En de winnaar is…. - Hoofdinhoud

….allemaal een beetje. En we leveren ook allemaal een beetje in bij de uitkomst van de jongste Eurotop, zoals altijd. Europa gaat met schuifelstapjes voorwaarts, maar in elk geval voorwaarts.

De resultaten van de Top bevatten dus positieve elementen. Maar het proces is net zo belangrijk als het resultaat. Het proces van koehandel, blufpoker en politiek armpje drukken is ondemocratisch en ondoorzichtig, en bovendien een riskante strategie voor kleinere landen. De aanpak van de Nederlandse regering (opgehitst door Wilders, “pak-ze, pak-ze!”) van stoere taal uitslaan en andere landen behandelen als onmondige kinderen, leidt niet tot meer bereidheid samen grote stappen in de goede richting te nemen. Het is ook vreemd dat uitgerekend Nederland, de uitvinder van het poldermodel van overleg, consensus en samenwerking, kiest voor het conflictmodel. Ook tactisch is het voor een klein land niet erg slim om ruzie te zoeken met iedereen. In het conflictmodel heeft de burger het nakijken.

Het oplossen van het democratisch tekort is zeker net zo urgent als het oplossen van de financiële tekorten. Het versterken van democratische legitimatie en verantwoordingsplicht zijn dan ook expliciete prioriteiten van het “Masterplan” van Van Rompuy c.s.

Met het opzetten van Europees bankentoezicht is een eerste stap gezet in de richting van de broodnodige bankenunie. Toezicht is slechts één van de drie poten van die bankenunie. De andere twee poten zullen er snel aan moeten groeien.

Sommige mediaberichten suggereren dat de bankensteun uit het ESM betekent dat de regering van het betreffende land aan de curatele van de Troika ontsnappen. Er zijn echter volgens de besluiten van gister wel degelijk strenge condities voor landen die steun vragen voor hun banken. Die worden neergelegd in een “Memorandum of Understanding”. Onduidelijk is hoe bindend zo’n MoU is, maar er zal in de praktijk toch een stevig disciplinerende werking van uit gaan.

Omdat deze steun binnen het ESM niet de status van bevoorrechte schuldeiser krijgt, is er meer risico voor de deelnemende landen, zoals Nederland. Tegelijkertijd was die stap nodig om het vertrouwen van beleggers te herstellen en zo de operatie effectief te maken.

De huidige crisis heeft ook zo haar heilzame effecten. Te lang hebben we met elkaar op veel te grote voet geleefd, en onze welvaart was op drijfzand gebouwd. De crisis leidt ertoe dat we de overtollige lucht eruit laten lopen, en dood hout weg snijden. Maar naast saneren moeten we nu ook dringend gaan hervormen, en de resterende economie robuust en dynamisch maken, zodat de economie van Europa weer “lean and mean” wordt.

De karikatuur van de luie, spilzieke en frauderende zuiderling, en van de nijvere, eerlijke, zuinige noorderling, is hardnekkig. Deze door vooroordelen gekleurde visie, beneemt het zicht op het feit dat er in de landen in de periferie een stevige sanering van de economie plaats vindt, en hervormingen in gang zijn gezet. Op dezelfde manier zijn de landen in Midden- en Oost-Europa in de jaren ’90 ingrijpend gesaneerd en hervormd, net als de Scandinavische landen na hun financiële crisis in diezelfde periode. Hoewel geen enkel land helemaal gespaard blijft voor de economische crisis, blijken juist die landen redelijk robuust te zijn in deze turbulente tijden.

De rentestanden worden door velen gezien als exclusieve graadmeter voor de inspanningen van een land. Hoge rentestanden voor Italië en Spanje worden als bewijs gebruikt dat die landen lui en spilziek zijn. Maar te makkelijk wordt vergeten dat diezelfde financiële markten tien jaar lang niet reageerden op de zwaktes en groeiende problemen in die landen. Dit toont maar weer eens aan dat de factoren “psychologie” en “beeldvorming” in de beoordeling minstens net zo zwaar wegen als de kale cijfers.

Het is spijtig dat er op deze Top niet meer uitvoerig gesproken gaat worden over het “Masterplan” voor de lange termijn. Laten we dus niet op onze handen gaan zitten tot october, maar deze maanden gebruiken om samen met alle betrokken Europese partners verdere stappen op de weg naar een stevige politieke unie voor te bereiden.

In Nederland hebben de partijen een unieke kans om de kiezer om een mandaat te vragen voor hun inzet voor die politieke unie. Alle partijen zullen moeten aangeven wat hun standpunt is op het “Masterplan”.