Het debat Dolmatov: laat Teeven werken aan een menselijker, beter vreemdelingenbeleid - Hoofdinhoud
Op donderdag 18 april debatteerde de Tweede Kamer met staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie over de dood van Alexander Dolmatov. Dolmatov, een politieke vluchteling, pleegde op 17 januari 2013 zelfmoord in zijn cel in het Detentiecentrum Rotterdam, waar hij verbleef in verband met zijn voorgenomen uitzetting naar Rusland. Hij vreesde in Rusland vervolgd te worden
De Inspectie Veiligheid & Justitie deed onderzoek naar de dood van Dolmatov en daaruit bleek dat er door verschillende organisaties in de vreemdelingenketen onzorgvuldig gehandeld is. Dolmatov zat onterecht in vreemdelingendetentie, ten aanzien van de verleende rechtsbijstand is er niet conform wet- en regelgeving gehandeld en de verstrekte medische zorg schoot tekort.
Dat er problemen waren met de vreemdelingendetentie in Nederland was al langer bekend. In augustus 2012 uitte de Nationale Ombudsman zijn zorgen al bij staatssecretaris Teeven. Hij meende dat het systeem fouten in de hand werkt. ‘Het beleid is gericht op afhouden, tegenhouden, ontmoedigen.’
De ernst van de zaak was meer dan genoeg reden voor mij om namens 50PLUS ook deel te nemen aan het debat. De dood van Alexander Dolmatov staat, nu blijkt nu, symbool voor structurele fouten in het vreemdelingenbeleid. Dat is ontoelaatbaar, vindt 50PLUS. Asielzoekers hebben recht op een eerlijke, correcte en menselijke behandeling. Norbert Klein, woordvoerder Veiligheid en Justitie: “50PLUS is geschrokken van het rapport van de betrokken Inspectie. Voor 50PLUS staan rechtvaardigheid en het opkomen voor mensen die slachtoffer worden van het systeem (regels en protocollen), voorop. Daarom richten wij ons in dit debat met name op het falende systeem en minder op de specifieke omstandigheden waaronder de heer Dolmatov is gestorven. Terwijl hij op de zorg en veiligheid van de overheid was aangewezen, heeft hij zich onder de druk van de omstandigheden van het leven beroofd. Dat is bijzonder tragisch en mag niet gebeuren”.
50PLUS stelde onder meer dat de regie in de vreemdelingenketen beter geborgd moet worden. Regelingen die gelden voor vreemdelingen moeten consequent uitgevoerd zodat hun rechten gewaarborgd zijn en medische dossiers moeten goed worden overgedragen. Bovendien mag het binnen de Dienst Justitiële Inrichtingen niet langer aan inhoudelijke samenhang en aan procedurele afstemming ontbreken.
De toezeggingen die de staatssecretaris in het debat 18 april deed waren na zorgvuldige afweging tussen de ernst van de zaak en werken aan een humaner vreemdelingenbeleid voor 50PLUS voldoende reden om een motie van wantrouwen jegens de staatssecretaris niet te steunen. Norbert Klein: “Wij hebben in de tweede termijn gehoord dat de staatssecretaris in onze ogen wel degelijk verder is gegaan dan alleen maar het beschrijven van het incident. Hij heeft ook duidelijk blijk gegeven dat het om meer gaat dan alleen maar dat het incident opgelost moet worden. Het gaat ook om de uitvoering van de aanbevelingen van de Inspectie van Veiligheid en Justitie. Het beleid zal ook meer gericht worden op de mens en de menselijke maat”
De motie van wantrouwen, ingediend door SP, GroenLinks en Partij voor de Dieren, werd uiteindelijk verworpen met een meerderheid van 96-48. Norbert Klein: “Hoe betreurenswaardig de aanleiding voor dit debat ook was, spreekt de fractie van 50PLUS niet uit dat het vertrouwen weg is. De staatssecretaris zal echter nadrukkelijk niet over moeten gaan tot de orde van de dag, maar zal vol vertrouwen aan de slag moeten gaan.” 50PLUS vertrouwt erop dat de staatssecretaris het asielsysteem grondig weet te verbeteren zodat situaties als deze zich in de toekomst niet meer voordoen. Dat is essentieel, want 50PLUS staat fundamenteel voor rechtvaardigheid en voor zorg voor de mens, ook voor de kwetsbare mens in de vreemdelingenketen.
De merkwaardige motie van vertrouwen van Marianne Thieme steunde 50PLUS, evenals de overige fracties in de Tweede Kamer, niet. In haar motie vroeg de Partij voor de Dieren de Tweede Kamer het vertrouwen uit te spreken in de staatssecretaris. Een motie van wantrouwen het geëigende middel is voor een vertrouwensstemming, een motie van vertrouwen is niet meer dan een staatsrechtelijk monstrum. Norbert Klein vatte het oordeel van 50PLUS over de motie van het PvdD-Kamerlid bondig samen: “Een poppenkast”.