Toespraak Samsom op ledenraad - Hoofdinhoud
Hans Spekman en ik schreven drie weken geleden een Politieke Ledenraad uit om met onze leden te spreken over onze keuzes voor de toekomst van Nederland. Dat was toen VVD, CDA en PVV nog volop aan het onderhandelen waren in het Catshuis en een akkoord daar nabij leek.
De politieke realiteit van vandaag is 180 graden anders. De wankele gedoogconstructie van Rutte 1 is inmiddels definitief omgevallen, het Catshuisakkoord werd Kunduz-akkoord en op 12 september gaat Nederland naar de stembus om een nieuwe Tweede Kamer te kiezen. In mijn toespraak (pdf) ging ik in op onze keuzes voor de toekomst en op onze keuzes de afgelopen dagen.
Beste mensen,
Drie weken geleden schreven Hans Spekman en ik deze Politieke Ledenraad uit om met u te spreken over onze keuzes voor de toekomst van Nederland. Dat was toen VVD, CDA en PVV nog volop aan het onderhandelen waren in het Catshuis en een akkoord daar nabij leek.
De politieke realiteit van vandaag is 180 graden anders. De wankele gedoogconstructie van Rutte 1 is inmiddels definitief omgevallen, het Catshuisakkoord werd Kunduz-akkoord en op 12 september gaat Nederland naar de stembus om een nieuwe Tweede Kamer te kiezen.
“Het kan verkeren”,
Eén ding is er in de tussentijd niet veranderd: onze keuzes voor de toekomst van Nederland. Ook daarom is het van groot belang dat u hier vandaag bent.
Maar voordat ik op onze keuzes voor de toekomst inga, wil ik eerst iets zeggen over onze keuzes van de afgelopen dagen.
Na het mislukken van het Catshuisakkoord had Nederland de kans een nieuwe start te maken. Eindelijk waren we verlost van het rechtse kabinet dat met steun van Wilders de samenleving aan het afbreken was. En gelukkig leken de plannen die de drie rechtse partijen in het Catshuis hadden uitgebroed van de baan.
Plannen die opnieuw ingrepen in de salarissen van onze mensen in de frontlinie, de leraren, agenten;
Plannen waarmee de huurders van Nederland er honderden miljoenen op achteruit zouden gaan terwijl huiseigenaren er in 2013 geld bij zouden krijgen.
Plannen die nauwelijks een bijdrage van hoge inkomens vroegen en de rekening bij de lage en middeninkomens leggen.
Van een rechts kabinet mag je deze omgekeerde solidariteit verwachten. Maar niet van linkse partijen.
Dus toen Groenlinks, de ChristenUnie en D66 bij ons kwamen met een uitgewerkt A4tje, waarop al deze Catshuisplannen gewoon nog prijkten, heeft de PvdA een voorwaarde gesteld. Een voorwaarde. De voorwaarde om de plannen zo aan te passen dat pijn die onvermijdelijk met bezuinigingen gepaard gaat, ten minste eerlijk wordt verdeeld over alle Nederlanders.
Waarom moet een politieman met gezin in een huurhuis volgend jaar meer dan 100 euro inleveren, en gaat de consultant met een salaris van 125.000 euro en een koophuis ongeschonden het jaar door.
En wij wilden dus weten of het mogelijk was om het door ons zorgvuldig gesloten pensioenakkoord te behouden en niet te verkwanselen voor een lousy 100 miljoen euro. Door opeens de pensioenleeftijd al in 2013 op te trekken. Daarmee blaas je een zorgvuldig compromis op en erger, je jaagt de 62-jarige bouwvakker met pre-pensioen de bijstand in.
En we vroegen dus of de forse BTW verhoging die er inhakt bij de mensen die toch al lastig rondkomen met de boodschappen en die het MKB een dreun bezorgt, dan op zijn minst deels kon worden vervangen door van de hoogste inkomens en de hoogste vermogens een extra bijdrage te vragen.
Het bleek allemaal niet bespreekbaar. De partijen hoorden onze wensen en besloten met 77 zetels een andere richting in te slaan. Over het hoe en waarom daarvan is de afgelopen dagen veel gespeculeerd en er zal vast nog verder over gesproken worden gesproken.
