33258 - Initiatiefvoorstel Wet Huis voor klokkenluiders

Dit wetsvoorstel werd op 14 mei 2012 aanhangig gemaakt door de Tweede Kamerleden Van Raak (SP)¹, Heijnen (PvdA)², Schouw (D66)³, Van Gent (GroenLinks)⁴, Ortega-Martijn (CU)⁵ en Ouwehand (PvdD)⁶ en werd laatstelijk verdedigd door de Tweede Kamerleden Van Raak, Fokke (PvdA)⁷, Voortman (GroenLinks)⁸, Segers (CU)⁹, Thieme (PvdD)¹⁰, Klein (50PLUS)¹¹ en Koşer Kaya (D66)¹².

Dit voorstel is gebaseerd op de overweging, dat het wenselijk is om met het oog op de bescherming van klokkenluiders rechtsbescherming te regelen, een Huis voor klokkenluiders op te richten en dat het mede in verband met artikel 78a, vierde lid, van de Grondwet¹³ noodzakelijk is daartoe wettelijke bepalingen vast te stellen.

Voorstel van wet van de leden Van Raak, Fokke, Schouw, Voortman, Segers, Ouwehand en Klein houdende de oprichting van een Huis voor klokkenluiders (Wet Huis voor klokkenluiders)

Van deze pagina bestaat een uitgebreide versie met het inleidende gedeelte van de memorie van toelichting, alle documenten in dit dossier, een overzicht van door dit wetsvoorstel gewijzigde wetten, een overzicht van Kamerleden en bewindslieden die bij de behandeling van dit dossier het woord hebben gevoerd en een overzicht van verwante dossiers.

• 1. 

  Energieke, strijdbare en debatvaardige Brabantse SP-politicus; eerst drie jaar in de Eerste Kamer en daarna, vanaf 2006, ruim veertien jaar in de Tweede Kamer. Was als docent geschiedenis verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en daarna directeur van het wetenschappelijk bureau van de SP, waarvan hij later voorzitter werd. Als Kamerlid woordvoerder op het gebied van het binnenlands bestuur, constitutionele zaken, koninklijk huis, kiesrecht, beloning ambtsdragers, werkwijze van de Kamer, Koninkrijksaangelegenheden en veiligheid. Was tevens lid van het Presidium. Bracht in 2016 een wet over bescherming van klokkenluiders tot stand en had in 2020 succes met een voorstel in eerste lezing over het correctief referendum. Sinds 1 april 2021 is hij hoogleraar 'Erasmiaanse waarden' aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij promoveerde eerder op een studie over het 19-eeuwse conservatisme.
   
• 2. 

  Haagse PvdA-bestuurder en politicus, die na acht jaar wethouderschap (van sociale zaken, werkgelegenheid, onderwijs en integratie) in de hofstad ruim zes jaar Tweede Kamerlid was. Voor zijn politieke loopbaan was hij negentien jaar ambtenaar bij de provincie Zuid-Holland. Als Kamerlid woordvoerder binnenlands bestuur (provincies, gemeenten, herindelingen, waterschappen, financiering partijen, normering inkomens) en Koninkrijksrelaties en in 2007-2010 voorzitter van de algemene commissie voor Jeugd en Gezin. Zat verder een werkgroep voor die zich bezighield met de toekomst van de Jeugdzorg. Was een jaar fractiesecretaris en lid van het Kamerpresidium. Werd in 2013 voorzitter van het college van bestuur van ROC Mondriaan in Den Haag.
   
• 3. 

