Kredietunies als antwoord op banken die hun nutsfunctie richting MKB-bedrijven verzaken - Hoofdinhoud

Speech voor de Algemene Ledenvergadering van Kredietunie Nederland i.o.

Beste ondernemers, vertegenwoordigers van branche organisaties, ministerie van EL&I en andere betrokkenen bij de oprichting van de Kredietunie Nederland,

Ik vind het wel een bijzonder moment vandaag. Zo lang is het nog niet geleden dat we, Erik Ziengs en ik, begin november, tijdens de begrotingsbehandeling van het ministerie van EL&I, een motie en een amendement indiende om het concept van kredietunies, ook in Nederland van de grond te krijgen.

We kregen steeds meer signalen dat de kredietverlening aan het Midden- en Kleinbedrijf verder stagneerde.

Want hoewel het in Den Haag op dit moment vooral lijkt te gaan over de noodzakelijke bezuinigingen en allerlei onpopulaire overheidsmaatregelen richting burgers en bedrijven. Belangrijker is nog dat we met ze’n allen in Nederland het geld ook blijven verdienen. Er is in Nederland veel ondernemerszin. Eén op de acht Nederlanders verdient zijn boterham als zelfstandige met een eigen bedrijf. En dat aantal groeit nog steeds. Dat biedt perspectief. Ook voor de overheid die zijn schulden moet terugbrengen. Een groeiende economie en werkgelegenheid zorgen immers voor stijgende belastinginkomsten en lagere uitgaven voor o.a. werkloosheidsuitkeringen. Daarmee is het de snelste weg om als overheid je begrotingstekorten terug te dringen.

De economische groei moet van de ondernemers komen. In het bijzonder van het MKB. Maar ondernemers die willen groeien moeten ook investeren. En daar is geld, daar zijn kredieten voor nodig.

In mijn vele ontmoetingen met ondernemers was dat echter een steeds meer gehoorde klacht; men kon niet of nauwelijks nog kredieten krijgen. De banken gaven bij kredietverzoeken steeds vaker niet thuis. Ook uit onderzoeken zoals de Financieringsmonitor 2011 van het EIM, bleek dat bij het kleinbedrijf(0-5 medewerkers) ruim 40% van de kredietaanvragen werd afgewezen. Voor het Middenbedrijf(tot 250 medewerkers) was dat 30% en voor het grootbedrijf 14%.

Werd in 2008 nog aan 12% van de Nederlandse ondernemers een krediet geweigerd. In 2010 was dat percentage al verdubbeld naar 23%. Daarmee kregen de Nederlandse ondernemers vaker nul op het rekest dan MKB’ers uit andere landen. Bij de gezochte financiering gaat het meestal om gewoon werkkapitaal. Maar daarnaast ook kapitaal voor huisvesting en investeringen. Kortom geld dat noodzakelijk is om je bedrijf draaiende te houden. Met name richting het MKB werden de kredietvoorwaarden de afgelopen jaren steeds meer aangescherpt.

De vraag is natuurlijk hoe dat nu komt, dat banken steeds moeilijker doen over het verlenen van kleinere kredieten, zeg tot 300.000 euro. Het lijkt er op dat de gevestigde banken de kleinere kredieten niet meer zo interessant vinden. Men richt zich liever op de grotere kredieten waarvan de transactie en beheerskosten even hoog zijn als voor de kleinere kredieten. Met andere woorden, voor veel banken wordt het verstrekken van leningen pas interessant bij enkele miljoenen euro’s. Want daar valt meer aan te verdienen.

Ik kan daar als CDA’er, best heel boos over worden. Hebben we net met miljarden euro’s overheidssteun, de banken van de ondergang gered. Zijn er begin dit jaar door de Europese Centrale Bank voor meer dan 1.000 miljard euro leningen verstrekt aan Europese banken tegen 1% rente. En dan geven de banken niet thuis wanneer het gaat om hun core business; het verstrekken van kredieten aan ons Midden- en Kleinbedrijf. Kredieten om de reguliere bedrijfsvoering mogelijk te maken en investeringen te doen. Investeringen die zo noodzakelijk zijn in deze tijden van economische crisis. Waar is die bank met haar publieke nutsfunctie, die ook taken heeft uit te oefen in het kader van het algemeen belang? Het lijkt er op dat deze publieke nutsfunctie steeds meer opgeofferd wordt aan de harde commerciële belangen van het grote geld.