Niet nodig, wat mij betreft. Het antwoord kennen we sinds donderdagavond. Het Kunduz-akkoord. Met nog steeds die nullijn voor onze frontlijnwerkers. Met die plotselinge verhoging van de pensioenleeftijd zónder compensatie voor mensen die lang hebben gewerkt voor een laag inkomen. En die forse BTW verhoging. Aangevuld met forse bezuinigingen op de zorg voor meer dan 1,6 miljard euro en een onbestemde bezuinigingspost van 1 miljard euro, op zorg of op onderwijs, of op beide.
Een akkoord dat nota bene minder offers vraagt van de hoge inkomens dan het Catshuisakkoord van Rechts. En een akkoord dat als klap op de vuurpijl de regelingen afschaft om oudere werknemers aan een baan te helpen of te houden. Ik herinner me nog dat ik tijdens mijn partijleiderscampagne trots aan Henk, werkloos vrachtwagenchauffeur van 53, vertelde over wat de PvdA voor mekaar had gebokst om zijn kansen op een baan te vergroten. En ik beloofde hem te strijden om die regeling te behouden. En ik wil die belofte niet breken.
Maar de Kunduz-partijen willen wel van die regeling af, net als van het pensioenakkoord en van een fatsoenlijke salarisstijging voor politieagenten en ander overheidspersoneel. De Kunduz-partijen kiezen voor een totaal andere aanpak van de problemen in Nederland dan waar de PvdA voor staat. En ze hebben daarvoor de meerderheid. Dat mag, dat is democratie.
Wat mij betreft kunnen partijen dan ook ophouden met het zoeken naar andere excuses waarom het zo gelopen is. Het is zoals Arie Slob zei in een interview op nu.nl. “We hebben de PvdA er niet bijgevraagd want die hadden heel andere plannen. Ze denkt bijvoorbeeld heel anders over de zorg”, zei hij.
Ja, dat klopt. Wij willen van de marktwerking tussen verzekeraars af, wij willen de regie voor de zorg in publieke handen geven, zorg dichtbij mensen organiseren, een einde maken aan de volume-explosie van winstgevende behandelingen en zo kosten besparen. De Kunduz-coalitie kiest voor de idee-fixe van kostenreductie door meer marktwerking en winstuitkeringen. Dat is een diametraal andere visie. Die mogen partijen hebben. Maar verwacht dan niet dat de PvdA tekent bij het kruisje van een akkoord dat rechtsaf slaat.
Natuurlijk, er staan ook mooie afspraken in dit akkoord. Het terugdraaien van een aantal akelige bezuinigingen van Rutte is een goede zaak. De vergroening van de economie is een goede zaak. Ik complimenteer de Partijen met die verbeteringen. En we zullen dat steunen. In de Kamer en daarbuiten.
Maar dat kan helaas niet verbloemen dat het akkoord voor 90% een voortzetting is van het gedoogakkoord uit 2010, aangevuld met akelige maatregelen uit het Catshuis. En de meest schrijnende van allemaal, de bezuiniging op de sociale werkvoorziening, die blijft gewoon staan, zo bleek donderdag.
En ja, dat is een teleurstelling. Want het had anders gekund, kijk maar naar onze ideeën. Maar dat besef maakt mij vooral strijdbaar. Want zolang de maatregelen uit het pakket niet zijn uitgewerkt en aangenomen - en voor 90% van de maatregelen geldt zal dat pas na de verkiezingen van september 2012 zijn - bestaat de mogelijkheid verkeerde maatregelen ten goede te keren. Wij zullen iedere kans blijven grijpen om ervoor te zorgen dat het oplossen van de financiële problemen op een eerlijke en verantwoorde manier gebeurt. En wij weten wat we willen.
Beste mensen.
Dat brengt me weer terug op waarvoor wij drie weken geleden deze Politieke Ledenraad uitschreven. Onze keuzes voor de toekomst van Nederland. Keuzes die een antwoord geven op de financiële problemen van de overheid, zo toont de doorrekening van het Centraal Planbureau aan.
Maar onze plannen gaan uiteindelijk over veel meer gaan dan percentages, financieringsschuiven, plussen en minnen. Onze opdracht voor de toekomst van Nederland is veel meer dan een financieel vraagstuk. De kracht van Nederland en het vertrouwen van Nederlanders is niet gebaseerd op de omvang van de staatskas, maar op de zekerheid van werk, veilige straten, betaalbare woningen, goede scholen, een bereikbaar ziekenhuis en een betrouwbare energievoorziening. Het zijn deze voorzieningen die de basis vormen voor de maatschappelijke ladder waarlangs iedereen omhoog klimt. Wie deze basis verwaarloost, ondermijnt de verheffende en verbindende kracht van een samenleving. Wij willen deze basis, de ladder, herstellen en daarmee het vertrouwen in de kracht van Nederland terugwinnen.
