Grondwet aflevering 2? - Hoofdinhoud
Het scheelde niet veel, of de eurozone was ten onder gegaan. Het was alle hens aan dek, en we hebben gepompt als bezetenen, maar het lijkt erop dat we het gaan redden. De ergste gaten in de romp van het zinkende schip zijn gedicht, en iedereen komt even op adem, moe van de doorstane spanningen.
Maar laten we nu niet tevreden achterover leunen, en denken dat de klus is geklaard. Europa is niet ten onder gegaan in de storm. Het schip heeft het gehouden, maar het is nog lang niet zeewaardig. We hebben de oorzaak van de crisis nog niet aangepakt, alleen de symptomen bestreden.
Dit was niet de eerste economische crisis, en het is vast ook niet de laatste. De kernvraag is: is Europa voldoende toegerust om adequaat op een crisis te reageren?
Het antwoord is “nee”. Dat de crisis in Europa zo kon huishouden, heeft alles te maken met de archaïsche, vermolmde bestuursstructuren, met verlammende veto’s en mistige achterkamertjesdeals waarop de burger nauwelijks invloed kan uitoefenen.
De volgende crisis dient zich alweer aan, en deze zal de eurocrisis veruit overtreffen. Het afdwingen van de regels uit het Stabiliteitspact bleek een enorme krachttoer. Maar het zal kinderspel blijken vergeleken met de volgende testcase: het afdwingen van de Europese Grondrechten en de democratische spelregels uit het EU-Verdrag.
De regering van Hongarije heeft een lange lijst wetten en grondwetswijzigingen doorgevoerd, waarvan een groot deel evident in strijd is met de Europese waarden. Sinds meer dan een jaar trotseert premier Orbán de druk uit Europa om de wetten aan te passen. De Europese Commissie heeft zeer timide en na lang aarzelen enkele kwesties aan de orde gesteld, en verlangt dat Hongarije deze aanpast. Inmiddels hebben vele onpartijdige instanties de Hongaarse wetten en Grondwet grondig juridisch doorgelicht, en hun oordeel is niet mals.
Naarmate de kritiek aanzwelt, graaft Orbán zich dieper in - net als zijn Nederlandse ambtsgenoot overigens. Hij daagt Europa uit: “Ik doe wat ik wil, pak me maar als je durft.”
Er staat veel op het spel. De meeste Europeanen delen de kritiek op de Hongaarse regering. Maar net als in de eurozone kijken ze liever weg als een lidstaat zich niet aan de regels houdt, dan dat ze inmenging uit Brussel dulden. Dat de Europese Commissie de staatssteunregels of de kartelwetten handhaaft wordt algemeen geaccepteerd, maar naleving van Grondrechten is een ander verhaal.
Als Europa nu niet doorpakt, verliest ze alle geloofwaardigheid. Europa heeft een politieke unie nodig, met een volwaardige Europese regering gecontroleerd door het Europees Parlement. Maar als de gemeenschappelijke Europese waarden niet worden gerespecteerd en nageleefd, heeft zo’n Unie geen legitimiteit.
De crisis in de eurozone en de krachtmeting met Hongarije tonen glashelder aan dat de organisatie van het bestuur van de EU dringend aan hervorming toe is. Een Unie met 27 nationale veto’s is onbestuurbaar. Het is tijd voor een discussie over een nieuwe Europese Grondwet.
Tags: eu, Eurozone, nieuwe grondwet, Sophie, Veld, waarden