Margreet de Boer: verkleinen gemeenteraden geen goed plan - Hoofdinhoud
Dinsdag 2 juli verdedigde Tweede-Kamerlid Heijnen in de Eerste Kamer zijn voorstel om de gemeenteraden te verkleinen. Volgens hem moet er een 'dualiseringscorrectie' plaatsvinden omdat in 2002 de gemeenteraden ten onrechte niet zijn verkleind. Nu er geen dringend probleem is dat met dit wetsvoorstel wordt opgelost, en ook niet duidelijk is of en hoe het verkleinen van gemeenteraden bijdraagt aan een beter lokaal bestuur, ziet GroenLinks geen reden met het voorstel in te stemmen. Bovendien krijgen gemeenten binnenkort te maken met een aantal grote decentralisaties; een slechter moment om over het verkleinen van gemeenteraden te beginnen is er niet.
Voorzitter, laat ik maar met de deur in huis vallen: wij zijn niet overtuigd. Sterker nog, de fractie van GroenLinks is van oordeel dat het nu verkleinen van de gemeenteraden een verkeerd signaal is.
Mijn fractievoorzitter Tof Thissen zei twee weken geleden in debat met deze minister het volgende:
“GroenLinks is niet op voorhand tegen of voor veranderingen van de bestuurlijke organisatie, er zullen ongetwijfeld goede argumenten voor of tegen zijn, maar helaas is in deze nota geen enkele moeite gedaan om die argumenten op tafel te krijgen. Maar misschien zijn ze er ook wel niet. Dan heeft een discussie op dit moment geen enkele zin. Veranderen louter om het veranderen, of: laten we het maar eens proberen, is geen basis voor solide bestuur. GroenLinks is niet per definitie tegen een grote organisatie en ook niet per definitie voor kleine organisaties, wij willen weten: waarom?”
Lees in plaats van 'deze nota': 'de onderbouwing van dit voorstel', en in plaats van 'organisaties': 'gemeenteraden', en we zijn precies bij het debat van vandaag. Wij willen weten: waarom?
Niet alleen onze fractie heeft in de schriftelijke voorbereiding van dit wetsvoorstel gevraagd naar nut en noodzaak van het verminderen van het aantal gemeenteraadsleden, ook anderen vroegen naar de zelfstandige argumentatie van het voorstel, dus los van het argument van de dualiseringscorrectie. Welk probleem wordt er er met dit voorstel opgelost; hoe draagt dit wetsvoorstel bij aan een beter lokaal bestuur?
Uit de antwoorden van de initiatiefnemer blijkt dat hij de dualiseringscorrectie nog steeds ziet als hét doel van deze wet. Een eigenstandig doel geeft hij niet aan. Het wetsvoorstel is dus niet de oplossing van een probleem, en draagt ook niet bij een een beter lokaal bestuur. De minister doet nog wel een poging een zelfstandig doel te benoemen, maar komt daarbij niet verder dan algemeenheden. 'Het streven naar een dienstbare overheid dient zich te vertalen in concrete maatregelen zoals de beperking van de omvang van de gemeenteraden', aldus de minister. Erg overtuigend is het niet. Hoe gaat verkleining van de gemeenteraden een dienstbaarder overheid opleveren? Ik zie het niet 123. Is het niet veel eerder zo dat een dienstbaarder overheid, die op een andere wijze bestuurt en actieve burgers de ruimte geeft, vraagt om een gemeenteraad die naast het stellen van kaders voor en het controleren van burgemeesters en wethouders meer investeert in het contact met die actieve burgers, met hen afstemt wat zij zelf kunnen en willen doen, en waar de dienstbare overheid nog wel nodig is? Is dat niet een belangrijke taak van volksvertegenwoordigers, juist op gemeentelijk niveau?
Voorzitter,
De GroenLinks fractie acht nut en noodzaak van verkleining van de gemeenteraden op geen enkele wijze aangetoond. En dat is op zich voldoende reden tegen deze wet te stemmen.
Maar het ontbreken van een reden de raden te verkleinen is niet alles, wij zijn van oordeel dat het verkleinen van de gemeenteraden op dit moment een slecht idee is. De gemeenten krijgen de komende jaren nogal wat op hun bordje. Ik noemde al de andere rol van de overheid en de relatie met actievere burgers, wat de nodige aanpassingen en tijdsinvestering zal vragen van onze lokale volksvertegenwoordigers. Daarnaast zijn er natuurlijk de grote transities rond werk en zorg. Daar waar ontschotting op termijn wellicht tot efficiëntere sturing en controle kan leiden, zoals de initiatiefnemer ons voorhoudt, zal het vormgeven van het gemeentelijk beleid en de controle daarop zeker in de eerste jaren veel extra aandacht vergen. Ontschotting is meer dan het op één hoop gooien van het geld; het betekent ook het vormgeven van een geheel nieuw beleidskader, het besluiten over beoordelings- en toekenningscriteria en een complete reorganisatie van de uitvoering. Gemeenten zullen alle zeilen moeten bijzetten om de transities tot een goed einde te brengen. Dat de transities gepaard gaan met omvangrijke bezuinigingen helpt daar al niet bij. Wanneer we dan als rijksoverheid ook nog eens het signaal geven dat de gemeenten dat wel met minder gemeenteraadsleden en wethouders af moeten kunnen, zullen de gemeenten helemaal het idee krijgen dat ze de problemen over de schutting gegooid krijgen, terwijl we ze aan de andere kant de middelen om deze problemen op te lossen afpakken.
Voorzitter,
ik zeg niet dat mijn fractie onder geen enkele omstandigheid voorstander zou kunnen zijn van het verkleinen van gemeenteraden. Maar niet zonder goede onderbouwing, en niet nu.