Abortus, bedenktijd en DWARS - Hoofdinhoud
DWARS, de jongerenbeweging van GroenLinks, heeft een amendement ingediend op het verkiezingsprogramma: DWARS wil de verplichte bedenktijd bij abortus behouden, waar GroenLinks deze al sinds jaar en dag wil afschaffen.
Met een aantal andere FemNetters heb ik hierover een opiniestuk geschreven, dat is geplaatst op Joop
De oorspronkelijke tekst moest voor Joop iets worden ingekort; voor de liefhebber de hele tekst:
DWARS bedenk je!
Over de verplichte bedenktijd bij abortus
GroenLinks heeft zich - net als andere liberale partijen - altijd verzet tegen de 'betuttelende' vijf dagen bedenktijd die in de abortuswet is opgenomen. In het concept-verkiezingsprogramma is dan ook opgenomen dat deze bedenktijd moet worden afgeschaft. DWARS, de (onafhankelijke) GroenLinkse jongeren, hebben een amendement ingediend om dit programmapunt te schrappen, en dus de bedenktijd te behouden. DWARS lijkt zich hierbij vooral te baseren op emotionele argumenten, en verhalen over vermeende misstanden.
Wij erkennen dat abortus een onderwerp is dat de emotie raakt; een onderwerp ook waar je niet lichtzinnig over moet denken. Wij zijn er echter ook van overtuigd dat er niet lichtzinnig over abortus wordt gedacht: niet door de vrouwen die ertoe besluiten; niet door de artsen die het uitvoeren, en niet door degenen die afschaffing van de verplichte bedenktijd bepleiten. Zowel om ideologische als om praktische redenen is en blijft afschaffing van de verplichte bedenktijd aangewezen.
De abortuswet is in de jaren tachtig van de vorige eeuw tot stand gekomen als het resultaat van een compromis tussen de confessionele partijen en de meer liberale partijen. Na een jarenlange strijd vanuit de vrouwenbeweging ('de vrouw beslist' en 'Baas in eigen buik') werd abortus gelegaliseerd. Om de confessionele tegemoet te komen werd een verplichting van vijf dagen bedenktijd opgenomen in de abortuswet. Dat betekent dat wanneer een vrouw een abortus wil, zij verplicht is om hier na het eerste gesprek met een arts hierover nog vijf dagen langer na te denken.
Deze bedenktijd is altijd een doorn in het oog gebleven van de vrouwenbeweging. Weliswaar mag de vrouw -na consultatie van een arts- zelf beslissen; de wet wantrouwt deze beslissing echter bij voorbaat; we geloven namelijk niet dat de vrouw als zij bij de arts komt er goed genoeg over nagedacht heeft, en sturen haar weg om er verplicht nog eens vijf dagen over na te denken. Een verplichte bedenktijd is dan ook een beperking van het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen.
Nu zou een beperking van dat zelfbeschikkingsrecht misschien nog wel te rechtvaardigen zijn wanneer de praktijk zou uitwijzen dat vrouwen in eerste instantie zeer lichtzinnig besluiten tot een abortus, maar daartoe aangezet door de verplichte bedenktijd 'tot inkeer komen'. Niets is echter minder waar.
Dat een verplichte bedenktijd bij abortus geen hout snijdt, komt onder meer naar voren uit de evaluatie van het functioneren van de Wet afbreking zwangerschap (2004/2005, door ZonMW op verzoek van het Ministerie van VWS) Uit deze evaluatie komt naar voren dat de verplichte bedenktermijn van vijf dagen vrijwel nooit invloed heeft op de beslissing van de vrouw, dat zowel de vrouwen als de artsen het als nutteloos of zelfs storend ervaren, en dat alle betrokkenen liever in overleg bepalen hoelang de bedenktermijn zal zijn. De onderzoekers bevelen aan dat in plaats van de verplichte bedenktijd in de wet wordt opgenomen: “(…) dat steeds een zodanige bedenktermijn dient te zijn als nodig is om in de gegeven omstandigheden tot een weloverwogen besluit te komen”.
Een verplichte bedenktijd is niet alleen onnodig, hij kan ook schadelijk zijn. Het is beknellend voor vrouwen en meisje die al lang na hebben gedacht, de stap hebben gezet en vervolgens weer naar huis worden gestuurd om hier nog eens vijf dagen over na te denken. Het is zelfs schrijnend, en mogelijk gevaarlijk, waar het gaat om meisjes uit traditionele kringen die hun zwangerschap thuis geheim moet houden omdat ontdekking een breuk met de familie of zelfs geweld tot gevolg kan hebben.
Het wordt tijd dat vrouwen echt baas in eigen buik mogen zijn. Vrouwen zijn heel wel in staat om in goed overleg met hun arts te komen tot een besluit om wel of niet tot abortus over te gaan. Vanuit de anti-abortus beweging (Pro-life) mogen dan verhalen worden verspreid dat artsen alleen maar “productie zouden willen draaien” en zo veel mogelijk foetussen zouden willen aborteren, de werkelijkheid is anders. Onze artsen zijn professioneel genoeg om waar dat nodig is bedenktijd te adviseren. Of dat nu 3 dagen, vijf dagen of een week is. En ze zijn ook professioneel genoeg om vrouwen voor wie hun besluit vast staat zo snel mogelijk te helpen.
Kortom: er is op basis van rationele argumenten geen enkele reden om vijf dagen bedenktijd wettelijk verplicht te stellen, terwijl er wél redenen te over zijn om vrouwen bijgestaan door een arts, zelf te laten beslissen hoe lang ze willen nadenken over een abortus. Het schrappen van de verplichte bedenktijd bij abortus is dus logisch, zeker voor een partij als GroenLinks voor wie individuele vrijheid een van de kernwaarden is.
Wij vertrouwen er op dat het congres van GroenLinks tot een zelfde conclusie komt.
En hopen dat DWARS zichzelf een bedenktijd gunt om hun standpunt nog eens te heroverwegen.
Deze column is geschreven door Margreet de Boer, in samenwerking met Marie-Christine van der Gronde (DWARS-lid en bestuurslid Feministisch Netwerk GroenLinks), Hanneke Felten (voorzitter Feministisch Netwerk GroenLinks) en Hilda Passchier (lid FemNet, oud actievoerder Dolle Mina / Wij Vrouwen Eisen)