  Politicus van D66, die voor die partij deel uitmaakte van beide Kamers. Was zeven jaar Eerste Kamerlid, waarvan drie jaar fractievoorzitter, en vijf jaar Tweede Kamerlid. Hij begon al op jonge leeftijd als fractiemedewerker en was later wethouder van Dordrecht en partijvoorzitter. Verder was hij directeur van het Netherlands Institute for City Innovation Studies (Maatschappelijk Topinstituut voor steden). In de Eerste Kamer voorzitter van de commissie voor Verkeer en Waterstaat. Als Tweede Kamerlid woordvoerder op het gebied van binnenlands bestuur, justitie, asiel en immigratie en landbouw en betrokken bij diverse initiatiefvoorstellen, onder meer over referenda, de benoemingswijze van de burgemeester en weigerambtenaren. Had ook een aandeel in de nieuwe opzet van de formatie. Daarna was hij directeur van de Nederlandse Vereniging voor Innovatieve Geneesmiddelen. Vasthoudend debater.
   
• 4. 

  Groningse vakbondsvrouw die veertien jaar een spreek- en strijdvaardig lid van de GroenLinks-Tweede Kamerfractie was. Kwam uit de kring van de PSP en is overtuigd republikein. In de FNV was zij regiohoofd van de regio Noord (Friesland, Groningen en Drenthe) en daarnaast negen jaar gemeenteraadslid in Groningen. In de Tweede Kamer hield zij zich onder meer bezig met arbeid en zorg, emancipatie, verkeer, binnenlands bestuur en koninkrijksrelaties. Verder was zij vicefractievoorzitter, lid van het Kamerpresidium en voorzitter van vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Was in 2013-2017 regiodirecteur Noord bij de Nederlandse Spoorwegen en is nu burgemeester van Schiermonnikoog.
   
• 5. 

  Op Curaçao geboren afgevaardigde van de ChristenUnie die in de Tweede Kamer zes jaar met veel overgave uiteenlopende dossiers behandelde. Zij was woordvoerster economische zaken, sociale zaken en werkgelegenheid, integratie, volkshuisvesting en Koninkrijksrelaties. Vooral op dat laatstgenoemde terrein speelde zij als delegatielid vaak een actieve rol. Daarnaast was zij lid van de onderzoekscommissie onderwijsvernieuwingen. Voor zij Kamerlid werd, was mevrouw Ortega directeur van een adviesbureau op het gebied van organisatie en personeelsbeleid en daarvoor als ambtenaar adviseur van de gemeente Rotterdam.
   
• 6. 

  Esther Ouwehand (1976) is sinds 30 november 2006 lid van de Tweede Kamerfractie van de PvdD (Partij voor de Dieren) en sinds 9 oktober 2019 fractievoorzitter en partijleider (trad als zodanig op 24 september 2023 tijdelijk terug). Mevrouw Ouwehand verving eerder van 11 oktober 2018 tot 31 januari 2019 Marianne Thieme als fractievoorzitter en nam ook in januari-mei 2012 het fractievoorzitterschap al even waar. Mevrouw Ouwehand was eerder medewerker op het partijbureau van de Partij van de Dieren. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 was zij opnieuw lijsttrekker van haar partij.
   
• 7. 

  Uit de Maastrichtse gemeentepolitiek afkomstig PvdA-Tweede Kamerlid. Was in de Maastrichtse raad fractievoorzitter van de PvdA en als zodanig nauw betrokken bij het gedwongen vertrek van burgemeester Leers. Verder was zij werkzaam bij de rechtbank in Maastricht, universitair docent en griffier van de Universiteitsraad. In de Tweede Kamer een gedegen woordvoerster op het gebied van het binnenlands bestuur en onder meer verdediger van het raadgevend referendum en de Wet klokkenluiders. Hield zich ook bezig met de parlementaire werkwijze. Onderbrak haar Kamerlidmaatschap wegens zwangerschap en bevalling. Na de raadsverkiezingen van 2018 keerde zij terug naar de Maastrichtse raad. In 2022 werd zij wethouder in Maastricht (tijdelijk op non-actief).
   
• 8. 

