Memorie van toelichting - Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2014 - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 33750 VIII - Vaststelling begroting Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 2014.

Officiële titel	Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2014; Memorie van toelichting; Memorie van toelichting
Document­datum	17-09-2013
Publicatie­datum	17-09-2013
Nummer	KST33750VIII2
Kenmerk	33750 VIII, nr. 2
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2013–2014

33 750 VIII

Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2014

Nr. 2

MEMORIE VAN TOELICHTING

INHOUDSOPGAVE

A.          ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGRO-

TINGSWETSVOORSTEL

Blz.

B. 1. 2. 3.

4.

5.

BEGROTINGSTOELICHTING

Leeswijzer

Beleidsagenda

11

3

5

5

6.           Bijlagen                                                                                              129

1.              RWT’s en ZBO’s                                                                129

2.              Verdiepingshoofdstuk                                                     133

3.              Moties en toezeggingen                                                  170

4.              Subsidies                                                                          217

5.              Evaluatie en onderzoek                                                   229

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld.

Het wetsvoorstel strekt ertoe om de onderhavige begrotingsstaat voor het aangegeven jaar vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor dat jaar. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten vastgesteld. De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zogenoemde begrotingstoelichting).

Wetsartikel 2

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de baten en lasten, het saldo van de baten en de lasten en de kapitaaluitgaven en -ontvangsten van de in de staat opgenomen baten-lastenagentschappen voor het onderhavige jaar vastgesteld. De in die begrotingen opgenomen begrotingsartikelen worden toegelicht in onderdeel B (Begrotingstoelichting) van deze memorie van toelichting en wel in de paragraaf inzake de baten-lastenagentschappen.

Wetsartikel 3

Artikel 5, vierde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 schrijft voor dat een meerjarige begrotingsreserve kan worden aangehouden ten laste van een beleidsartikel. De begrotingsreserve is bestemd als budgettaire voorziening voor de garantstelling door het Ministerie van OCW voor ontstane restschuld bij onderwijsinstellingen die in gebreke blijven om gesloten leningen en kredieten, bedoeld in de artikelen 48, eerste lid, en 49, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2001 terug te betalen.

De begrotingsreserve inzake garantiestelling restschuld speelt een rol voor het universitair onderwijs, het hoger beroepsonderwijs, het middelbaar onderwijs, het voortgezet onderwijs en het primair onderwijs. Uit het oogpunt van administratieve doelmatigheid is het niet gewenst dat er vijf aparte begrotingsreserves worden aangehouden ten laste van de betrokken beleidsartikelen (1, 3, 4, 6 en 7). Om die reden wordt door middel van dit wetsartikel bepaald dat de begrotingsreserve gekoppeld kan worden aan het niet-beleidsartikel Apparaatskosten (artikel 95). Inhoudelijk is de begrotingsreserve bestemd om het begrotingsbeheer met betrekking tot de betrokken beleidsartikelen op een doelmatige wijze vorm te geven.

In het kader van de zesde wijziging van de Comptabiliteitswet 2001 zal een algemene wettelijke voorziening worden getroffen. Zolang die voorziening er nog niet is, zal jaarlijks in de begrotingswet van OCW deze afwijkingsbepaling worden opgenomen.

De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, M. Bussemaker

Leeswijzer

B. BEGROTINGSTOELICHTING 1. DE LEESWIJZER

De begroting 2014 bevat de volgende onderdelen:

• a. 

  Beleidsagenda;

• b. 

  Beleidsartikelen;

• c. 

  Niet-beleidsartikelen;

• d. 

  Agentschappen die een baten-lasten stelsel voeren;

• e. 

  Verdiepingshoofdstuk;

• f. 

  Bijlagen.

De minister van Economische Zaken is verantwoordelijk voor het groene onderwijs.

Groeiparagraaf

Verantwoord begroten

Op 20 april 2011 is de aanpassing van de presentatie van de Rijksbegroting onder de naam «Verantwoord Begroten» in de Tweede Kamer behandeld. De nieuwe presentatie geeft meer inzicht in de financiële informatie, de rol en verantwoordelijkheid van de minister en laat een duidelijke splitsing tussen apparaat en programma zien. In deze begroting zijn alle begrotingsartikelen ingevuld volgens de nieuwe voorschriften, inclusief de aanpassing van de tabel Budgettaire gevolgen van beleid. Door de nieuwe indeling kunnen in sommige tabellen geen gegevens worden opgenomen voor het jaar 2012. Een aantal financiële gegevens over 2012 is wel opgenomen in de verdiepingsbijlage.

Verfijning techniek verantwoord begroten

In maart 2013 heeft de vaste commissie voor OCW een aantal aanbevelingen gedaan voor de verfijning van de techniek van Verantwoord begroten door OCW. Deze voorstellen zijn betrokken bij het verder verbeteren van de OCW-begroting. Het betreft de volgende verbeteringen. In de beleidsagenda 2014 spelen streefcijfers en indicatoren een dominantere rol. Voor de belangrijkste doelen en thema’s zijn indicatoren opgenomen waarbij per indicator een eindjaar wordt vermeld (kabinetsperiode of horizon van de betreffende begroting). Deze indicatoren zijn ook in het betreffende beleidsartikel herkenbaar opgenomen. Voor zover mogelijk zijn daar ook tussenliggende (jaar)doelstellingen in het begrotingsjaar aan gekoppeld. In de beleidsagenda en beleidsartikelen is een directe link naar de website van Trends in Beeld opgenomen, waar de voortgang op de doelen in relatie tot de streefwaarden zichtbaar zijn. Naast de voortgang op de doelen in de beleidsagenda brengt Trends in Beeld als generieke stelselmonitor de kwaliteit, toegankelijkheid en doelmatigheid van het stelsel kwantitatief in kaart.

Trends in Beeld is een dynamische website waar continu de meest actuele cijfers zijn terug te vinden. In de tabel indicatoren in de beleidsagenda en het beleidsartikel is een hyperlink opgenomen naar stand van 1 augustus 2013. Deze stand van de indicatoren ook is opgenomen in het boek Trends in Beeld dat als bijlage bij de begroting wordt aangeboden.

Om de informatie over doelmatigheid en doeltreffendheid verder te vergroten zijn zoveel als mogelijk «links» opgenomen naar uitgevoerde evaluaties en doorlichtingen. Indien een evaluatie/doorlichting aanleiding is tot een aanpassing van het beleid dan is dat vermeld in

Leeswijzer

de betreffende beleidsartikelen. Bovendien wordt indien relevant nader ingegaan op acties naar aanleiding van rapporten van de Algemene

Rekenkamer.

In het algemene deel van het verdiepingshoofdstuk is een overzicht opgenomen met de grote beleidstrajecten en ombuigingen.

Artikelstructuur

In het kader van Verantwoord begroten is de administratie aangepast aan de nieuwe indeling van de begroting naar financiële instrumenten. Hierdoor is de artikelstructuur in de verdiepingsbijlage gewijzigd. Onder artikelstructuur wordt hier verstaan: de nummering van de artikelen (po, vo, enz.) en de artikelonderdelen (de financiële instrumenten zoals bekostiging, subsidies, enz.).

Toelichting budgetflexibiliteit

De minister van Financiën heeft in het AO van 6 maart 2013 over Verantwoord begroten toegezegd dat in het nieuwe begrotingsjaar bekeken wordt wat mogelijk is om de reden voor de juridische verplichting, wat daarachter zit en wat de onderbouwing daarvan is, toe te lichten. In navolging hierop is bij ieder beleidsartikel een kwalitatieve toelichting op de budgetflexibiliteit opgenomen na de toelichting op de financiële instrumenten.

Toezegging WGO jaarverslag 2012

Tijdens het wetgevingsoverleg over het jaarverslag 2012 heeft de minister van OCW toegezegd in de begroting 2014 een overzicht te geven van de ombuigingen en intensiveringen uit het Regeerakkoord Rutte I, het Begrotingsakkoord 2013 (Lenteakkoord) en het Regeerakkoord Rutte II. Dit overzicht is opgenomen in het algemene deel van het verdiepingshoofdstuk.

Motie Schouw

In juni 2011 is de motie Schouw ingediend en aangenomen. Deze motie zorgt er voor dat de landenspecifieke aanbevelingen van de Europese Raad op grond van de nationale hervormingsprogramma’s een eigenstandige plaats krijgen in de departementale begrotingen. De in de motie vermelde landen-specifieke aanbevelingen geven geen aanleiding tot een specifieke OCW-reactie.

Garantieverplichtingen

In verband met gewijzigde afspraken met het ministerie van Financiën zijn nu ook de leningen aan onderwijsinstellingen met een gemeentegarantie als garantieverplichting toegevoegd.

Informatie in de begroting en andere relevante publicaties

De begroting is compacter geworden en meer toegespitst op de financiële informatie. De beleidsagenda presenteert de doelstellingen van de minister en de bijbehorende prestatie-indicatoren, en de beleidsartikelen beschrijven de werking en financiering van de verschillende stelsels. Voor een bredere kwantitatieve onderbouwing en monitoring van de toerusting en de presentaties van de O, C en W stelsels verwijzen we naar Trends in Beeld. Onderstaand schema geeft grafisch een totaalbeeld van welke informatie en verantwoording van het OCW-beleid gedurende een begrotingscyclus aan de Tweede Kamer wordt gestuurd.

Leeswijzer

Schematische weergave van de informatie aan de Tweede Kamer gedurende de begrotingscyclus

Prinsjesdag

Verantwoordingsdag

Hieronder volgt een nadere toelichting bij het schema.

Op Prinsjesdag ontvangt de Tweede Kamer de begroting van OCW en Trends in Beeld. In Trends in Beeld zijn de relevante cijfers te vinden die inzicht geven in de kwaliteit en prestaties van de Nederlandse onderwijs, cultuur en wetenschapsstelsels en van emancipatie. In deze publicatie zijn ook de belangrijkste beelden voor Nederland uit Education at a Glance, de jaarlijkse publicatie van de OESO, opgenomen, alsmede de voortgang op de Europese doelstellingen. In het najaar komt de publicatie Cultuur in Beeld uit. In deze publicatie wordt ingegaan op de belangrijkste trends en ontwikkelingen in het Nederlandse cultuurbeleid. Deze publicatie gaat dieper in op de maatschappelijke en economische waarden van cultuur. Daarbij is er bijzondere aandacht voor de bijdrage van cultuur aan de Nederlandse economie en werkgelegenheid, en de prestaties van culturele instellingen over de afgelopen subsidieperiode. De Inspectie van het Onderwijs heeft een belangrijke rol in het onderwijsstelsel als toezichthouder, maar ook als leverancier van beleidsinformatie. In het jaarwerkplan van de Inspectie van het Onderwijs worden voorgenomen werkzaamheden gepresenteerd aan de Tweede Kamer.

Gedurende het jaar wordt de Tweede Kamer geïnformeerd over de begrotingsuitvoering door middel van de Voorjaarsnota (1e supple-toire begroting) en de Najaarsnota (2e suppletoire begroting). Ook worden gedurende het jaar allerlei beleidsdocumenten zoals actieplannen, beleidsdocumenten, beleidsevaluaties, beleidsdoorlich-tingen naar de Tweede Kamer gestuurd. Wetsvoorstellen worden ter behandeling aangeboden en AMvB’s worden voorgehangen. Over verschillende beleidsterreinen worden brieven naar de Tweede Kamer gestuurd, onder andere ter nadere uitwerking van de beleidsagenda en de begroting. Hierover vindt vaak separaat overleg met het parlement plaats. De actieplannen geven voor de verschillende beleidsterreinen een beeld van het beleid. Beleidsdoorlichtingen en andere evaluaties verschaffen inzicht in de effectiviteit van beleid.

De derde woensdag in mei is verantwoordingsdag. De Tweede Kamer ontvangt dan het jaarverslag van OCW en de publicatie Kerncijfers. In Kerncijfers worden resultaten, de stand van zaken en ontwikkelingen in het OCW-veld met een kwantitatieve toelichting en onderbouwing in beeld gebracht. Ook wordt het Onderwijsverslag aan de Tweede Kamer toegestuurd. Daarin wordt uitgebreid stilgestaan bij de staat van het onderwijs.

Leeswijzer

Trends in Beeld

De minister monitort met Trends in Beeld de kwaliteit en prestaties van de Nederlandse onderwijs-, cultuur- en wetenschapsstelsels in woord, beeld en cijfers. Enerzijds vormt Trends in Beeld een stelselmonitor van samenhangende en kenmerkende indicatoren en kengetallen. Deze geeft per onderwijssector een beeld van de ontwikkelingen van vaardigheden, rendement, behaald opleidingsniveau, de aansluiting met vervolgonderwijs/arbeidsmarkt en toezicht/kwaliteitsoordeel. Door deze indeling brengt de minister voor elke onderwijssector op eenduidige manier de doorlopende leerlijn in beeld. Aan de gepresenteerde indicatoren en kengetallen zijn geen expliciete streefcijfers verbonden maar de monitor werkt signalerend t.a.v. negatieve of positieve trendontwikke-lingen. Op dezelfde manier volgt de minister met een samenhangende set indicatoren en kengetallen het functioneren van het Cultuur- en Media-stelsel en het Wetenschapsbestel.

Anderzijds geeft Trends in Beeld voor de belangrijkste doelen en functies van het Onderwijs, Cultuur- en Wetenschapsbestel inzicht in het functioneren van deze stelsels. Daartoe volgt de website de volgende thematische indeling:

Onderwijs

Hier krijgt de lezer inzicht in de kwaliteit, toegankelijkheid, doelmatigheid en de socialisatiefunctie van het onderwijsbestel. Kwaliteit

• - 

  Getoond worden de prestaties van leerlingen en studenten, het opleidingsniveau in Nederland en of afgestudeerden makkelijk een baan kunnen vinden. Daarnaast geeft ook de internationale concurrentiepositie van onze hoger onderwijs instellingen een indruk van de kwaliteit.

Toegankelijkheid

• - 

  De onderwijscarrière van een willekeurig individu mag niet afhangen van factoren als de sociale, economische, etnische of culturele achtergrond. Behalve bij de instroom in het po moeten talent en behaalde resultaten doorslaggevend zijn in de onderwijscarrière van een individu en mogen er geen financiële belemmeringen zijn.

Doelmatigheid

• - 

  Het gaat hier om de relatie tussen ingezette middelen en opbrengsten die met de ingezette middelen worden behaald. Doelmatigheid kan worden bekeken aan de hand van de prestaties van het stelsel, de investeringen van OCW en aan de hand van rendementen op de arbeidsmarkt. Ook lerarensalarissen spelen een rol, omdat lerarensalarissen een relatie hebben met de onderwijskwaliteit en medebepalend zijn voor de hoogte van de onderwijsuitgaven.

Socialisatiefunctie

• - 

  Hierdoor leren nieuwe generaties zich de algemene waarden en moraal eigen te maken die nodig zijn voor een actieve deelname aan de maatschappij en die de sociale samenhang bevorderen.

Cultuur en Media

Binnen dit thema krijgt de lezer inzicht in het functioneren van het Cultuur-en Mediastelsel op het gebied van verscheidenheid (inclusief bescherming van erfgoed), spreiding (zowel geografische spreiding als toegankelijkheid) en kwaliteit. Verscheidenheid

Leeswijzer

Verscheidenheid in het cultuurbestel betekent een brede variëteit van cultuurvoorzieningen, met of zonder gerichte overheidssubsidie. Ondersteuning van het Rijk is bedoeld om erfgoed te beschermen en aanbod te verzekeren van voldoende omvang en kwaliteit. Spreiding en toegankelijkheid

Om bij te dragen aan de ontwikkeling van het individu en de samenleving, moeten cultuurvoorzieningen in Nederland toegankelijk zijn voor een breed publiek. Het Rijk is daarom verantwoordelijk voor spreiding van het Nederlandse cultuuraanbod. Kwaliteit en doelmatigheid

Kwaliteit is een belangrijke doelstelling van het cultuur- en mediabeleid. Voor media is onafhankelijkheid een belangrijk indicator. In de subsidieplansystematiek wordt de artistieke kwaliteit van instellingen beoordeeld door de Raad voor Cultuur. Gezonde bedrijfsvoering en ondernemerschap zijn nauw verbonden aan doelmatigheid, doordat ze de productiviteit en effectiviteit vergroten en tegelijkertijd de subsidie-afhankelijkheid van de cultuur- en mediasector beperken.

Wetenschap

Trends in Beeld maakt met grafieken en tabellen het functioneren van het Wetenschapsbestel inzichtelijk aan de hand van de begrippen «toegankelijkheid», «kwaliteit» en «doelmatigheid». Toegankelijkheid

Bij de toegankelijkheid van het stelsel van onderzoek en wetenschap gaat het vooral om contacten en uitwisseling van kennis tussen de wereld van het onderzoek en de wetenschap en de «buitenwereld». Kwaliteit

Basis voor het bepalen van de kwaliteit van wetenschappelijk onderzoek is de wetenschappelijke output in de vorm van publicaties in (gerefereerde) tijdschriften, boeken en/of proefschriften. Andere vormen van output zijn bijdragen aan conferenties, ontwerpen, catalogi, machines en apparatuur. Doelmatigheid

Het wetenschapssysteem moet zo ingericht zijn dat de middelen (organisaties, financiële instrumenten, wetgeving, bestuurlijke inrichting) leiden tot optimale opbrengsten. Daarnaast is ook het aantal wetenschappelijke publicaties, gekoppeld aan de ingezette hoeveelheid personeel of geld van belang. Ook kan gekeken worden of onderzoeksorganisaties hun middelen effectief inzetten voor de financiering van wetenschappelijke projecten en programma’s op basis van competitie.

Onderdelen begroting

• a. 

  Beleidsagenda

Naar aanleiding van het gesprek met de vaste commissie voor OCW over de verfijning van de techniek van verantwoord begroten is een aantal wijzigingen in de beleidsagenda doorgevoerd. Voor de belangrijkste doelen en thema’s zijn indicatoren en streefwaarden (dashboard gedachte) opgenomen waarbij per indicator een eindjaar wordt vermeld. Voor zover mogelijk zijn ook de tussenliggende (jaar)doelstellingen in het begrotingsjaar opgenomen.

• b. 

  Beleidsartikelen

De beleidsartikelen bestaan uit de volgende onderdelen: Algemene doelstelling met een toelichting daarop.

Leeswijzer

Rol en verantwoordelijkheid van de minister.

Beleidswijzigingen. Hierin wordt weergegeven welke beleidswijzigingen financiële gevolgen hebben, zoals voornemens uit het Regeerakkoord/Lenteakkoord waaronder bezuinigingen en intensiveringen. Wanneer er geen beleidswijzigingen met financiële gevolgen zijn, is deze passage niet opgenomen in het artikel. Tabel budgettaire gevolgen van beleid. Deze tabel bevat een vaste indeling in instrumenten volgens de voorschriften van «Verantwoord Begroten», dus naar soorten financiële instrumenten. In de tabel budgettaire gevolgen van beleid wordt de budgetflexibiliteit van het begrotingsjaar in percentages weergegeven. Toelichting op de instrumenten en budgetflexibiliteit.

• c. 

  Niet-beleidsartikelen

Er zijn twee zogenaamde niet-beleidsartikelen: Nominaal en onvoorzien; Apparaatskosten.

In artikel 95 (Apparaatskosten) worden naast de apparaatsuitgaven van het kerndepartement ook de apparaatskosten van de baten-lastenagentschappen en een aantal RWT’s en ZBO’s zichtbaar. In dit artikel is tevens een tabel opgenomen waarin wordt aangegeven hoe de apparaatstaakstelling wordt verdeeld over kerndepartement, agentschappen en ZBO’s.

• d. 

  Agentschappen die een baten-lasten stelsel voeren

Dit onderdeel bevat de cijfermatige overzichten van de baten-lastenagentschappen «Dienst Uitvoering Onderwijs» en het «Nationaal Archief».

• e. 