En dat kan niet door krampachtig vast te houden aan het bestaande. Dat vraagt in deze tijden om hervormingen en moeilijke keuzes. Op zeven terreinen - arbeidsmarkt, zorg, onderwijs, wonen, veiligheid, onze energievoorziening en uiteraard de financiële sector - durft de PvdA die nieuwe keuzes te maken en doen we nieuwe voorstellen. Om zo de ladder - en daarmee het vertrouwen in de kracht van Nederland - te versterken.
Voorstellen die zowel recht doen aan de noodzaak tot verandering als aan behoefte aan zekerheid. Juist in onzekere tijden moeten we de brug slaan tussen het bieden van zekerheid en de noodzaak van verandering. Wie doorslaat naar een van beide, bedient wellicht bepaalde groepen in de samenleving, maar bewijst de samenleving als geheel geen dienst.
Beste mensen,
De Partij van de Arbeid is continu op zoek naar dit evenwicht.
We veranderen wat nodig is
Op de arbeidsmarkt, door de ontslagvergoeding in te zetten om sneller van baan naar baan te komen.
In de zorg, door af te stappen van heilloze marktwerking en de regie van de zorg in ons land weer in publieke handen te leggen.
In de financiële wereld, door nuts en zakenbanken te scheiden, Europees bankentoezicht en bonussen af te schaffen.
En op de woningmarkt, door de hypotheekrenteafrek weer eerlijk te maken. Door de overdrachtsbelasting af te bouwen en mensen met een hoger inkomen wat meer huur te laten betalen. Om zo de woningmarkt - huur en koop - vlot te trekken.
En we bieden zekerheid, daar waar er behoefte aan is.
In het onderwijs, door de beste leraren voor de klas te krijgen en ze beter de betalen. En door meer aandacht voor vakonderwijs, rekenen en taal.
Op de arbeidsmarkt, door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt - WSW’ers en jong gehandicapten - de zekerheid van de juiste baan te geven.
Op straat, door de veiligheid van onze wijken en buurten tot een prioriteit te maken. Door politieagenten in de frontlinie beter te betalen en meer ogen en oren op straat te krijgen.
En zekerheid voor onze kinderen en kleinkinderen. Door een verduurzaming van onze energievoorziening. In 2050 100% duurzaam.
Dit is slechts een greep uit onze plannen. Zeven thema’s, 55 keuzes. Ik ga graag zometeen met u in gesprek daarover.
Partijgenoten,
Drie weken geleden presenteerden we al deze plannen en maakten we deze keuzes. Omdat we verder willen met Nederland.
En met die keuzes in de hand ging ik de afgelopen week de gesprekken met andere partijen in. Bereid om in te leveren om tot een gezamenlijke oplossing uit de crisis te komen. Dat is niet gelukt, zoals ik al schetste. Men sloeg met 77 zetels liever een andere weg in. Maar hoe onze wegen ook lopen, we komen allemaal de kiezer tegen op 12 september.
Nederland heeft dus een kans om een echte nieuwe start te maken. Om te veranderen in de goede richting.
Van een land waarin het steeds meer ieder voor zich is, naar een land waarin we elkaar samen sterker maken.
Van een land waarin hyperflexibele arbeid oprukt, naar een land waarin een goede baan, met goed loon en bijbehorende zekerheid weer de norm wordt.
Van een land met stijgende inkomensverschillen en groeiende armoede, naar een land waar in we van de sterkste schouders de zwaarste lasten vragen en zorgen dat niemand aan zijn lot wordt overgelaten.
Van een land van groeiende onzekerheden en onbehagen, naar een land van optimisme en vertrouwen
Dat is het land waar we voor strijden. In de Kamer, buiten de Kamer. Voor verkiezingen, na verkiezingen. Als de wind in de rug blaast, en als het tegenzit. Door samen te werken met anderen als dat mogelijk is. Door een streep in het zand te trekken als dat moet. Dat heb ik de afgelopen weken gedaan als uw nieuwe partijleider en dat wil ik de komende maanden doen als uw lijsttrekker.
Met deze plannen in de hand wil ik samen met u zaal voor zaal, deur voor deur, cafe voor cafe zoveel mogelijk mensen overtuigen dat ze samen met ons Nederland een nieuwe start kunnen bezorgen.