  Linda Voortman (1979) is sinds 7 juni 2018 wethouder van Utrecht. Van 17 juni 2010 tot 6 juni 2018 was zij (met een korte onderbreking) Tweede Kamerlid voor GroenLinks. Zij was eerder gemeenteraadslid in Groningen en bestuurder van FNV Schoonmaak. Mevrouw Voortman was in de Tweede Kamer onder meer woordvoerster op het gebied van Volkgezondheid Welzijn en Sport, armoede, schuldhulp, Participatiewet, wonen, emancipatie en integratie, maar hield zich ook met vele andere beleidsterreinen bezig. Zij was verder in 2017-2018 fractiesecretaris en lid van het Presidium van de Tweede Kamer.
   
• 9. 

  Gert-Jan Segers (1969) was van 20 september 2012 tot 25 januari 2023 Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie en van 10 november 2015 tot 17 januari 2023 fractievoorzitter en politiek leider. Bij de verkiezingen van 2017 was hij lijsttrekker en in 2021 was hij dat opnieuw. De heer Segers was in 2008-2012 directeur van het wetenschappelijk instituut van de ChristenUnie. Eerder werkte hij onder andere bij de EO en was hij zendingswerker in Egypte. Hij is kenner van de islamitische wereld. De heer Segers was woordvoerder algemene zaken/koninklijk huis, mensenhandel, maatschappelijke diensttijd, integratie en zorg.
   
• 10. 

  Bijna dertien jaar politiek leider van de in 2002 opgerichte Partij voor de Dieren, die er vanaf 2006 in slaagde haar partij in vier verkiezingen een vaste (en steeds sterkere) positie in het parlement te bezorgen. Stond bekend als een goede, vasthoudende debater, die haar bijdragen steeds afsloot met: "En voorts ben ik van mening dat er een einde moet komen aan de bio-industrie". Trachtte tevergeefs een wettelijk verbod op onverdoofd ritueel slachten in te voeren. Werkte voor zij Tweede Kamerlid werd bij Stichting Bont voor Dieren en de Stichting Wakker Dier. In 2022 werd zij directeur van het wetenschappelijk bureau van de Partij voor de Dieren.
   
• 11. 

  Vrijzinnige vijftigplusser die als solistisch Tweede Kamerlid wel tamelijk actief was, maar weinig kon bereiken. Was voor de VVD raadslid in Nijmegen en Statenlid in Gelderland en verder voorzitter van de VVD-afdeling Hoevelaken, maar kwam voor 50PLUS in de Tweede Kamer. Na een conflict vormde hij vanaf juni 2014 een eenmansfractie. Diende initiatiefwetsvoorstellen in over het afschaffen van kieskringen en over de flexibilisering van het ouderdomspensioen en bracht een initiatiefnota uit over een onvoorwaardelijk basisinkomen. In 2017 was hij bij de Tweede Kamerverkiezingen lijsttrekker van de door hem opgerichte Vrijzinnige Partij, maar die behaalde geen zetel.
   
• 12. 

  Advocaat en vakbondsjuriste bij de FNV in de D66-Tweede Kamerfracties in de jaren 2004-2012 en 2015-2017. Werd in 2006 herkozen dankzij bijna 35.000 voorkeurstemmen. In de periode tussen die lidmaatschappen ruim een jaar wethouder van Wassenaar. Als Kamerlid zat zij in de parlementaire onderzoekscommissie financieel stelsel (vanaf 2010 enquêtecommissie). Verder hield zij zich onder meer bezig met sociale zaken en pensioenwetgeving en met binnenlandse zaken. Zij diende onder andere een initatiefvoorstel in over afschaffing van de Zondagswet. Warme persoonlijkheid, maar als Kamerlid temperamentvol. Van 2018 t/m 2021 was zij wethouder in Amersfoort. Sinds november 2023 is mevrouw Koser Kaya voorzitter van de Landelijke Cliëntenraad voor mensen met een uitkering.
   
• 13. 

  1. De Nationale ombudsman verricht op verzoek of uit eigen beweging onderzoek naar gedragingen van bestuursorganen van het Rijk en van andere bij of krachtens de wet aangewezen bestuursorganen.
   
