Comité-Generaal

Beide Kamers kunnen achter gesloten deuren vergaderen. Dat wordt dan comité-generaal genoemd. Van die mogelijkheid is in de Tweede Kamer¹ sinds 1970 echter geen gebruik meer gemaakt en in de Eerste Kamer² niet meer sinds 1973.

In de Tweede Kamer had een tiende van de leden de mogelijkheid om de Kamer in het geheim te laten vergaderen. Alles wat in zo'n vergadering werd besproken, kon als vertrouwelijk worden bestempeld. Ook het opheffen van de geheimhouding kon alleen in een besloten vergadering gebeuren. Eventueel maakte de griffier (en niet de stenografen) zelf het verslag.

Het houden van comités-generaal vond in beide Kamers vooral plaats in tijden van internationale spanningen, zoals tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het gebeurde in de Tweede Kamer opnieuw zeven keer tijdens de dekolonisatieperiode (1946-1949). De regering had dan de gelegenheid om vertrouwelijk mededelingen te doen over bijvoorbeeld militaire operaties of over het verloop van onderhandelingen.

Tot 1971 was er in de Tweede Kamer jaarlijks ten minste één besloten vergadering. Dat was namelijk als de Raming van de uitgaven van de Tweede Kamer³ werd vastgesteld. Verder werd in beslotenheid vergaderd over huishoudelijke aangelegenheden, zoals benoeming en bevordering van personeel, vergoedingen, de huisvesting van de Kamer of de inrichting van de vergaderzaal. Op voorstel van de PvdA-leden Franssen⁴ en Van den Bergh⁵ werd deze regel in juni 1970 afgeschaft, zowel onder invloed van 'de tijdgeest' als vanwege het advies van de Staatscommissie-Biesheuvel⁶ over openbaarheid van bestuur. Door een amendement-Joekes op het voorstel ging de wijziging pas per januari 1971 in.

De Eerste Kamer behandelde haar raming nog tot 1973 in comité-generaal. Op voorstel van D66-lid Schwarz⁷ werd ook het reglement van orde van de Eerste Kamer⁸ in 1974 echter op dat punt gewijzigd.

Bij een omvangrijke herziening van het reglement van orde van de Tweede Kamer⁹ in 1980 werd besloten dat commissievergadering (met uitzondering van procedurevergaderingen) eveneens voortaan in principe openbaar zouden zijn. Voor de commissie voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten wordt wel steeds een uitzondering gemaakt. Die commissie komt overigens vrij zelden bijeen.

Curieus is dat het besluit over het in januari 1964 in de Ridderzaal¹⁰ herdenken van 500 jaar Staten-Generaal in beide Kamers op 13 november 1963 in een besloten vergadering werd genomen. Het laatste verslag van een besloten vergadering (juni 1970) werd overigens - in afwijking van het reglement - door de Tweede Kamer in het openbaar vastgesteld. Dat kon ook niet anders.

In het reglement van orde van de Tweede Kamer staat een artikel (artikel 89) over hoe er met verslagen en notulen van geheime vergaderingen moet worden omgegaan.

• 1. 

  De Kamer kan besluiten, dat in een vergadering met gesloten deuren medewerkers van de Dienst Verslag en Redactie aanwezig mogen zijn. In dat geval wordt van het verhandelde overeenkomstig de daarvoor geldende regels een stenografisch verslag gemaakt, dat echter, tenzij de Kamer dadelijk of later anders besluit, niet wordt gedrukt, doch in het centraal archief van de Tweede Kamer achter slot wordt bewaard, tenzij de Kamer anders besluit.

• 2. 

  Heeft de Kamer niet besloten, dat medewerkers van de Dienst Verslag en Redactie aanwezig mogen zijn, dan maakt de Griffier notulen. Deze worden dadelijk of in een volgende vergadering met gesloten deuren gelezen en aan goedkeuring onderworpen. Behalve hetgeen in artikel 87, tweede lid, tweede volzin, is vermeld, behelzen deze notulen een beknopt verslag van de beraadslagingen. Zij worden in het centraal archief van de Tweede Kamer achter slot bewaard, tenzij de Kamer anders besluit.

Meer over

• 1. 

  De Tweede Kamer is deel van de volksvertegen­woor­di­ging. Zij speelt een belangrijke rol bij de totstandkoming van wetten, controleert de regering en beslist over de vraag of een kabinet (of bewindspersoon) genoeg vertrouwen heeft.
   
• 2. 

  De Eerste Kamer is deel van de volksvertegenwoordiging en heeft met name een rol op wetgevend gebied. Over een wetsvoorstel moet, als de Tweede Kamer het heeft aangenomen, ook door de Eerste Kamer worden gestemd. De Eerste Kamer kan een wetsvoorstel nog tegenhouden.
   
• 3. 