  Verdiepingshoofdstuk (zie bijlagen)

In dit onderdeel worden per beleidsartikel de mutaties getoond tussen de stand ontwerpbegroting 2013 en de ontwerpbegroting 2014. De ondergrens voor het toelichten van mutaties is € 2,2 miljoen. Een aantal mutaties is centraal toegelicht (loonbijstelling, prijsbijstelling, intensiveringen, ombuigingen).

Het algemene deel van dit hoofdstuk bevat een overzicht van de ombuigingen en intensiveringen uit het Regeerakkoord Rutte I, het Begrotingsakkoord 2013 (Lenteakkoord) en het Regeerakkoord Rutte II.

• f. 

  Bijlagen

De volgende bijlagen zijn in de begroting opgenomen: Overzicht RWT’s en ZBO’s; Verdiepingshoofdstuk; Overzicht moties en toezeggingen;

Subsidieoverzicht: hier wordt een overzicht weergegeven van alle subsidieregelingen van het ministerie;

Evaluatieoverzicht: het overzicht met onderzoeken is opgenomen in één centrale bijlage.

Beleidsagenda

• 2. 

  BELEIDSAGENDA

Inleiding

Een vitale samenleving en een veerkrachtige economie zijn voor Nederland van het grootste belang. Onderwijs, wetenschap, cultuur, media en emancipatie leveren daar een onmisbare bijdrage aan. Vakmanschap, creativiteit en ambitie van leerlingen, studenten, leraren, wetenschappers, kunstenaars en programmamakers zijn daarbij cruciaal. Met resultaat: ons onderwijs behoort tot de top, onze wetenschappers genieten internationaal aanzien, en het hoge niveau van onze kunstenaars en musea wordt wereldwijd erkend.

Prestaties om trots op te zijn, maar geen reden om achterover te leunen. Zeker in deze zware tijden, met een haperende economie, met minder financiële middelen, en een vergroot risico op (jeugd)werkloosheid, moeten onze ambities hoog blijven. Onderwijs en wetenschap zijn belangrijke sleutels voor welvaart en groei, zowel persoonlijk als collectief. Waar het beter kan, moet het ook beter. We willen het goede behouden en gericht aan de slag met de verbeterpunten. Daarom investeert het kabinet ondanks financieel moeilijke tijden in het onderwijs. Het is immers onze ambitie om de prestaties tot een niveau te brengen waarmee we tot de internationale top 5 gaan behoren. Het Nederlandse onderwijs presteert in internationaal perspectief op veel indicatoren bovengemiddeld. Vooral bij het terugdringen van het aantal voortijdig schoolverlaters zijn goede vorderingen gemaakt en ook het percentage jongeren met minimaal een startkwalificatie is toegenomen. Bovendien ligt de gemiddelde lees- en rekenvaardigheid van Nederlandse 9/10-jarige scholieren dichtbij het gemiddelde van de top 5-landen. Daar staat tegenover dat tussen 2003 en 2009 het aandeel 15-jarige leerlingen met lage lees- en rekenvaardigheden en natuurwetenschappelijke vaardigheden is toegenomen. Ook als het gaat om excellentie en het aandeel bètatechnici is verbetering in Nederland nodig en mogelijk. Door verdere kwaliteitsverbetering zetten we weer een stap richting onze ambitie om tot de top 5 van onderwijslanden te horen. Dit gaat echter zeker niet zomaar: ieders inzet is hard nodig. Door onderwijs dat een leerklimaat biedt waarin ambitie wordt beloond en mensen hun talenten ten volle benutten. Door wetenschap die voortdurend bouwt aan een stevige kennisbasis en streeft naar excellentie en innovatie, en die zich door valorisatie te waarde maakt in ons bedrijfsleven en onze samenleving. Door cultuur en media die ruimte geven aan creativiteit en diversiteit. En door verdere emancipatie om te bevorderen dat alle burgers de kans krijgen zich optimaal te ontplooien.

Onderwijs

Er is de afgelopen jaren een belangrijke winst geboekt door het terugdringen van het aantal zwakke en zeer zwakke scholen. Zo is dit percentage in het basisonderwijs van 7% in 2010 naar 3% in 2012 gedaald. Onderwijsinstellingen worden aangesproken op de resultaten die zij behalen en aangespoord gebruik te maken van ruimte voor verbetering. Maar de verbetering van onderwijskwaliteit stagneert: leerlingen, studenten, maar ook scholen en docenten, worden onvoldoende uitgedaagd om het beter dan «goed genoeg» te doen. Juist in deze tijd hebben we al het talent hard nodig. Daarom versterken we scholen en docenten in het uitdagen van onze toptalenten. We stimuleren dit verder door gedifferentieerd inspectietoezicht in te voeren, zodat waar de stap van «goed» naar «excellent» wordt gezet, deze ook snel zichtbaar wordt.

Beleidsagenda

De leraar en leerling, docent en student staan centraal bij het maken van die stap. Het vakmanschap van de man of vrouw voor de klas of in de collegezaal is van doorslaggevende betekenis. In de Lerarenagenda worden kwaliteit van de opleidingen, peer review en modernisering van de arbeidsvoorwaarden belangrijke pijlers voor de ondersteuning van onderwijscarrières, om zo bij te dragen aan de verhoging van onderwijskwaliteit. We stimuleren een ambitieus leerklimaat ook door de mogelijkheid om basisscholen en middelbare scholen het predicaat «excellent» te verlenen en hogeronderwijsinstellingen te prikkelen tot sterkere profilering.

Onderwijs is, zeker in tijden van economische crisis, een investering in de eigen toekomst van leerlingen en studenten. Een sociaal leenstelsel borgt de betaalbaarheid en toegankelijkheid van het hoger onderwijs. Met de wet Kwaliteit in verscheidenheid krijgen instellingen de ruimte om de doelen die ze zich hebben gesteld, onder andere op het gebied van studiesucces en excellentie, te realiseren. We hebben met alle individuele bekostigde hogescholen en universiteiten prestatieafspraken gemaakt voor de periode 2013–2016. Met goed voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs dat gericht is op de (regionale) arbeidsmarkt neemt de uitval af en maken gediplomeerden een goede kans op de arbeidsmarkt. We versterken de focus op vakmanschap door doelmatiger leerwegen en modernisering van de bekostiging van het middelbaar beroepsonderwijs. Door afspraken in regionale convenanten met instellingen voor voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs wordt voortijdig schoolverlaten verder teruggedrongen. Zo dragen we bij aan het tegengaan van de jeugdwerkloosheid. Ook investeren we via het Techniekpact nadrukkelijk in de scholing van goed opgeleid technisch personeel, waarnaar de komende jaren veel vraag verwacht wordt op de arbeidsmarkt. We dagen leerlingen en studenten uit om het beste uit zichzelf te halen.

Schoolbesturen vormen een belangrijke schakel in een kwalitatief hoogwaardig onderwijsstelsel. Zij kunnen schoolleiders en medewerkers stimuleren en met belanghebbende partijen de dialoog aangaan om te komen tot betere prestaties. De afgelopen jaren is gebleken dat het zelfcorrigerend vermogen van schoolbesturen niet altijd vanzelfsprekend is. Samen met de verschillende sectoren werken we aan versterking van bestuurskracht en gaan we in gesprek over het «morele kompas» waarop schoolbestuurders en toezichthouders varen bij het dienen van publieke belangen. Het is goed om te zien hoe bestuurders zich hier publiekelijk, bijvoorbeeld via een eed, aan verbinden.

Wetenschap

Wetenschappelijke professionaliteit is van evident belang voor kwalitatief hoogstaand wetenschappelijk onderzoek, dat kan rekenen op maatschappelijk draagvlak. Onderzoekers volgen, met behoud van wetenschappelijke integriteit, hun eigen nieuwsgierigheid en zoeken elkaar op over disciplines en landgrenzen heen. Onze wetenschap behoort op cruciale punten al tot de mondiale top 5. We stimuleren met gerichte investeringen onderzoekers om topkwaliteit te blijven leveren. Het vasthouden en uitdagen van onderzoekstalent doen we onder meer door samen met het bedrijfsleven te investeren in onderzoek verbonden met economische topsectoren. We blijven ook nadrukkelijk investeren in fundamenteel onderzoek om ruimte te bieden aan academisch toptalent, en met het programma Zwaartekracht worden toponderzoekscholen gefinancierd.

Beleidsagenda

Cultuur en media

Onafhankelijkheid, pluriformiteit en creativiteit zijn kernwaarden in een goed functionerend cultuur- en medialandschap. Door bezuinigingen in de afgelopen jaren wordt op instellingen en kunstenaars een groter beroep gedaan om eigen inkomsten te verwerven en zich in de samenleving te wortelen. Dit ging gepaard met pijnlijke beslissingen, maar leidt ook tot vernieuwing. We zien talrijke vormen van nieuwe samenwerking en innovatie ontstaan. We stimuleren dit door in te zetten op een sterke basisinfrastructuur, op talentontwikkeling en op internationale bekendheid van onze topkunst. Daarbij krijgt de maatschappelijke betekenis van cultuur bijzondere aandacht.

In het media-aanbod streven we naar kwaliteit, pluriformiteit en onder-scheidendheid. De publieke omroep speelt daarin een belangrijke rol, als leverancier van aanbod dat kwalitatief hoogstaand is, onafhankelijk gemaakt is en veelal een uitgesproken Nederlandse signatuur heeft. Hierin maken we scherpe keuzes en komen we tot een compacter bestel, om de kern van de publieke taak te kunnen waarborgen. Zo kunnen cultuur, het media-aanbod en ons culturele erfgoed toegankelijk blijven voor elke Nederlander.

Emancipatie

Iedereen moet, ongeacht geslacht, seksuele geaardheid, afkomst, religie, levensovertuiging of handicap, het beste van zijn leven kunnen maken. Mensen hebben een eigen verantwoordelijkheid om zich te ontplooien, maar discriminatie of onveiligheid kunnen een barrière vormen. We bestrijden daarom alle vormen van onderdrukking en discriminatie van vrouwen, homoseksuelen en transgenders in de samenleving en op de arbeidsmarkt.

• 1. 

  Onderwijs (beleidsartikelen 1 t/m 9)

Langetermijnstrategie en doelstellingen

Wij streven naar een onderwijsstelsel waarin leerlingen en studenten worden uitgedaagd tot excellentie en waarin ambitie wordt beloond. Samen met leraren, schoolleiders en schoolbesturen investeren we in kwaliteit en doelmatigheid van het onderwijsstelsel. Gezamenlijk zetten we in op de volgende doelstellingen:

• 1. 

  De prestaties van leerlingen en studenten gaan omhoog

• 2. 

  Scholen en instellingen werken met goed opgeleide en vakkundige leraren, docenten en schoolleiders, die samen zorgen voor een veilig en ambitieus leerklimaat

• 3. 

  Scholen en instellingen maken resultaten inzichtelijk en worden aangesproken op hun prestaties, waarvoor door de overheid heldere normen zijn geformuleerd

• 4. 

  Aansluiting van het onderwijs op de behoefte van de arbeidsmarkt

1.1 De prestaties van leerlingen en studenten gaan omhoog

De prestaties van topleerlingen in Nederland kunnen beter. Om de sprong van goed naar excellent onderwijs te maken is het belangrijk dat topprestaties worden erkend en beloond, leraren beter zijn toegerust en leerlingen voldoende differentiatiemogelijkheden hebben. We stuurden begin september een brief aan de Tweede Kamer over de concrete beleidsvoornemens.

Beleidsagenda

Ook komt er eind 2013 een plan van aanpak voor het verbeteren van scholen die weliswaar de minimale prestatienormen halen, maar beter zouden moeten kunnen presteren. En om leerlingen klaar te stomen voor de eisen van de 21^e-eeuwse arbeidsmarkt zijn wij op 10 juli 2013 met de eerste helft van het beleidsvoorstel voor Engels in het primair onderwijs gekomen. De tweede helft van dit beleidsvoorstel volgt eind 2013.

Om ook in krimpgebieden de kwaliteit van onderwijs te waarborgen kijken we naar de noodzaak en mogelijkheden van fusie tot samenwerkingsscholen. Daarbij maken we ook gebruik van een alternatieve inzet van de middelen voor de kleinescholentoeslag. Ook wordt het in krimpgebieden mogelijk gemaakt om voorschoolse educatie binnen de school te organiseren.

Leerlingprestaties hebben baat bij goede voor- en vroegschoolse educatie. Diverse gemeenten werken aan verbetering van de toeleiding, uitbreiding van het aantal plaatsen en verhoging van het kwaliteitsniveau, onder meer door een prominentere rol van consultatiebureaus in de toeleiding, versterking van het taalniveau van pedagogisch medewerkers en het gebruik van kindvolgsystemen.

Het onderwijs is erop gericht om leerlingen en studenten uit te dagen en hun talenten te ontplooien. We helpen scholen en leraren daarbij. De prestaties van de leerlingen/scholen in het primair onderwijs op het gebied van taal en rekenen worden in het voorjaar van 2015 inzichtelijk via de verplichte eindtoets. Deze toets helpt ouders bij de keuze voor vervolgonderwijs, helpt de school bij het geven van een verantwoord schooladvies en stelt de Inspectie van het Onderwijs in staat om de prestaties van scholen meer inzichtelijk te maken ten behoeve van ouders, leerlingen en scholen zelf. 2014 staat in het teken van de voorbereiding op de invoering van de verplichte eindtoets. [indicator 1.a]

In het voortgezet onderwijs ontwikkelen we samen met scholen een toekomstbestendig onderwijsbeleid, dat is gericht op continue schoolverbetering en aansluit op de behoeften van de 21^e-eeuwse arbeidsmarkt. Het Nederlandse onderwijs moet zich kunnen blijven meten met de wereldtop. Elke leerling in het voortgezet onderwijs wordt gestimuleerd zich maximaal in te zetten om zijn talenten te ontplooien. Ze weten waar ze staan, aan welke leerdoelen ze werken en worden geprikkeld een stap extra te zetten om deze te realiseren. De beste leerlingen worden uitgedaagd tot excellentie. [indicator 1.b] Door deze en andere maatregelen zullen de leeropbrengsten op nationaal niveau stijgen.

Behalve ondersteuning van elke leerling met behulp van heldere leerdoelen en leerlijnen krijgen leerlingen die dat nodig hebben extra ondersteuning en een zo passend mogelijke onderwijsplek en zitten er minder leerlingen thuis. Per 1 augustus 2014 wordt passend onderwijs ingevoerd. Vanaf dat moment worden de samenwerkingsverbanden passend onderwijs verantwoordelijk voor het beleid voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben (vast te leggen in een ondersteuningsplan) en ontvangen zij het grootste deel van de middelen. We ondersteunen het veld intensief bij de implementatie van passend onderwijs.

Ook in het middelbaar beroepsonderwijs gaan we samen met de sector de kwaliteit verhogen. Instellingen formuleren hun ambities en maken hun prestaties inzichtelijk op een aantal indicatoren. We maken kwaliteitsaf-

Beleidsagenda

spraken met mbo-instellingen. Instellingen worden geprikkeld op de belangrijkste onderwijsopbrengsten hoger te presteren. [indicator 1.c] Ook helpen de kwaliteitsafspraken om het landelijk beleid af te stemmen op de beleidsagenda van de instelling, bijvoorbeeld als het gaat om deskundigheidsbevordering van onderwijspersoneel. Vanaf 2015 is in het regeerakkoord € 250 miljoen gereserveerd om te intensiveren in het mbo, gekoppeld aan kwaliteitsafspraken met instellingen. Daarnaast willen wij de focus op vakmanschap versterken door gebruik van doelmatige leerwegen (start 2014) en modernisering van bekostiging van het beroepsonderwijs. In het hoger onderwijs hebben we met alle individuele bekostigde hogescholen en universiteiten prestatieafspraken gemaakt voor de periode 2013–2016. Deze afspraken hebben betrekking op kwaliteit en studiesucces, profilering en valorisatie. In 2014 vindt een midtermreview plaats. Daarin wordt gekeken naar de voortgang ten aanzien van profilering: wat is er gebeurd met de voornemens ten aanzien van differentiatie in het onderwijs en zwaartepuntvorming in het onderzoek?

De hogescholen en universiteiten hebben zich in de prestatieafspraken ambitieuze doelen gesteld ten aanzien van onder meer deelname aan excellentietrajecten, studenttevredenheid, studiesucces, docentkwaliteit en onderwijsintensiteit [indicator 1.c]. De wet Kwaliteit in verscheidenheid biedt instellingen de ruimte die zij nodig hebben bij het realiseren van de doelen in hun prestatieafspraken. Zo kunnen instellingen tweejarige Associate-degreeprogramma’s aanbieden en versnelde hbo-trajecten voor vwo’ers. Om te bevorderen dat studenten goede studiekeuzes maken en instellingen daarop gerichte studiekeuzeactiviteiten kunnen aanbieden, wordt de aanmelddatum met ingang van 2014 vervroegd naar 1 mei.

1.2 Scholen en instellingen werken met goed opgeleide en vakkundige leraren, docenten en schoolleiders, die samen zorgen voor een veilig en ambitieus leerklimaat

Wij ondersteunen leerlingen, maar ook scholen en leraren om een ambitieus leerklimaat te realiseren, waarin een cultuur en werkwijze van continu verbeteren heerst en waar talent maximaal wordt benut. Het is daarbij essentieel dat scholen niet alleen aandacht hebben voor de kernvakken, maar ook voor de brede ontwikkeling en sociale veiligheid van hun leerlingen. Alle kinderen hebben recht op een sociaal veilige schoolomgeving. Om dit te bereiken wordt de komende jaren het plan van aanpak Pesten uitgevoerd.

Een ambitieus leerklimaat valt of staat ook bij de kwaliteit van leraren, docenten en schoolleiders. Hun vakmanschap staat centraal in onze Lerarenagenda. Leerlingen en studenten moeten les krijgen van uitstekend opgeleide leraren en docenten. De kwaliteit van de lerarenopleidingen wordt verbeterd, de eisen bij de instroom worden strenger en leraren worden (via de Lerarenbeurs) gestimuleerd om een master te behalen. Er komt een bijscholingsplicht, beginnende leraren moeten beter worden begeleid en leraren zullen zich registreren in een nationaal Lerarenregister op basis van eisen van bekwaamheid. Ook maken we met de sector afspraken over de modernisering van het Participatiefonds en Vervangingsfonds zodat goed werkgeverschap beter kan worden beloond. In de schakelpositie tussen bestuur en leraren neemt de schoolleider een steeds belangrijkere plaats in. De overheid en sector hebben dan ook de gezamenlijke ambitie om de deskundigheid van schoolleiders te versterken. Het doel is te komen tot een valide, dekkend en toegankelijk

Beleidsagenda

(na)scholingsaanbod, geënt op de bekwaamheidseisen. Diverse projecten worden hiertoe uitgevoerd, zoals de VO-academie voor schoolleiders. [indicator 2.a en b]

1.3 Scholen en instellingen maken resultaten inzichtelijk en worden aangesproken op hun prestaties, waarvoor door de overheid heldere normen zijn geformuleerd

Naast de hierboven uitgewerkte gerichte ondersteuning van scholen, leerlingen en leraren is verantwoording en toezicht op de prestaties van scholen een cruciaal onderdeel van kwaliteitsverbetering. Hierbij is de betrokkenheid van ouders, studenten en docenten cruciaal. Onderdeel van een goede kwaliteitsborging is dan ook het versterken van de medezeggenschap en de invoering van een wettelijk verankerde onafhankelijke klachtenvoorziening, waar dit nog niet het geval is. Maar ook het interne toezicht en de horizontale verantwoording binnen onderwijsinstellingen worden versterkt om te zorgen voor goede checks & balances rondom onderwijsbesturen.

