Rutte: meer doen voor ondernemers in buitenland

Over twee dagen kiest Nederland een nieuw parlement. De afgelopen weken heeft u bij ons kunnen lezen hoe de grootste partijen reageerden op stellingen die van belang zijn voor Nederlanders in het buitenland. Hoewel veruit de meeste kiezers in den vreemde hun stembiljet al op de bus hebben gedaan, wilden we u demissionair premier en VVD¹-leider Mark Rutte² niet onthouden.

Door Benno de Jongh en Tom Onsman

Vindt u dat Nederlanders in het buitenland dezelfde rechten hebben als die in Nederland? Of zegt u: deze Nederlanders kiezen er zelf voor elders te gaan wonen, dan kunnen ze ook niet hetzelfde vragen van hun overheid.

‘Nederlanders met een Nederlands paspoort zijn gelijk voor de wet. Alle Nederlanders, of ze nu in Nederland wonen of in het buitenland, hebben wat mij betreft dezelfde rechten. Uitzondering zijn enkele rechten op het gebied van sociale zaken. Zo heeft minister Kamp ervoor gezorgd dat de AOW-tegemoetkoming alleen geldt voor mensen die in Nederland wonen. Of beter gezegd: voor mensen die in Nederland inkomstenbelasting betalen. Ook vind ik dat er een einde moet komen aan het exporteren van kinderbijslag en het kindgebonden budget naar landen buiten de EU³.’

Minister Rosenthal (Buitenlandse Zaken) zei bij zijn aantreden dat de koopman voor de dominee zou gaan. Toch was hij vooral in het nieuws als het ging om mensenrechten. Worden de speerpunten in het tweede kabinet Rutte anders?

‘Voor mij staat effectiviteit van het mensenrechtenbeleid voorop. De Nederlandse overheid financierde in het kader van het mensenrechtenbeleid bijvoorbeeld een conferentie op de Canarische eilanden om de banden tussen Spaanse en Afrikaanse NGO’s te versterken. Ik vind het geen taak van de Nederlandse belastingbetaler om dergelijke zaken te financieren. Ik wil alleen actief bijdragen aan het verbeteren van de mensenrechtensituatie als dat effectief is. Bijvoorbeeld binnen de landen die het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens⁴ hebben ondertekend. Of de landen waar Nederland een ontwikkelingsrelatie mee heeft.’

Daarnaast is het van belang dat de economische diplomatie goed vorm krijgt. De Nederlandse economie is grotendeels afhankelijk van het buitenland. Het postennetwerk moet daarom ingericht zijn op het begeleiden van het Nederlandse bedrijfsleven. In economische groeiregio’s als China en Brazilië. In grondstofrijke gebieden zoals Rusland. En op strategische locaties zoals Panama. Dit beleid wil ik de komende periode verder uitbouwen.

Toch verdwijnen er steeds meer ambassades, terwijl er meer en meer Nederlanders te vinden zijn in het buitenland. Ziet u het klaarstaan voor onderdanen, waar dan ook ter wereld, nog wel als een kerntaak van de overheid?

‘Ik hecht er aan om te zeggen dat het postennetwerk van Nederland nog altijd één van de grootste in de wereld is.. De afgelopen periode is inderdaad een aantal posten gesloten, maar in economische groeiregio’s zijn er dus posten bijgekomen. Uiteraard blijft het bijstaan van Nederlanders in nood een kerntaak van het postennetwerk. Daarbij werkt Nederland ook samen met andere landen binnen de Europese Unie, bijvoorbeeld met de andere Beneluxlanden. Consulaire bijstand kan ook via deze partners worden verleend.’

Moet de overheid Nederlanders die in het buitenland zaken doen of willen gaan doen actiever ondersteunen?

‘Ja. Ik ben een groot voorstander van het verder uitbouwen van de economische diplomatie. Ik vind dat we op dat punt de afgelopen jaren grote stappen hebben gezet. Welvaartsbevordering is, naast veiligheid en vrijheid, één van de drie pijlers van het buitenlandbeleid. Ik wil dat het postennetwerk nog beter aansluit bij de vraag van het bedrijfsleven. Tot welke overheid moet een bedrijf zich richten? Wat zijn de risico’s? Welke obstakels kent de lokale wet- en regelgeving? Op deze en andere vragen moet het Nederlandse postennetwerk een antwoord kunnen geven.’

We krijgen veel reacties van Nederlanders in het buitenland die zeggen dat contact met instanties in Nederland stroperig verloopt. Ze lopen op tegen een wand van bureaucratie. Hoe kan dat beter?

‘Het probleem van bureaucratie is herkenbaar. Daar willen we echt wat aan doen. Aan stemmen in het buitenland bijvoorbeeld. Mijn partijgenoot Joost Taverne⁵ heeft om die reden in de Tweede Kamer⁶ een wetsvoorstel ingediend om dat makkelijker te maken door stemmen via internet mogelijk te maken. Minder dan 50.000 van de naar schatting 800.000 buitenlandse stemgerechtigden hebben nu gestemd.’ Natuurlijk kiest een deel van deze groep ervoor om niet te stemmen, maar velen vinden ook de procedure te omslachtig. Het is van belang dat een volgend kabinet de groep Nederlanders in het buitenland niet uit het oog verliest.’

