4200 e-mails en tientallen documenten - Hoofdinhoud
De strijd tegen belastingontduiking staat - terecht - hoog op de agenda. In een tijdperk van open grenzen voor kapitaal, is internationale samenwerking tegen belastingontduiking noodzakelijk. Maar dan wel in een degelijk wettelijk kader. Het is verontrustend dat internationale samenwerking tegen belastingontduiking op een ondoorzichtige en ondemocratische manier gebeurt.
Al jarenlang strijd ik voor meer openbaarheid van bestuur in Europa. De Europese Unie moet zich ontwikkelen van een Europa van diplomaten, discretie en geheimhouding naar een Europa van burgers, openbaarheid van bestuur en vertrouwen. Die oude cultuur van geheimzinnigheid vormt een groot obstakel in het verkrijgen van het vertrouwen van de burger.
Een typisch voorbeeld van die geheimzinnigheid is de houding van de Europese Commissie als het gaat om FATCA (the US Foreign Account Tax Compliance Act). FATCA is de Amerikaanse wet tegen belastingontwijking, belastingontduiking en belastingfraude. Alle banken, verzekeraars en beleggingsmaatschappijen met activiteiten in de VS, worden verplicht de gegevens van hun Amerikaanse klanten buiten de VS aan de Amerikaanse overheid te overhandigen. Bij weigering krijgen ze een 30 procent bronbelasting opgelegd. FATCA heeft dus extraterritoriale werking, en de Amerikaanse wet wordt zo feitelijk rechtstreeks op EU-grondgebied toegepast. Maar het zonder meer doorgeven van persoonsgegevens is in strijd met Europese wetgeving. Bovendien betreft het ook EU-burgers, bijvoorbeeld Europeanen met een dubbele nationaliteit of met financiële banden met de VS voor studie, werk of familiebetrekkingen.
Om de doorgifte van persoonsgegevens de schijn van wettigheid te geven, hebben een aantal EU-landen een bilateraal akkoord gesloten met de VS. Bedrijven geven niet meer rechtstreeks gegevens door aan de Amerikaanse belastingdienst, maar via de nationale overheid.
Belastingzaken zijn in de EU een nationale bevoegdheid. Luxemburg en Oostenrijk blokkeerden tot voor kort met hun veto een gezamenlijke EU-positie tegenover FATCA. De Europese Commissie beweert dan ook nauwelijks betrokken te zijn geweest bij de contacten met de VS.
Toch heb ik toen, in maart 2012, op grond van de Eurowob alle stukken opgevraagd die betrekking hebben op die contacten over FATCA. Tot mijn grote verrassing bleken er tientallen documenten te zijn en 4200 e-mails. Dat duidt toch eerder op intensieve contacten tussen de Commissie en de VS. Na een jaar en vele correspondentie verder heb ik nu drie documenten gekregen waarvan grote delen onleesbaar zijn gemaakt. De rest van de stukken is me tot nu toe onthouden, omdat de Commissie wil dat ik kenbaar maak welke stukken van die 4200 ik wil hebben. Dat is natuurlijk een cirkelredenering: als ik niet weet wat er in die stukken staat, kan ik ook niet aangeven welke ik wil hebben.
Sinds een paar weken staat de strijd tegen belastingontwijking hoog op de politieke agenda. En daarmee wordt FATCA en de invoering van een ‘Europese FATCA’ opeens heel erg actueel. Ook op de agenda van de G20 staat een voorstel voor een wereldwijde “FATCA”. Het heeft er de schijn van dat de gesprekken tussen Commissie en VS al veel verder gevorderd waren dan de Commissie heeft aangegeven. Is FATCA een goed model voor een Europese of mondiale wet tegen belasting ontduiking? Misschien wel, misschien niet. Maar minstens even belangrijk is dat dergelijke wetgeving niet het resultaat is van achterkamergesprekken van ambtenaren en diplomaten, maar dat ze tot stand komt in een open en democratisch proces, na een publiek debat en onder parlementair toezicht.
Hieronder staan de drie documenten die ik al ontvangen heb. Hopelijk komt de Commissie binnenkort eindelijk met de rest van de stukken en kan ik deze lijst aanvullen.
Taxation Policy Group Meetings, TAXUD reports, EU US Dialogue on FATCA, Meeting Working Party 29
Working Document Working Party IV Direct Taxation on FATCA