Daarnaast heeft de Inspectie van het Onderwijs een belangrijke rol in het bewaken van de onderwijskwaliteit. Aan de hand van heldere normen en referentieniveaus maken scholen en instellingen in het primair en voortgezet onderwijs hun resultaten inzichtelijk voor Inspectie, ouders en leerlingen, en weten ze hoe ze zich verhouden tot soortgelijke scholen. Naast de focus op eindresultaten letten we ook op de ontwikkeling van leerlingen. We formuleren tussendoelen en voeren de diagnostische tussentijdse toets in. Scholen worden door het programma School aan Zet uitgedaagd om hun ambities te realiseren en «opbrengstgericht» te werken. De hiervoor beschikbare middelen («prestatiebox») komen zo veel mogelijk direct bij scholen terecht, die vervolgens verantwoording afleggen over behaalde resultaten. [indicator 3.a] Wij zijn voornemens om de wettelijke kaders voor de onderwijstijd te moderniseren, zodat er ruimte komt om zo effectief mogelijk onderwijs te geven. Tenslotte zijn er op basis van regionale convenanten voortijdig schoolverlaten afspraken gemaakt met instellingen in het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs voor de periode 2012–2015 over het terugdringen van voortijdig schoolverlaten [indicator 3.b].

Omdat het zelfcorrigerend vermogen van onderwijsbesturen niet altijd vanzelfsprekend is, wordt het financiële toezicht door de Inspectie van het Onderwijs op het basis- en voortgezet onderwijs verder geïntensiveerd. Signalen over de financiële continuïteit van onderwijsinstellingen dienen zo vroeg mogelijk te worden opgespoord. In mei 2013 is het haalbaarheidsonderzoek naar de vorming van zelfstandige MBO Colleges in Rotterdam en omstreken afgerond. Verder is er in november 2012 een onafhankelijke commissie Macrodoelmatigheid Amarantis ingesteld. Aanleiding daarvoor was de vraag of er door de splitsing van het voormalige Amarantis nog sprake was van een goed afgestemd (macro-doelmatig) opleidingsaanbod. Het advies van de Commissie is in 2013 naar de Tweede Kamer opgestuurd. De Tweede Kamer ontvangt onze eerste reactie in het najaar van 2013. In 2014 wordt de Tweede Kamer over onze visie over de langetermijnontwikkeling van het stelsel geïnformeerd. Verder is in het wetsvoorstel Versterking kwaliteitswaarborgen hoger onderwijs een aanwijzingsbevoegdheid voor de minister geïntroduceerd voor gevallen van financieel wanbeheer in het hoger onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. In de brief Versterking Bestuurskracht Onderwijs hebben wij een verbreding van die aanwijzingsbevoegdheid

Beleidsagenda

voor het gehele onderwijsveld aangekondigd voor gevallen waarin de onderwijskwaliteit ernstig wordt bedreigd door nalatigheid van het schoolbestuur om de instelling op een goede manier te leiden. Risicogericht toezicht op onderwijsprestaties en financieel toezicht door de Inspectie van het Onderwijs zijn essentieel, maar niet voldoende. Het gaat ook om het «morele kompas» waarop schoolbestuurders varen bij het dienen van publieke belangen en het oog houden voor de menselijke maat.

In het hoger onderwijs worden de kwaliteitswaarborgen verder versterkt. In dat kader wordt ook het accreditatiestelsel nader aangescherpt. De doelstelling is dat aan het eind van deze kabinetsperiode bij alle opleidingen sprake is van een versterking van externe validering van toetsing en examinering. Dat gebeurt voor de hogescholen conform de bestuurlijke afspraken met de Vereniging Hogescholen over de uitvoering van het advies van de Commissie Bruijn. Hiertoe participeren alle hogescholen in één of meer pilots met gezamenlijke toetsing. Ook op landelijk niveau starten we een aantal hbo-brede pilots.

1.4 Aansluiting van het onderwijs op de behoefte van de arbeidsmarkt

De jeugdwerkloosheid stijgt. Bestrijding van voortijdig schoolverlaten is belangrijk in de aanpak daarvan, en ook de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt heeft prioriteit. Samen met SZW hebben we een gezamenlijke Aanpak Jeugdwerkloosheid afgesproken. De aanpak van jeugdwerkloosheid is een gedeelde verantwoordelijkheid. Overheid, sociale partners, onderwijsinstellingen en de jongeren zelf: allemaal zullen we de schouders er onder moeten zetten om het tij te keren.

Ook staat het aanbod van stageplaatsen onder druk. Het kabinet stelt in 2014 € 300 miljoen beschikbaar voor sectorplannen gericht op onder andere zij-instroom en begeleiding van (jonge) werknemers. Ook intensiveren we het succesvolle stage- en leerbanenoffensief van de stichting beroepsonderwijs bedrijfsleven. Onderdeel van de aanpak is het zoeken naar stages op basis van «namen en rugnummers», waarvoor we het Meldpunt Stagetekorten hebben geopend. Bij signalen over tekorten aan stages en leerbanen komen de kenniscentra in de betreffende regio in actie. Dit wordt uitgevoerd samen met de onderwijsinstellingen en gemeenten; het bedrijfsleven zal echter ook zijn maatschappelijke rol moeten pakken.

Om te zorgen dat jongeren na het verlaten van hun opleiding een baan kunnen vinden wordt onder meer ingezet op goede loopbaanoriëntatie en beroepsbegeleiding op het voortgezet onderwijs en vervolgopleidingen, en op een regionaal opleidingsaanbod dat aansluit bij de regionale arbeidsmarktvraag. Daarnaast wordt er een studiebijsluiter ontwikkeld voor (aankomende) studenten in het mbo. De studiebijsluiter zal per opleiding of soortgelijke opleidingen zicht geven op relevante informatie over de opleiding waaronder het (regionaal) arbeidsmarktperspectief. Negen instellingen nemen deel aan een pilot om een eerste versie van de bijsluiter te testen. Twintig instellingen in het hoger onderwijs gaan binnenkort een studiebijsluiter publiceren. In 2014 wordt dit verder uitgerold in het mbo. In het hoger onderwijs is de studiebijsluiter vanaf mei 2014 verplicht.

Beleidsagenda

Ook is ten behoeve van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt het «Nationaal Techniekpact 2020» gesloten tussen onderwijsinstellingen, werkgevers, werknemers, studenten, de regio en de rijksoverheid. In het Techniekpact zijn afspraken gemaakt over het opleiden van meer bèta- en technisch talent en het aantrekkelijker maken van werken in de techniek. Zo kunnen we de geraamde spanning op de arbeidsmarkt voor technisch personeel verminderen en het onderwijs richten op de competenties waar het bedrijfsleven om vraagt. Het Techniekpact kent drie actielijnen: kiezen voor techniek, leren in de techniek en werken in de techniek. Voor elk van deze lijnen zijn gezamenlijke ambities geformuleerd, met daaraan gekoppeld concrete acties, waaronder:

– Alle basisscholen bieden in 2020 structureel Wetenschap en Technologie aan in het onderwijs door Wetenschap en Techniek te integreren in het curriculum van de PABO’s. – In het vmbo is de ambitie dat in 2015 tenminste 50% van de leerlingen in de gemengde en theoretische leerweg kiest voor een vakkenpakket met natuur- en scheikunde en dat 30% van de leerlingen in de beroepsgerichte leerweg kiest voor techniek. [indicator 4.a] – Kabinet, werkgevers en regionale overheden dragen in 2014 e.v. ieder € 100 miljoen bij aan een investeringsfonds om publiek-private samenwerking te stimuleren onder de voorwaarde dat dit bijdraagt aan een doelmatige organisatie van het opleidingsaanbod in het middelbaar beroepsonderwijs. [indicator 4.b] – Het aantal bacheloropleidingen voor techniek in het hbo wordt, mede ter vergroting van transparantie en vermindering van uitval, gereduceerd van 65 naar circa 25. En hogescholen stemmen het aanbod van techniekopleidingen op elkaar af. [indicator 4.c]

Er is een Landelijke Regiegroep Techniekpact (LRT) opgericht om de uitvoering van de landelijke strategie en doelen en de gemaakte afspraken in het Techniekpact te bewaken en zo nodig bij te sturen. De LRT heeft als kern vertegenwoordigers uit de vijf landsdelen (de regionale Techniekpacten). Daarnaast hebben vertegenwoordigers van de Rijksoverheid, onderwijs en sociale partners zitting.

• 2. 

  Studiefinanciering

Het financieel mogelijk maken van studeren is een gedeelde verantwoordelijkheid tussen de student, zijn ouders en de overheid. We zoeken steeds meer het evenwicht tussen welke kosten de student kan dragen – de private bijdrage – en wat het hem oplevert – het private profijt. In het regeerakkoord is afgesproken om de basisbeurs voor studenten in het hoger onderwijs onder te brengen in het sociaal leenstelsel vanaf 2014/2015. Daardoor zullen studenten meer aan het eigen levensonderhoud gaan bijdragen.

De middelen die vrijkomen door het sociaal leenstelsel worden geïnvesteerd in de verbetering van de kwaliteit van onderwijs en onderzoek. Studeren is naast een investering in de samenleving als geheel ook vooral een investering in de toekomst van de student zelf. Toegankelijkheid van het hoger onderwijs blijft gewaarborgd door de aanvullende beurs voor studenten met ouders met een lager inkomen. De terugbetaling van de lening is sociaal en geschiedt naar draagkracht.

Het sociaal leenstelsel voor de masterfase wordt per 1 september 2014 ingevoerd. Ons wetsvoorstel daarvoor is in de zomer 2013 naar de Tweede Kamer verzonden. Het sociaal leenstelsel voor de bachelorfase

Beleidsagenda

wordt per 1 september 2015 ingevoerd. Het wetsvoorstel dat dit beoogt te regelen, wordt begin 2014 naar de Tweede Kamer verzonden. Deze fasering maakt het mogelijk dat aanstaande bachelorstudenten kunnen profiteren van de verbeteringen in het onderwijs(systeem) die zijn doorgevoerd met de wet Kwaliteit in verscheidenheid. Een voorbeeld daarvan is dat aanstaande studenten het recht krijgen op studiekeuzeadviezen voor de opleiding(en) waarvoor zij zich op uiterlijk 1 mei hebben aangemeld.

• 3. 

  Wetenschap (beleidsartikel 16)

Langetermijnstrategie en doelstelling

Doelstelling van het wetenschapsbeleid is het behoud van de kwaliteit van wetenschap en wetenschappelijk talent en het versterken van de impact van wetenschap.

Kwaliteit van wetenschap is niet alleen cruciaal voor economische en maatschappelijke impact, maar ook voor het draagvlak voor en vertrouwen in de wetenschap. Wetenschappelijke kwaliteit en integriteit gaan daarbij hand in hand met creativiteit en ambitie. Veel Nederlandse onderzoekers en onderzoeksinstellingen draaien mee in de mondiale top. [indicator 5] Dat talent koesteren we en willen we vasthouden. Daarom investeren we samen met onderzoeksinstituten en het bedrijfsleven gericht in economische topsectoren en in het verlengde van Horizon 2020 in de maatschappelijke vraagstukken («grand challenges»). We blijven vanzelfsprekend ook fundamenteel onderzoek stimuleren door middel van het programma Zwaartekracht waarmee toponderzoekscholen worden gefinancierd. Daarnaast hechten we ook belang aan de kennisfunctie van hogescholen. We investeren in het praktijkgericht onderzoek in het hbo.

Wat gaan we doen in 2014

Voor het vasthouden en aantrekken van toptalent is een inspirerend onderzoeksklimaat essentieel. Talent is immers schaars en kan overal ter wereld aan de slag. Daarom hebben we met onderzoeksinstellingen afspraken gemaakt over verdere profilering en zwaartepuntvorming. Ook zijn er afspraken gemaakt over kennisvalorisatie en economische benutting van onderzoek in producten, diensten, processen en nieuwe bedrijvigheid. Wij ondersteunen deze ambitie door via NWO middelen gericht in te zetten voor wetenschappelijk onderzoek voor economische topsectoren, oplopend tot € 275 miljoen in 2015. Het doel is dat in 2015 publieke en private partijen voor meer dan € 500 miljoen participeren in Topconsortia voor Kennis en Innovatie, waarvan minstens 40% wordt gefinancierd door het bedrijfsleven. Hierdoor versterken we de internationale positie van de Nederlandse wetenschap. Zo willen we bereiken dat Nederland het hoge retour uit de Europese onderzoeksprogramma’s van 7,0% vasthoudt.

Bij publiek gefinancierd onderzoek en onderzoek van het topsectoren-beleid is open access van de resultaten het uitgangspunt. Daarbij dient wel rekening te worden gehouden met eventuele (commerciële) belangen van bedrijfsleven en onderzoeker. Om te zorgen dat de functie van het RAAK-programma wordt geborgd binnen het Nederlandse kennissysteem wordt dit programma vanaf 2014 ingebed in NWO. In 2014 komen wij met een toekomstvisie op het wetenschapsbestel.

Beleidsagenda

• 4. 

  Cultuur (beleidsartikel 14)

Langetermijnstrategie en doelstelling

Cultuur heeft een intrinsieke betekenis en artistieke, maatschappelijke en economische waarde. Het is noodzakelijk voor de vorming van onze identiteit, voor de ontplooiing van mensen en voor de ontwikkeling van creativiteit. Door ondersteuning vanuit de overheid blijft het cultuuraanbod toegankelijk en wordt de kwaliteit gewaarborgd. Daarom zetten wij partijen ertoe aan samen te werken, en kennis uit te wisselen en (digitaal) toegankelijk te maken. Kinderen en jongeren krijgen cultuuronderwijs en de kans hun talenten te ontwikkelen. Instellingen worden aangemoedigd kunst en cultuur met maatschappelijke thema’s te verbinden.

Ondernemerschap is in de cultuursector van groot belang voor het vergroten van de inkomsten en het verbreden van het maatschappelijk draagvlak. Wij zullen, ook na de bezuinigingen, een substantiële rol blijven spelen als ondersteuner van cultuur. Dit onder meer door het ondersteunen van de culturele basisinfrastructuur, inclusief de cultuurfondsen en het stelsel voor behoud en beheer van erfgoed. Onze doelstelling is het bevorderen van een sterke, pluriforme, toegankelijke en kwalitatief hoogwaardige cultuursector en het zorgen voor ons gezamenlijke erfgoed.

Wat gaan we doen in 2014

De visiebrief Cultuur Beweegt van 10 juni 2013 bevat de toekomstagenda voor het cultuurbeleid en de acties die hieruit volgen. De komende jaren liggen de prioriteiten van het cultuurbeleid bij cultuuronderwijs, creatieve industrie, talentontwikkeling en digitalisering. Ten aanzien van het museale stelsel zijn in de Museumbrief Samen werken, samen sterker de volgende speerpunten geformuleerd: samenwerking tussen musea en andere partners en het behoud van kwaliteit en toegankelijkheid van de collectie. Wij nemen maatregelen om de musea te ondersteunen zodat zij hun waarde in de samenleving kunnen behouden en versterken. [indicator 6.a en b]

Door maatschappelijke en digitale ontwikkelingen zijn de huidige wetsartikelen over openbare bibliotheken verouderd. Een nieuw wetsvoorstel regelt de functies van de verschillende openbare bibliotheekorganisaties, zowel fysiek als digitaal en de wijze waarop zij samenwerken. De Koninklijke Bibliotheek krijgt een centrale rol in het bibliotheekstelsel. De bibliotheekwet wordt – na advisering door de Raad van State – in het najaar van 2013 aan de Tweede Kamer aangeboden. De beoogde inwerkingtreding van de wet is 1 januari 2015.

• 5. 

  Media (beleidsartikel 15)

Langetermijnstrategie en doelstelling

In een steeds voller en gevarieerder medialandschap dienen publiek bekostigde media onderscheidend te zijn door inhoud, toegankelijkheid en kwaliteit. Juist door stimulering van onderscheidende programmering en bewust mediagebruik kunnen we onze doelstelling realiseren: een onafhankelijk, gevarieerd en kwalitatief hoogwaardig media-aanbod dat toegankelijk en betaalbaar blijft voor alle lagen van de bevolking. [indicator 7] Hiervoor dient de organisatie van de publieke omroep (landelijk en regionaal) efficiënt, doelmatig en bestuurbaar te zijn.

Beleidsagenda

Wat gaan we doen in 2014

De publieke omroep onderscheidt zich in alle genres en op alle platforms van de commerciële omroep met een herkenbare publieke programmering, en door de redactionele onafhankelijkheid ten opzichte van commerciële bedrijfsvoering. In de Prestatieovereenkomst 2010–2015 zijn hierover afspraken gemaakt met de raad van bestuur van de publieke omroep. Het Commissariaat voor de Media ziet toe op de naleving ervan. Vanaf 2014 zullen de regionale omroepen weer bekostigd worden door OCW. Hiertoe wordt de Mediawet aangepast.

Een toekomstverkenning moet duidelijkheid geven over het bestel na 2016: welke keuzes moet de publieke omroep maken om zijn maatschappelijke functie in de toekomst veilig te stellen? De Raad voor Cultuur voert de verkenning uit en rapporteert begin 2014.

Modernisering van de publieke omroep is noodzakelijk; hij moet efficiënter en compacter worden, en slagvaardig en flexibel kunnen opereren. Vanaf 2016 bestaat de landelijke publieke omroep daarom uit maximaal 8 organisaties. Het ledental verdwijnt als grondslag voor bekostiging, en de raad van bestuur krijgt een hoger programmabudget. Dit gaat ten koste van het garantiebudget van de afzonderlijke omroepen. Het wetsvoorstel dat dit regelt, moet op 1 januari 2014 van kracht worden. Integratie vindt ook plaats tussen de landelijke en de regionale omroep om de programmering bij beide te versterken. Hoe dit vorm krijgt, wordt onderzocht. Tot slot wordt bekeken of de publieke omroep zijn verdiencapaciteit kan vergroten, en welke wettelijke aanpassingen daartoe wellicht nodig zijn.

• 6. 

  Emancipatie (beleidsartikel 25)

Langetermijnstrategie en doelstellingen

In 2013 is in de Hoofdlijnenbrief Emancipatiebeleid 2013–2016 vastgelegd op welke speerpunten het emancipatiebeleid zich de komende jaren gaat richten en welke maatregelen daarvoor ingezet worden. Aan het emancipatiebeleid zijn vier speerpunten verbonden. De hieraan verbonden nieuwe maatregelen en projecten zullen in 2013 en 2014 opgestart worden. Ten eerste versterken we de economische zelfstandigheid van vrouwen, ook in tijden van economisch crisis. Wij willen mannen én vrouwen hun talenten laten benutten. Relevante thema’s hierbij zijn onder andere «ongelijkheid mannen en vrouwen bij verdeling arbeid en zorg, mede in het licht van alimentatierecht», «gelijk loon» en «mantelzorg».

Ten tweede versterkt de overheid de sociale veiligheid van vrouwen, meisjes en LHBT’s¹. Het emancipatiebeleid richt zich onder andere op preventie van intergenerationeel geweld, en het bespreekbaar maken en de sociale acceptatie van LHBT’s in migrantengemeenschappen, en deskundigheidsbevordering in het onderwijs. [indicator 8]

Ten derde richt het emancipatiebeleid zich op de verschillen tussen jongens en meisjes in het onderwijs. Relevant zijn daarbij onder andere de opleidingskeuze van allochtone jongens en de keuze van meisjes voor bèta- en techniekopleidingen.

Lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuelen en transgenders

Beleidsagenda

En ten vierde zetten we in op samenwerking en krachtenbundeling binnen en buiten Europa. Een actieve internationale inzet is noodzakelijk, gezien aanhoudend verzet van een groot aantal landen tegen erkenning van mensenrechten van LHBT’s en vrouwen waarbij zij zich beroepen op orthodox-religieuze-, familie- en traditionele waarden.

• 7. 

  Caribisch Nederland

Langetermijnstrategie en doelstellingen

De doelstelling voor Caribisch Nederland is vastgelegd in de Onderwijs-agenda die in 2011 is ondertekend. Daarin is opgenomen dat «in 2016 de onderwijskwaliteit van de scholen in Caribisch Nederland op een naar Nederlandse en Caribische maatstaven aanvaardbaar niveau is.» Concreet betekent dit dat per 1 januari 2016 het onderwijs in Caribisch Nederland voldoet aan de eisen van basiskwaliteit.