Tijdens Rutte-I was er veel te doen over de dubbele nationaliteit. De voorstellen leken vooral gericht op immigranten, maar ze raken ook Nederlanders over de grens. Zou niet iedere Nederlander die langere tijd in het in het buitenland zit, de mogelijkheid moeten hebben tot een dubbel paspoort?

‘Wij hebben altijd aangegeven de zorgen van de Nederlanders die in het buitenland wonen serieus te nemen en beloofd op te komen voor hun belangen. Daarom heeft de VVD, samen met CDA⁷ en D66⁸, een amendement ingediend dat tegemoet komt aan de brede zorgen die door de expat-gemeenschap zijn geuit over het eventueel verlies van het Nederlandse paspoort. Het amendement houdt in dat Nederlanders die een andere nationaliteit krijgen, de Nederlandse toch mogen behouden. Dat neemt niet weg dat één nationaliteit wat mij betreft de voorkeur heeft. Dat moet het uitgangspunt zijn. En een dubbele nationaliteit een uitzondering. Onze insteek is pragmatisch. Wij kijken naar het poortje van Nederland. Als iemand naar Nederland komt, moet hij zijn andere nationaliteit afstaan. Omgekeerd gaan wij daar niet over. Dat is aan die landen zelf.’

Stel: u gaat na uw (politieke) loopbaan in het buitenland wonen. Waar zou u naartoe gaan? Brussel wellicht? En wat zou u verwachten van de Nederlandse overheid?

‘Haha. Daar ga ik niet op vooruitlopen hoor. Eerst nog maar eens een kabinet in Nederland leiden als de kiezers dat willen. Ik zou in ieder geval niets verwachten van de Nederlandse overheid. Ik zou mijn kennis en ervaring inzetten om te proberen democratie op poten te zetten in landen waar dat nodig is.’

• 1. 

  De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) is een rechtse liberale partij, met op onder meer ethisch gebied progressievere standpunten. Politiek leider is sinds 14 augustus 2023 Dilan Yesilgöz-Zegerius. De partij werd opgericht in 1948 als opvolger van de Partij van de Vrijheid (PvdV), die weer een voortzetting was van de vooroorlogse Liberale Staatspartij (LSP).
   
• 2. 

  Mark Rutte (1967) is sinds 1 oktober 2024 secretaris-generaal van de NAVO. Hij was van 14 oktober 2010 tot 2 juli 2024 minister-president en minister van Algemene Zaken. Sinds 2006 was hij politiek leider van de VVD. In 2006-2010 was de heer Rutte fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Hij was van 17 juni 2004 tot 28 juni 2006 staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap belast met wetenschapsbeleid, beroepsonderwijs en studiefinanciering. Daarvoor was hij bijna twee jaar staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid belast met onder andere volksverzekeringen, bijstand en arbeidsomstandigheden. De heer Rutte was eerder voorzitter van de JOVD en manager bij een werkmaatschappij van Unilever.
   
• 3. 

  De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen. Dit zijn onder meer het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad en het Europese Hof van Justitie.
   
• 4. 

  Het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) is een Europees verdrag waarin de mensen- en burgerrechten van alle inwoners van de aangesloten landen zijn vastgelegd. Dit verdrag is op 4 november 1950 te Rome tot stand gekomen, in navolging van de in 1948 opgestelde Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
   
• 5. 

  Zelfverzekerde en stijlvolle VVD-politicus, die zich als Tweede Kamerlid met name roerde in discussies over staatsrechtelijke onderwerpen en die met initiatiefvoorstellen op dat terrein kwam. Was woordvoerder Grondwetszaken, hoge colleges van staat, kiesrecht, financiering politieke partijen en vrijheid van meningsuiting, alsmede over internationale verdragen en ontwikkelingssamenwerking. Begon zijn (politieke) loopbaan als medewerker van Kamerlid Clemens Cornielje en europarlementariër Jules Maaten en was adviseur van de onderwijsministers Hermans en Van der Hoeven. Was daarna ambassaderaad voor onderwijs in Washington DC. Keerde zich in 2015 als enige van zijn fractie tegen nieuwe financiële steun aan Griekenland.
   
• 6. 

  Tweede Kamer
   
• 7. 

  Het Christen-Democratisch Appèl (CDA) is een christelijk geïnspireerde partij in het centrum van het politieke spectrum. Henri Bontenbal is momenteel politiek leider van het CDA. De partij werd opgericht op 11 oktober 1980 als fusie van Anti-Revolutionaire Partij (ARP), Christelijk-Historische Unie (CHU) en Katholieke Volkspartij (KVP).
   
• 8. 

  Democraten 66 (D66) is een hervormingsgezinde sociaal-liberale partij. De huidige politiek leider is Rob Jetten. De partij werd opgericht op 14 oktober 1966 door 44 'homines novi', waarvan er 25 eerder bij andere politieke partijen actief waren geweest. Belangrijkste initiatiefnemer en voorman (tot 1998) was de oud-journalist Hans van Mierlo.