En dat kan natuurlijk zo niet langer. Enerzijds zal er door de politiek al het mogelijk gedaan moeten worden om de reguliere banken te bewegen om weer meer kredieten te verstrekken aan het MKB. Daarvoor zijn inmiddels overheid garantstellingsregelingen als BMKB en GO in het leven geroepen. Regelingen die het banken makkelijker moeten maken om zonder veel risico geld uit te lenen aan het MKB. Via Qredits is er een faciliteit voor microfinanciering, tot 50.000 euro in het leven geroepen. Allemaal overheidsregelingen die in de praktijk toch nog onvoldoende blijken te zijn.

Daarom voor mij, als CDA Kamerlid met een ondernemersachtergrond, alle reden om nog meer actie te ondernemen. Daartoe mede geprikkeld door de gedrevenheid en het enthousiasme van de oud-bankiers Roland Lampe en Paul van Oyen. Zij kwamen bij mij en Erik langs met het idee van kredietunies. Kleinschalig georganiseerd waarin de menselijke maat weer centraal staat, lokaal, en met een conservatief leenbeleid. Niet veel meer uitlenen dan je binnenkrijgt. Een in de regio gevestigde en zelf financierende vereniging of corporatie van, voor en door ondernemers en particuliere ondernemende financiers. Met verder als kenmerken:

• - 

  geworteld in de lokale samenleving, de plaatselijke gemeenschap waar men elkaar nog persoonlijk kent.

• - 

  Doelstelling is geld sparen en geld uitlenen zonder winstoogmerk en tot nut van het algemeen belang.

• - 

  Democratisch georganiseerd in een vereniging of corporatie waar de leden het voor het zeggen hebben.

Ik zou bijna zeggen, heel erg CDA.

Een beetje zoals die oude boerenleenbank bij ons uit het dorp waar ik als klein jongetje mijn zilvervloot rekening opende. Ook al zo’n idee dat het CDA weer wil herintroduceren. In het buitenland, Verenigde Staten, Canada, Ierland, maar ook in Polen, Rusland en in Afrika en Zuid-Amerika, zijn de kredietunies al jaren een groot succes.

Kortom Roland Lampe en Paul van Oyen hadden mij snel overtuigd. Kredietunies voorzien in een kredietbehoefte waar we nu, in deze tijd, meer behoefte hebben dan ooit. Want in tijden van economische crisis, waarin gevestigde partijen als banken, de ondernemers in de steek laten. Is er maar één antwoord. Ondernemers verenigt u, neem de toekomst in eigen hand. Richt zelf een kredietunie op. Daarom ben ik vandaag, acht maanden nadat Erik Ziengs en ik een motie en een amendement hebben ingediend, vooral trots op u, ondernemers, oud-bankiers, branche organisaties en vertegenwoordigers van de ministeries van EL&I en Financiën. Die samen de handen ineen hebben geslagen om te komen tot de oprichting van de Kredietunie Nederland. Daarmee kunnen de door ons gevraagde pilots voor kredietunies ook echt in de praktijk vorm krijgen. Ondersteund door de 25 miljoen euro garantiekapitaal van ons amendement uit het BMKB-fonds.

Zo kunnen we samen de kredietverlening aan de ondernemers weer op gang brengen en daarmee het MKB als motor van onze nationale economie weer volop laten draaien. Want dat is wat Nederland nodig heeft om sterker uit de crisis te komen; initiatief, ondernemerschap, investeringen in het Midden- Kleinbedrijf en ….kredietunies die dat weer financieel mogelijk maken.