Obama’s klimaatbeleid: Management by speech - Hoofdinhoud
BLOG - Afgelopen week bezocht ik voor de derde keer Washington DC met een officiële delegatie van het Europees Parlement. Vorig jaar was dat met de economiecommissie en dit jaar, net als in 2009, met de milieucommissie. In 2009 zaten we vlak voor de befaamde klimaattop in Kopenhagen en waren er hoge verwachtingen van de net aangetreden president Barack Obama. We weten allemaal hoe die klimaattop is afgelopen en hoezeer Obama daarmee het Amerikaans klimaatbeleid voor vier jaar in de ijskast zette. Tot een maand geleden, op 25 juni 2013, om precies te zijn.
Democraten versus Republikeinen
Toegegeven: in 2009 was al duidelijk dat een volledig verdeeld Amerikaans Congres Obama weinig ruimte gaf om op klimaatgebied te handelen. Ook de afgelopen week gaf het Congres weinig hoop op verandering. Op bezoek bij de Senaat, waar de Democraten de leiding hebben, sprak ik onder andere met senator Sheldon Whitehouse van de staat Rhode Island. Zijn verhaal zou menig Groen politicus niet misstaan. Maar met wanhoop verwijst hij in elke bijzin naar de Republikeinen die de meerderheid hebben in het House of Representatives en zo elke klimaatwet kunnen blokkeren. En dat ze dat doen werd wel duidelijk in gesprekken die ik daar had met de Republikeinse leiders: John Shimkus (uit Illinois, voorzitter van de subcommissie voor milieu) en Fred Upton (uit Michigan, voorzitter van de energiecommissie). Met name Shimkus speeld de rol van klimaatontkenner voorbeeldig, al moest hij toegeven dat klimaatwetenschappers goede argumenten hebben. “But I’m not gonna use them...”
25 juni 2013
Dus wat gebeurde op 25 juni 2013? Toen hield Obama een speech van ongeveer drie kwartier, volledig gewijd aan klimaatverandering. Het transcript ervan is online terug te lezen. Ik zie Rutte niet snel zo'n speech geven. Het is fascinerend om te zien hoe milieuorganisaties, politici en beleidsmakers blind afgaan op deze speech. Het gesproken woord heeft een grote invloed op het Amerikaanse beleid. Het bezoek aan EPA (Environmental Protection Agency; zeg maar het Amerikaanse milieuministerie) etaleerde dit het beste: elk woord van Obama werd op een goudschaaltje gewogen omdat ze weten dat zij nu aan de slag moeten.
Wat gaat Obama namelijk doen? Omdat hij weet dat het Congres muurvast zit, gaat hij bestaande wetgeving gebruiken om nieuw klimaatbeleid te initiëren. Dat kan hij als president opdragen aan zijn ‘ministeries’ zonder daarmee het Congres nodig te hebben. Via de Clean Air Act gaat hij nu CO2 aanpakken. Iets wat via een rechterlijke uitspraak legitiem is bevonden, want CO2 wordt gezien als schadelijk voor de menselijke gezondheid en daar moet (!) hij de Clean Air Act voor inzetten. De belangrijkste stap wordt nu dat EPA een CO2-uitstootnorm gaat formuleren voor bestaande kolencentrales. Republikeinen noemen dit al de ‘war on coal’, wetende dat veel swing states als Ohio nog zwaar leunen op steenkoolgebruik.
De EPA heeft een jaar om met alle staten in de VS tot uitstootnormen te komen. Dan is er een jaar tijd voor inspraak en verzet, waarna in 2015 de staten een jaar implementatietijd hebben om zo in 2016 voor het einde van Obama’s tweede termijn dit beleid in gang te hebben gezet.
'Echt' beleid pas na 2020
Gaat dit beleid van Obama het klimaat redden? Nee. Mijn bezoek aan het World Resources Institute maakte duidelijk dat het nog zeer onzeker is of dit aangekondigde beleid voldoende is om het beloofde doel van min 17 procent uitstoot (ten opzichte van 2005) te halen. Alleen in het meest ambitieuze scenario wordt dit gehaald. Maar na 2020 zal toch echt ‘echt’ beleid geformuleerd moeten worden om veel verder te komen. Obama redt dus met zijn speech zijn gezicht, haalt wellicht het beloofde doel voor 2020, maar laat zijn opvolgers een grote opgave om met het Congres wel tot verder klimaatbeleid te komen.
Schaliegas
Verder klimaatbeleid dat het gebruik van schaliegas aan moet pakken, aangezien de gevolgen voor het klimaat (met name door methaanlekken) en de gevolgen voor waterkwaliteit zeer discutabel zijn (zoals ook de EPA al bevestigde). De EPA komt eind 2014 (pas) met een groot studieresultaat over schaliegas. Tot die tijd hebben de Republikeinen vrij spel om overal de geneugten van schaliegas te prediken.
Luchtvaart
Maar ook wacht onder Obama nog een strijd met de Europese Unie over haar beleid ten opzichte van de luchtvaart. Bijeenkomsten met onder anderen Todd Stern (Obama’s 'klimaatgezant') en de luchtvaartindustrie maakten duidelijk dat de VS niet van plan zijn om hun verzet tegen het reguleren van vluchten naar en van Europa op te geven. Onze delegatieleider Peter Liese maakt duidelijk dat deze strijd van Obama in schril contrast staat met zijn prachtige speech in Georgetown.
Hope en change
Kortom: Obama zet weer wat in beweging met zijn speech en geeft weer hoop op wat verandering in de VS; had Obama niet iets met hope en change? Maar op veel andere fronten blijven de VS klimaatbeleid frustreren, soms opgedragen door een nog steeds tot op het bot verdeeld Congres. De Republikeinen zijn er honderd prcent zeker van dat dit bescheiden beleid van Obama al het einde van de Democraten zal betekenen. De Democraten zijn echter net zo overtuigd dat de ‘flat earthers’ de Republikeinse partij zullen ruïneren na nog wat natuurrampen als Sandy en de droogtes. Het zijn juist die wederzijdse overtuigingen die somber stemmen voor mogelijkheden voor klimaatbeleid voorbij het EPA-mandaat. Tot 2020 zullen de VS wel hun doelen halen en zullen ze internationaal mooie sier willen maken, te beginnen in november bij de klimaattop in Warschau. Maar hoe we in 2015 tot een nieuw internationaal klimaatakkoord voor na 2020 gaan komen is me afgelopen week in Washington helaas nog niet helder geworden.
To be continued; hopelijk met meer dan alleen speeches.