• 14. 

  Gerenommeerd wetenschapper en libertair politiek commentator, die in 2007 als PvdA'er de overstap maakte naar de landspolitiek. Hij werd toen, in het kabinet-Balkenende IV, minister van OCW. Enigszins flamboyante bewindsman, die een koerswijziging in het onderwijs nastreefde, maar die allereerst onvrede onder leerkrachten en afnemend onderwijspeil moest aanpakken. Als Tweede Kamerlid financieel woordvoerder. Dong in 2012 mee naar het partijleiderschap en werd in Rutte II minister van BZK. Kreeg onvoldoende steun voor de vorming van landsdelen, maar bracht wel een nieuwe wet op de inlichtingen- en veiligheidsdienst tot stand. Voor hij minister werd, was hij directeur van de onderzoekschool van het Nederlands Kanker Instituut en hoogleraar ontwikkelingsgenetica. Sinds 2017 is hij actief in de farmacie en in 2018 werd hij hoogleraar Novel Strategies to Access to Therapeutics aan de UvA. Was columnist van de De Telegraaf.
   
• 15. 

  In Twente geboren SP-Tweede Kamerlid, dat zich onder meer sterk maakte voor betere arbeidsomstandigheden in de transportsector. Was eerder bestuurder van de Industriebond FNV en directeur van een Bureau Beroepsziekten. Als woordvoerder sociale zaken voerde hij verder geregeld het woord over pensioenen, inkomen en werkgelegenheid en kwam hij op voor de belangen van zzp'ers. Sprak als Kamerlid in ronde bewoordingen en hield op laagdrempelige wijze contact met zijn achterban en met maatschappelijke organisaties.
   
• 16. 

  Doortastende politica van D66, die een lange carrière had in het openbaar bestuur en die vanaf haar zestigste nog ruim vijf jaar Tweede Kamerlid was. Ging na de mulo op haar zeventiende werken als secretaresse in de zorg en kwam via de gemeenteraad van Boskoop in het lokale bestuur. In 1990 werd zij burgemeester van Obdam en daarna volgde Beverwijk. Maakte in 2000 de overstap naar de politie als districtschef in Hilversum. Vervolgens was zij korpschef Gooi en Vechtstreek en vanaf 2006 in Fryslân. Als Kamerlid hield zij zich met name bezig met veiligheid en justitie. Lid van het Presidium en drie jaar voorzitter van de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken. Zij was waarnemend burgemeester van de gemeenten Súdwest-Fryslân en Dongeradeel.
   
• 17. 

  Martin Bosma (1964) is sinds 14 december 2023 voorzitter van de Tweede Kamer en sinds 30 november 2006 lid van de Tweede Kamerfractie van de PVV. Hij was in de periode 2004-2006 medewerker van de fractie Groep-Wilders en daarvoor werkzaam in de journalistiek en onder meer mededirecteur van een mediabedrijf. De heer Bosma hield zich als Kamerlid vooral bezig met binnenlandse zaken, hoger en wetenschappelijk onderwijs, media en cultuur. Hij was fractiesecretaris en (tweede) ondervoorzitter van de Kamer. Eerder was hij lid van de onderzoekscommissie onderwijsvernieuwingen.
   
• 18. 

  Vasthoudend en toegewijd PvdA-Tweede Kamerlid van Molukse afkomst, dat daarmee echter weinig in de publiciteit kwam. Zette zich vooral in voor participatie van bewoners in hun eigen wijk. Bracht een initiatiefnota uit over buurtrechten. Was daarnaast woordvoerster werknemersverzekeringen (WAO, WIA, ZW) en mantelzorg en vrijwilligerswerk. Voor zij Kamerlid werd, werkte zij zelf in de zorg en als bestuurder van vakbond "De Unie" (zorg en welzijn). In 2002-2012 en 2018 was zij gemeenteraadslid in Amersfoort.
   