In 2014 zetten we de uitvoering van de verbeteracties in de Onderwijs-agenda voort. Begin 2014 wordt op basis van de themarapportage van de Inspectie van het Onderwijs over Caribisch Nederland bezien of de ambitie nog op alle onderdelen haalbaar is, of dat bijstellingen nodig zijn, hetzij in de vorm van bijstelling van de ambitie op onderdelen, hetzij in de vorm van extra maatregelen.

• 8. 

  Financiële paragraaf

Nadere financiële informatie is opgenomen na het algemene deel van het verdiepingshoofdstuk. Hierin is conform de mondelinge toezegging in het wetgevingsoverleg over de jaarverantwoording 2012 een overzicht van de maatregelen uit het regeerakkoord Rutte I, het Lenteakkoord en afspraken van Rutte II opgenomen alsmede een overzicht van de stand van zaken over het invullen van de ombuigingen.

• 9. 

  Indicatoren en streefwaarden

De ambities die we formuleren in de onderstaande indicatoren en streefwaarden dragen in belangrijke mate bij aan ons doel om de prestaties tot een niveau te brengen waarmee we tot de internationale top 5 kunnen gaan behoren. Nederland scoort vaak boven het internationaal gemiddelde, maar kan door een versterking van de kwaliteit nog een stap verder zetten richting de top 5. In de publicatie Trends in Beeld wordt de Nederlandse positie nauwlettend in de gaten gehouden op basis van een samenhangende set indicatoren die internationaal vergelijkbaar zijn.

Beleidsagenda

Doelstelling/Indicator

Sector

Basiswaarde

2014

Streefwaarde (jaartal)

Art. nr.

Engels

Ë            VMBO gt

Ë             HAVO

Ë             VWO

Wiskunde

Ë            VMBO gt

Ë             HAVO

Ë             VWO

6,5 6,3 6,6

6,3 6,4 6,5

• b) 

  Excellente leerlingen

De grensscore voor de beste 20% van de leerlingen stijgt naar 545 in 2015 Stijging van het gemiddeld eindcijfer van de 20% best presterende vwo leerlingen po

544/545 (2011)

7,6 (2010)

7,7

545/546 (2015)

7,8 (2015)

• c) 

  Studiesucces mbo: Percentage mbo-deelnemers per niveau dat met diploma de instelling verlaat, jaarresultaat per niveau mbo

ho: o

Bachelor studiesucces (n+1) herinschrijvers na het eerste jaar Studententevre-denheid ho

6/7

2 Scholen en instellingen werken met goed opgeleide en professionele leraren, docenten en schoolleiders, die samen zorgen voor een veilig en ambitieus leerklimaat

• a) 

  Aandeel lessen dat gegeven wordt door gekwalificeerde docenten

83,5% (2011)

84%

85% (2016)

• b) 

  Docentenkwaliteit hbo: 80% van de hbo-docenten is master of Phd-opgeleid in 2016

ho

66,2% (2011)

66,2%

80% (2016)

6/7

3 Scholen en instellingen maken resultaten inzichtelijk en worden aangesproken op hun prestaties, waarvoor door de overheid heldere normen zijn geformuleerd: verantwoording en toezicht op de prestaties van scholen

• a) 

  Percentage opbrengstgerichte scholen

In het po van 30% naar                        po                   35%(2010/11)

60% in 2015 en naar

90% in 2018

In het vo naar minstens                       vo                   25%(2011/12)

50% in 2015

In het (v)so, de wet                           (v)so                                      PM

treedt 1.8.2013 in werking, kan nog niet worden gemeten

Niet benoemd

PM

60% (2015) 90% (2018)

50% (2015) 90% (2018) 50% (2015) 75% (2018)

1

3 1 en 3

• b) 

  Prestatieafspraken over het terugdringen van voortijdig schoolverlaten vo/mbo

41.800 (2009)

30.000

25.000 (2016)

3 en 4

4 Aansluiting van het onderwijs op de behoefte van de arbeidsmarkt

O

O

3

vo

4

0

3

vo

Beleidsagenda

Doelstelling/Indicator

Sector

Basiswaarde

2014

Streefwaarde (jaartal)

Art. nr.

• a) 

  Percentage leerlingen in de beroepsgerichte leerweg van het vmbo dat kiest voor techniek

23% (2012)

Niet benoemd

30% (2015)

• b) 

  Aandeel mbo-studenten techniek mbo

28% (2011)

29%

30% (2016)

• c) 

  Aandeel afgestudeerden

bètatechniek incl. snijvlakopleidingen ho

(2012) hbo: 18% wo: 21%

hbo: 18% wo: 21%

(2016) hbo: 19% wo: 22%

6/7

5 Behoud van kwaliteit wetenschap en wetenschappelijk talent en versterken impact wetenschap

Mondiale top-5 positie op basis van citatiescores owb

3 (2008-2011) 1,44

<5

<5

16

6 Een sterke cultuursector, die ondernemend en innovatief is en goed zorgt voor ons erfgoed

• a) 

  Eigen inkomsten

Percentage cultuurpro-ducerende instellingen in de BIS (musea en presentatie-instellingen beeldende kunst) dat voldoet aan de eigen inkomstennorm van minimaal 21,5% Percentage podiumkunstinstelling en filmfestivals in de BIS dat voldoet aan de eigen inkomstennorm van minimaal 25,5%

cultuur

76% (2010-2011)

69% (2010-2011)

75%

75%

100% (2016)

100% (2016)

14

• b) 

  Aantal bezoeken

Aantal bezoeken gesubsidieerde podiumkunsten (inclusief buitenland) voor 2014 Aantal bezoekers gesubsidieerde musea cultuur

2,6 miljoen (2009)

5,7 miljoen (2009)

2,5 miljoen

6 miljoen

14

7 Een onafhankelijk, gevarieerd en kwalitatief hoogwaardig media-aanbod dat toegankelijk en betaalbaar is voor alle lagen van de bevolking

De uitzendingen van de publieke omroep onderscheiden zich van die van de commerciële omroepen door een blijvend hogere kwalitatieve waardering door de Nederlandse bevolking media

7,1 (2010)

7 (2015)

15

8 Het bevorderen van emancipatie

Sociale acceptatie homoseksu-            emanci- aliteit onder de bevolking                           patie

90% (2010)

>90%

>90%

25

In onderstaand figuur wordt de voortgang op alle streefdoelen in samenhang weergegeven.

3

vo

4

7

Beleidsagenda

Monitor streefdoelen onderwijs. Beleidsagenda begroting 2014

po: gemiddelde score cito eindtoets wo: aandeel (gediplomeerde) afgestudeerden betatechniek hbo: aandeel (gediplomeerde) afgestudeerden betatechniek mbo: aandeel mbo-studenten techniek vo: % leerlingen in de beroepsgerichte leerweg van het vmbo dat kiest voor techniek vo/mbo: reductie voortijdig schoolverlaten vo: % opbrengstgerichte scholen

po: grensscore voor de beste 20% van de leerlingen vo: gemiddeld eindcijfer van de 20% best presterende vwo leerlingen mbo: jaarlijks gediplomeerde uitstroom ho: master- of Phd-opgeleide hbo-docenten vo: aandeel lessen dat gegeven wordt door gekwalificeerde docenten po: % opbrengstgerichte scholen

Realisatiewaarde

Ambitie (2015/2016)

Voor meer informatie en indicatoren: Trends in Beeld 2013

Beleidsagenda

Aansluiting ontwerpbegroting 2013 naar 2014

Deze financiële paragraaf presenteert conform de rijksbegrotingsvoorschriften de belangrijkste budgettaire veranderingen op de OCW-begroting, zowel voor de uitgaven (tabel 1) als de ontvangsten (tabel 2).

Regeerakkoord Rutte II

Leerlingen- en studentenontwikkeling

Ramingsbijstelling studiefinanciering

Meeropbrengsten schoolboeken en maatschappelijke stages

Ramingsbijstellingen onderwijs centraliseren

Aanvullend pakket: departementale bijdrage

Aanvullend pakket: ramingsbijstellingen onderwijs

Eindejaarsmarge

Intertemporele compensatie

Digitale collectie Nationaal Archief

Totaal bijstellingen

0,0 60,0

• - 

  70,9

0,0 0,0 0,0 0,0 227,1

• - 

  57,1

3,0 162,0

111.0

• - 

  11,1

138.1

0,0 161,1

• - 

  66,2

• - 

  84,9

0,0

• - 

  96,7 11,8

113,1

189,0 100,4 121,0

243,0

478,0

• - 

  66,2

401,8

0,0

34,9

13,2

595,3

677,0 119,5 119,5

• - 

  7,0

267,9

• - 

  66,2

191,7

0,0

25,6

0,0

887,4

• - 

  931,0

• - 

  125,3

• - 

  89,8

• - 

  2,0 245,1

• - 

  66,2

• - 

  168,9

0,0

2,0

0,0

1.136,1

1.042,0

• - 

  130,0

• - 

  82,8

• - 

  2,0 244,6

• - 

  66,2

• - 

  168,4

0,0

9,5

0,0

1.237,3

Technische bijstellingen:

Loonbijstelling

Indexering wsf, wtos en lesgelden

Niet-kader relevant

Overige technische bijstellingen

Totaal technische bijstellingen

41,4 0,0 36,9 14,0 - 9,5

41,3

18,5

150,8

136,5

347,0

41,2

17,9

103,0

131,6

293,7

41,1

17,6

264,6

143,9

- 62,1

41,4

17,4

279,8

141,4

- 79,6

41,1

17,5

302,4

143,0

100,8

Totaal verschil

152,5

233,9

301,7

949,5

1.215,7

1.338,1

Tabel 2 Bijstellingen t.o.v. geautoriseerde ontvangstenbegroting 2013 (bedragen x € 1 miljoen)

Leerlingen- en studentenontwikkeling Ramingsbijstelling studiefinanciering Intertemporele compensatie Rentemutatie studiefinanciering Totaal bijstellingen

Technische bijstellingen: Niet-kader relevant Overige technische bijstellingen Totaal technische bijstelling

Totaal verschil

31,2

19,1

33,1

25,4

14,4

12,5

Toelichting:

Regeerakkoord Rutte II

Dit betreft alleen de maatregelen uit het Regeerakkoord Rutte II die zijn verwerkt in de OCW-begroting 2014. Een deel van de maatregelen is al verwerkt in de OCW-begroting 2013 (via een nota van wijziging en

Beleidsagenda

amendement op de begroting 2013). Daarnaast staat een deel van de intensiveringen nog op de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën. Tabel 3 geeft de ombuigingen en intensiveringen weer (inclusief groen onderwijs) die zijn verwerkt in de begroting 2014.

Tabel 3 Ombuigingen en intensiveringen Rutte II – verwerkt in begroting 2014 (bedragen x € 1 miljoen)

Maatregel

Artikel

2014

2015

2016

2017

2018

Ombuigingen:

A1 Rijksoverheid (incl. ZBO’s) D17 Schrappen subsidies D19 Leerwegondersteunend onderwijs D20 Afschaffen wettelijk verplichte maatschappelijke stages

D21 Afschaffen gratis schoolboeken D22 Minder opleidingen en macrodoelmatigheid mbo D23 Samenvoegen kenniscentra mbo D24 Minder opleidingen hoger onderwijs (inclusief kunstopleidingen)

D25 Verminderen overhead in het hoger onderwijs D26 Sociaal leenstelsel basisbeurs bachelor/masterfase hbo/wo met cohortgarantie D27 OV Kaart -> kortingskaart (incl. mbo 18-) D28 Effect vereenvoudiging Wet studeren is investeren F64 Hervorming kindregelingen

G81 Beperken subsidies bedrijfslevenbeleid en topsec-toren I92 Publieke omroep

Totaal ombuigingen

Intensiveringen:

D32 Intensivering onderzoek

G81 Subsidies bedrijven (wv subsidieregeling)

Totaal intensiveringen

Toelichting ombuigingen en intensiveringen:

• • 

  A1 Rijksoverheid

De taakstelling op de Rijksoverheid is binnen OCW verdeeld. In artikel 95 Apparaatskosten en het algemeen deel van het verdiepingshoofdstuk wordt dit verder toegelicht.

• • 

  D17 Schrappen subsidies

Op 30 mei 2013 is de Tweede Kamer geïnformeerd over de wijze waarop de subsidietaakstelling is ingevuld door middel van de brief Subsidiebeleid Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Zie het algemeen deel van het verdiepingshoofdstuk voor de verdeling over de beleidsartikelen.

• • 

  D19 Leerwegondersteunend onderwijs

Door het leerwegondersteunend onderwijs (lwoo) en praktijkonderwijs (pro) onder te brengen in passend onderwijs wordt het mogelijk de ondersteuning efficiënter te organiseren. Het budget voor lwoo- en pro-leerlingen in de klas wordt ontzien. De Tweede Kamer is hierover door middel van de Hoofdlijnenbrief leerwegondersteunend onderwijs (lwoo) en het praktijkonderwijs (pro) van 5 april 2013 geïnformeerd. Deze brief is begin juli 2013 in de Tweede Kamer besproken.

• • 

  D20 Afschaffen wettelijk verplichte maatschappelijke stages Het wetsvoorstel «Afschaffen wettelijke verplichte maatschappelijke stages» is naar de Raad van State verzonden. In het wetsvoorstel komt de wettelijke verplichting te vervallen. Daarvoor in de plaats wordt geregeld

Beleidsagenda

dat scholen de maatschappelijke stage als facultatief programmaonderdeel kunnen aanbieden.

• • 

  D21 Afschaffen gratis schoolboeken

Het wetsvoorstel «Afschaffen gratis schoolboeken» regelt de afschaffing van de gratis schoolboeken en daarmee de besparing van € 185,0 miljoen. Het wetsvoorstel is naar de Raad van State verzonden. De verwachting is dat het wetsvoorstel na het reces van 2013 in de Tweede Kamer ligt.

• • 

  D22 Minder opleidingen en macrodoelmatigheid mbo

In de kamerbrief Macrodoelmatigheid in het mbo is beschreven hoe de minister een betere aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt en een minder versnipperd opleidingsaanbod wil realiseren.

• • 

  D23 Samenvoegen kenniscentra mbo

Het wetsvoorstel «Heroriëntatie taken kenniscentra» is in voorbereiding.

• • 

  D24 Minder opleidingen hoger onderwijs (inclusief kunstopleidingen) Er wordt ingezet op een versterkt beleidsrijk traject gericht op uitvoering van prestatie- en profileringafspraken en sectorale herordening van het opleidingenaanbod. Verder wordt het aantal plaatsen aan de kunstopleidingen via scherpe selectie gereduceerd. De taakstelling is via een korting op de rijksbijdrage van de hogescholen en universiteiten gerealiseerd.

• • 

  D25 Verminderen overhead in het hoger onderwijs

De taakstelling is via een korting op de rijksbijdrage van de hogescholen en universiteiten (inclusief academische ziekenhuizen) gerealiseerd.

• • 

  D26 Sociaal leenstelsel basisbeurs bachelor/masterfase hbo/wo met cohortgarantie

Het wetsvoorstel Wet sociaal leenstelsel masterfase is aan de Tweede Kamer gestuurd. Het sociaal leenstelsel voor de bachelorfase wordt een jaar later ingevoerd. De budgettaire effecten hiervan zijn op de OCW-begroting verwerkt. De planning is om het wetsvoorstel voor de bachelorfase begin 2014 aan de Tweede Kamer te sturen.

• • 

  D27 OV Kaart -> kortingskaart (incl. mbo 18-)

Het wetsvoorstel zal in 2014 aan de Tweede Kamer worden gestuurd.

• • 

  D28 Effect vereenvoudiging Wet studeren is investeren

Dit is meegenomen in het wetsvoorstel sociaal leenstelsel voor de masterfase hbo/wo dat aan de Tweede Kamer is gestuurd (zie ook D26).

• • 

  F64 Hervorming kindregelingen

Deze ombuiging valt onder het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Het wetsvoorstel van SZW over de hervorming van de kindregelingen is naar de Raad van State verzonden. Het wetsvoorstel leidt bij OCW tot een vrijval bij onder andere de WTOS van € 19,0 miljoen.

• • 

  G81 Beperken subsidies bedrijfslevenbeleid en topsectoren

Het betreft hier een korting van € 2,0 miljoen op de in 2012 ingezette structurele verhoging van het budget voor de Technologiestichting STW met € 10,0 miljoen ten behoeve van de versterking van de succesvolle aanpak van valorisatie.

Beleidsagenda

• • 

  I92 Publieke omroep

Vanaf 2016 zal de rijksmediabijdrage verlaagd worden met € 50,0 miljoen en vanaf 2017 structureel verlaagd met € 100,0 miljoen. Deze bezuiniging zal onder andere worden ingevuld door een bezuiniging op het budget regionale omroepen, het opheffen van het Mediafonds, het opheffen van de levensbeschouwelijke omroepen, en het verlagen van het budget voor de landelijke publieke omroep. Er wordt een Toekomstverkenning uitgevoerd om zicht te krijgen op de wijze waarop de publieke omroep zijn maatschappelijke functie in de toekomst het beste kan vervullen, gezien de snelle veranderingen in het medialandschap en deze nieuwe financiële realiteit.

• • 

  D32 Intensivering onderzoek

Op 11 februari 2013 is de Tweede Kamer door middel van de brief De kenniseconomie in zicht geïnformeerd dat deze intensivering via de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) wordt geïnvesteerd in onderzoek. Van deze middelen wordt een deel ingezet voor praktijkgericht onderzoek in het hoger beroepsonderwijs (€ 3,0 miljoen).

• • 

  G81 Subsidies bedrijven

In de brief aan de Tweede Kamer Omzetting van de afdrachtvermindering onderwijs in een subsidieregeling is uiteengezet hoe en waarom de afdrachtvermindering onderwijs per 1 januari 2014 wordt omgezet in een subsidieregeling op de begroting van OCW. De regeling wordt in september aan de Tweede Kamer gezonden. Uiterlijk 1 november 2013 wordt de regeling gepubliceerd in de Staatscourant.

Leerlingen- en studentenontwikkeling

In de begroting is, zoals gebruikelijk, de actuele raming van de leerlingen-en studentenaantallen verwerkt. De referentieraming 2013 wijst uit dat in het primair onderwijs en het hoger onderwijs het aantal leerlingen en studenten per saldo lager is dan in de referentieraming 2012. In het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs is het aantal leerlingen en studenten per saldo hoger. Dit wordt veroorzaakt door demografische ontwikkelingen en nieuwe tel- en stroomgegevens 2012. Zie het algemeen deel van het verdiepingshoofdstuk voor de budgettaire bijstelling per onderwijssector.

Ramingsbijstelling studiefinanciering

De raming voor studiefinanciering laat een meevaller zien. De meevaller komt voornamelijk door de doorwerking van de realisatiecijfers 2012.

Meeropbrengsten schoolboeken en maatschappelijke stages

De Regeerakkoord maatregelen D20: «Afschaffen wettelijk verplichte maatschappelijke stages» en D21: «Afschaffen gratis schoolboeken»,

kennen incidentele meeropbrengsten in 2015. Deze komen voort uit de reguliere bekostigingssystematiek waardoor incidenteel meer geld vrijvalt.

Ramingsbijstellingen onderwijs centraliseren

De meevallers als gevolg van de referentieraming leerlingen- en studentenaantallen 2013 en de raming voor studiefinanciering worden, samen met de incidentele meeropbrengsten bij de Regeerakkoord maatregelen «Afschaffen wettelijk verplichte maatschappelijke stages» en «Afschaffen gratis schoolboeken», centraal geboekt op het artikel Nominaal & onvoorzien. Deze middelen worden ingezet ter dekking van de motie

Beleidsagenda

Godsdienstonderwijs en humanistische vorming (€ 10 miljoen structureel vanaf 2014) en de departementale bijdrage van OCW in het aanvullend pakket (€ 66,2 miljoen structureel vanaf 2014). Het restant wordt overgeboekt naar de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën (zie ook de toelichting bij «aanvullend pakket: ramingsbijstellingen onderwijs».)

