Ad Koppejan. Deze CDA'er geeft geen land terug aan de zee - Hoofdinhoud
Het Dinsdagprofiel, De Volkskrant, 3 april door Marcel van Lieshout
Zijn verzet tegen het onder water zetten van de Hedwigepolder is niet gespeeld. Iemand moet het voor de Zeeuwen opnemen. 'In voor hem echt belangrijke zaken bijt Ad zich vast en laat hij niet los.'
De meest in het oog springende Zeeuwse karaktertrek is onafhankelijkheid, vindt Ad Koppejan. Zelf verlaat hij als adolescent het gebaande pad door zich af te keren van de vrijgemaakte protestante kerk. Het pad zou tot het GPV-lidmaatschap leiden, maar wie er over nadenkt komt tot de conclusie dat getuigenispolitiek de onafhankelijkheid juist beperkt.
Onafhankelijkheid definieert Koppejan als zelf nadenken, zelf keuzes maken, niet zuchten onder groepsdruk en vooral ook zelf doen. De achterbuurman in Zoutelande, de in 1995 overleden CDA-senator Ad Kaland, gaf ooit op een mooie manier blijk van zijn Zeeuwse natuur. De partijgenoten aan de overzijde van het Binnenhof, die alles maar slikten van het derde kabinet-Lubbers, typeerde hij als 'stemvee'.
Daar was de toenmalige voorzitter van het CDJA het volkomen mee eens. Bij wijze van openlijke steunbetuiging liet Ad Koppejan een kudde schapen los op het Binnenhof.
De meest in het oog springende vermeende Zeeuwse karaktertrek is 'zunigheid'. Onzin natuurlijk, bedacht door een verkoper van boter. Ad Koppejan is op en top Zeeuw, geboren aan de Zeeuwse Rivièra (Zoutelande is de enige badplaats van het vasteland met een strand op het zuiden, vandaar), na twintig jaar Amsterdam voorgoed teruggekeerd, maar zuinigheid zit er niet in.
Kijk naar zijn grootste politieke wapenfeit tot dusverre. In zekere zin is Koppejan er in zijn eentje verantwoordelijk voor dat de Zeeuws-Vlaamse Hedwigepolder nog steeds niet onder water is gezet. Was hij er niet geweest hij diende in 2007 als kersvers Kamerlid een motie in om, nadat eindelijk alles in kannen en kruiken leek, toch nog één keer naar alternatieven te laten zoeken dan was de natuurcompensatie voor de derde verdieping van de Westerschelde allang een feit. Dan was Nederland zijn afspraken met de Vlamingen allang nagekomen. Dan had Nederland heel wat geld bespaard.
Nu omarmt hij het alternatieve plan voor natuurcompensatie van staatsecretaris Henk Bleker, dat zeker 75 miljoen euro meer gaat kosten dan het onder water zetten van de Hedwigepolder. Vermoedelijk na Pasen laat de Europese Commissie weten of Blekers plan door kan gaan. Dat het redden van zo'n poldertje de belastingbetaler heel wat kost, deert Koppejan niet. Noch laat hij zich iets gelegen liggen aan de klacht van natuurbeschermers dat het alternatieve plan niets bijdraagt aan waar het om te doen is: verbetering van de natuur.
Zie hier de onafhankelijke Zeeuw. Zelf nadenken, zelf keuzes maken, niet zuchten onder groepsdruk.
Koppig, heet dat al gauw. Nog zo'n sjabloon dat de Zeeuw aankleeft. De kop in de wind, want in die zuidwestelijke hoek van Nederland, met al dat water en het lege land, waait het permanent. Ideale voedingsbodem voor een zogeheten dissident: laat het maar waaien, maar wij Zeeuwen staan zwaar verankerd in de klei.
Ad Koppejan heeft helemaal niets met het woord 'dissident'. Dat is hij ook helemaal niet, zegt Harry van Waveren, een Zeeuwse CDA-politicus met wie hij nog in het CDJA-bestuur heeft gezeten. Van dissidenten mag je verwachten dat ze vaak afwijkend stemgedrag vertonen. 'Zo is Ad niet. Alleen: in voor hem echt belangrijke zaken bijt hij zich vast en laat hij niet los. Als hij iets ten diepste vindt, dan vindt hij dat. Wat de ander ook zegt.'