  De raming is een jaarlijkse berekening van de uitgaven van de Staten-Generaal. De raming wordt vastgesteld door de Kamers en vervolgens aan de minister van Binnenlandse Zaken gestuurd die de raming opneemt in het hoofdstuk 'Staten-Generaal' van de rijksbegroting.
   
• 4. 

  Ethische hervormde socialist (christen-socialist) met grote kennis van het recht en de financiën der gemeenten. Was gemeente- en provincieambtenaar en chef van het kabinet van de CdK in Assen. In 1956 Tweede Kamerlid. Serieus en hardwerkend Kamerlid, dat zich behalve met het binnenlands bestuur (kiesrecht, Grondwet) en financiën lagere overheden ook bezighield met maatschappelijk werk, ontwikkelingssamenwerking en koninkrijksaangelegenheden. Verzette zich in de jaren zestig en zeventig met een kleine minderheid in de PvdA-fractie consequent tegen het lidmaatschap van de NAVO en tegen kernbewapening. Pleitte in 1969 op het PvdA-congres voor uittreding van Nederland uit de NAVO. Was na 1977 nog enige tijd waarnemend burgemeester.
   
• 5. 

  PvdA-Tweede Kamerlid in de jaren zestig van de twintigste eeuw. Na zijn rechtenstudie advocaat in Amsterdam en vanaf 1953 twaalf jaar wethouder van onder meer volkshuisvesting in de hoofdstad. Kwam begin 1963 in de Tweede Kamer, waarvan eerder zijn vader lid was, en bleef met enige onderbrekingen tot mei 1971 lid. Scherpzinnig jurist, deskundig op het gebied van gemeentefinanciën, privaat en fiscaal recht en volkshuisvesting. In april 1971 schoof de PvdA hem naar voren als schaduwminister van Financiën. Sloot zijn loopbaan af als staatsraad. Erudiet man. Behoorde tot de Barneveldjoden en overleefde deportatie in de Tweede Wereldoorlog.
   
• 6. 

  De staatscommissie-Biesheuvel (1982-1985) moest advies uitbrengen over vergroting van de kiezersinvloed op het beleid. De commissie hield zich daartoe onder meer bezig met de procedure van de kabinetsformatie, het referendum en volksinitiatief en de benoeming van de burgemeester en Commissaris van de Koning(in). De Staatscommissie werd op 17 mei 1982 ingesteld door het kabinet-Van Agt II en bracht op 4 december 1985 eindverslag uit
   
• 7. 

  Natuurkundig ingenieur die werkzaam was bij Shell, onder andere in Venezuela. Bij D66 vanaf de oprichting actief en voor die partij Statenlid in Zuid-Holland en vanaf 1971 Eerste Kamerlid. In 1973 voorzitter van de Senaatsfractie. Veelzijdig Kamerlid, dat enige bekendheid kreeg als pleitbezorger van ruimere mogelijkheden voor naaktrecreatie en die in 1977 in krachtige bewoordingen ageerde tegen het 'ethisch reveil' van Van Agt. Na zijn vertrek uit de Senaat in 1977 bestuurder van de Technische Hogeschool Delft.
   
• 8. 

  Het Reglement van Orde bevat regels over de gang van zaken en organisatie in de Eerste Kamer. Wie mag wanneer spreken, hoe komt een besluit tot stand, wat zijn de taken van commissies, welke bevoegdheden heeft de voorzitter en op welke momenten kunnen Kamerleden vragen stellen.
   
• 9. 

  Het Reglement van Orde bevat regels over de gang van zaken in de Tweede Kamer. Wie mag wanneer spreken, hoe komt een besluit tot stand, wat zijn de taken van commissies, welke bevoegdheden heeft de voorzitter, aan welke regels moeten bezoekers zich houden: het is allemaal in dit reglement vastgelegd.
   
• 10. 

  Het Binnenhof is een van oorsprong middeleeuws gebouwencomplex. Aan het Binnenhof zijn de Tweede en Eerste Kamer en het ministerie van Algemene Zaken gevestigd. Ook de ministerraad en de Raad van State vergaderden in gebouwen aan het Binnenhof. Beide Kamers zijn tijdens het zomerreces van 2021 verhuisd naar tijdelijke huisvesting.
   
• 11. 

  In de Tweede Kamer worden op vele plaatsen vergaderingen gehouden. Belangrijk onderscheid is dat tussen de plenaire vergadering, waarbij alle 150 leden aanwezig kunnen zijn, en vergaderingen van commissies. Daarnaast houden fracties geregeld vergaderingen.
   
• 12. 

  De Eerste Kamer kent twee soorten vergaderingen: de openbare plenaire vergadering, waarbij alle 75 leden aanwezig kunnen zijn, en commissievergaderingen. Daarnaast houden fracties als regel wekelijks een vergadering.