Met de vuist op tafel, Verdeel-en-heers spelletje van de VS moet stoppen - Hoofdinhoud

in Nieuws

Makkelijker aftappen, moeizamer reizen en lastiger exporteren. Het kan inmiddels niemand ontgaan: het Europese security beleid wordt zwaar beïnvloed door grillen vanuit de VS. Steeds vaker worden verdergaande eisen gesteld. Eisen waarvan de veronderstelde effectiviteit (wat levert het ons nu eigenlijk op anders dan duurbetaalde schijnveiligheid?) volstrekt onderbelicht blijven. Na het buitengewoon moeilijke debat over de doorgifte van PNR-data¹ is er nu opnieuw sprake van grote irritatie in de Transatlantische betrekkingen. Dit keer draait het om het Visa Waiver Programme (VWP)².

De herhaalde Europese verzoeken, om alle EU-lidstaten gelijkwaardig te behandelen, leken in eerste instantie gehonoreerd te worden. Bush kondigde aan dat dit nog vóór zijn vertrek uit het Witte Huis geregeld zou worden. Een mooi uitgangspunt, maar de realiteit levert een ander plaatje op.

Jeanine Hennis-Plasschaert: "In plaats van één Memorandum of Understanding (MoU) met de EU, opteren de Amerikanen nu voor 27 bilaterale MoU's. Ze maken een rondje langs de EU-lidstaten en spelen handig in op de verschillende gevoeligheden die in de lidstaten bestaan. Zo wordt aan die lidstaten, waarvan de inwoners nog altijd niet visumvrij naar de VS kunnen reizen, versnelde deelname aan het VWP beloofd. Tegelijkertijd vormen ook de lidstaten die al wel deelnemen aan het VWP een interessante prooi voor de Amerikanen. Zij willen immers hun deelname aan het VWP graag behouden. Aan de hand van allerlei security argumenten proberen de Amerikanen met hun rondgang in Europa nog meer inlichtingen te verkrijgen t.b.v. de strijd tegen het terrorisme. De Tsjechen zijn als eerste benaderd en bezweken. Het risico van een domino-effect lijkt reëel."

Alhoewel de MoU met Tsjechië publiekelijk toegankelijk is, blijft het vaag waarom (om welke informatie) de Amerikanen nu precies vragen. Het lijkt erop dat dit wél duidelijk wordt verwoord in het onderliggende document, de zgn. 'implementing rules'. Probleem is alleen dat zowel de VS als Tsjechië weigeren de finale versie formeel aan de Europese Commissie en de andere EU-lidstaten te overhandigen. Op 6 maart jl. kon de Europese Commissie dan ook noch bevestigen noch ontkennen of de Tsjechen in strijd met Europese wet- en regelgeving handelen. Echter, als het waar is dat de Amerikanen o.a. om Eurodac-gegevens³ vragen, hebben we wel degelijk een probleem. Bij het gebrek aan binnengrenzen, en dus deelname aan Schengen, zijn lidstaten beperkt in wat zij kunnen doen en laten als het gaat om het verstrekken van inlichtingen aan derden, in dit geval de VS. Op dit punt hebben we al snel te maken met de zgn. gemeenschapscompetenties. Als blijkt dat Tsjechië in strijd met de regels handelt, is de Europese Commissie bevoegd om inbreukprocedures op te starten.

Afgelopen woensdag (5 maart jl.) is in de Raad afgesproken om voorlopig (d.w.z. in ieder geval t/m 13 maart a.s., datum van de eerstvolgende EU-VS Troika) de bilaterale onderhandelingen te staken. Letland en Estland hebben hierop, en helaas, een voorbehoud gemaakt. De Europese Commissie is inmiddels druk bezig met het voorbereiden van een mandaat om namens de 27 lidstaten met de VS te onderhandelen. De lidstaten moeten hier uiteraard wel mee akkoord gaan alvorens de Europese Commissie écht aan de slag kan.

Jeanine Hennis-Plasschaert hoopt van harte dat dit mandaat er komt om hiermee het verdeel-en-heers spelletje van de VS een halt toe te roepen: "In de politieke verhoudingen met de rest van de wereld, en dus ook met de VS, is het écht van cruciaal belang dat de lidstaten met één stem gaan spreken. Alleen dan kan gebruik worden gemaakt van de in potentie machtige positie van de EU op het wereldtoneel. Europa kan immers alleen overtuigen door een krachtig en gezamenlijk optreden!"

Maandag 10 maart a.s. gaat het EP in debat met zowel Raad als Commissie over deze uiterst gevoelige kwestie.

¹ Passenger Name Record is een bestand van passagiersgegevens dat voorafgaand aan de vlucht verstrekt moet worden aan de Amerikaanse autoriteiten.

² Visa Waiver Programme is een programma van de VS dat inwoners van een aantal geselecteerde landen uitzondert van de verplichting om een visum aan te vragen/verkrijgen ingeval zij willen reizen naar de VS voor een toeristisch of zakenverblijf van max. 90 dagen. Aan dit programma nemen alle oude EU-lidstaten deel, m.u.v. Griekenland. Van de nieuwe lidstaten is alleen Slovenië deelnemer.

³ Eurodac staat voor 'Europese Dactyloscopie'. Dit is een Europese databank waarin vingerafdrukken van zowel asielzoekers als illegalen worden opgeslagen.