EU: Fixit - Hoofdinhoud
Vorige week stemden de Zwitsers voor de Zwexit, uittreding uit de Europese Unie. “Huh? Zwitserland is toch helemaal geen lid van de EU?”, hoor ik u zeggen. Ja en nee. Zwitserland was formeel geen lid van de Europese Unie. Maar wel zó verregaand geïntegreerd in de EU, op sommige punten méér dan sommige Europese lidstaten. Zwitserland neemt deel aan de interne markt en Schengen, en heeft zijn munt losjes gekoppeld aan de euro. Zwitserland draagt bij aan de Europese begroting, en ontvangt Europese subsidies. Zwitserland neemt deel aan het Europees asiel- en immigratiebeleid, en aan allerlei samenwerkingsprogramma’s, bijvoorbeeld op het terrein van wetenschappelijk onderzoek. Het enige dat ontbrak, was stemrecht en medezeggenschap voor Zwitserland en de Zwitsers.
In de huidige discussie over voor- en nadelen van EU-lidmaatschap, wordt dikwijls verwezen naar het dappere, onafhankelijke Zwitserland, dat als het dorpje van Astérix moedig weerstand blijft bieden aan de oprukkende EU. Zwitserland, dat ook buiten de EU zo welvarend is. Maar dat is een fictie. Zonder de diepgaande inbedding in de EU, zou Zwitserland niet zijn huidige welvaart hebben. Voor Noorwegen en IJsland geldt grosso modo hetzelfde: formeel buiten de EU, maar de facto lid.
Het biedt dan ook grote voordelen om lid te zijn van de EU. Niet alle voordelen laten zich kwantificeren op de achterkant van een bierviltje, maar ze zijn er wel. Vrije toegang tot een markt van meer dan 500 miljoen consumenten. Een open markt met eerlijke concurrentie en een gelijk speelveld voor allen. Uniforme regels waardoor ondernemers zonder onnodig bureaucratisch gehannes overal zaken kunnen doen. Uniforme regels waarmee consumenten in heel Europa dezelfde bescherming genieten. Een Europees sociaal model, dat sociale rust geeft. Eén open gebied waarin ondernemers veilig kunnen ondernemen, zonder zorgen over politieke instabiliteit. Eén gezamenlijk Europees beleid om corruptie en misdaad te bestrijden. Europa, de grootste economie ter wereld, die als één handelsblok de belangen van alle Europese ondernemers kan behartigen in de wereldeconomie, maar ook Europese milieunormen kan afdwingen. Eén muntunie, zonder de onzekerheid en kosten van wisselkoersen. Een munt die bovendien opvallend robuust is gebleken in turbulente tijden, en zich snel tot mondiale reservemunt heeft ontwikkeld. Dit open, verenigd, stabiel Europa is aantrekkelijk voor investeerders van buitenaf. Een verenigd Europa staat sterker in een globaliserende economie in het internettijdperk.
Natuurlijk zijn er ook nadelen, en natuurlijk heeft de EU vele onvolkomenheden. Maar desintegratie van de EU is het kind weggooien met het badwater. De kracht van de Europa zit niet alleen in schaalvoordelen, maar in eenheid, stabiliteit en zekerheid. Als de EU een duiventil wordt, waar landen naar believen in en uit vliegen, is de EU geen stabiele, betrouwbare partner meer, en minder interessant voor investeerders. Het is niet mogelijk één stukje weg te nemen, zonder het hele bouwwerk aan te tasten.
We staan voor grote uitdagingen. Het aandeel van Europa in de wereldbevolking krimpt en vergrijst, terwijl andere delen van de wereld sterk in opkomst zijn. Nieuwe economieën concurreren niet meer alleen op lage kosten, maar steeds meer op innovatie en kwaliteit. De jeugdwerkloosheid in Europa heeft recordhoogtes bereikt, en knappe koppen trekken weg naar de VS, Brazilië of China. Europa heeft nog een voorsprong, maar we zullen hard moeten werken om die te behouden.
Minister Timmermans legde in zijn Europaspeech de vinger vaak op de zere plek, maar de oplossingen die hij voorstelt schieten tekort. Om de Europese uitdagingen aan te kunnen gaan moet de Unie ingrijpend hervormd worden. Timmermans draagt als panacee aan rode kaarten door nationale parlementen, maar hiermee helpt hij Europa niet vooruit.
Het is een illusie dat een versplinterd Europa haar welvaart en economische gewicht in de wereld kan verbeteren. Het optrekken van grenzen zal niet één nieuwe baan scheppen, behalve voor grensbeambten.
In plaats van op geëxalteerde toon te roepen om Grexit, Brixit, Nexit, Catalonexit of Scotsit, kunnen we de zaken beter bekijken met onze befaamde Hollandse nuchterheid. Voor onze welvaart, en de welvaart van onze kinderen en kleinkinderen, hebben we in de wereld van de 21e eeuw een sterk Europa nodig. In plaats van Europa uit te rafelen, moeten we haar sterker maken, en toegerust voor de uitdagingen van vandaag en morgen. Geen exit maar Fixit.