand geweest die niet eventjes na een dag hard werken een zwak momentje heeft. Als je goed kijkt, was ik ook aan het knokken tegen de slaap, ik sliep niet echt. Jongens, het zal wel. Ik heb het een keer eerder gehad. Mijn zoon was net geboren en na wat gebroken nachten had ik een debat in de Tweede Kamer. Op een gegeven moment komt Wouter Bos naar me toe die zegt: ‘Hans, je valt steeds weg, dus ik ga nu even voor je staan, anders pakt de camera jou.’ Dat vond ik heel fideel. Alexander Pechtold deed een week later hetzelfde.’

GEERT WILDERS KAN DIE BEELDEN GOED GEBRUIKEN EN ROEPEN: ‘EEN

TYPISCHE EUROPARLEMENTARIËR: ALS HIJ NIET LIEGT DAN SNURKT HIJ.’

‘Dan zeg ik: Geert, het is wel goed zo. Want wij hebben samen in de VVD- bankjes gezeten. We zijn ook samen op reis geweest. En dan knapte Wilders ook weleens een uiltje tijdens een vergadering.’

HEEFT U ER VEEL LAST VAN IN HET EUROPEES PARLEMENT ALS WILDERS WEER EENS WAT HEEFT GEROEPEN ALS: WILLEN WE MEER OF MINDER MAROKKANEN?

‘Ja. Er zitten ook in het Europees Parlement mensen wiens ouders uit Marokko komen en die voelen zich diep gegriefd. Ik heb altijd prettig met Wilders gereisd en het raakt mij dat hij constant bewaakt moet worden. Je zult mij hem ook nooit horen wegzetten als een racist. Maar hij maakt het me daarbij niet makkelijk.’

WAT VINDT U VAN DE KRITIEK OP UW WEIGERING BEKEND TE MAKEN VAN WIE

DE DONATIES AAN DE STICHTING VRIENDEN VAN HANS VAN BAALEN KOMEN?

‘Ik heb de namen en bedragen van de gulle gevers voor de interne VVDlijsttrekkersverkiezingen in 2008 bekend- gemaakt. Ik heb hierop ook nog een toets van een onafhankelijke externe accountant laten uitvoeren. Hiermee ben ik volledig transparant geweest.’

ANDERE KRITIEK IS DAT U HET MINST AAN WEZIG BENT BIJ STEMMINGEN. U

ZOU WEL PRESENTIELIJSTEN TEKENEN, MAAR NIET STEMMEN. VAN DE 766

EUROPARLEMENTARIËRS STAAT U OP PLEK 728 ALS HET GAAT OM AANWEZIGHEID BIJ STEMMINGEN.

‘Ik kan op donderdagen meestal niet stemmen omdat ik dan in Den Haag moet zijn voor het overleg binnen het bewindspersonenoverleg van de VVD en ik soms handelsdelegaties leid, waarvan Nederland profiteert. Ik stem in tweederde van de gevallen. Wanneer een stemming echt voor Nederland van vitaal belang is, stem ik gewoon. Wie niet stemt, wordt gekort in zijn dagvergoeding. Wanneer ik teken, voer ik in het Europees Parlement politieke werkzaamheden uit. Dat doe ik overigens in Den Haag of op handelsmissies ook.

Minister Frans Timmermans van Buitenlandse Zaken (PvdA) en premier Mark Rutte hebben destijds aangegeven dat ik een van de meest effectieve Europarlementariërs ben omdat ik mijn banden met Nederland koester en dus niet altijd kan stemmen.’

MET DIE KRITIEK ZIT U DUS NIET, MAAR HOE ZIT DAT MET KEIHARDE BELEDIGINGEN OP INTERNET ZOALS: VAN BAALEN IS EEN VOLGEVRETEN VARKEN MET EEN SPEKNEK EN EEN DRONKENMANSHOOFD?

‘Ach, dat is borrelpraat. Vroeger kwam dat de kroeg niet uit. Nu is internet de internationale kroeg. Als iemand mij onbehoorlijkheden mailt, reageer ik ook niet. Terwijl als iemand kwaad is, maar toch een keurige kritische vraag stelt, ik diegene altijd opbel. Als je boos bent, maar toch netjes blijft, heb je recht op een antwoord. Zo doe ik het.’

TOEN U IN 1998 CAMPAGNE LEIDER WAS VAN FRITS BOLKESTEIN KWAM U ONDER VUUR TE LIGGEN. U ZOU ER OP SCHOOL RADICALE, RECHTSE DENKBEELDEN OP NA HEBBEN GEHOUDEN EN DAT OOK OPGESCHREVEN HEBBEN. DE CONCLUSIE VAN EXPERTS WAS DAT DIE BRIEVEN NIET VAN U WAREN. TOCH MOEST U OPSTAPPEN OM DE SCHADE VOOR DE PARTIJ TE BEPERKEN. HOE KOMT HET DENKT U DAT U ER DUS DANIGE VIJANDEN OP NAHOUDT DAT ZE U ZOIETS AAN WILLEN DOEN?

‘Dat weet ik niet en het interesseert me niet heel veel.’

HET ZORGDE ER WEL VOOR DAT UW POLITIEKE CARRIÈRE TIJDELIJK AAN GORT GING.

‘Het kan ook zijn dat je huis afbrandt.’

DAT VOELT DAN TOCH MINDER ONRECHT VAARDIG.

‘Nou, dat weet ik niet. Het leven heeft tegen slagen en het leven heeft fantastische mogelijkheden. En ik heb geen enkele reden om te klagen.’