IQ-maatregel niet sociaal en financieel dom - Hoofdinhoud
Het leek groot nieuws, toen het Sociaal Cultureel Planbureau vorige week een kritisch rapport over de effecten van de zogenaamde IQ-maatregel publiceerde. 33.000 mensen zouden hun zorg verliezen. En het is maar de vraag of de opbrengst van 250 miljoen euro er wel mee gehaald wordt. Daarmee is er weer een gezaghebbend instituut dat laat zien dat deze maatregel veel meer stuk maakt dan hij oplevert. Hoeveel bewijs heeft staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten nog nodig voor ze tot inkeer komt, vraagt Tweede Kamerlid Linda Voortman zich af in een opiniestuk, geplaatst op Skipr.nl.
Mensen geen zorg meer geven leidt immers wel tot minder kosten voor de VWS-begroting, maar de rekening kan dubbel zo hard neerslaan op andere beleidsterreinen omdat zwakbegaafden vaker aan zullen kloppen bij GGZ, jeugdzorg en gemeenten. Helaas is dat een rode draad in het bezuinigingsbeleid van het kabinet: of je het nu hebt over de pgb-maatregelen, de eigen bijdrage in de ggz, de gebrekkige aandacht voor preventie of de bezuiniging op de huisartsen, al deze bezuinigingen leiden tot hogere in plaats van lagere zorgkosten. Als GroenLinks-woordvoerder op zorg heb ik het al vaker gezegd: dit kabinet laat de zorgkosten exponentieel oplopen. Als dit kabinet de rit uitzit is er geen sprake van orde op zaken, maar van een zorglandschap waar de chaos niet van te overzien is met een dikke rekening op de toekomst.
Waar is het het kabinet nu eigenlijk om begonnen? Zogenaamd om mensen onafhankelijk te maken. Het hebben van een iq lager dan 85 betekent niet dat je per definitie afhankelijk bent van zorg. Dat is natuurlijk waar. Ik kom tijdens mijn werkbezoeken dagelijks voorbeelden tegen van mensen met een lager iq die heel goed in staat zijn zelf de regie over hun leven te voeren. Mensen die werken, zelfstandig wonen en zoals zoveel mensen gewoon een fijn leven leiden. Mensen aan wie je op het eerste gezicht niks bijzonders ziet.
Maar wat het kabinet vergeet is dat zelfstandigheid bij deze mensen mogelijk gemaakt moet worden. Je hoeft ze inderdaad niet de hele dag vast te houden en voor ze te bepalen wat goed voor ze is. Maar een beetje steun en een vangnet voor als het onverhoopt toch mis gaat kan het verschil maken.
Een partij als het CDA wil nog wel eens nostalgisch verwijzen naar vroeger tijden, toen deze mensen ‘gewoon’ een plek kregen. Denk bijv. aan de wat trage neef, die gewoon mee kon helpen op de boerderij. Dat is tegenwoordig een stuk complexer. Niet omdat ‘mensen er niet meer voor elkaar zijn’, maar omdat van iedereen meer verwacht wordt. In de huidige informatiesamenleving heeft iedereen een sofi-nummer, een pinpas, krijgt iedereen met instanties te maken. Met advies, wat ondersteuning, een aanspreekpunt voor als het mis gaat kunnen ook mensen met een lager iq vaak goed functioneren. Maar dan moeten we dat laatste beetje steun niet afpakken. Een investering in goede cliëntondersteuning en zorg voor wie dat nodig heeft kan dus miljoenen euro’s besparen. Dat is zinnige en zuinige zorg, met aandacht voor eigen regie.
Het rapport van het SCP bewijst dat de iq-maatregel onhoudbaar is. Ik heb dan ook vorige week gevraagd om een kabinetsreactie op dit rapport. Want voor GroenLinks is het helder: de iq-maatregel zoals hij nu is geformuleerd kan gewoon niet. Qua zorg pakt hij slecht uit en je bespaart er niet mee. Clientenorganisaties en zorgaanbieders zal de iq-maatregel meteen al niet zitten, de uitvoeringstoets van het CVZ leuidde vorig jaar al tot uitstel en nu toont ook het SCP aan dat de iq-maatregel gewoon een slecht plan is. En ik ben ook wel benieuwd wat anderen nog te zeggen hebben over deze maatregel. Wat vinden de verzekeraars, bijvoorbeeld?
Ik hoop dat staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten het rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau ter harte neemt en afziet van de iq-maatregel. Het wordt tijd dat ze eindelijk met voorstellen komt die de zorg betaalbaar houden en de eigen regie juist versterken.