Koppejan wordt in 2006 in de Tweede Kamer verkozen. Op de eerste werkdag wordt hij in het Kamerrestaurant genood door een voorname partijgenoot. Minister Cees Veerman biedt een kopje koffie aan in de hoop te vernemen dat Koppejan geen stennis maakt over het Westerschelde-dossier. Na jaren van moeizaam overleg, binnen Zeeland, met de Vlamingen, is er dan juist een akkoord bereikt: Nederland zal de Scheldeverdragen nakomen, de Hedwigepolder wordt geofferd aan het water.
Op dag één maakt het nieuwe Kamerlid zich al impopulair: hij zal nooit instemmen met ontpoldering. Hij is namelijk een Zeeuw en een Zeeuw peinst er niet over land terug te geven aan het water. Dat zit diep. Zo diep dat hij bereid is de argumentatie kracht bij te zetten met een veelbeproefd staaltje geschiedvervalsing: de Zeeuwse wapenspreuk Luctor et Emergo in het hart van het wapen lijkt de leeuw uit het water op te rijzen is iedere Zeeuw aan het hart gebakken.
In werkelijkheid heeft wapen noch spreuk ook maar iets van doen met de strijd tegen water. Maar in de strijd voor de goede zaak zijn alle wapens gewettigd. Zeeuwse vrienden en kennissen vinden dat Den Haag weinig weet van Zeeland.
'We zijn hier maar met 300 duizend, electoraal niet zo van belang', zegt de een. 'Onze hele provincie is in feite op het water gewonnen', zegt de ander.'Als je hier niet vandaan komt en al die verhalen van vroeger niet kent, dan zegt je dat niets.'
Koppejan kent alle verhalen wel. Zijn grootvader van moederszijde maakte in Krabbendijke de watersnoodramp van nabij mee. 'Je hoeft 1953 niet te hebben meegemaakt om te voelen dat een Zeeuw geen land teruggeeft aan het water', zegt Herman Wijffels, oud Rabo-topman en CDA-prominent. 'Het raakt onze existentie. Het zit zo diep in het volksbewustzijn, het veroveren van land op de zee.'
Ook bij Wijffels zelf, inwoner van Zeeuws-Vlaanderen, met een dijkgraaf als voorvader. 'Waar ik nu zit, niet ver van de Hedwigepolder, dat land is in eeuwen tijd van zuid naar noord op de zee veroverd. Aangeslibd land, schorren, slikken, we legden er dijkjes omheen en zo gingen we voort.' Het is een misvatting, zegt Wijffels, dat het vooral agrariërs zijn die met dat gevoel geboren zijn. 'Wij allemaal! Ikzelf heb het eerlijk gezegd ook heel moeilijk met die ontpoldering. Maar we hebben nu eenmaal afspraken gemaakt en verdragen ondertekend.' Op verzoek reciteert Wijffels de eerste zinnen van het Zeeuws-Vlaamse volkslied:
'Waar eens 't gekrijs der meeuwen
Verstierf aan 't eenzaam strand,
Daar schiepen zich de Zeeuwen,
Uit schor en slik hun land'
Dit gevoel, dit volksbewustzijn, brengt Koppejan op het Binnenhof uitstekend over het voetlicht, vindt Wijffels. 'Hij is tenslotte in de eerste plaats Kamerlid namens Zeeland. Wat hier leeft moet hij onder woorden brengen.' Nee, dat is niet populistisch. Juist omdat Zeeland zo klein is, moet iemand het geluid overbrengen, zegt Wijffels.
'Daarbij, vult Harry van Waveren aan, 'zit er bij Ad niets gespeelds bij. Het is authentiek. Hij is er mordicus op tegen dat we land teruggeven aan de zee.' Het heeft met overlevingsdrang te maken, zegt Van Waveren. Gevraagd naar zijn gevoel: 'Laat ik het zo zeggen: als het buiten stormde, dan kon ik als kind bij mijn moeder de angst voor het water voelen.'
