De excuuscrisis - Hoofdinhoud
Deze column is gepubliseerd in het Financieele Dagblad van 21 juli 2012.
‘We missed it’. In de Financial Times zegt Lucrezia Reichlin— de eerste vrouwelijke directeur-generaal Onderzoek bij de Europese Centrale
Bank— eerlijk dat ze de bankencrisis niet op tijd zag aankomen. Terwijl ze zelf het‘Nowcasting’-model ontwierp waarmee de economische toestand
van landen nauwkeurig en tijdig getest kan worden.‘I take responsibility’. Wat een verademing.Eindelijk iemand die openlijk zegt dat ze zich medeverantwoordelijk voelt
voor de economische crisis.
Sorry zeggen is niet van deze (crisis)tijd. Dat hebben banken bewezen. Nog steeds lijken bankiers hun verantwoordelijkheid niet te nemen. Ze kijken vooral waar ze mee
weg kunnen komen. ‘This is a story in which everybody is guilty’, zei Reichlin eerder. Maar wat als iedereen schuldig is, maar niemand de verantwoording neemt?
Het lijkt erop dat de crisis zelfs een excuus is geworden. Arcadis heeft berekend dat banken‘door de crisis’ruim€ 37 mrd dreigen te moeten afschrijven op hun vastgoedportefeuilles. Hoezo‘door de crisis’? We hebben een kantorenleegstand van gemiddeld 14% (op sommige locaties 30%) en nog steeds worden nieuwe kantoren
bijgebouwd. De crisis bracht aan het licht wat velen al lang wisten: de Nederlandse economie drijft op een vastgoedzeepbel. Niet door de crisis, maar door de innige omstrengeling van projectontwikkelaars, banken en ambitieuze gemeenten die allemaal een business park willen. Als de bubbel barst, wie zegt dan sorry?
Of— beter nog— wie past het beleid aan?
Maandelijks lees je over nieuwe gevallen van‘sorry-nietis’, ook in de semipublieke sector. Zo bouwde Amarantis Onderwijsgroep een tekort op van€ 94 mln, terwijl bestuurders Monopoly speelden met nieuwbouwplannen. De toezichthouders wisten dat sinds 2010. En toch hadden dit jaar 30.000 leerlingen op straat gestaan, als de overheid niet had ingegrepen. De bestuursvoorzitter verliet het zinkende schip in een reddingssloep van € 250.000.
‘Sorry seems to be the hardest word’, zingt Elton John. Vooral voor mannen, lijkt het. Maar ze zouden slim genoeg moeten zijn om hun eigen sector en gedrag kritisch te
bezien. Wat is er nog meer nodig om de interne cultuur van banken volledig om te gooien? Hoeveel gevalletjes Vestia of Amarantis hebben we nodig om gemeenten en projectontwikkelaars tot inzicht te brengen?
Nu dreigt de‘risico-regelreflex’. Meer regels, controle en toezicht. Alsof het gaat om kleine kinderen, in plaats van verantwoordelijke volwassenen. Meer regels betekent minder vertrouwen. Daardoor wordt zakendoen duurder en innovatie moeilijker.
Gelukkig is er ook een lichtpuntje.Veel ceo’s in Nederland hebben significant aan salaris ingeleverd, een belangrijk gebaar dat in schril
contrast staat met de nog altijd oplopende salarisverschillen in de VS.
Iedereen maakt fouten. Onvermijdelijk. Van mijn fouten heb ik meer geleerd dan van mijn successen. Je fouten (h)erkennen is de
eerste stap naar het terugwinnen van vertrouwen. Een open, geïntegreerde en welvarende samenleving is niet gediend met bangeriken, maar met
moedige mensen die hun verantwoordelijkheid durven nemen. Daar hoort‘sorry’ zeggen ook bij.