Steun de zachte krachten - Hoofdinhoud
(Verschenen in CW/Het Goede Leven op 21.12.2012)
Hoe ingewikkeld het conflict tussen Israël en Palestina ligt, blijkt hier in Nederland al. Zeg of schrijf er iets over en onmiddellijk neemt iedereen positie in. Voor de een, tegen de ander. Tegen de een, voor de ander. Elke poging tot nuance stuit op fel verzet: of ik niet weet hoe erg het is wat die ander de een aandoet.
Moedeloos word ik ervan. Ja, ik weet dat Palestijnen al heel lang Israël bedreigen met terugkerende raketten en zelfmoordaanslagen. Ik weet dat de positie van de staat Israël tot op de dag van vandaag omstreden is. Ik weet dat in verschillende buurlanden voortdurend de haat sluimert en soms oplaait.
En ja, ik weet ook dat Israël al decennia lang de vorming van een Palestijnse staat probeert te blokkeren. Ik weet dat Israël tegen internationale uitspraken in doorgaat met het bouwen van nederzettingen in bezet gebied. Ik weet dat het aantal gedode Palestijnen vele malen groter is dan het aantal gedode Israëliërs.
Partij kiezen
De discussie gaat alleen niet over dat weten. De discussie gaat over partij kiezen voor de een en tegen de ander. En ieder draagt dan feiten aan die moeten bewijzen dat de ander eigenlijk begonnen is. Alsof dat nog mogelijk is in een proces dat al zo lang voortwoekert.
Ik wil zo graag beginnen bij gewone mensen. Ik ben geraakt door beelden van Israëlische gezinnen die keer op keer in de schuilkelder zitten vanwege de raketten of die bang zijn voor bussen en markten vanwege bomgordels. Ik ben ook geraakt door de frustratie van gezinnen in Gaza of op de Westbank die al zolang onder grote druk en frustratie leven en waar in zoveel families slachtoffers zijn gevallen.
Ik kan alleen maar vermoeden hoezeer deze twee volkeren gevangen zijn in een spiraal van geweld en traumatisering. Beide hebben het gevoel zich wel te moeten verweren tegen een vijand die hen bedreigt. Elke toegeeflijkheid zet onmiddellijk de deur open voor nog meer kwaad van de tegenpartij. En omdat ik snap hoe bedreigd ze zich voelen, snap ik ook de verleiding om me met de een of de ander te identificeren.
Spiraal doorbreken
Voor een leefbare structurele uitweg of zoiets als verzoening (wat klinkt dat ver weg) zijn niet alleen rationele oplossingen nodig, maar moet ook op de een of andere manier die spiraal van traumatisering worden doorbroken. Zolang er vanuit angst en pijn gereageerd wordt, is er geen zicht op een uitweg. En zolang er geen recht gedaan wordt aan beiden zullen we nooit verder komen dan wankele bestanden.
Dat vraagt ook wat van omstanders. Buurlanden, de internationale gemeenschap, maar ook sympathisanten hier in Nederland moeten beseffen dat hun houding invloed heeft op wat daar gebeurt. Als wij eenzijdig kiezen voor de een of de ander, dan versterken we alleen maar de polarisatie.
Maar dat wil niet zeggen dat we neutraal in het midden moeten gaan zitten. Van de begeleiding van getraumatiseerde mensen kunnen we leren dat veiligheid en erkenning van het geleden kwaad essentieel zijn om de spiraal te doorbreken. Heling van de wonden en de kans om een leven op te bouwen zijn noodzakelijk om ook met elkaar verder te kunnen.
Bestraffende reacties
Veel discussies over het conflict blijven steken in de vraag wie er begonnen is en wie het ergste gedaan heeft. Dat leidt tot bestraffende reacties als een van beide partijen weer eens iets schadelijks doet. En al zijn die reacties nodig, ze helpen niet echt omdat ze de onderliggende angst en pijn geen recht doen. En daarmee versterken ze de polarisatie nog meer.
Misschien kunnen we wegen vinden om beide partijen te steunen in de opbouw van een veilige leefbare staat. Kleine lokale initiatieven zijn er al, waarbij burgers van beide kanten de hand reiken naar elkaar en zich verzetten tegen de politieke en militaire haviken.
Die zachte krachten dragen de hoop op vrede en verdienen onze steun. Maar dan moeten wij wel zelf de verleiding van polarisatie weerstaan.