Tijdperk van de bajes is voorbij - Hoofdinhoud

Het tijdperk van de bajes is voorbij. Iedereen die dit leest kan wellicht aan zijn kin-deren en kleinkinderen vertellen dat hij in een tijdperk heeft geleefd waarin nog gevangenissen in Nederland bestonden. Een tijdperk waarin criminelen nog achter slot en grendel zaten ter wille van de bescherming van de veiligheid van de maatschappij. Dat tijdperk is zeer binnenkort voorbij.

Als je het 'masterplan' van staatssecretaris Teeven goed leest, zal je al snel moeten constateren dat hier niet eens een kortzichtige of onnozele visie aan ten grondslag ligt, maar dat een visie geheel ontbreekt. De lichtgestraften worden zwaargestraften en de zwaargestraften worden lichtge-straften. Aan de ene kant belanden duizenden gedetineerden met een enkelbandje thuis zonder dat hier een rechter aan te pas komt. Het voortzetten van criminele acti-viteiten zal op deze manier een eitje zijn in eigen huis en haard, maar volgens de staatssecretaris zullen ze overdag aan de slag moeten.

Aan de andere kant krijgen zwaargestraften in een gevangenis er nieuwe vrijheden bij. In de nieuw te bouwen megagevangenis in Zaanstad krijgen gevangenen een pasje waarmee ze voortaan zelf kunnen bepalen wanneer ze zelfstandig gaan spor-ten, luchten of biljarten. Je kunt het vergelijken met een goldcard van de sportschool: je bepaalt zelf wanneer en hoe laat je gebruik wilt maken van de sauna, de tennisbaan of wanneer je even keihard wilt rennen op de loopband. Met de vrijheden van een bejaarde in een verpleeghuis is het wel andere koek. Daar mogen mensen niet zelf bepalen wanneer ze uit bed gaan, een ommetje willen maken voor wat frisse lucht of kunnen biljarten. Helaas zou dit opiniestuk te lang worden om alle verschillen tussen gevangenissen en verpleeghuizen uiteen te zetten.

Zoals ik al eerder aangaf, heb ik de staatssecretaris niet op een visie kunnen betrappen. Hij geeft wel als speerpunt van het plan aan dat hij meerpersoonscellen in gevangenissen wil realiseren. Tegelijkertijd gaan gevangenissen dicht die al aan die eisen voldoen. Volgt u het nog?

Naast een politieke visie heeft de staatssecretaris ook van een financiële visie geen kaas gegeten. Er is geen rekening gehouden met de financiële gevolgen voor de samenleving: huurcontracten van de te sluiten gevangenissen van tientallen miljoenen euro's lopen door en dan hebben we het nog niet eens gehad over de maatschappelijke kosten van de mensen die als gevolg van deze plannen werkloos worden en afhankelijk zullen worden van gemeentelijke toelagen. Al deze kosten zijn niet meegenomen in het een plan waarin gemeenten het onderspit zullen moeten delven.

Weerzinwekkend in het kader van dit visieloze plan is dat de staatssecretaris onlangs letterlijk heeft gezegd "we voeren wel vaker maatregelen in zonder te weten of ze werken". Nog niet zo heel lang geleden vroeg ik tijdens een debat over jeugdgevangenissen of bepaalde investeringen daadwerkelijk achteraf geholpen bleken te hebben. Hierop antwoordde de staatssecretaris: "Ik mag hopen van wel, of dit daadwerkelijk zo is weet ik niet". Hieruit kan de conclusie getrokken dat de staatssecretaris maar wat aanrommelt. Hij voert van te voren maatregelen in zonder dat hij weet wat de effecten zijn. En of de maatregelen achteraf gewerkt hebben, kan hij ook niet zeggen.

Als het doel van de staatssecretaris is om te bezuinigen, zonder dat hieraan een visie of financiële onderbouwing aan ten grondslag ligt, is het goedkoper om direct alle gevangenissen te sluiten. Het verschil met de situatie die we vanaf volgend jaar kunnen verwachten is namelijk nihil. Ook in dat geval zullen gevangenen geen straf ervaren, de samenleving zal onveiliger worden en het is nog goedkoper ook.

Wat er ook met de veiligheid van Nederland mag gebeuren, het zal staatssecretaris Teeven allemaal worst zijn zolang hij maar op zijn troon kan blijven zitten. Hoe lang hij daar nog zal blijven zitten, is koffiedik kijken. Hij heeft er in elk geval voor gezorgd dat hij het gevangeniswezen in Nederland naar de gallemiezen heeft geholpen.

Lees hier dit opiniestuk op Volkskrant.nl