Aanvullend pakket: departementale bijdrage

De departementale bijdrage van OCW in het aanvullend pakket van € 6,0

miljard bedraagt € 66,2 miljoen structureel vanaf 2014.

Aanvullend pakket: ramingsbijstellingen onderwijs Het restant van de ramingsbijstellingen onderwijs wordt overgeheveld naar de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën. Daar wordt het als een structurele reeks van € 204 miljoen vanaf 2014 gereserveerd voor de kwaliteit van het onderwijs in het kader van het Nationaal Onderwijs Akkoord (NOA).

Eindejaarsmarge

De budgetten die in 2012 niet volledig tot besteding zijn gekomen, zijn in 2013 aan de OCW-begroting toegevoegd. De eindejaarsmarge is ingezet ter dekking van overlopende verplichtingen uit 2012 en de wettelijk verplichte prijsbijstelling voor 2013.

Intertemporele compensatie

Op diverse budgetten vinden intertemporele compensaties plaats omdat middelen in latere (of eerdere) jaren benodigd zijn.

Digitale collectie Nationaal Archief

Door de digitalisering van de informatiehuishouding van het rijk staat het Nationaal Archief de komende jaren voor een substantiële taakverzwaring. Dit wordt tot en met 2015 grotendeels gedekt.

Rentemutatie studiefinanciering (ontvangsten)

De raming voor studiefinanciering laat lagere renteontvangsten zien ten opzichte van de in de OCW-begroting 2013 verwerkte raming van het voorjaar 2012. Zowel de spontane ontvangsten als de termijnontvangsten worden lager geraamd.

Toelichting technische bijstellingen:

Loonbijstelling

De loonbijstelling tranche 2013 is uitgekeerd aan de departementen. Het betreft alleen een vergoeding voor de ontwikkeling in de sociale werkgeverslasten.

Indexering wsf, wtos en lesgelden

Dit betreft de uitdeling van de wettelijk verplichte indexering van de wet studiefinanciering (wsf), de wet tegemoetkoming onderwijsbijdrage en schoolkosten (wtos) en de lesgelden tranche 2013 (vanaf het jaar 2014).

Niet-kader relevant

De niet-kader relevante uitgaven worden naar beneden bijgesteld. Dit wordt veroorzaakt door de niet-kader relevante effecten van de ombuigingen uit het Regeerakkoord Rutte II, de referentieraming 2013 en de bijstelling van de raming studiefinanciering 2013.

Beleidsagenda

Overige technische bijstellingen

Het betreft desalderingen van uitgaven en ontvangsten en overboekingen van en naar andere departementen. Zoals opgenomen in het Regeerakkoord Rutte II is een bedrag van € 142,0 miljoen structureel vanaf 2014 overgeboekt van het Provinciefonds naar de begroting van OCW voor het centraliseren van het budget voor regionale omroepen.

Meerjarenplan Beleidsdoorlichtingen

Tabel planning Beleidsdoorlichtingen

Artikel / Doelstelling

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

Nieuwe ambities en beleidsdoelen

• 1. 

  Primair onderwijs

Brede scholen

1, 3, 4, 6, 7, 11 en 12. Onderwijs

Prestaties van leerlingen en studenten omhoog

Scholen en instellingen met een ambitieus leerklimaat

Scholen en instellingen maken resultaten inzichtelijk

Doelmatigheid en focus op het onderwijs

• 9. 

  Arbeidsmarkt- en Personeelsbeleid

Goed opgeleide en professionele leraren, docenten en schoolleiders

• 14. 

  Cultuur

Een sterke cultuursector die ondernemend en innovatief is en goed zorgt voor ons erfgoed

• 15. 

  Media

Het waarborgen van een onafhankelijk, gevarieerd en kwalitatief hoogwaardig media-aanbod

• 25. 

  Emancipatie

Het bevorderen van emancipatie

V¹ V¹ V²

Afgeronde en eerder toegezegde beleidsdoorlichtingen 16. Onderzoek- en Wetenschapsbeleid                   Geen beleids-doorlichting³

Behoud van kwaliteit wetenschap, wetenschappelijk talent en versterken impact wetenschap

• 8. 

  Internationaal beleid

• 9. 

  Arbeidsmarkt- en Personeelsbeleid

Actieplan LeerKracht

• 13. 

  Lesgeld

Geen beleidsdoorlichting⁴

Geen beleidsdoorlichting⁵

¹  Deze doorlichtingen starten conform eerdere planning in 2014, maar zullen in 2015 worden afgerond zodat de resultaten van meerdere effectstudies die in 2015 beschikbaar komen in de doorlichtingen meegenomen worden.

²  Deze doorlichting start conform eerdere planning in 2014, maar zal in 2015 worden afgerond zodat de resultaten kunnen worden meegenomen in de voorbereidingen van de nieuwe BIS-periode.

³  Voor artikel 16 Onderzoek-Wetenschapsbeleid: Er is besloten tot een Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) voor het beleidsterrein wetenschap. Dit onderzoek gaat in september van start en wordt naar verwachting in het voorjaar van2014 afgerond. Hiermee is een separate beleids-doorlichting komen te vervallen, deze wordt immers verwerkt in het IBO.

⁴  Voor artikel 8 Internationaal beleid is geen beleidsdoorlichting gepland, omdat artikel 8 een restartikel is en geen beleidsartikel. Internationaal beleid draagt bij aan de beleidsdoelstellingen op andere artikelen. Er worden op onderdelen van dit artikel wel evaluaties uitgevoerd, die inzicht geven in de effectiviteit van het beleid.

⁵  Het doel van het heffen van lesgeld is het genereren van inkomsten voor de financiering van het onderwijs. Dit is een financieel doel. Omdat het hier geen beleidsmatig doel betreft, ligt een beleidsdoorlichting niet in rede.

V

Beleidsagenda

Belastinguitgaven

Loonbelasting

Afdrachtvermindering onderwijs

382

383

Inkomstenbelasting

Vrijstelling voorwerpen van kunst en wetenschap forfaitair rendement Vrijstelling cultureel beleggen forfaitair rendement

Aftrek kosten monumentenwoning Heffingskorting cultureel beleggen

Omzetbelasting verlaagd tarief

Boeken, tijdschriften, week- en dagbladen Bibliotheken (verhuur boeken), musea e.d. Circussen, bioscopen, theaters en concerten

5

5

6

6

6

6

6

Tabel 1.1 Indicatoren

De beleidsartikelen

• 3. 

  DE BELEIDSARTIKELEN

Artikel

Algemene doelstelling

• 1. 

  PRIMAIR ONDERWIJS

Het primair onderwijs zorgt dat leerlingen in de eerste fase van de doorlopende leerlijn hun talenten maximaal kunnen ontplooien en vervolgonderwijs kunnen volgen dat het beste past bij hun talenten. Het legt bovendien de basis voor de huidige en toekomstige deelname van deze leerlingen aan de samenleving.

Rol en verantwoordelijkheid

De minister is verantwoordelijk voor een primair onderwijsstelsel dat zodanig functioneert dat het onderwijs aansluit bij de talenten en de ambities van individuele leerlingen en bij de behoeftes van de maatschappij.

Financieren: De minister is verantwoordelijk voor de financiering van het onderwijs door lumpsumbekostiging van de onderwijsinstellingen. Hierdoor wordt de toegankelijkheid van het onderwijs gewaarborgd.

Stimuleren: De minister stimuleert specifieke beleidsonderwerpen door het verstrekken van (aanvullende) bekostiging, subsidies en de inzet van andere instrumenten zoals overleg, voorlichting, (prestatie)afspraken en wet- en regelgeving.

Regisseren: De minister vult haar verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het onderwijs in via een regisserende rol. De normeisen van kwaliteit zijn vastgelegd in wet- en regelgeving; de Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de naleving.

Indicatoren/kengetallen

Indicatoren voor het primair onderwijsstelsel worden beschreven in Trends in Beeld 2013 en in het Onderwijsverslag 2011–2012.

Doelstelling/ Indicator

Basiswaarde

2014

Streefwaarde (jaartal)

1 De prestaties van leerlingen en studenten gaan omhoog

• a) 

  Gemiddelde score/eindcijfer omhoog

CITO eindtoets omhoog

• b) 

  Excellente leerlingen

De grensscore voor de beste 20% van de leerlingen stijgt naar 545 in 2015

535,5 (2012)

544/545 (2011)

Niet benoemd

Niet benoemd

537 (2015)

545/546 (2015)

2 Scholen en instellingen maken resultaten inzichtelijk en worden aangesproken op hun prestaties, waarvoor door de overheid heldere normen zijn geformuleerd: verantwoording en toezicht op de prestaties van scholen

• a) 

  Percentage opbrengstgerichte scholen

In het po van 30% naar 60% in 2015 en naar 90% in 2018             35% (2010/11)            Niet benoemd

In het (v)so, de wet treedt 1.8.2014 in werking, kan nog                       (Nog) niet                   (Nog) niet niet worden gemeten                                                                                    benoemd                    benoemd

60% (2015)

90% (2018)

(Nog) niet benoemd

De beleidsartikelen (artikel 1)

Tabel 1.2 Leerlingen primair onderwijs (aantallen x 1.000)

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

Leerlingen basisonderwijs – geen gewicht – 0,3 – 1,2

Subtotaal¹

Leerlingen trekkende bevolking

Totaal

Leerlingen in het speciaal basisonderwijs

Leerlingen het (voortgezet) speciaal onderwijs

Ambulant begeleide leerlingen (bao, sbao, vo en mbo)

39,8

42,3

42,3

42,3

42,3

42,3

42,3

¹ Subtotaal geeft een kleine afwijking door het afronden van de aantallen.

Bron 2012: DUO Leerlingtellingen

Bron 2013 t/m 2018: Referentieraming 2013

¹  De totale uitgaven uit tabel 1.3, exclusief de bijdragen aan baten/lastenagentschappen en ZBO/RWT’s, gedeeld door het aantal leerlingen op primair onderwijs 1 oktober.

²  De bekostiging uit tabel 1.3, gedeeld door het aantal leerlingen op primair onderwijs 1 oktober.

³  Exclusief ondersteuningsmiddelen: de bekostiging uit tabel 1.3 minus de ondersteuningsmiddelen, gedeeld door het aantal leerlingen op primair onderwijs 1 oktober.

Aantal leerlingen 2012 gebaseerd op de DUO Leerlingtellingen Aantal leerlingen 2013 t/m 2018 gebaseerd op de Referentieraming 2013

Beleidswijzigingen

Op 1 augustus 2014 wordt «passend onderwijs» ingevoerd. Vanaf dat moment worden de samenwerkingsverbanden «passend onderwijs» verantwoordelijk voor het beleid voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben (vast te leggen in een ondersteuningsplan), de verdeling van de bijbehorende middelen en de toelaatbaarheid tot het sbao en het so. Scholen krijgen een zorgplicht voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben.

De beleidsartikelen (artikel 1)

Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit

Tabel 1.4 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 1 (Bedragen x € 1.000)

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

Verplichtingen

Waarvan garantieverplichtingen

9.752.070 9.756.141 9.554.078 9.445.812 9.274.930 9.226.509 9.178.491

48.850           10.705

Totale uitgaven

Waarvan juridisch verplicht (%)

9.746.672 9.746.652

9.555.294 9.447.029 9.276.147 9.227.726 9.179.708

99,70%

Toelichting op de instrumenten

Bekostiging

Het Rijk verstrekt schoolbesturen lumpsumbekosting voor de personele en de materiële kosten die scholen maken. De lumpsumbekostiging is voornamelijk gebaseerd op het aantal leerlingen, de gemiddelde leeftijd van leraren en het aantal groepen. Daarnaast wordt in de bekostiging rekening gehouden met groei en grootte van de school (kleinescholen-toeslag en directietoeslag). Met de groeibekostiging is circa € 50 miljoen gemoeid, met de kleinescholentoeslag circa € 100 miljoen en met de

De beleidsartikelen (artikel 1)

directietoeslagen circa € 200 miljoen. Tot slot wordt in de bekostiging rekening gehouden met een beperkt aantal specifieke kenmerken van leerlingen, met name voor «onderwijsachterstandenbeleid». Met het «onderwijsachterstandenbeleid» (zowel «gewichten» als «impuls») is circa € 380 miljoen gemoeid.

Het (voortgezet) speciaal onderwijs ontvangt naast de basisbekostiging tevens ondersteuningsmiddelen per leerling. In de onderstaande tabel zijn de ondersteuningsmiddelen opgenomen die naast de basisbekostiging tevens beschikbaar zijn voor lichte en zware ondersteuning. In de bedragen in de tabel zijn ook ondersteuningsmiddelen opgenomen die via andere instrumenten worden verstrekt.

Lichte ondersteuning betreft voornamelijk de ondersteuningsmiddelen voor het speciaal basisonderwijs (sbao). De middelen voor zware ondersteuning zijn onder te verdelen in middelen voor leerlinggebonden financiering zowel voor het primair als het voortgezet onderwijs en ondersteuningsmiddelen voor het (voortgezet) speciaal onderwijs ((v)so). De leerlinggebonden financiering wordt per 1 augustus 2014 afgeschaft. In het kader van het «passend onderwijs» besluiten uiteindelijk de samenwerkingsverbanden (clusters 3 en 4) over de plaatsing van leeringen op het (v)so.

De onderstaande tabel laat een voorlopige verdeling zien van de ondersteuningsmiddelen in de structurele situatie (vanaf 2016). In 2014 en 2015 zijn voor de samenwerkingsbanden nog extra middelen nodig. In

2014 omdat tot 1 augustus nog sprake is van de huidige systematiek en in

2015 van een overgangsjaar. De daling in de begroting van de ondersteu-ningskosten wordt veroorzaakt door inzet taakstellingen (subsidie en LWOO/PRO).

Tabel 1.5 Ondersteuningsmiddelen (bedragen x € 1 miljoen)

2014

2015

2016

2017

2018

Lichte ondersteuning- voornamelijk Sbao Clusters 1 en 2

Samenwerkingsverbanden primair onderwijs Samenwerkingsverbanden voortgezet onderwijs¹ Totaal ondersteuningsmiddelen artikel 1^{2 , 3}

¹  Samenwerkingsbanden VO is inclusief een gedeelte dat rechtstreeks naar de WEC scholen gaat onder andere bestemd voor onderwijs in gesloten jeugdzorg en justitiële inrichtingen en betreft alleen de middelen die op artikel 1 staan.

²  De verdeling van de middelen tussen de samenwerkignsverbanden primair en voortgezet onderwijs is nog voorlopig.

³  De subsidietaakstelling en taakstelling op LWOO/PRO zijn hierin verwerkt.

Meer informatie over de bekostiging van het primair onderwijs is te vinden op: (http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/financiering-onderwijs/financiering-primair-onderwijs).

Bekostiging Caribisch Nederland

Het Rijk verstrekt sinds 10 oktober 2010 bekostiging aan schoolbesturen in Caribisch Nederland. Het betreft de schoolbesturen op de eilanden Bonaire, Sint-Eustatius en Saba.

Prestatiebox

Voor het realiseren van de bestuurlijke afspraken met de PO-raad en de ambities uit de actieplannen «Basis voor Presteren» en «Leraar 2020, een krachtig beroep!» ontvangen schoolbesturen extra middelen via de

De beleidsartikelen (artikel 1)

prestatiebox. Deze middelen zijn bedoeld voor het realiseren van de doelstellingen op het gebied van opbrengstgericht werken, professionalisering van leraren en schoolleiders en cultuureducatie. De regeling is gepubliceerd in de Staatscourant.

Aanvullende bekostiging

Naast de reguliere bekostiging ontvangen schoolbesturen middelen voor specifieke doeleinden. De belangrijkste aanvullende bekostiging wordt verstrekt voor conciërges.

Subsidies

Voor het stimuleren en realiseren van verscheidene beleidsdoelstellingen worden subsidies verstrekt (zie voor het totaaloverzicht de subsidiebijlage).

De belangrijkste subsidies zijn de Regeling onderwijsvoorziening jonggehandicapten, de regeling Nederlands onderwijs in het buitenland en de subsidies voor «Herstart», «Op de rails», «Basis voor presteren» («School aan Zet» en «Bèta en Techniek»), Humanistisch vormend en godsdienstonderwijs en subsidie aan Academische ziekenhuizen en schoolbegeleidingsdiensten voor onderwijs aan zieke leerlingen. «Herstart» helpt thuiszittende kinderen bij een nieuwe start op school. «Op de Rails» helpt leerlingen die dreigen te ontsporen om op de rails te blijven. «School aan Zet» biedt in de periode 2012–2016 een programma aan dat is gericht op de ondersteuning van schoolbesturen en scholen bij de implementatie van de beleidsprioriteiten uit de actieplannen «Basis voor Presteren» en «Leraar 2020, een krachtig beroep!». De middelen zijn daarnaast bestemd voor het project «Meer Betere Bèta’s».

Opdrachten

Dit betreft middelen voor diverse beleidsgerichte activiteiten en onderzoeken onder andere voor «passend onderwijs», VVE en bewegingsonderwijs.

Bijdrage aan agentschappen

De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) is de uitvoeringsorganisatie van het ministerie van OCW en levert producten en diensten op het terrein van de bekostiging van instellingen, financiering van studenten en informatievoorziening. Het betreft het aandeel in de uitvoeringskosten van DUO voor dit begrotingsartikel.

Bijdrage aan ZBO’s/RWT’s

De stichtingen Vervangingsfonds en Participatiefonds ontvangen middelen voor het beheren van de vervangings- en werkloosheidsuitgaven in het primair onderwijs. De kosten die het Vervangingsfonds en het Participatiefonds vergoeden, worden gedekt uit de premieopbrengsten van schoolbesturen.

Het UWV ontvangt middelen voor de uitvoering van de Regeling onderwijsvoorziening jonggehandicapten.

Bijdrage aan medeoverheden

Gemeenten ontvangen middelen voor onderwijsachterstandenbeleid. Gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid bestaat uit meerdere instrumenten, onder andere voor- en vroegschoolse educatie, schakelklassen en zomerscholen. Na afloop van de bestuursafspraken met de G37 wordt opnieuw bezien hoe het extra geld (€ 95 miljoen) zal worden ingezet.

De beleidsartikelen (artikel 1)

Bijdrage aan sociale fondsen

Aan het gemeentefonds worden jaarlijks middelen ter beschikking gesteld ten behoeve van de «Impuls brede scholen» en «Sport en cultuur» (combinatiefuncties).

Budgetflexibiliteit                                    Van het totale budget voor artikel 1 is in 2014 99,7% juridisch verplicht.

Bekostiging: Het beschikbare budget voor 2014 is 100% juridisch verplicht. De verplichtingen hebben betrekking op de betalingen aan schoolbesturen en samenwerkingsverbanden. Hieraan ten grondslag liggen de regelingen personele bekostiging en materiële instandhouding. Het moment van juridisch verplichten vindt plaats voorafgaand aan het (school)jaar waarop de bekostiging betrekking heeft.

Subsidies: Van het beschikbare budget is in 2014 90% juridisch verplicht. Dit deel betreft de subsidies die voorafgaand aan het jaar worden vastgesteld. Het resterende deel van het budget is beleidsmatig verplicht. Dit betreft een aantal beleidsprioriteiten van het kabinet waaronder gym, Engels in het basisonderwijs en krimp. Ervaringsgegevens laten zien dat in de loop van het jaar het resterende deel van het budget wordt verplicht. Voor nadere toelichting wordt verwezen naar de subsidiebijlage.

