NL sterker en slimmer - Hoofdinhoud
Maandag bezocht ik de High Tech Campus in Eindhoven. De plek waar meer dan de helft van alle Nederlandse patenten wordt vastgelegd. Een inspirerend bezoek dat hielp om ideeën te vormen voor de toekomst van onze economie.
De High Tech Campus is de verre opvolger van het Philips NatLab. Dat was ooit de plek waar de toekomst werd uitgevonden. De eerste live televisieuitzending in kleur vond er plaats, de radiobuis, de CD-speler en tal van andere uitvindingen kwamen daar vandaan. Nu zijn de Philips Laboratoria (op een andere plek in de stad) onderdeel van een campus met meer dan 100 bedrijven, meer dan 8000 medewerkers met ruim 60 verschillende nationaliteiten. Samen leggen ze meer dan de helft van alle Nederlandse patenten vast en daarmee vormen ze de nummer twee van de wereld in het aantal patenten per duizend inwoners. Het is dan ook geen toeval dat de regio Eindhoven inmiddels een groter aandeel van de Nederlandse economie vormt dan de regio Rotterdam met zijn haven. Eindhoven is inmiddels de nummer twee na Amsterdam. Vorig jaar werd de regio uitgeroepen tot de slimste van de wereld.
Ik sprak met beleidsmakers van de campus en van de brainportregio, ging op bezoek bij een klein bedrijf dat zelfdimmende autospiegels ontwikkelt (http://www.miortech.com), een middelgroot bedrijf waar technologie gebruikt wordt om audio- en videobestanden te kunnen herkennen (http://www.civolution.com) en de grote chipmaker NXP, de trotse opvolger van Philips Semiconductors, één van de grootste innovatieve bedrijven van Nederland (http://www.nxp.com).
Behalve prachtige verhalen en inspirerende demonstraties van nieuwe producten, leverde het me weer wat extra inzicht op in de toekomst van onze economie. Die draait meer en meer op kennis, op innovatie en op de unieke combinatie van ontwikkeling en maakindustrie die Zuidoost-Brabant zo kenmerkt. Bij NXP vroeg ik: "waarom zitten jullie eigenlijk hier als je overal in de wereld kunt zitten?" Het antwoord was precies hetzelfde als dat van de kleinere ondernemers: het innovatieklimaat. Er zitten zo ongelooflijk veel slimme mensen en vernieuwende bedrijfjes dicht bij elkaar dat er altijd iemand is die je verder kan helpen met een technisch probleem, altijd iemand die met je mee kan denken bij het ontwikkelen van nieuwe ideeën. Maar wil dat zo blijven zeiden NXP en ondernemers in koor, dan zijn er meer technici nodig. Veel meer.
Daarom moet een volgend kabinet meer dan ooit tevoren zijn aandacht richten op het technisch onderwijs. De vakschool moet terug, bedrijfsleven en de overheid moeten samen een baangarantie geven aan jongeren die een technische opleiding gaan doen. Voor technische studenten moet worden gewerkt aan studiebeurzen, de langstudeerboete moet van tafel en de uitval moet worden bestreden door te investeren in de kwaliteit van het onderwijs aan de technische universiteiten. Er zijn al vele programma's geweest om de interesse in techniek te vergroten, maar de urgentie is dringend. Elke dag zijn er tientallen extra technici nodig in Eindhoven en omgeving!
De high tech campus is mede een succes geworden doordat de overheid er ook een rol speelt en heeft geïnvesteerd in onderzoeksfaciliteiten. Het Holstcentrum kende een moeizame ontstaansgeschiedenis en het had weinig gescheeld of het centrum was zijn financiering kwijtgeraakt. Solliance kwam alleen van de grond dankzij provinciaal geld, terwijl er voor Nederland als geheel een enorme kans ligt als de technologie van zonnepanelen en de technologie van dunne, 'printbare' folie met elkaar gecombineerd kunnen worden. Het Rijk liep steeds achter de feiten aan en niet voorop. Dat moet veranderen. De overheid moet snel kunnen investeren in nieuwe onderzoeksfaciliteiten als zich ineens een onverwachte kans voordoet. Zo gaat dat met nieuwe technologie. Wie het snelste is en zijn nieuwe vinding als eerste naar de markt weet te brengen, is spekkoper. De Nederlandse overheden (Rijk, provincie en gemeenten) kunnen en moeten ook een rol spelen bij het veroveren van marktaandeel door als eerste nieuwe innovatieve producten te kopen bij Nederlandse bedrijven. Of het nu gaat om vernieuwende elektrische bussen van VDL of om de photovoltaïsche folie, de budgetten van de Nederlandse overheden kunnen zo worden ingezet dat ze innovatie in Nederland versterken.
Tot slot kan de overheid innovatie stimuleren door te zorgen dat uit een nieuw innovatiefonds kapitaal beschikbaar is voor bedrijfjes die moeten investeren om te kunnen groeien. Elke euro van investeerders moet verdubbeld of zelfs verdrievoudigd worden. Als het bedrijfje succes heeft, betaalt het het geld weer terug. Ook verschillende bedrijven op de high tech campus zijn de eerste fase van financieringen door kunnen komen dankzij publieke investeringsfondsen. De tweede fase blijkt nog altijd lastig voor ze. Ook daar kan publiek geld het smeermiddel vormen om investeringen sneller op tafel te krijgen.
Het zijn drie suggesties om het beleid te verbeteren die voor het oprapen liggen. Mijn bezoek aan de campus maakte dat ook duidelijk. Er is alle reden voor Den Haag om Brainport verder te ontwikkelen. De regio Eindhoven is nu al de tweede economie van Nederland. Wat hier gebeurt is uniek. Doordat allerlei slimme bedrijfjes samenwerken of elkaar tegenkomen bij een kop koffie, worden we er allemaal beter van. Sterker worden door er samen de schouders onder te zetten. Dat is een mooi voorbeeld voor Nederland!