Europese bankenunie

De bankenunie moet leiden tot een Europees toezicht op banken en een gezamenlijke aanpak voor banken die in financiële problemen komen. De belangrijkste banken in de eurozone staan onder toezicht van de Europese Centrale Bank (ECB)¹. Alle landen die de euro als betaalmiddel hebben² doen mee aan de bankenunie, die moet zorgen voor financiële stabiliteit van banken.

De bankenunie is opgezet in de nasleep van de eurocrisis van 2009. Door de nauwe banden tussen overheidsfinanciën en de bankensector konden financiële problemen zich gemakkelijk van het ene naar het andere land verspreiden. Sinds 2012 is er stapsgewijs gewerkt aan de totstandkoming van de bankenunie.

De bankenunie heeft als doel:

• - 

  een gezamenlijke set regels voor alle financiële instellingen in de EU. Deze regels richten zich met name op het versterken van de financiële weerbaarheid van banken en de afwikkeling van faillissementen van banken
• - 

  verdere integratie van het banksysteem van de eurozone en andere lidstaten van de Unie. Dit gaat vooral over het toezicht op de sector
• - 

  het verder afdekken van risico's in het financiële systeem

Deze doelen vereisen dat banken afdoende financiële buffers aanhouden. Veel maatregelen zijn erop gericht dat banken meer geld in reserve houden. Banken moeten ook streng opletten op hoe risicovol hun leningen en beleggingen zijn.

De bankenunie is een pakket aan maatregelen en instanties, opgedeeld in drie pijlers:

• - 

  een Gemeenschappelijk Toezichtmechanisme, dat in samenwerking met nationale toezichthouders banken in de EU controleert op bestendigheid tegen financiële tegenvallers
• - 

  een Gemeenschappelijk Afwikkelingsmechanisme, dat moet zorgen voor financiële stabiliteit door bij probleemsituaties bij banken snelle besluitvorming mogelijk te maken over te nemen maatregelen
• - 

  een Gemeenschappelijk Depositogarantiestelsel. Dit moet een soort verzekeringsfonds voor spaartegoeden worden dat spaarders garandeert dat zij hun geld tot een bepaald maximumbedrag terugkrijgen als een bank failliet gaat. Voorstellen hiervoor zijn nog in behandeling.

• 1. 

  De Europese Centrale Bank (ECB) is verantwoordelijk voor het monetaire beleid van de Unie. De basisdoelstelling van de ECB is het handhaven van de prijsstabiliteit binnen de eurozone en daarmee het bewaken van de koopkracht en het beheersen van de inflatie.
   
• 2. 

  De eurozone bestaat uit de 20 EU-lidstaten die de euro hebben ingevoerd als wettig betaalmiddel. Deze lidstaten voeren gezamenlijk het eurobeleid. De landen waar de euro wel als betaalmiddel geaccepteerd wordt maar die geen lid zijn van de EU behoren niet tot de eurozone.
  
   
• 3. 

  Het Gemeenschappelijk Toezichtsmechanisme (beter bekend onder de Engelse afkorting SSM, van Single Supervisory Mechanism) maakt deel uit van de Europese Centrale Bank. Dit onafhankelijke onderdeel, met een eigen dagelijks bestuur, van de ECB controleert de grootste banken van de eurozone en overige leden van de bankenunie.
   
• 4. 

  De Europese Bankenautoriteit (EBA) is een EU-agentschap dat als zelfstandige EU-autoriteit is belast met het toezicht op de banken in de Europese Unie. Zij is een van de financiële toezichthouders die in 2010 zijn ingesteld naar aanleiding van de economische crisis en de grote begrotingstekorten van een aantal EU-lidstaten.