• 19. 

  Madeleine van Toorenburg (1968) is sinds 13 juni 2023 lid van de CDA-fractie in de Eerste Kamer. Zij was gedurende veertien jaar Tweede Kamerlid voor het CDA, waarin het voorzitterschap van de parlementaire enquêtecommissie Fyra het meest in het oog sprong. Hield zich verder vooral bezig met justitie en veiligheid, asielbeleid en terrorismebestrijding en was zij vicefractievoorzitter. Maakte ook deel uit van het Kamerpresidium. Voor zij Kamerlid werd, was zij werkzaam in het gevangeniswezen en locatiedirecteur van jeugdinrichting "De Leij" te Vught. Mevrouw Van Toorenburg was in 2021-2023 lid van Gedeputeerde Staten van Limburg. Sinds 2 februari 2024 is zij waarnemend burgemeester van Nuenen, Gerwen en Nederwetten. Als Kamerlid houdt zich vooral bezig met justitie en asielbeleid.
   
• 20. 

  VVD-politicus, die vooral lokaal en kortere tijd nationaal niveau actief was. Vooral de verhouding tussen de bestuurslagen had tijdens zijn Tweede Kamerlidmaatschap (2012-2014) zijn belangstelling. Daarnaast hield hij zich toen bezig met openbaar vervoer, de nationale ombudsman, natuur en biodiversiteitsbeleid. Voor hij Kamerlid werd, werkte hij onder meer bij VNO-NCW en was hij adviseur van de Amsterdamse wethouder Pauline Krikke. Werd daarna wethouder van de deelgemeente Amsterdam-Zuidoost en was in 2007-2012 burgemeester van Aalsmeer. In juni 2014 verliet hij de Tweede Kamer om wethouder van onder meer verkeer te worden in Amsterdam. Hij bleef dat tot 2018.
   
• 21. 

  Wetenschapper in de CDA-Eerste Kamerfractie, met bijzondere belangstelling voor het staatsbestel in alle delen van het Koninkrijk. Universitair hoofddocent Europees en Internationaal Publiekrecht in Tilburg en daar sinds oktober 2010 tevens bijzonder hoogleraar religie, rechtsstaat en samenleving. Was lid van de Raad voor het Openbaar Bestuur en had bestuursfuncties op het raakvlak van kerk en maatschappij. In de Eerste Kamer hield zij zich behalve met constitutionele zaken onder meer bezig met bestuurlijke organisatie, kiesrecht, justitie en rechtsstaat. Stond bekend als een consciëntieus, principieel en vasthoudend Kamerlid.
   
• 22. 

  Ruud Koole (1953) was van 11 juni 2019 tot 13 juni 2023 Eerste Kamerlid voor de PvdA. Eerder was hij dat van 7 juni 2011 tot 9 juni 2015. Van maart 2001 tot december 2005 was hij voorzitter van de PvdA en in 2007 een half jaar waarnemend voorzitter. De heer Koole is politicoloog en was directeur van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen in Groningen. In de periode 2006-2019 was hij hoogleraar politieke wetenschappen in Leiden. De heer Koole was woordvoerder binnenlandse zaken, buitenlandse zaken, defensie en langdurige zorg van de PvdA-Eerste Kamerfractie en tevens fractiesecretaris.
   
• 23. 

  Voormalige marine-officier, die carrière maakte in het lokale bestuur. Was drieëndertig jaar burgemeester, respectievelijk in Venhuizen, Castricum, Maarssen en Middelburg. In laatstgenoemde gemeente was hij dat tien jaar. Kwam in 2011 voor de VVD in de Eerste Kamer en hield zich daar tijdens zijn achtjarige lidmaatschap vooral bezig met volkshuisvesting en justitie en veiligheid. Sportief ingestelde bestuurder, die vooral actief was in de wielersport. Zoon van een liberaal-socialistisch echtpaar. Zijn moeder was VVD-Eerste Kamerlid en minister, zijn vader PvdA-Tweede Kamerlid.
   
