DSK, het imperfecte slachtoffer en macht - Hoofdinhoud
Dominique Strauss-Kahn wordt niet vervolgd voor de poging tot verkrachting van een kamermeisje. Dat betekent overigens niet dat er geen sprake is geweest van verkrachting of seksueel misbruik; het betekent vooral dat de openbaar aanklager verwacht dat hij een jury er niet van zal kunnen overtuigen dat DSK schuldig is. Het beeld dat de jury heeft van het slachtoffer speelt daarbij een doorslaggevende rol. Het slachtoffer moet namelijk wel een echt slachtoffer zijn; onschuldig en weerloos. Wij mensen, lees juryleden, zijn maar al te graag bereid op te treden als koene ridders die een onschuldig meisje redden van een lafhartige belager. Tot het redden van iemand die heeft gelogen, of niet van onbesproken gedrag is zijn we veel minder bereid.
De beslissing DSK niet te vervolgen is gebaseerd op de (on)geloofwaardigheid van het slachtoffer. Let wel: niet zozeer haar geloofwaardigheid ten aanzien van de feiten in deze zaak (de gestelde poging tot verkrachting), maar haar geloofwaardigheid in het algemeen. Ze wordt blijkbaar notoir onbetrouwbaar geacht omdat ze in het verleden in haar asielverzoek heeft gelogen. Door de (algemene) geloofwaardigheid van het kamermeisje centraal te stellen in de beslissing om DSK niet te vervolgen legitimeert de aanklager de mythe van het perfecte slachtoffer. Dit kamermeisje voldoet niet aan de criteria voor het perfecte slachtoffer, dus ik ga niet vervolgen. Terecht protesteren Amerikaanse feministen hiertegen. Ook niet perfecte mensen en mensen die in het verleden hebben gelogen kunnen worden verkracht, en ook de daders van deze verkrachtingen moeten worden vervolgd en - wanneer het misdrijf kan worden bewezen - veroordeeld. Een openbaar aanklager moet ook opkomen voor de niet perfecte slachtoffers, en een jury ervan proberen te overtuigen dat ook zij bescherming verdienen.
Het is overigens wel terecht dat een aanklager bij zijn afweging om wel of niet tot vervolging over te gaan zijn inschatting over het uiteindelijke oordeel van de jury meeneemt. Het bewijs speelt daarbij een rol, en in dat kader ook de verklaring van het slachtoffer, en de betrouwbaarheid / geloofwaardigheid daarvan. Maar dan gaat het om de verklaring over de gestelde feiten, mede in het licht van de overige bewijsmiddelen.
En dan bevreemdt het toch dat er in dit geval geen vervolging is ingesteld.
Er lijkt voldoende hard bewijs aanwezig dat seksueel contact tussen DSK en het kamermeisje heeft plaatsgevonden, en dat dit plaats had in een heel kort tijdsbestek (minuten). Seksueel contact op zich levert nog geen verkrachting op, er moet daarnaast sprake zijn van geweld of dwang. Om dat te bewijzen zijn de verklaringen van slachtoffer en verdachte van belang, maar ook de overige omstandigheden.
Een van die omstandigheden is de relatie tussen verdachte en (vermeend) slachtoffer, en het eventuele verschil in macht tussen hen. In dit geval een kamermeisje en een hotelgast die een van de machtigste mannen ter wereld is. Er heeft seksueel contact plaatsgevonden. Is het geloofwaardig dat dit plaatsvond op initiatief van het kamermeisje? Tenzij ze als prostituee werkte, waar volgens mij geen aanwijzingen voor zijn, lijkt mij dit zeer onwaarschijnlijk. Is het geloofwaardig dat het seksuele contact plaatsvond op initiatief van DSK? Gezien zijn reputatie zou ik zeggen dat dit in ieder geval niet onwaarschijnlijk is.
Als het seksuele contact op initiatief van DSK plaatsvond, is de onderlinge relatie van groot belang: bevond het kamermeisje zich in een positie dat zij dit -zonder nadelige consequenties- kon weigeren?
En had DSK kunnen weigeren als het kamermeisje avances had gemaakt?
Iemand dwingen tot het ondergaan van seksueel contact kan ook door middel van het misbruik maken van een machtspositie. De vraag of je in een positie verkeert om contact te weigeren geeft een goede aanwijzing om te beoordelen of er sprake is van een dergelijke machtspositie.
En als we het dan toch over geloofwaardigheid hebben lijkt de lezing van het kamermeisje mij een stuk geloofwaardiger dan die van DSK, zelfs wanneer er een aantal inconsistenties in haar verhaal zitten (wat niet ongewoon is in zaken van seksueel misbruik).
Ik zeg niet dat DSK schuldig is aan verkrachting. Het kan zijn dat hij alleen maar dom en geil was. Maar ik denk dat de zaak het waard was om op inhoud te worden beoordeeld. Het was een mooie kans geweest om duidelijk te maken dat ook imperfecte slachtoffers bescherming verdienen, en dat seksueel contact met misbruik van macht verkrachting kan opleveren. Als ik openbaar aanklager was geweest was ik ervoor gegaan.