Wat mag ons heilig zijn in het leven? - Hoofdinhoud
Foliaweb/Parool (11.01.2014) Een wetenschapper stelt een vraag aan een collega uit een ander vakgebied. Martina Cornel (VUmc) vraagt Ruard Ganzevoort, hoogleraar praktische theologie aan de VU: dna-tests, prenataal onderzoek en de vergrijzing roepen ethische vragen op. Zoals: hoe garanderen we medische zorg voor iedereen?
Ethiek gaat over de vraag wat goed is, niet over wat mogelijk is. Die vraag komt op als bijvoorbeeld medisch gezien steeds meer mogelijk is. Als oude grenzen zinloos zijn en nieuwe vragen op tafel komen. Als theoloog en Eerste Kamerlid kom ik dit soort ethische vragen vaak tegen, zoals bij de Embryowet. Het gaat dan om verschillende afwegingen, onder andere over de mogelijke consequenties: wat is technisch mogelijk en welke ontwikkelingen zijn te verwachten? Welke heilzame en schadelijke gevolgen zijn daarvan te voorzien?
Hoe groot is het risico dat een techniek ook op een onbedoelde en ongewenste manier wordt gebruikt? Maar voorbij deze zogenaamd consequentialistische vragen liggen nog andere, die te maken hebben maken met de vraag of er ook principiële grenzen zijn. Wat gebeurt als we menselijk en dierlijk genetisch materiaal combineren? Moeten we dat dan als menselijk weefsel zien? Als nieuw leven? Of als dierlijk materiaal? En wat zegt dat over het verschil tussen mens en dier? Of: wanneer moeten we de grenzen van ons medische/technische kunnen accepteren? Halen we het onderste uit de kan of aanvaarden we dat het leven tragische beperkingen heeft? Oftewel: wat betekent het te leven (en het leven los te laten)?
Die diepere vragen raken aan het hart van de theologie. Dat is namelijk de bestudering van (religieuze) wijsheidstradities waar dergelijke vragen door de eeuwen heen gesteld zijn. Wat is het goede leven? Wat mogen we hopen en nastreven? Wanneer moeten we van ophouden weten? Wat mag ons heilig zijn in het leven? Juist als vragen niet meer puur technisch zijn, kunnen theologen iets bijdragen. Ze hebben namelijk verstand van de vraag naar het leven zelf.