• 24. 

  Advocaat uit Roosendaal, die vier jaar Eerste Kamerlid voor de PVV was. Maakte in de periode 2010-2011 deel uit van de gemeenteraad van die gemeente. Aanvankelijk was dat voor de Lijst Nieuwe Democraten en sinds begin 2011 voor de Vrije Liberale Partij. Was als advocaat vooral werkzaam op het gebied van ruimtelijk bestuursrecht en was in de Eerste Kamer woordvoerder justitie. Verder was hij drie jaar voorzitter van de vaste commissie voor Infrastructuur, Milieu en Ruimtelijke Ordening.
   
• 25. 

  Fractievoorzitter van de ChristenUnie in de Eerste Kamer in de jaren 2011-2019. Was in 2007 lid geworden van de Eerste Kamer, waarin hij een gewaardeerde rol speelde in debatten over uiteenlopende onderwerpen. Hij was lector aan de Gereformeerde Hogeschool Zwolle en bijzonder hoogleraar wijsbegeerte in Rotterdam en daarna rector en buitengewoon hoogleraar aan de Theologische Universiteit Kampen. Eerder was hij directeur van het wetenschappelijk instituut van de ChristenUnie. Verwierf veel waardering voor de wijze waarop hij het door een Eerste Kamercommissie uitgevoerde onderzoek leidde naar privatiseringen en verzelfstandiging van overheidsdiensten. Combineerde een scherpe geest en vasthoudendheid met public spirit en wellevendheid in het debat.
   
• 26. 

  Marijke Vos (1957) was van 7 juni 2011 tot 26 september 2018 Eerste Kamerlid voor GroenLinks. Sinds 1 oktober 2018 is zij staatsraad in de Afdeling advisering. Zij werkte eerder onder meer als educatief medewerker bij Milieudefensie en als docent milieukunde aan de Universiteit Leiden en was in 1990-1994 voorzitter van GroenLinks. In de Tweede Kamer, waarin zij in 1994 zitting kreeg, hield zij zich onder meer bezig met milieu, asielbeleid, landbouw en natuurbehoud. Trad ook enige tijd op als waarnemend fractievoorzitter. Mevrouw Vos was voorts voorzitter van de parlementaire enquêtecommissie bouwnijverheid. Van april 2006 tot mei 2010 was zij wethouder van Amsterdam. In de Eerste Kamer was zij woordvoerdster infrastructuur, milieu, economische zaken en financiën.
   
• 27. 

  Wetenschapper en SP-bestuurder, die op betrekkelijk jonge leeftijd Eerste Kamerlid werd. Was universitair docent, programmaleider van kenniscentrum Nicis Institute en vanaf 2009 vijf jaar directeur van het wetenschappelijk bureau van de SP, alsmede redacteur van 'Spanning', het tijdschrift van dat bureau. In 2009 promoveerde hij aan de VU. Van 18 juni 2014 tot 30 mei 2018 was hij wethouder voor sociale zaken van Amsterdam. Als Eerste Kamerlid woordvoerder op het gebied van bestuurlijke aangelegenheden. Zo sprak hij bij de behandeling van grondwetsherzieningen, herindelingen en voorstellen op het gebied van het kiesrecht.
   
• 28. 

  Thom de Graaf (1957) is sinds 1 november 2018 vicepresident van de Raad van State. Daarvoor was hij van 7 juni 2011 tot 20 september 2018 Eerste Kamerlid voor D66. Van juni 2015 tot juni 2018 was hij tevens fractievoorzitter. In 2007-2012 was hij burgemeester van Nijmegen en van 1 februari 2012 tot 26 september 2018 was hij voorzitter van de Vereniging Hogescholen. De heer De Graaf werd op jonge leeftijd gemeenteraadslid in Leiden en was daarnaast topambtenaar op Binnenlandse Zaken. In 1994 werd hij Tweede Kamerlid. Hij was lid van de enquêtecommissie IRT. In 1997 volgde hij Wolffensperger op als fractievoorzitter en hij leidde de D66-fractie tijdens paars II en Balkenende I, maar stapte na de verkiezingsnederlaag van 2003 op. Keerde in het kabinet-Balkenende II terug als vicepremier en minister voor Bestuurlijke vernieuwing. Zag in 2005 zijn voorstel voor de gekozen burgemeester stranden in de Senaat en trad toen af.
   
