Een Marshallplan voor Griekenland - Hoofdinhoud
In de beeldvorming is de crisis in de eurozone ongeveer als volgt: die luie Grieken hebben jarenlang geld over de balk gesmeten, nu moeten wij hen financieel redden en nu hebben ze ook nog eens een keer het lef te protesteren tegen bezuinigingen. Ondankbare jongens, die Grieken.
Maar zoals altijd is de werkelijkheid oneindig veel complexer en genuanceerder dan de simplificaties in het publieke debat. Griekenland heeft wel degelijk al een hoop maatregelen genomen. Het was vanaf het begin een fictie dat de tekorten en schulden met simpele bezuinigingen konden worden opgelost. Het recept was vanaf het eerste moment niet realistisch, en meer ingegeven door eurosceptische kiezers in de donorlanden dan door de daadwerkelijke situatie in Griekenland.
Daarnaast wordt de pijn niet eerlijk verdeeld. En de broodnodige hervormingen van de economie blijven uit. De overheidsuitgaven worden onvoldoende teruggedrongen; in plaats daarvan poogt de Griekse regering met belastingverhogingen de gaten te dichten. Met alle funeste gevolgen van dien. Er is flink gesneden in de lonen en velen zijn ontslagen. De prijzen blijven echter (soms kunstmatig) hoog, terwijl de lonen dalen.
De problemen in Griekenland ontstonden niet ineens in december 2009. De situatie is jaren, decennialang, scheef gegroeid. Dat had niets te maken met fraude of bedrog. Dat gebeurde openlijk, voor onze ogen. Maar wij in Europa kozen ervoor weg te kijken. Liever dat, dan meer Europese inmenging in economische zaken te aanvaarden. Inmiddels zijn de meeste mensen overtuigd geraakt van de noodzaak tot meer Europees economisch beleid in de eurozone, maar de prijs van tien jaar lang wegkijken is hoog.
De Grieken moeten hun huiswerk doen en hun economie radicaal hervormen. Maar er moet wel toekomstperspectief zijn. Griekenland heeft wel degelijk economisch potentieel, maar in de huidige situatie blijft dat volledig onbenut. Grieken werken hard, zijn ondernemend en goed opgeleid. Grieken hebben talloze grote internationale bedrijven opgezet, zodat de grap is dat Griekse ondernemers het beste exportproduct zijn.
Maar een vastgeroeste, door de staat geleide economie, inefficiëntie, corruptie, cliëntelisme en gebrek aan vrije concurrentie zijn problemen die dringend moeten en kunnen worden aangepakt. Dit raakt echter aan vele gevestigde belangen. De groepen die tot nu toe goed gedijden in het vermolmde systeem, geven hun positie niet makkelijk op. Het echte verzet tegen de maatregelen komt uit deze kringen, niet zozeer uit de uitgeknepen bevolking.
Griekenland moet zijn begroting en staatsschuld op orde krijgen. Maar de huidige eenzijdige fixatie op bezuinigingen is volstrekt contraproductief. Er moet een compleet plan komen, waarin de staatsbedrijven worden geprivatiseerd, beschermde beroepen en sectoren worden geliberaliseerd, prijzen niet langer kunstmatig worden hooggehouden, en vrije en eerlijke concurrentie de norm wordt. Het politieke systeem moet drastisch worden opgeschud, inefficiënte overheidsdiensten gesaneerd en de overheidsuitgaven teruggedrongen.
Dit is nu juist het succesrecept bij uitstek van Europa: zwakke landen sterk maken door integratie. Als Griekenland geen lid zou zijn van de EU, zou er nu al een stappenplan klaarliggen, zoals voor kandidaatlanden, om Griekenland er bovenop te helpen.
Op het moment dat ik dit blogje schrijf, wordt in Athene de laatste hand gelegd aan een akkoord tussen de Troika en de leiders van de coalitiepartijen. In dat akkoord staat onder meer dat het minimumloon 20 procent omlaag gaat, aanvullende pensioenen met 35 procent worden gekort en dat tienduizenden ambtenaren worden ontslagen. Deze maatregelen mogen nodig zijn, maar iets meer begrip voor de pijn van de Griek zou ons sieren.
De Grieken willen wel degelijk hervormen en inleveren. Maar een geheel nieuwe economie en politiek systeem bouw je niet in één nacht op. Er moet een allesomvattend plan komen - de term Marshallplan valt al - om de Griekse financiën en de economie gezond te krijgen. Dat is niet alleen het beste recept voor Griekenland, het is ook het beste recept voor een gezonde Europese economie.
Tags: bezuinigen, eurocrisis, Griekenland, Marshall, Sophie, Veld