Wat heeft de overheid te zoeken in onze onderbroek? - Hoofdinhoud

Het wordt makkelijker om van geslacht te veranderen in officiële documenten, maar waarom gaat de overheid niet een stap verder? Weg met de geslachtsregistratie, schrijft een groep progressieve denkers, waaronder senator Margreet de Boer, in de Volkskrant van 5 april. Mede-auteurs zijn Hanneke Felten (bestuurslid FemNet GroenLinks en onderzoeker), Marjolein van de Brink (jurist), Marie-Christine van der Gronde (voorzitter FemNet en student Rechtsgeleerdheid), DWARS ( GroenLinkse jongeren), Dick Pels (socioloog en publicist), J. Vreer Verkerke (gender educatie en trans advocacy; lid Steering Committee TGEU), Jorit Nuijens (fractievoorzitter GroenLinks centrum), Jiro Ghianni (transgender activist), Mieke van der Vegt (jurist), Renate Hukema (FemNet en moleculair bioloog), Jojanneke Vanderveen (oud DWARS voorzitter), Greetje Bijl (bestuurslid FemNet en historica) en Milou van der Hoek (bestuurslid FemNet, student Genderstudies).

Dankzij Staatssecretaris Teeven wordt het makkelijker om als transgender van geslacht te veranderen in je officiële documenten. En voor mensen die zich niet man óf vrouw voelen, presenteert hij voor de zomer een voorstel aan de Tweede Kamer. Het zou kunnen betekenen dat er in documenten als geboorteakten in de toekomst niet meer enkel de keuze is tussen 'vrouw' of 'man'. Mogelijk komt er een optie voor een hokje 'X' of 'anders' bij. Wij, als bonte verzameling van progressieve linkse denkers, willen dat onderzocht wordt of we nog een stapje verder kunnen gaan. Waarom niet gewoon de sekseregistratie afschaffen? Voor de wet zijn immers àlle mensen gelijk, ongeacht hun geslacht.Vroeger had registratie van geslacht door de overheid nut, omdat zij onderscheid maakte in rechten voor mannen en vrouwen. Je werd als vrouw ontslagen als je trouwde, en als gezonde jongeman moest je in het leger. Maar de tijden zijn (gelukkig!) veranderd. Anno 2013 heeft het geslacht dat geregistreerd staat weinig juridische consequenties. De vraag moet daarom gesteld worden waarom de overheid moet registreren wie man is en wie vrouw. Wat heeft de overheid eigenlijk met het geslacht van de burger te maken? Waarom moet de overheid weten welke geslachtskenmerken de burger heeft? Vele persoonlijke en intieme gegevens zoals seksuele voorkeur, fysieke handicaps, chronische ziekten of politieke gezindheid, worden niet in de Gemeentelijke Basis-Administratie (GBA) of geboorteregister opgenomen. En dat is maar goed ook: het is een privéaangelegenheid. Of jij jezelf benoemt als vrouw, man of anders, en welke 'geslachtskenmerken' jij hebt, gaat de overheid minder aan dan we nu denken. Hard nodigMaar is registratie van geslacht dan niet nodig voor andere zaken? Over het algemeen blijkt dat zelf-identificatie een prima basis is, waarop registratie in de situaties dat dit nuttig is, plaats kan vinden.In beleid voor vrouwenemancipatie speelt de gemeentelijke basis administratie (GBA) of het geboorteregister geen rol; net zo min als in het emancipatiebeleid gericht op de emancipatie van homo, lesbiennes, bi's en transgenders. Ook positieve actie voor vrouwen op de arbeidsmarkt kan prima zonder uittreksel uit de GBA, net zoals dat gebeurt bij positieve actie om meer mensen met een handicap aan een baan te helpen. En oproepen voor borst- en baarmoederhalskankeronderzoek en dan? Die kunnen gericht worden verspreid via de huisarts. Voor wetenschappelijk onderzoek is het natuurlijk wel handig dat in de GBA geregistreerd staat wie man en wie vrouw is. Het is echter niet het doel van wetgeving om het werk van onderzoekers te vergemakkelijken. Wetten moeten een rechtvaardige samenleving waarborgen. Onderzoekers kunnen hun gegevens op een andere manier verzamelen dan via de GBA. Denk bijvoorbeeld aan enquêtes. Bij zaken zoals handicap, seksuele voorkeur of politieke voorkeur gebeurt dit al op grote schaal op deze manier: deze gegevens worden immers niet geregistreerd in de GBA. Goed wetenschappelijk onderzoek blijkt dus ook zonder registratie prima mogelijk. LeedNiet alleen heeft de verplichte geslachtregistratie weinig nut meer, het veroorzaakt veel menselijk leed. De vanzelfsprekende, rigide tweedeling in de GBA tussen vrouwen en mannen beperkt mensen die niet in die tweedeling passen, in hun ontwikkeling. Dat geldt voor een diverse groepen mensen. Het kan bijvoorbeeld spelen als je transgender bent. Stel je leeft als man en zie je er voor de buitenwereld ook zo uit, maar in de GBA sta je nog steeds als vrouw geregistreerd. Je krijgt zo keer op keer de boodschap dat het niet klopt: je past niet in het juiste hokje. Dat levert de nodige problemen op: onder andere verwarring bij loketten en zeer ongepaste en vervelende vragen over je lichamelijke situatie. HokjeEen hokje erbij - bijvoorbeeld een X of 'anders' zoals in Australië, Nieuw Zeeland of Nepal zal hiervoor geen oplossing bieden. Een minderheidsgroep die veel te maken krijgt met discriminatie wordt zo ongevraagd extra zichtbaar. Immers, de staat blijft mensen onnodig categoriseren, en onbedoeld stigmatiseren. Goedbedoeld een categorie toe voegen lost dus niets op.De vraag is daarom niet wat voor of hoeveel hokjes erbij moeten komen, maar welk doel registratie dient, en of dat doel opweegt tegen de ellende die het veroorzaakt. Baat het niet? Het schaadt in ieder geval wel! Wat heeft de overheid te zoeken in onze onderbroek?Teeven doet de zaak af door te zeggen dat registratie nodig is in verband met reisdocumenten. Maar lengte en vingerafdruk die momenteel in ons paspoort staan, ontbreken in de GBA. Het zou jammer zijn als op reisdocumenten geslacht vermeld blijft staan maar het zou al een prachtig begin kunnen zijn als in de GBA en de geboorteakte dit niet meer gebeurt. Het past bij een democratische samenleving en rechtsstaat past om serieus deze mogelijkheid te onderzoeken. Het klinkt in eerste instantie radicaal, absurd of zelf onmogelijk, maar het is zeker het onderzoeken waard!