Opdrachten: Van het beschikbare budget is in 2014 20% juridisch verplicht. Dit betreft onder andere projecten voor VVE en de uitvoering van de bovenwettelijke werkloosheidsregeling voor onderwijspersoneel primair en voortgezet onderwijs en educatie en beroepsonderwijs. Voor deze projecten zijn al overeenkomsten gesloten. Het resterende deel van het budget is beleidsmatig verplicht. Dit betreft een aantal beleidsprioriteiten van het kabinet waaronder passend onderwijs en de centrale eindtoets. Ervaringsgegevens laten zien dat in de loop van het jaar het resterende deel van het budget wordt verplicht.

Bijdrage aan agentschappen: Het budget voor 2014 is 100% juridisch verplicht. Op basis van managementafspraken tussen bestuursdepartement en DUO zijn afspraken vastgelegd voor het komende jaar.

Bijdrage aan ZBO’s/RWT’s: Het budget voor 2014 is 100% juridisch verplicht. Dit betreft de bijdrage aan het Participatie- en Vervangingsfonds en het UWV. Op basis van een beheersovereenkomst worden de middelen voorafgaand aan het komende jaar verplicht.

Bijdrage aan medeoverheden: Het budget voor 2014 is 100% juridisch verplicht. In de regeling besluit specifieke uitkeringen onderwijsachterstandenbeleid is voor de periode 2011–2014 vastgelegd dat gemeenten aanspraak hebben op een tegemoetkoming.

Bedragen sociale fondsen: Van het beschikbare budget in 2014 is 0% juridisch verplicht. Dit betreft een bijdrage aan VWS voor het realiseren van combinatiefuncties op basis van bestuurlijke afspraken tussen OCW, VWS en VNG. De bijdrage wordt bij VJN overgeboekt naar VWS.

De beleidsartikelen (artikel 1)

Begrote bedragen van de specifieke uitkering: Onderwijsachterstandenbeleid.

Tabel 1.6 Overzicht Specifieke Uitkering (bedragen in miljoen euro’s)

Nr. Toelichting                                                                                            2013               2014               2015               2016               2017               2018

1 Ontvangende partij(en)

Gemeenten die onderwijsachterstandleerlingen hebben (n.a.v. de som van de schoolgewichten in de desbetreffende gemeente)

Korte omschrijving uitkering

Onderwijsachterstandenbeleid 2011–2014 (op basis van de Wet Oké). Besluit van 23.08.2010: € 261 miljoen voor alle gemeenten met onderwijsachter-standleerlingen (n.a.v. de som van de schoolge-wichten in de desbetreffende gemeente). Plus aanvulling door wijzigingsbesluit van 28.11.2011: 70 miljoen voor de G37 in 2012; vanaf 2013: € 95 miljoen.

Vindplaats regelgeving

Vindplaats regelgeving 1) Besluit van 23.08.2010

Vindplaats regelgeving 2) Besluit van 28.11.2011                           356                 356                 356                 356                 356                 356

De beleidsartikelen (artikel 3)

Artikel

Algemene doelstelling

Rol en verantwoordelijkheid

Indicatoren/kengetallen

• 3. 

  VOORTGEZET ONDERWIJS

Het voortgezet onderwijs heeft de taak om voor kwalitatief goed onderwijs te zorgen. Het voortgezet onderwijs zorgt dat leerlingen in deze fase van de doorlopende leerlijn hun talenten maximaal kunnen ontplooien en vervolgonderwijs kunnen volgen dat het beste past bij hun talenten. Het bereidt hen voor op volwaardige deelname aan de samenleving en een bij hun talenten passende (toekomstige) positie op de arbeidsmarkt.

De minister is verantwoordelijk voor een voorgezet onderwijsstelsel dat zodanig functioneert, dat het onderwijs aansluit bij de talenten en de ambities van individuele leerlingen en bij de behoeftes van de maatschappij.

Financieren: De minister draagt verantwoordelijkheid voor de kwaliteit en toegankelijkheid van het onderwijs. Dit borgt zij door aan de voortgezet onderwijsinstellingen bekostiging te verstrekken en door middel van weten regelgeving.

Stimuleren: De minister stimuleert specifieke onderwerpen die bijdragen aan de kwaliteit en toegankelijkheid door middel van het Bestuursakkoord VO-raad – OCW 2012–2015, het beschikbaar stellen van aanvullende bekostiging en via wet- en regelgeving. Tevens maakt de minister gebruik van de dialoog met scholen, ouders, leerlingen en belangenorganisaties.

Regisseren: De minister is eveneens verantwoordelijk voor het borgen van de onderwijskwaliteit van scholen. Borging van de kwaliteit verloopt (primair) via het toezicht door de Inspectie van het Onderwijs. De eisen van kwaliteit zijn vastgelegd in wet- en regelgeving.

Indicatoren voor het stelsel voortgezet onderwijs worden ook beschreven in Trends in Beeld 2013.

De beleidsartikelen (artikel 3)

Tabel 3.1 Indicatoren

Doelstelling/ Indicator

Basiswaarde

2014

Streefwaarde (jaartal)

1 De prestaties van leerlingen en studenten gaan omhoog

• a) 

  Gemiddelde score/eindcijfer omhoog

Gemiddeld eindcijfer (centraal examen) omhoog

(2010)

(2015)

2      Scholen en instellingen werken met goed opgeleide en professionele leraren, docenten en schoolleiders, die samen zorgen voor een veilig en ambitieus leerklimaat

a Aandeel lessen dat gegeven wordt door gekwalificeerde docenten                                                                                                                  83,5% (2011)                            84%                85% (2016)

3      Scholen en instellingen maken resultaten inzichtelijk en worden aangesproken op hun prestaties, waarvoor door de overheid heldere normen zijn geformuleerd: verantwoording en toezicht op de prestaties van scholen

a Percentage opbrengstgerichte scholen

In het vo naar minstens 50% in 2015                                                     25% (2011/12)                                                    50% (2015)

90% (2018)

4      Aansluiting van het onderwijs op de behoefte van de arbeidsmarkt

a Percentage leerlingen in de beroepsgerichte leerweg van het vmbo dat kiest voor techniek                                                                                  23% (2012)          Niet benoemd                30% (2015)

Tabel 3.2 Kengetallen (aantallen/bedragen x 1.000)

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

¹ Op de teldatum. Ten behoeve van de nadere verdeling in de diverse schoolsoorten zijn de leerlingen uit de brugklassen toebedeeld. Bron: DUO

Toelichting:

De uitgaven van OCW per onderwijsdeelnemer in het voortgezet onderwijs (regel 2) zijn berekend door het totaal van de uitgaven van ieder jaar (bijvoorbeeld T) te delen door het aantal leerlingen per 1 oktober van ieder jaar daarvoor (in dit voorbeeld T-1). Ingaande 2015 dalen de uitgaven per leerling aanzienlijk. De belangrijkste oorzaak hiervoor is het

De beleidsartikelen (artikel 3)

afschaffen van het gratis lesmateriaal (€ 300,- per leerling). Als rekening wordt gehouden met het feit, dat hier sprake is van een verschuiving van de financiering door OCW naar de ouders (dus geen nadeel voor de scholen), is de daling ingaande 2015 aanmerkelijk kleiner.

Beleidswijzigingen                                  In het Begrotingsakkoord 2013 is een extra financiële impuls overeenge- komen gericht op professionalisering van schoolleiders, met name voor deskundigheidsontwikkeling en leiderschapsversterking. Hiertoe is op 31 december 2012 de Regeling Prestatiebox Voortgezet Onderwijs aangepast. De middelen, die al voor professionalisering aan de prestatiebox in het voortgezet onderwijs waren toegevoegd in 2013 tot en met 2015, zijn verhoogd met € 18 miljoen. Het gaat voor de hele sector voortgezet onderwijs om een bedrag van € 148 miljoen in 2013, € 150 miljoen in 2014 en € 151 miljoen in 2015.

Daarnaast is in deze begroting rekening gehouden met de subsidietaakstelling.

De beleidsartikelen (artikel 3)

Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit

Tabel 3.3 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 3 (bedragen x € 1.000)

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

Verplichtingen

Waarvan garantieverplichtingen

7.296.426 7.250.595

122.352           73.207

7.229.225 6.885.697 6.846.120 6.852.987 6.809.449

Totale uitgaven

Waarvan juridisch verplicht (%)

Bekostiging

Hoofdbekostiging

Bekostiging voortgezet onderwijs lumpsum

Bekostiging Caribisch Nederland

Prestatiebox

Regeling prestatiebox voortgezet onderwijs

Aanvullende bekostiging

Regeling aanvullende bekostiging maatschappelijke stage in het vo Tijdelijke regeling subsidiëring experimenten leergang vmbo-mbo2, incl. borgingscohort vmbo-mbo2 Regeling IGVO (Internationaal Georiënteerd Voortgezet Onderwijs) Regeling leerplusarrangement, nieuwkomers en eerste opvang vreemdelingen

Regeling regionaal zorgbudget en reboundvoorzieningen¹ Regeling visueel gehandicapten Regeling doorontwikkeling vmbo/pro Regeling bekostiging kenniscentra voor leerwerktrajecten vmbo

Subsidies

Stichting Kennisnet (basissubsidie)

po, vo, bve

ICT-projecten

Beter presteren (Scholen aan Zet en

Platform Beta en Techniek)

Onderwijs Bewijs

Regionale verwijzingscommissies vo¹

Overige projecten

Opdrachten

In- en uitbesteding

Bijdragen aan agentschappen

Dienst Uitvoering Onderwijs

Bijdragen aan ZBO’s/RWT’s

ZBO: College voor Examens SLOA: onderwijs ondersteunende instellingen po/vo/bve (incl. examens)

Bijdragen aan (inter)nationale organisaties

ECML en PISA

7.131.701 7.177.388

6.975.759

6.628.540

6.615.573

12.967

110.049

110.049 237.170

47.043

7.027.419

6.645.293

6.630.501

14.792

148.000

148.000 234.126

47.893

82.962

65.106

856

856

7.229.225      6.885.697      6.846.120      6.852.987      6.809.449

99,92%

7.099.360      6.774.114      6.736.462      6.747.157      6.703.411

6.722.595      6.469.777      6.583.125      6.593.820      6.550.074

6.709.788      6.456.952      6.570.916      6.581.598      6.537.852

12.807           12.825           12.209           12.222           12.222

150.000         151.000                     0                     0                     0

86.205

62.077

294

294

150.000 226.765

48.180

151.000 153.337

0 153.337

0 153.337

82.205

82.205

82.205

52.412

206

206

49.681

216

216

49.746

216

216

82.205

48.946

216

216

0 153.337

82.205

48.946

216

216

Ontvangsten

4.322

1.361

4.661

1.361

1.361

1.361

1.361

zie Hoofdlijnenbrief lwoo en pro (Kamerstuk 30 079, nr. 39)

0

0

0

0

De beleidsartikelen (artikel 3)

Toelichting op de instrumenten             Bekostiging

Personele en materiële bekostiging

Het voortgezet onderwijs kent een lumpsumbekostiging voor de reguliere uitgaven. De schoolbesturen ontvangen van de rijksoverheid een bedrag voor de personele en materiële kosten. Hiermee worden de schoolbesturen in staat gesteld om (onderwijs)personeel aan te stellen en overige arbeidsvoorwaarden te vervullen en te voorzien in de kosten van de materiële instandhouding van scholen.

Voor leerlingen met een indicatie voor het leerwegondersteunend onderwijs (lwoo) of praktijkonderwijs (pro) ontvangen scholen extra ondersteuningsbekostiging bovenop de reguliere bekostiging. Het pro is een vorm van voortgezet onderwijs die leerlingen voorbereidt op de arbeidsmarkt en is bedoeld voor leerlingen die naar verwachting géén vmbo-diploma kunnen halen. Voor de leerlingen pro zijn de volgende ondersteuningsmiddelen beschikbaar:

Lwoo is bedoeld voor leerlingen die extra begeleiding behoeven in één van de leerwegen van het vmbo, opdat ze wel hun vmbo-diploma halen. Voor de extra begeleiding zijn de volgende ondersteuningsmiddelen beschikbaar:

Deze ondersteuningsmiddelen zijn vanaf 1 januari 2014 landelijk gebudgetteerd. Dat betekent, dat indien het aantal lwoo- en pro-leerlingen op de teldatum van 1 oktober 2013 stijgt waardoor het budget voor 2014 wordt overschreden, de ondersteuningsbekostiging per leerling wordt verlaagd. Het lwoo en pro worden in het schooljaar 2015–2016 geïntegreerd in het passend onderwijs.

Prestatiebox

Voor het realiseren van de bestuurlijke afspraken uit het eerdergenoemde bestuursakkoord VO-raad – OCW 2012–2015 en de ambities uit de actieplannen «Beter Presteren» en «Leraar 2020, een krachtig beroep», ontvangen schoolbesturen tot en met 2015 jaarlijks extra middelen via de prestatiebox in het voortgezet onderwijs. Het betreft de onderstaande landelijke speerpunten:

• 1) 

  Leerlingen behalen goede prestaties op de kernvakken en worden breed gevormd.

• 2) 

  Scholen werken systematisch aan het maximaliseren van de prestaties van de leerlingen.

• 3) 

  Alle leraren werken opbrengstgericht en stemmen het onderwijs af op verschillen in de klas.

• 4) 

  Scholen hebben een ambitieuze leercultuur, waar excellentie wordt gestimuleerd en hoogbegaafdheid wordt ondersteund.

De beleidsartikelen (artikel 3)

• 5) 

  Leraren en schoolleiders voldoen aan de geldende bekwaamheidseisen en werken systematisch aan hun bekwaamheidsonderhoud. Het budget voor de prestatiebox betreft ruim 2% van de totale bekostiging voor het voortgezet onderwijs.

Aanvullende bekostiging

De meest omvangrijke aanvullende regelingen zijn:

• 1) 

  de regeling «leerplusarrangement VO, nieuwkomers VO en eerste opvang vreemdelingen» en;

• 2) 

  de regeling «regionaal zorgbudget en reboundvoorzieningen».

De regeling «leerplusarrangement VO, nieuwkomers VO en eerste opvang vreemdelingen» bestaat uit 3 onderdelen:

– Leerplusarrangement: scholen komen bij een bepaald percentage leerlingen uit achterstandswijken in aanmerking voor aanvullende bekostiging van het Leerplusarrangement.

– Nieuwkomers: de aanvullende bekostiging is bestemd voor leerlingen die op enige teldatum korter dan een jaar, dan wel één tot twee jaar in Nederland zijn en die vreemdeling zijn volgens de Vreemdelingenwet 2000.

– Eerste opvang vreemdelingen: de aanvullende bekostiging is bestemd voor vreemdelingen die op twee peildata als daadwerkelijk schoolgaand staan ingeschreven en die op beide peildata korter dan één jaar in Nederland verblijven.

Op basis van de regeling «regionaal zorgbudget en reboundvoorzie-ningen» ontvangen samenwerkingsverbanden VO (swv’s) een regionaal zorgbudget voor niet-geïndiceerde leerlingen die toch extra ondersteuning nodig hebben. Daarnaast ontvangen de swv’s reboundmiddelen bestemd voor de tijdelijke herplaatsing van leerlingen.

Subsidies

Voor het stimuleren en realiseren van diverse beleidsdoelstellingen worden subsidies verstrekt (zie voor het totaaloverzicht bijlage 4: Subsidies). De belangrijkste hiervan zijn de subsidies voor Stichting Kennisnet, voor het programma «School aan Zet» en voor het stimuleringsprogramma van Platform Bèta en Techniek. Stichting Kennisnet ondersteunt onderwijsinstellingen bij het benutten van ICT. Daartoe beheert zij een centrale instelling- en sectoroverstijgende ICT-infrastructuur. Die bestaat bijvoorbeeld uit voorzieningen en standaarden waarmee scholen gericht digitaal leermateriaal kunnen vinden en authenticatievoorzieningen voor leraren en leerlingen. «School aan Zet» is een programma dat besturen en scholen in het voortgezet onderwijs begeleidt bij het formuleren en realiseren van de eigen ambities op de eerdergenoemde door OCW en de VO-raad vastgestelde beleidsprioriteiten. Daarnaast wordt met het stimuleringsprogramma 2012–2015 van het Platform Bèta en Techniek verder geïnvesteerd in het vergroten van de aandacht voor bètatechniek in onder andere het voortgezet onderwijs. Onderdeel hiervan is het «Techniekpact», dat in 2013 is gestart. Het doel van het techniekpact is om de aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt in de technieksector te verbeteren via een betere samenwerking tussen overheid, onderwijs en bedrijfsleven (publiek-private samenwerking) en daarmee het tekort aan technisch personeel terug te dringen.

De beleidsartikelen (artikel 3)

Overige projecten

Onder deze post vallen voor het onderwijs belangrijke projecten, zoals de kosten voor vernieuwing beroepsgerichte programma’s, professionalisering schoolleiders, hoogbegaafdheid en excellentie, sociale veiligheid, Sport, Bewegen en een Gezonde Leefstijl (SBGL), enzovoorts.

Opdrachten

Onder deze post vallen middelen voor diverse beleidsgerichte activiteiten en onderzoeken.

Bijdragen aan agentschappen

Dienst Uitvoering Onderwijs

De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) is de uitvoeringsorganisatie van het ministerie van OCW en levert producten en diensten op het terrein van bekostiging van instellingen, financiering van studenten en informatievoorziening. Het betreft het aandeel in de uitvoeringskosten van DUO voor dit begrotingsartikel.

Bijdragen aan RWT’s en ZBO’s

ZBO: College voor Examens

Het College voor Examens (CvE) zorgt voor uitvoerende werkzaamheden met betrekking tot de centrale examens in het reguliere voortgezet onderwijs, het middelbaar beroepsonderwijs, de volwasseneneducatie, de staatsexamens voor het voortgezet onderwijs en voor Nederlands als tweede taal (NT2). Het CvE is verantwoordelijk voor de invoering van de digitale examens en de verwachte diagnostische tussentijdse toets. Daarnaast is het CvE regievoerder over de examenketen. In die hoedanigheid heeft zij de taak om namens de overheid de kwaliteit van al deze examens te waarborgen en te zorgen voor een vlekkeloze (digitale) afname.

SLOA: Onderwijs ondersteunende instellingen primair-, voortgezet- en beroepsonderwijs en volwasseneneducatie

Het wetsvoorstel houdende wijziging van de Wet SLOA voorziet in de wettelijk te subsidiëren taken voor Cito en SLO. Ze ontvangen samen circa € 47,4 miljoen voor toets- en leerplanontwikkeling (incl. diagnostische tussentijdse toets) en normering.

De middelen voor praktijkgericht onderwijsonderzoek die tot nu toe aan de Landelijke Pedagogische Centra werden verstrekt, worden vanaf 2014 – op basis van het daartoe gesloten convenant – aan het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek verstrekt en zijn overgeboekt naar beleidsterrein 6 en 7 Hoger Onderwijs. Voor 2014 gaat het om een bedrag van € 7,1 miljoen.

Bijdragen aan (inter)nationale organisaties

Onder deze post vallen bijdragen aan de internationale organisaties European Centre for Modern Lanquages (ECML) en Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) ten behoeve van PISA. Het (ECML) is een mede door Nederland opgericht Europees expertisecentrum voor het talenonderwijs. Nederlandse sleutelfiguren op dit terrein nemen in workshops en via publicaties kennis van de ontwikkelingen daar. Met de deelname aan het PISA project houdt OCW bij hoe de prestaties van 15-jarigen zich ontwikkelen op het gebied van wiskunde,

De beleidsartikelen (artikel 3)

lezen en «science». Als zodanig is PISA een toetssteen voor het succes van innovaties en de kennisinfrastructuur.

Budgetflexibiliteit                                    Van het totale budget voor artikel 3 is in 2014 99,92% juridisch verplicht.

Bekostiging: Het beschikbare budget voor 2014 is 100% juridisch verplicht. De verplichtingen hebben betrekking op de betalingen aan schoolbesturen en samenwerkingsverbanden. Hieraan ten grondslag liggen de wet voor voortgezet onderwijs, onderliggende besluiten en uitvoeringsregelingen. Het moment van juridisch verplichten vindt plaats voorafgaand aan het kalenderjaar waarop de bekostiging betrekking heeft.