• 29. 

  Uit de journalistiek afkomstige PvdA-politicus, die vooral van zich deed spreken als fractievoorzitter in de Eerste Kamer. Was acht jaar parlementair journalist bij Trouw en daarna vier jaar één van de onderwijswoordvoerders van de PvdA in de Tweede Kamer. In 2003 lijsttrekker in Noord-Holland en een jaar Statenlid (fractievoorzitter) en vervolgens voorzitter van de Onderwijsvakbond CNV, voorzitter van GGZ Nederland en vicevoorzitter van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie. Is gehuwd met oud-D66-Kamerlid Jan Hoekema. Trad voortijdig af, omdat twee affaires rond haar persoon de partij leken te kunnen schaden.
   
• 30. 

  Mirjam Bikker (1982) is sinds 31 maart 2021 lid van de Tweede Kamerfractie van de ChristenUnie. Op 17 januari 2023 volgde zij Gert-Jan Segers op als fractievoorzitter en politiek leider van de ChristenUnie. Daarvoor was zij van 9 juni 2015 tot 31 maart 2021 lid van de Eerste Kamer en in 2019-2021 fractievoorzitter. Mevrouw Bikker was zeven jaar gemeenteraadslid in Utrecht (tevens fractievoorzitter) en beleidsmedewerker van de ChristenUnie-fractie in de Tweede Kamer. In de Eerste Kamer was zij voorzitter van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Als Tweede Kamerlid houdt zij zich behalve met het algemene politieke beleid bezig met onder meer zorg, justitie en veiligheid, binnenlandse zaken, koninklijk huis, sport en Groningen.
   
• 31. 

  Niko Koffeman (1958) is sinds 12 juni 2007 lid van de fractie van de Partij voor de Dieren in de Eerste Kamer. Tot 3 februari was hij dat als fractievoorzitter. Hij is werkzaam op het gebied van reclame en voorlichting en speelde een belangrijke rol als extern adviseur bij campagnes van de SP. Verder was de heer Koffeman voorzitter van de omroepen Nutopia en Llink en medeoprichter van 'De vegetarische slager'. Momenteel is hij betrokken bij Those Vegan Cowboys, dat plantaardige melk produceert.
   
• 32. 

  Eerste en Tweede Kamerlid voor de PVV tussen 2015 en 2013. Was eerder medewerker van de PVV-fractie in de Tweede Kamer. In de Eerste Kamer sprak zij onder meer over huren, asielbeleid en de Wet Huis voor Klokkenluiders. Hield zich in de Tweede Kamer bezig met ICT, binnenlandse zaken, buitenlandse zaken, buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking. Was rapporteur op het gebied van informatietechnologie. Als woordvoerder namens 'boze burgers' zelf tamelijk mild en voorkomend.
   
• 33. 

  Bestuurder van GroenLinks, die zich als Eerste Kamerlid vier jaar vooral bezighield met buitenlandse zaken, binnenlands bestuur, Grondwet, sociale zaken en mediabeleid. Was voor hij Kamerlid werd werkzaam als communicatieadviseur en hoofd PR, onder meer bij de gemeente Utrecht en de Nederlandse Spoorwegen, en als zelfstandig adviseur en strateeg. Vervulde diverse interim-managementsfuncties (onder andere bij de NPO en het CBS). In 2010-2014 was hij wethouder van verkeer, cultuur en erfgoed van Utrecht en daarna opnieuw zelfstandig adviseur.