Jan Schuurman Hess, een Zeeuwse vriend en lid van de PvdA, vindt het onbestaanbaar dat Koppejan wel eens wordt verweten dat hij alleen maar roept wat Zeeuwen graag willen horen. 'Hoe krijgen we het nu? Hij is toch volksvertegenwoordiger? Het is zijn taak over te brengen wat hier leeft!'
Als het zo doorgaat wordt die Hedwigepolder nog eens de ideale voedingsbodem voor het échte populisme, het enge populisme, vindt Schuurman Hess. 'Wij herdenken hier op 1 februari de ramp. Uitgerekend op 1 februari 2010 had Den Haag twee hoge gezanten naar Hulst gestuurd om nog eens te beklemtonen dat die polder toch echt onder water moet. Het onfatsoen. En wie had zich op die dag als het ware aan het bordes van het stadhuis vastgeketend, roepend dat hij de Zeeuwen met zijn lichaam zou beschermen? Richard de Mos van de PVV!'
Komt helemaal niet uit Zeeland, wil Schuurman Hess maar zeggen. 'Maar een jaartje later zitten er ineens vijf PVV-ers in de Provinciale Staten.'
Wat de Europese Commissie binnenkort ook besluit, de Hedwigepolder blijft land, voorziet Ad Koppejan. Dat is een prettig vooruitzicht. Toen hij als Kamerlid aantrad lagen de kaarten nog anders. Hij kan, kortom, met een gerust hart uit Den Haag vertrekken.
Dat zal ook niet al te lang meer duren, voorziet een huisvriend. Eveneens Zeeuw, eveneens CDA-politicus. 'Ad heeft zich weliswaar losgemaakt van het vrijgemaakte milieu maar het protestantisme zit natuurlijk wel diep in hem. Politiek bedrijven ziet hij als een plicht. Je moet iets doen voor de samenleving. Jan Kees de Jager heeft precies hetzelfde. Je hebt je bijdrage geleverd en dan ga je weer leuke dingen doen. '
Straks lonkt de passie: het ondernemen. Voordat hij in de politiek ging had hij allerlei internetbedrijven. Het ondernemerschap kreeg hij met de paplepel mee. Zijn ouders runden in Zoutelande (1.500 inwoners) een vakantiebedrijf. Ze verhuurden kamers. Ook die van Ad en die van de andere vijf kinderen. Toerisme is nog steeds de belangrijkste bedrijfstak aan de Zeeuwse Rivièra. Een van zijn zussen heeft het bedrijf overgenomen.
Harry van Waveren: 'Juist in Zoutelande móet je wel open staan voor anderen. Het wemelt er van de toeristen, bij Ad kwamen ze in huis. Sommigen zien hem als een benepen geest, iemand die zich alleen maar druk maakt om zo'n poldertje. Van die beeldvorming heeft hij last, want dat is hij juist helemaal niet.'
Koppejan is de geboren ondernemer, vindt hij zelf. Maandag, als de Kamer niet vergadert, werkt hij altijd thuis. Tijdens de fietstochtjes met de kinderen of de wandelingen in de duinen mijmert hij over de toekomst. Straks is hij weer helemaal onafhankelijk, maakt hij zelf de keuzes. Misschien begint hij wel een schapenbedrijf.
1962
Geboren in Zoutelande.
1983
Politicologie, Vrije Universiteit.
1986
Persoonlijk medewerker CDA-Kamerlid Johan de Leeuw.
1988
Landelijk voorzitter CDA-jongerenorganisatie (CDJA).
1999
Directeur bedrijven Swinth en E-Grant.
2006
Tweede Kamerlid (CDA).
2007
Krijgt motie aangenomen waarin wordt gepleit voor nieuw onderzoek naar alternatief ontpoldering Hedwigepolder.
2010
Met Kathleen Ferrier enige CDA-Kamerlid dat aanvankelijk weigerde in te stemmen met gedoogcoalitie met PVV.
Ad Koppejan is getrouwd en heeft drie kinderen. Politiek bedrijven ziet hij als een plicht.