Subsidies: Van het beschikbare budget is in 2014 90% juridisch verplicht. Dit deel betreft de subsidies die voorafgaand aan het jaar worden vastgesteld. Het resterende deel van het budget is beleidsmatig verplicht. Dit betreft een aantal beleidsterreinen van het kabinet, waaronder Techniekpact. Ervaringsgegevens laten zien dat in de loop van het jaar het resterende deel van het budget wordt verplicht. Voor nadere toelichting wordt verwezen naar de subsidiebijlage.

Opdrachten: Van het beschikbare budget is in 2014 ruim 85% juridisch verplicht. Dit betreft met name het project excellente scholen. Voor dit project is al een overeenkomst gesloten. Het resterende deel van het budget is beleidsmatig verplicht, bijvoorbeeld voor communicatie over wetswijzigingen. Ervaringsgegevens laten zien dat in de loop van het jaar het resterende deel van het budget wordt verplicht.

Bijdrage aan baten/lastendienst: Het budget voor 2014 is 100% juridisch verplicht. Op basis van managementafspraken tussen bestuursdepartement en DUO zijn afspraken vastgelegd voor het komende jaar.

Bijdrage aan ZBO’s/RWT’s: Het budget voor 2014 is 100% juridisch verplicht. Dit betreft de bijdrage aan het College voor Examens en de onderwijs ondersteunende instellingen (SLOA). Op basis van overeenkomsten worden de middelen voorafgaand aan het komende jaar verplicht.

Bijdragen aan internationale organisaties: Van het beschikbare budget in 2014 is 100% juridisch verplicht. Dit betreft de bijdragen aan de eerdergenoemde internationale organisaties.

De beleidsartikelen (artikel 4)

Artikel

Algemene doelstelling

Rol en verantwoordelijkheid

• 4. 

  BEROEPSONDERWIJS EN VOLWASSENENEDUCATIE

Het beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie zorgen ervoor dat deelnemers hun talenten maximaal kunnen ontplooien en volwaardig kunnen deelnemen aan de samenleving. Deelnemers worden voorbereid op passend vervolgonderwijs en/of een positie op de arbeidsmarkt die optimaal aansluit bij hun talenten.

De minister is verantwoordelijk voor een middelbaar onderwijsstelsel dat zodanig functioneert dat het onderwijs aansluit bij de talenten en de ambities van individuele deelnemers en bij de behoeftes van de maatschappij. De bve-sector omvat het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) en de volwasseneneducatie. Het middelbaar beroepsonderwijs heeft een belangrijke maatschappelijke en economische functie. Het middelbaar beroepsonderwijs is een belangrijke leverancier van werknemers voor de arbeidsmarkt. Ook is het een belangrijke schakel tussen het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs en het hoger beroepsonderwijs.

Financieren: De minister is verantwoordelijk voor de financiering van het middelbaar onderwijs door lumpsum bekostiging van de onderwijsinstellingen. Hierdoor wordt de toegankelijkheid van het onderwijs gewaarborgd.

Stimuleren: De minister stimuleert specifieke beleidsonderwerpen door het verstrekken van aanvullende bekostiging, subsidies, en de inzet van andere instrumenten zoals overleg, voorlichting, prestatieafspraken en wet- en regelgeving.

Regisseren: De minister vult haar verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het onderwijs in via een regisserende rol. De normeisen van kwaliteit zijn vastgelegd in wet- en regelgeving; de Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de naleving.

De hoofdlijnen van het beleid voor het mbo in deze kabinetsperiode zijn uitgewerkt in het actieplan mbo «Focus op Vakmanschap 2011–2015».

De beleidsartikelen (artikel 4)

Indicatoren/kengetallen

Tabel 4.1 Indicatoren

Doelstelling/ Indicator

1 De prestaties van leerlingen en studenten gaan omhoog

• c) 

  Studiesucces mbo: percentage mbo-deelnemers per niveau dat met diploma de instelling verlaat, jaarresultaat per niveau

3 Scholen en instellingen maken resultaten inzichtelijk en worden aangesproken op hun prestaties, waarvoor door de overheid heldere normen zijn geformuleerd: verantwoording en toezicht op de prestaties van scholen

• b) 

  Prestatieafspraken over het terugdringen van voortijdig schoolverlaten                                                                                                    41.800 (2009)                         30.000             25.000 (2016)

4 Aansluiting van het onderwijs op de behoeft van de arbeidsmarkt

• b) 

  Aandeel mbo gediplomeerden beta-techniek

28% (2011)

29%

30% (2016)

Tabel 4.2 Kengetallen

Indicator

2013

2014

2015

2016

2017

2018

Bron: Lumpsum budget/specifieke regelingen en gewogen bekostigingsdeelnemers mbo

Beleidswijzigingen

De ombuiging «Minder opleidingen en macrodoelmatigheid» is vorm gegeven door een generieke korting op het macrobudget. Deze generieke korting kan door mbo-instellingen worden opgevangen door een aantal maatregelen die zorgen voor een efficiënter onderwijsproces. De herziening van de kwalificatiestructuur maakt het onderwijs beter organiseerbaar. Het wetsvoorstel macrodoelmatigheid, vraagt van mbo-instellingen het opleidingenaanbod af te stemmen met collega mbo-instellingen. Het Investeringsfonds, dat in het Techniekpact is aangekondigd, stimuleert publiek-private samenwerking onder de voorwaarde van een doelmatig aanbod. Tot slot maakt een themaon-derzoek van de Inspectie de opbrengsten van kleine opleidingen inzichtelijk. Het kabinet heeft ervoor gekozen de ombuigingsoptie «minder opleidingen» uit de heroverweging productiviteit onderwijs (2010) voor minder dan de helft op te nemen in het Regeerakkoord. Aan de ombuiging uit de heroverweging productiviteit ligt ten grondslag een maximum aantal deelnemers per opleiding niet meer te bekostigen. Met deze toelichting wordt voldaan aan de toezegging aan het kamerlid Van Meenen (D66) om de onderbouwing van de ombuiging nader uiteen te zetten.

De wettelijke taken van de kenniscentra worden daar waar mogelijk ondergebracht bij de Stichting Beroepsonderwijs Bedrijfsleven en mbo-instellingen. Met de uitvoering van deze maatregel zal het kabinet een bezuiniging realiseren van € 40 miljoen in 2015 en structureel € 80

De beleidsartikelen (artikel 4)

miljoen vanaf 2016 (incl. groen onderwijs). Het wetsvoorstel heroriëntatie taken kenniscentra is in voorbereiding.

Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit

Totale uitgaven

Waarvan juridisch verplicht (%)¹

Bekostiging

• • 

  Hoofdbekostiging

Bekostiging roc’s/overige regelingen Bekostiging kbb’s Bekostiging Caribisch Nederland Bekostiging vavo Prestatiebox

Taal en Rekenen Investeringsfonds mbo (Techniekpact) VSV Aanvullende bekostiging

Schoolmaatschappelijk werk in het mbo

Versterken centrale en uniforme toetsing RMC’s

Plusvoorzieningen overbelaste jongeren en wijkscholen Programmagelden regio’s Convenanten met RMC-regio’s Aanvullende vergoeding experimenten vmbo-mbo 2 Leerlinggebonden financiering (LGF)

Taal en Rekenen School-ex 2.0 Stagebox

Subsidies

waarvan:

Subsidieregeling praktijkleren Actieplan Laaggeletterdheid Pilots laaggeletterdheid Sectorplan mbo-hbo techniek Netwerkscholen Loopbaanorientatie Overige projecten

Opdrachten

In- en uitbesteding

Bijdragen aan agentschappen

Dienst Uitvoering Onderwijs

Bijdragen aan (inter)nationale² organisaties/ medeoverheden

Caribisch Nederland

14.042

14.017

14.017

14.017

14.017

14.017

14.017

Bijdragen aan begrotingsfondsen/sociale fondsen

111.604

53.353

53.353

53.353

53.353

53.353

53.353

De beleidsartikelen (artikel 4)

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

– Participatiebudget

Bijdragen aan ZBO’s/RWT’s – College voor Examens – Wet SLOA

111.604

53.353

53.353

53.353

53.353

53.353

53.353

Ontvangsten

14.920

¹  «De resterende middelen zijn grotendeels bestuurlijk gebonden».

²  «Dit is inclusief verbetermiddelen Caribisch Nederland. Zie overzicht rijksuitgaven Caribisch Nederland van het BES-fonds»

Toelichting op de instrumenten

Hoofdbekostiging

Bekostiging roc’s

Het wetsvoorstel dat zich richt op het doelmatiger inrichten van mbo-opleidingen en de modernisering van de mbo-bekostiging is aangenomen in de Eerste Kamer. In dit wetsvoorstel zijn een aantal maatregelen uit het actieplan mbo nader uitgewerkt. Het gaat om de maatregelen «verkorten en intensiveren van mbo-opleidingen», «afschaffen drempelloze instroom mbo-2» en «de herinrichting van mbo-1 opleidingen in entreeopleidingen». De nadere uitwerking van de bekostigingsvoorwaarden en verdeelmaatstaven wordt vastgelegd in het Uitvoeringsbesluit WEB (UWEB). Het is de bedoeling dat de bekostiging voor het eerst geschiedt volgens de nieuwe systematiek in het jaar 2015; dat wil zeggen dat de rijksbijdrage voor dat jaar voor het eerst volgens de nieuwe bekostingsregels wordt berekend.

De huidige rijksbijdrage die de mbo-instellingen ontvangen, is gebaseerd op de Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB). In het Uitvoeringsbesluit WEB (UWEB) zijn de bepalingen, bedragen en percentages opgenomen op basis waarvan deze lumpsum wordt berekend. De middelen worden over de instellingen verdeeld op basis van het aantal studenten (80%) en het aantal diploma’s (20%). Bij de weging van de studenten wordt onderscheid gemaakt tussen bol, bbl en deeltijd-bol studenten. Het budget voor voorbereidende en ondersteunende activiteiten is bedoeld voor studenten die extra begeleiding nodig hebben om hun studie succesvol af te ronden. Deze middelen worden verdeeld op basis van het aantal studenten op de niveaus 1 en 2.

Bekostiging kbb’s

De 16 kenniscentra (excl. groen onderwijs) ontvangen middelen voor de uitvoer van hun wettelijke taken, waarmee ze bijdragen aan het primaire proces van het beroepsonderwijs. Hiertoe behoort het ontwikkelen en onderhouden van de kwalificatiestructuur. Tevens werven en accrediteren de kenniscentra leerbedrijven, zorgen ze voor voldoende praktijkplaatsen en bevorderen ze de kwaliteit van de praktijkplaatsen. De Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de kwaliteit van de (wettelijke) werkzaamheden van de kenniscentra.

Bekostiging Caribisch Nederland

In Caribisch Nederland wordt op alle drie de eilanden middelbaar beroepsonderwijs (mbo) aangeboden. Op de bovenwindse eilanden worden alleen een beperkt aantal opleidingen op niveau 1 en 2 aangeboden. Aan Bonaire zijn op de verschillende mbo-niveaus (1–4) in totaal ruim 25 licenties verstrekt voor opleidingen ten behoeve van intussen meer dan 350 studenten. Deze middelen zijn bedoeld om de instellingen

0

0

0

0

0

0

De beleidsartikelen (artikel 4)

in Caribisch Nederland via lumpsumbekostiging te financieren voor de studenten die middelbaar beroepsonderwijs volgen. Sinds 2012 ontvangen de instellingen ook middelen om het beroepsonderwijs te verbeteren c.q. (op de eilanden Saba en St. Eustasius) op te starten. Deze middelen worden tot en met 2014 beschikbaar gesteld.

Bekostiging vavo

In het actieplan mbo «Focus op Vakmanschap 2011–2015», p. 7 en 8) is aangekondigd dat het educatie-onderdeel voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo) budgetneutraal onder directe aansturing van het Rijk zal worden gebracht. Hiertoe is de Wet educatie en beroepsonderwijs gewijzigd met de Wet van 13 september 2012 tot wijziging van onder meer de Wet educatie en beroepsonderwijs inzake voortgezet algemeen volwassenenonderwijs en overige educatie (Stb 2012, 450). Sinds 1 januari 2013 wordt het vavo rechtstreeks door OCW bekostigd. In 2013 en 2014 op basis van de overgangsbekostiging, omdat de benodigde bekostigingsgegevens, vanwege de t-2 systematiek, pas voor het bekostigingsjaar 2015 beschikbaar zijn. In het Uitvoeringsbesluit WEB zal de reguliere bekostiging voor het vavo nader worden uitgewerkt.

Prestatiebox

Er is een prestatiebox ingevoerd om individuele kwaliteitsafspraken met instellingen te kunnen maken. Instellingen krijgen een bijdrage uit de prestatiebox op basis van geleverde prestaties. De vsv-middelen voor mbo-instellingen zijn geoormerkt aan de prestatiebox toegevoegd.

Het Investeringsfonds, dat in het Techniekpact is aangekondigd, stimuleert publiek-private samenwerking onder de voorwaarde dat dit bijdraagt aan een doelmatige organisatie van het opleidingsaanbod in het middelbaar beroepsonderwijs. Hier is in de periode 2014–2017 25 miljoen per jaar voor beschikbaar.

In 2014 is het budget voor de prestatiebekostiging ongeveer 2% van de totale bekostiging.

Aanvullende bekostiging

Schoolmaatschappelijk werk

Voor schoolmaatschappelijk werk worden jaarlijks middelen aan het mbo-veld ter beschikking gesteld. Met deze middelen kunnen instellingen voor de studenten, die dit tijdelijk nodig hebben, snel en adequaat hulpverlening inschakelen. Hierdoor wordt het risico op uitval van deze student verkleind.

Versterken centrale en uniforme toetsing

Het beleid tot het versterken van centrale en uniforme toetsing wordt voortgezet. De centrale examinering van Nederlandse taal, rekenen en Engels wordt gefaseerd ingevoerd. De standaardisering van examens voor de beroepsgerichte examenonderdelen wordt versterkt en er wordt gewerkt aan de professionalisering van examenfunctionarissen bij de instellingen. Deze maatregelen maken deel uit van het actieplan mbo «Focus op Vakmanschap 2011–2015».

RMC’s

Dit is de bekostiging van de rmc-functie van 39 rmc-regio’s. De rmc-functie heeft tot taak met de niet meer kwalificatieplichtige vsv’ers uit vo en mbo contact te leggen en hen zoveel mogelijk terug te begeleiden naar school

De beleidsartikelen (artikel 4)

of naar een combinatie van school en werk. De daarvoor beschikbare middelen worden over de rmc-regio’s verdeeld volgens een verdeelsleutel die is vastgelegd in het «Besluit regionale meld- en coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten». Het bedrag voor elke rmc-regio wordt uitgekeerd aan de rmc-contactgemeente van de regio

Programmagelden regio’s/plusvoorziening

Op grond van de Regeling regionale aanpak ontvangt iedere RMC-regio subsidie voor een regionaal programma vsv met als doel het voorkomen van voortijdig schoolverlaten. De Regeling regionale aanpak voortijdig schoolverlaten is een bundeling van de voormalige vsv-onderwijsprogramma’s (zoals bedoeld in de Uitvoeringsregeling bestrijding voortijdig schoolverlaten en regionale meld- en coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten) en de subsidie Plusvoorzieningen voor overbelaste jongeren (zoals bedoeld in de Tijdelijke subsidieregeling plusvoorzieningen overbelaste jongeren).

Convenanten met RMC-regio’s

In het Regeerakkoord is afgesproken het aantal voortijdig schoolverlaters verder terug te brengen naar maximaal 25 000 in 2016. Om deze doelstelling te realiseren zijn in 2012 meerjarige prestatiegerichte convenanten afgesloten voor de periode 2012–2015. De partners van deze convenanten zijn scholen in het voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijsonderwijs, de contactgemeenten van de 39 RMC-regio’s (regionale meld- en coördinatiefunctie vsv) en het Rijk. Op basis van de Regeling regionale aanpak voortijdig schoolverlatenen de Regeling prestatiebox ontvangen de onderwijsinstellingen een vaste vergoeding en een (variabele) prestatiesubsidie. De variabele vergoeding wordt per jaar vastgesteld aan de hand van het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters. Toekenning vindt plaats als één of meer procentuele vsv-normen is behaald.

Aanvullende vergoeding experimenten vmbo-mbo

In het schooljaar 2008–2009 zijn de eerste scholen gestart met een eerste cohort VM2. Het tweede cohort startte in schooljaar 2009–2010. Sinds het schooljaar 2010–2011 zijn er voor de deelnemende VM2 scholen zogenaamde «borgingscohorten». Het laatste borgingscohort VM2 is op 1 augustus 2013 gestart en loopt tot uiterlijk mei 2017, dan eindigt VM2. Op dit moment volgen circa 3 000 leerlingen nog een VM2 traject. Het expertisecentrum beroepsonderwijs (ecbo) voert sinds de start van VM2 de monitor uit. De monitor brengt de ontwikkeling binnen VM2 in beeld. Dat gebeurt door middel van dataverzameling en analyse en aansluitend een rapportage. De monitor moet uitwijzen wat het resultaat van het experiment met de leergang VM2 is. Het onderzoek wordt afgerond in 2013 met een samenvatting van de uitkomsten van de VM2-monitor 2008–2012.

Leerlinggebonden financiering (LGF)

Voor de ondersteuning en begeleiding van studenten met een beperking of chronische ziekte kunnen de mbo-instellingen leerlinggebonden financiering (LGF) aanvragen. Op die manier worden ook deze studenten in staat gesteld hun opleiding succesvol af te ronden. In verband met de invoering van passend onderwijs wordt LGF per 1 augustus 2014 toegevoegd aan de bekostiging voor de mbo-instellingen.

De beleidsartikelen (artikel 4)

Taal en rekenen

In het mbo worden vanaf het studiejaar 2014-2015 centrale examens Nederlandse taal en rekenen ingevoerd (Kamerstuk 31 332, nr. 19). De onderwijsinstellingen ontvangen in 2014 in het kader van de «Regeling Intensivering taal- en rekenonderwijs» geld ten behoeve van de intensivering van het taal- en rekenonderwijs. De looptijd van deze regeling wordt hiertoe verlengd.

School-ex 2.0

Mbo-instellingen (inclusief AOC’s en vakinstellingen) ontvangen vanuit het School EX 2.0 programma een vergoeding voor het voeren van ombuiggesprekken en exit-begeleidingsgesprekken in alle opleidingsniveaus. Met de ombuiggesprekken worden jongeren die zich aanmelden voor een studie met weinig arbeidsmarktperspectief, gestimuleerd een opleiding te kiezen waarbij sprake is van een gunstig perspectief. De begeleidingsgesprekken worden gevoerd met leerlingen in de laatste fase van hun opleiding. Het doel is om degenen zonder uitzicht op duurzaam werk te stimuleren verder te leren, ofwel een niveau hoger, ofwel verbredend. Daarmee verbeteren ze hun toekomstige positie op de arbeidsmarkt. Leerlingen die niet verder willen leren, worden doorverwezen naar het UWV.

Subsidies

Voor het stimuleren en realiseren van verscheidene beleidsdoelstellingen worden subsidies verstrekt (zie voor het totaaloverzicht bijlage 4: Subsidies).

Subsidieregeling praktijkleren

In het Regeerakkoord is het voornemen opgenomen om de Wet vermindering afdracht loonbelasting en premies volksverzekeringen (Wva) op 1 januari 2014 af te schaffen en te vervangen door een subsidieregeling praktijkleren, met een budget van in totaal € 209 miljoen. De subsidieregeling praktijkleren heeft tot doel het stimuleren van werkgevers tot het bieden van praktijkleerplaatsen en werkleerplaatsen. De subsidie is een compensatie voor de kosten en inspanningen die een werkgever maakt voor (de begeleiding van) de deelnemer/student/ onderzoeker.

Werkgevers komen voor de begeleiding van de volgende groepen voor subsidie in aanmerking:

Deelnemers aan een mbo opleiding die de beroepsbegeleidende leerweg (bbl) volgen.

Studenten die een hbo-opleiding volgen in de techniek (inclusief landbouw en natuurlijke omgeving), bestaande uit een combinatie van leren en werken (duaal en deeltijd hbo).

Promovendi die tijdelijk zijn aangesteld of een arbeidsovereenkomst hebben bij een universiteit of een instituut van de KNAW of NWO.

Actieplan laaggeletterdheid

Ter ondersteuning van de aanpak van laaggeletterdheid is jaarlijks € 4 miljoen beschikbaar voor de uitvoering van het Actieplan laaggeletterdheid 2012-2015 «Geletterdheid in Nederland». Activiteiten in dit kader worden door het Steunpunt Volwasseneneducatie en de Stichting Lezen & Schrijven uitgevoerd.

De beleidsartikelen (artikel 4)

Pilots laaggeletterdheid

Vanaf 2012 worden vanuit het educatiebudget middelen ter beschikking gesteld voor pilots laaggeletterdheid (Actieplan laaggeletterdheid 2012–2015 «Geletterdheid in Nederland». In dit programma Taal voor het Leven, dat wordt uitgevoerd door de Stichting Lezen & Schrijven, zullen nieuwe werkwijzen worden uitgeprobeerd, gebaseerd op ervaringen in het buitenland en op basis van wetenschappelijke inzichten, in de aanpak van laaggeletterdheid.

Sectorplan mbo-hbo techniek 2011–2016

Dit betreft middelen voor het sectorplan mbo-techniek en het sectorplan hbo-techniek. Hiermee worden de centers of expertise in het hbo en de centra voor innovatief vakmanschap in het mbo gefinancierd. Deze centra, die met cofinanciering van bedrijven tot stand komen, zijn gericht op toponderwijs, toponderzoek en innovaties in het bedrijfsleven.

Netwerkscholen

Beroepsgericht onderwijs vraagt om bedrijfsvoering die daar goed op aansluit. Om te stimuleren dat mbo-instellingen hun bedrijfsvoering verder moderniseren, loopt van 2011 tot en met 2014 het experiment De Netwerkschool. Het doel van dit experiment is een bijdrage leveren aan het terugdringen van het lerarentekort door wetenschappelijk onderzoek te doen naar methoden om de arbeidsproductiviteit in het onderwijs te verhogen op het vlak van een slimmere organisatie van het onderwijs en effectieve inzet van ict.

Overig

Hieronder vallen posten zoals internationalisering, gehandicaptenbeleid en kwaliteitsbeleid.

Opdrachten

Dit betreft middelen voor diverse beleidsgerichte activiteiten en onderzoeken. Omdat bij deze opdrachten sprake is van een concreet eindproduct/resultaat is er sprake van uitbesteding.

Bijdrage aan agentschappen

DUO

De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) is de uitvoeringsorganisatie van het ministerie van OCW en levert producten en diensten op het terrein van bekostiging van instellingen, financiering van studenten en informatievoorziening. Het betreft het aandeel in de uitvoeringskosten van DUO voor dit begrotingsartikel.

Bijdrage aan ZBO’s/RWT’s

Hieronder vallen posten zoals het college voor examens. Het College voor Examens (CvE) is een ZBO die verantwoordelijk is voor de examens rekenen en taal in het (middelbaar) beroepsonderwijs en staatsexamens Nederlands als tweede taal.

Bijdrage aan medeoverheden

Verbetermiddelen Caribisch Nederland

Deze middelen worden ingezet voor het verhogen van de leerprestaties van de leerlingen op alle scholen in Caribisch Nederland tot een naar Nederlandse maatstaven aanvaardbaar niveau. Een groot gedeelte van het budget is bestemd voor de verbetering van de onderwijshuisvesting.

De beleidsartikelen (artikel 4)

Daarnaast is er voor samenwerking met Curaçao, Sint Maarten en Aruba structureel een beperkt budget beschikbaar, bestemd voor het bevorderen van voorzieningen in de regio, mede ten behoeve van de inwoners van Caribisch Nederland.

Bijdrage aan sociale fondsen

Participatiebudget

Sinds 1 januari 2009 maakt het educatiebudget onderdeel uit van het Participatiebudget, een specifieke uitkering voor gemeenten. Het bedrag is gelijk aan de bijdrage van OCW aan het Participatiebudget die gemeenten moeten besteden aan de inkoop van educatieopleidingen bij roc’s. Het educatie-onderdeel voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo) is sinds januari 2013 onder directe aansturing van het Rijk gebracht en wordt uitgevoerd door roc’s.

Budgetflexibiliteit                                    Van het totale budget voor artikel 4 is in 2014 99,5% juridisch verplicht.

Bekostiging: Het beschikbare budget voor 2014 is 100% juridisch verplicht. De verplichtingen hebben betrekking op de betalingen aan mbo-instellingen (inclusief Caribisch Nederland) en de kenniscentra voor beroepsonderwijs en bedrijfsleven. In de Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB) en het Uitvoeringsbesluit WEB (UWEB) zijn de bepalingen, bedragen en percentages opgenomen op basis waarvan de rijksbijdrage en aanvullende bekostiging via regelingen wordt berekend.

Subsidies: Van het beschikbare budget is in 2014 93% juridisch verplicht. Het resterende deel van het budget is beleidsmatig verplicht. Dit betreft een aantal beleidsprioriteiten van het kabinet, zoals LOB, Netwerkschool en Laaggeletterdheid. Ervaringsgegevens laten zien dat in de loop van het jaar het resterende deel van het budget wordt verplicht. Voor nadere toelichting wordt verwezen naar de subsidiebijlage.

Opdrachten: Van het beschikbare budget is in 2014 ongeveer 70% juridisch verplicht. Het resterende deel van het budget is beleidsmatig verplicht. Ervaringsgegevens laten zien dat in de loop van het jaar het resterende deel van het budget wordt verplicht.

Bijdrage aan baten/lastendienst: Het budget voor 2014 is 100% juridisch verplicht. Op basis van managementafspraken tussen bestuursdepartement en DUO zijn afspraken vastgelegd voor het komende jaar.

Bijdrage aan ZBO’s/RWT’s: Het budget voor 2014 is voor 100% juridisch verplicht. Deze middelen zijn grotendeels bestemd voor de ontwikkeling van centrale examinering taal en rekenen door Cito en het College voor Examens.

Bijdrage aan medeoverheden: De middelen voor Caribisch Nederland voor 2014 zijn voor 95% verplicht. Het gaat om incidentele investeringen en voorzieningen in Caribisch Nederland die (nog) niet uit de lumpsum bekostigd kunnen worden.

Bedragen sociale fondsen: Het budget is voor 2014 100% verplicht. Het gaat om de bijdrage van OCW aan het Participatiebudget

De beleidsartikelen (artikel 4)

Begrote bedragen van de specifieke uitkering: RMC

Tabel 4.4 Overzicht Specifieke Uitkering (bedragen in miljoen euro’s)

Nr.

Toelichting

2013

2014

2015

2016

2017

2018

Ontvangende partij(en)

Gemeenten

Korte omschrijving uitkering

Regionale meld- en coördinatiecentra voortijdig schoolverlaten. De RMC-functie heeft tot taak met de niet meer kwalificatie-plichtige dreigende vsv’ers uit VO en MBO contact te leggen en het zoveel mogelijk terug te begeleiden naar school en/of werk. De daarvoor beschikbare middelen worden over de RMC- regio’s verdeeld volgens een verdeelsleutel die is vastgelegd in het «Besluit regionale meld- en coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten». Het bedrag per regio wordt uitgekeerd aan de RMC-contactgemeente van de regio.

Vindplaats regelgeving

Artikel 8.3.2 van de Wet educatie en beroepsonderwijs

31,9

31,9

31,9

31,9

31,9

31,9

De beleidsartikelen (artikel 6 en 7)

Artikel

Algemene doelstelling

6 EN 7. HOGER ONDERWIJS

Het stelsel van hoger onderwijs en onderzoek zorgt dat studenten en (wetenschappelijk) personeel hun talenten en onderzoekend vermogen maximaal kunnen ontwikkelen. Het leidt hen op voor een positie op de nationale en internationale arbeidsmarkt die optimaal aansluit bij hun talenten.

Rol en verantwoordelijkheid

De minister is verantwoordelijk voor een stelsel van hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek dat zodanig functioneert dat het onderwijs aansluit bij de talenten en ambities van individuele studenten en (wetenschappelijk) personeel, en bij de behoefte van de maatschappij.

Indicatoren/kengetallen

Tabel 6.1 Indicatoren

Financieren: De minister financiert het stelsel van hoger onderwijs en onderzoek door bekostiging van de onderwijsinstellingen. Mede hierdoor wordt de toegankelijkheid van het hoger onderwijs gewaarborgd.

Stimuleren: De minister stimuleert specifieke beleidsonderwerpen via de bekostiging, en de inzet van andere instrumenten, zoals prestatieafspraken, bestuurlijke afspraken, voorlichting en wet- en regelgeving.

Regisseren: De verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van hoger onderwijs vult de minister in via een regisserende rol. De normeisen van kwaliteit zijn vastgelegd in wet- en regelgeving. De kwaliteit van de individuele opleidingen in het hoger onderwijs wordt bewaakt met het accreditatiestelsel. Dit is belegd bij de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO). De Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de naleving van wettelijke voorschriften en op de recht- en doelmatigheid. Zij ziet ook toe op de kwaliteit van het stelsel van hoger onderwijs, waaronder ook het accreditatiestelsel.

Doelstelling/ Indicator

Basiswaarde

2014

Streefwaarde (jaartal)

1 De prestaties van leerlingen en studenten gaan omhoog

• c) 

  Studiesucces

Bachelor studiesucces (n+1) van herinschrijvers na het eerste jaar

Studenttevredenheid

2 Scholen en instellingen werken met goed opgeleide en professionele leraren, docenten en schoolleiders, die samen zorgen voor een veilig en ambitieus leerklimaat

• b) 

  Docentenkwaliteit hbo: 80% van de hbo-docenten is master- of

Phd-opgeleid in 2016                                                                                         66,2% (2011)                          66,2%                 80% (2016)

4 Aansluiting van het onderwijs op de behoefte van de arbeidsmarkt

• c) 

  Aandeel afgestudeerden bètatechniek incl. snijvlakopleidingen

De beleidsartikelen (artikel 6 en 7)

Tabel 6.2 Kengetallen

(aantallen x 1.000)

2012/13

2013/14

2014/15

2015/16

2016/17

2017/18

2018/19

Toelichting:

• 1. 

  De onderwijsuitgaven per student zijn berekend in nominale prijzen zonder de collegegeldontvangsten, en aantal studenten conform de Referentieraming 2013 (overeenkomstig tabel 6.2, onder 1; omgerekend naar kalenderjaren).

• 2. 

  Vanwege het terugdraaien van de langstudeerdersmaatregel zijn de ontvangsten van het verhoogd collegegeld komen te vervallen. De instellingen zijn hiervoor in het Regeerakkoord Rutte II gecompenseerd. Deze middelen maken deel uit van de onderwijsuitgaven per student.

Overige indicatoren en kengetallen voor het stelsel hoger onderwijs zijn opgenomen in het Onderwijsverslag 2011–2012 en in Trends in Beeld 2013.

De beleidsartikelen (artikel 6 en 7)

Beleidswijzigingen                                  Flexibel hoger onderwijs voor werkenden

In de loop van het studiejaar 2014/2015 zal op grond van het innovatieartikel in de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) aan instellingen in het hoger onderwijs experimenteerruimte worden geboden, gericht op versterking van de flexibiliteit en vraaggerichtheid van het deeltijd hoger onderwijs.

Publicatie van de AMvB voor de experimenten «Flexibel hoger onderwijs voor werkenden» die mede wordt gebaseerd op het advies van de commissie «Flexibel hoger onderwijs voor werkenden» is voorzien in de loop van 2014. Op basis van monitoring en evaluatie van de effecten van de experimenten worden besluiten genomen over structurele invoering.

Prestatieafspraken

Met de instellingen voor hoger onderwijs zijn voor de periode 2013–2016 prestatieafspraken gemaakt. In 2014 vindt een midtermreview plaats (zie het kopje prestatiebox onder bekostiging).

Verminderen overhead in het hoger onderwijs

De taakstelling «Verminderen overhead in het hoger.

onderwijs» uit het Regeerakkoord, oplopend van € 15 miljoen in 2014 tot

€ 65 miljoen structureel vanaf 2017 (inclusief groen onderwijs), is via een korting op de rijksbijdrage van de hogescholen en universiteiten (inclusief academische ziekenhuizen) gerealiseerd.

Minder opleidingen hoger onderwijs

Er wordt ingezet op een versterkt beleidsrijk traject gericht op uitvoering van prestatie- en profileringafspraken en sectorale herordening van het opleidingenaanbod. Verder wordt het aantal plaatsen aan de kunstopleidingen via scherpe selectie gereduceerd. Zowel over de herordening van het opleidingenaanbod als het traject met betrekking tot de kunstopleidingen zal de Tweede Kamer naar verwachting medio 2014 worden geïnformeerd. De bezuiniging uit het Regeerakkoord van € 70 miljoen in 2016, oplopend tot € 130 miljoen structureel (inclusief groen onderwijs), is via een korting op de rijksbijdrage van de hogescholen en universiteiten gerealiseerd.

Deregulering

In de hoofdlijnenakkoorden met de Vereniging Hogescholen en VSNU zijn afspraken gemaakt over deregulering en vermindering van administratieve lasten. Om te komen tot toekomstbestendige stabiele duurzame bestuurlijke en financiële verhoudingen die recht doen aan de kernverant-woordelijkheden van de overheid, hogescholen en universiteiten zijn de volgende aspecten van belang:

• 1) 

  ontwikkelen van criteria voor (de)regulering hoger onderwijs;

• 2) 

  gebruiken van de criteria bij nieuwe wet- en regelgeving, herijking en aanpassingen van bestaande wet- en regelgeving in het hoger onderwijs;

• 3) 

  maatregelen om overlap te vermijden tussen taken van de Inspectie van het Onderwijs, de NVAO en de Reviewcommissie hoger onderwijs en onderzoek.

Deze aspecten zullen in 2014 in overleg met de Vereniging Hogescholen en VSNU nader worden uitgewerkt.

Internationalisering

In 2013 is de reactie op het SER-advies over binding van internationale studenten aan Nederland naar de Tweede Kamer gestuurd. Om internationaal talent te binden en te boeien zal onder andere met alle belangheb-

De beleidsartikelen (artikel 6 en 7)

benden een gezamenlijk, meerjarig actieplan worden opgezet met als titel «Make it in the Netherlands». In 2014 start de uitvoering van dit actieplan.

Vervallen woonplaatsvereiste in collegegeldbepaling Vanaf het studiejaar 2014/2015 is de woonplaats van de EER-student niet meer van belang voor de aanspraak op het wettelijk collegegeld. Vanaf dit studiejaar kunnen deze studenten ongeacht hun woonplaats tegen wettelijke collegegeld studeren (Kamerstuk 31 288, nr. 326). De instellingen zullen per 2014 ook voor deze studenten bekostiging ontvangen.

Open Online Onderwijs

De minister zal de Tweede Kamer in het najaar van 2013 met een beleidsbrief informeren over de ontwikkelingen rond open online hoger onderwijs. In deze brief wordt het overheidsbeleid op dit gebied voor de komende jaren neergelegd.

De beleidsartikelen (artikel 6 en 7)

Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit

Totale uitgaven

Waarvan juridisch verplicht (%)

Bekostiging

• • 

  Hoofdbekostiging

• - 

  Onderwijsdeel hbo

• - 

  Deel ontwerp en ontwikkeling

• - 

  Bekostiging tweede bachelor- en mastergraden in het hbo

• - 

  Bekostiging experimenten open bestel

• - 

  Bekostiging postinitiële masteropleidingen hbo

• • 

  Prestatiebox

• - 

  Onderwijskwaliteit en studiesucces, en profilering¹

Subsidies

• - 

  Regeling bevordering kennisfunctie hogescholen²

• - 

  Regeling stimulering Bèta/techniek

• - 

  Studiekeuze-informatie hoger onderwijs³

• - 

  Overig

Opdrachten

• - 

  Uitbesteding

Bijdragen aan ZBO’s/RWT’s

• - 

  NWO (Praktijkgericht onderzoek hbo)²

Bijdragen aan (inter)nationale organisaties

• - 

  Stichting Studiekeuze123³

Bijdragen aan agentschappen

• - 

  Dienst Uitvoering Onderwijs

Ontvangsten

8.646

5.981

1.213

1.213

1.213

1.213

1.213

¹  Benaming gewijzigd. In begroting 2013: «Kwaliteit en profiel».

²  Vanaf 2014 zijn de middelen voor het RAAK-programma (voormalige regeling bevordering kennisfunctie hogescholen) bij NWO.

³ Vanaf 2014 is Studiekeuze-informatie hoger onderwijs opgenomen onder «Bijdragen aan (inter)nationale organisaties» voor 2014 en volgende jaren niet opgenomen onder «Subsidies».

ingebed in de bekostiging van deze tabel en daarom

De beleidsartikelen (artikel 6 en 7)

Tabel 6.4 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 7 Wetenschappelijk onderwijs (bedragen x € 1.000)

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

Verplichtingen                                                   4.028.132 4.154.909

Waarvan garantieverplichtingen                       104.400                       0

4.000.062 3.969.527 3.971.200 3.977.926 3.978.856

Totale uitgaven

Waarvan juridisch verplicht (%)

3.984.999 4.012.750

4.033.802 3.993.428 3.968.948 3.971.339 3.979.134

99,9%

Bekostiging

• • 

  Hoofdbekostiging

• - 

  Onderwijsdeel wo

• - 

  Onderzoeksdeel wo

• - 

  Deel ondersteuning geneeskundig onderwijs en onderzoek

• - 

  Bekostiging tweede mastergraden in het wo

• • 

  Prestatiebox

• - 

  Onderwijskwaliteit en studiesucces, en profilering¹

Subsidies

• - 

  Subsidieregeling Sirius programma

• - 

  Subsidieregeling Libertas Noodfonds

• - 

  Subsidieregeling Programma Akademie assistenten

• - 

  3TU’s samenwerking

• - 

  Toetsing en Toetsgestuurd leren

• - 

  Overig

Opdrachten

• - 

  Uitbesteding

Bijdragen aan ZBO’s/RWT’s

• - 

  Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO)

Bijdragen aan (inter)nationale organisaties

• - 

  Organisaties excl. NVAO en SKI123 (zie tabel 6.5)

3.930.849        3.962.114

3.904.174        3.842.847

1.611.971         1.535.420

1.706.967         1.707.610

581.042

3.993.873        3.963.746        3.942.639        3.945.063        3.952.768

3.866.353        3.831.684        3.803.724        3.799.314        3.800.186

1.559.507         1.531.658        1.511.949        1.509.695        1.508.984

1.705.893        1.699.717         1.691.043        1.687.978        1.687.978

595.446

600.953

600.309

600.732

601.641

603.224

Ontvangsten

114

16

16

16

16

16

16

Benaming gewijzigd. In begroting 2013: «Kwaliteit en profiel».

De beleidsartikelen (artikel 6 en 7)

Tabel 6.5 Middelen organisaties¹ (bedragen x € 1.000)

2014

2015

2016

2017

2018

United Nations University (UNU)

Europees Universitair Instituut Florence (EUI)

Stichting Nederlandse Organisatie voor Internationale samenwerking in het Hoger Onderwijs (NUFFIC)

Platform Bèta Techniek (PBT)

Stichting Handicap en Studie

Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF

Stichting Studiekeuze123 (SKI123)

Interstedelijk Studentenoverleg (ISO)

Landelijke Studenten Vakbond (LSVb)

Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO)